هنر و معماری

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

ابراهیم تهرانی | محمدحسن سمسار اِبْراهیمِ تِهْرانی، مشهور به میرزا عمو، از خوشنویسان توانای قلم نستعلیق در نیمۀ دوم سدۀ 13 و آغاز سدۀ 14ق/ 19م و شاگرد میرزا غلامرضا اصفهانی. ابراهیم خوشنویسی توانا بود كه در كتیبه‌نویسی آثاری برجسته از خود برجای نهاده است (بیانی، 1/18). آثار تاریخ‌دار او در 1291-1314ق/1874-1896م نوشته شده است. كتیبه‌های باز...
ابوزید کاشانی | فاطمه کریمی سید شمس‌الدین بن محمد بن أبی زید حسنی كاشانی، سفالگر، نگارگر، خوشنویس و شاعر ایرانی اواخر سدۀ 6 اوایل سدۀ 7 ‌ق / اواخر سدۀ 12 ـ اوایل سدۀ 13 م.
ابوطالب مدرس همدانی | محمدحسن سمسار (زنده در 1281 ق / 1864 م)، قلمدان‌ساز، جلدساز، ابری‌ساز و خوشنویس عهد قاجار.
حافظ عثمان | حمیدرضا افسری حافِظْ عُثْمان، عثمان‌بن‌علی، خوش‌نویس برجستۀ قلمهای 6 گانه (اقلام سته) و صاحب سبک عثمانی (1052-1110ق / 1642- 1698م). وی در استانبول زاده شد
الحاکم، مسجد | یدالله غلامی مایانی اَلْحاکِم، مَسْجِد، بنایی در قاهره بازمانده از دورۀ فاطمیان، که به نامهای «جامع‌‌‌انور» و «جامع خطبه» نیز شناخته است.
حالی اصفهانی* |
حجاری* |
بابا قاسم، مقبره | یدالله غلامی مایانی بابا قاسِم، مَقبَره، مزار باباقاسم اصفهانی، از عارفان سدۀ 8ق/ 14م، واقع در محلۀ شهشهان اصفهان. بر پایۀ کتیبۀ سردر ورودی، این آرامگاه در 741ق/ 1340م توسط سلیمان بن ابی الحسن بن طالوت دامغانی، از پیروان باباقاسم برای او ساخته شده است (ﻧﻜ : اصفهانی، 73؛ رفیعی، 785-786؛ گدار،«مقبره و مدرسه...»، 165، «مقبره... »، ...
بابا لقمان، مقبره | مهبانو علیزاده بابا لُقْمان، مَقْبَره، آرامگاه منسوب به بابالقمان سرخسی، عارف مشهور سدۀ 4ق، در حومۀ سرخس. بابا لقمان با بسیاری از مشایخ صوفیه همچون ابوسعید ابوالخیر و ابوالفضل سرخسی معاصر و معاشر بوده است. ابوسعید او را بسیار ارج می نهاد و بزرگ می‌داشت. رفتار ملامتی گونۀ وی، سبب گشته بود تا نام او را در میان عقلای مجانین به...
بابری، مسجد |
بادگیر | محمدحسن سمسار بادْگیر، سازه‌ای سنتی در معماری ایران برای جابه‌جایی و خنک‌کردن خود به خودی‌ هوای داخل ساختمان با بهره‌گیری از وزش باد و تغییر دمای هوا. این سازه دارای دو بخش است: بخش بیرونی و بخش درونی.
بارو |
باستان شناسی | فاطمه کریمی باسْتانْ‌شِناسی، علم پژوهش گذشتۀ انسان بر پایۀ آثار بازمانده از او. این آثار شامل بازمانده‌های استخوان انسان و جانوران و بقایای غذا و هرگونه ماده‌ای است که انسان با کار خود در آن تغییر شکل داده، و یا ابزاری از آن ساخته (هول، 8؛ «باستان‌شناسی»، 1).
حران، مسجد جامع | فاطمه کریمی حَرّان، مَسْجِدِ جامِع، در متون کهن عربی «جامع الفردوس»، و در متون اخیر غربی، بیشتر «مسجد بزرگ»، مسجدی که بقایای آن اکنون در بخش شمالی محوطۀ بیضی‌شکل شهر حرانِ دورۀ اسلامی قرار دارد.
حریر | فریبا افتخار حَریر، یا ابریشم، تارهایی که از پیلۀ در هم تنیدۀ کرم ابریشم (دودةالحریر) به دست می‌آید؛ حریر در زبان فارسی به گونه‌ای از پارچۀ لطیف و نازک ابریشمی نیز گفته می‌شود.
حسام دمشقی | فریبا مجیدی حُسامِ دَمِشْقی، درویش حسام‌الدین، از خوش‌نویسان عثمانی، زنده در 1000ق / 1592م. از زندگی او جز اطلاعات اندکی که از تذکره‌های خوش‌نویسان به دست ما رسیده است، آگاهی چندانی نداریم.
حسن، زکی محمد | یدالله غلامی مایانی حَسَن، زکی محمد (1326-1377 ق / 1908-1957 م)، مورخ هنر مصری، که با روشهای معاصر به تحقیق پایه‌ای دربارۀ آثار هنری سرزمینهای اسلامی پرداخته ‌است.
حسن بغدادی | فریبا افتخار حَسَنِ بَغْدادی، از مذهِّبان نامور ایران در سدۀ 10 ق / 16 م و هم‌زمان با شاه طهماسب اول (930-984 ق / 1524-1576 م) و شاه اسماعیل دوم صفوی (984-985 ق / 1576-1577 م).
حسن شاملو | حمیدرضا افسری حَسَنِ شامْلو، خوش‌نویس قلم نستعلیق، شاعر، امیرالامرای (بیگلربیگی) کلِ خراسان و حاکم هرات در سدۀ 11 ق / 17 م. او از بزرگان ایلِ شاملو، طایفۀ عبدلو بود و نیاکانش از دیرباز، پیوسته در دولت صفویه سِمتهای لشکری و کشوری داشتند
حسنلو، محوطه | علی صدرایی , صمد علیون حَسَنْلو، مُحَوَّطه، یکی از چند محوطۀ باستانی مهم ایران، در °37 عرض شمالی، و °45 و ´28 طول شرقی، واقع در دشت سرسبز سولدوز، به فاصلۀ اندکی از ساحل جنوبی دریاچۀ اورمیه.
احمد بن علویه | ایران ناز کاشیان اَحْمَدِ بْنِ عَلَویّه، ابوجعفر اصفهانی کَرّانی (212-310ق/ 827-922م)، کاتب، شاعر و محدث شیعی.
احمد زنجانی معصومی |
احمد رومی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ رومی (زنده در 761ق/ 1360م)، فرزند محمود بن عبدالغفار صدیقی، از استادان نامدار خوشنویسی اقلام ستّه.
احمد شاملو | فاطمه رادمنش اَحْمَدِ شامْلو، فرزند محمدحسین شاملوی مشهدی (د 1264ق/ 1848م)، از استادان نامدار قلم نسخ ایران. وی بجز نسخ، همۀ اقلام متداول، از آن میان نستعلیق را خوش، و شکسته را عالی می‌نوشته است (بیانی، احوال...، 1/ 40). وی را باید از جملۀ پیروان شیوۀ میرزا احمد نیریزی به‌شمار آورد که قلم نسخ را به درجات عالی رسانده‌اند (...
احمد سهروردی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ سُهْرَوَرْدی، شمس‌الدین احمد بن یحیی بن محمد بن عمر بن محمد سهروردی (654-741ق/ 1256-1340م)، خوشنویس و موسیقی‌دان نامور ایرانی. وی در بغداد زاده شد، ادب عرب، لغت، فقه شافعی و علوم عقلی را آموخت، حافظ قرآن بود و مقامات حریری را نیز از حفظ داشت. او حدیث را از جمعی چون عمادالدین ابوالبرکات ابن‌طبال (د 70...
احمد مشهدی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ مَشْهَدی، میرسیداحمد حسینی مشهدی (د 986ق/ 1578م)، خوشنویس نامدار قلم نستعلیق. پدرش شمع‌ریز آستان قدس بود (پیر بوداق، 222؛ قاضی احمد، گلستان...، 90). همۀ تذکره‌نویسان او را شاگرد میرعلی هروی دانسته‌اند، اما در اینکه در هرات با بخارا از وی تعلیم گرفته باشد، اختلاف دارند: محمود بن محمد در قوانین خطوط (ت...
احمد موسی | محمدحسن سمسار اَحْمَدْ موسى، نگارگر نوآور و صاحب مکتب ایرانی در سدۀ 8ق/ 14م. نام او نخستین ‌بار در مقدمۀ مرقع بهرام میرزا صفوی ــ گردآوری شده در951ق ــ درشمار نگارگران روزگار ایلخانان مغول آمده است. دوست محمد در آن مقدمه گزارشی از نگارگری و نگارگران ایرانی از روزگار ساسانیان تا عصر خود می‌دهد که بخش مربوط به دوران ابوسعید ...
احمد نیریزی | محمدحسن سمسار اَحْمَدِ نِیْریزی، فرزند شمس‌الدین محمد (زنده تا 1151ق/ 1738م)، نامدارترین خوشنویس قلم نسخ ایران.
باسمه | شراره صالحی باسْمه، شیوه‌‌‌‌ای کهن برای ایجاد نوشته یانقش بر کاغذ یا پارچه، به وسیلۀ مهر یا قالب. روش کار چنین بود که در آغاز، نوشته یا نقش را بر لوحه‌‌‌‌های چوبی به طور وارونه حک می‌‌‌‌کردند، سپس آن را با مرکب یا رنگ آغشته ساخته، بر کاغذ یا پارچه منتقل می‌‌‌‌ساختند (استرابادی، ذیل‌‌‌‌باسمه). این شیوه همچنان در تهیۀ قلمک...
باغ | ناصر نوروز زاده چگینی باغ، محوطه‌ای غالباً محصور، ساختۀ انسان با بهره‌گیری از گل و گیاه، درخت، آب و بناهای ویژه که بر قواعد هندسی و باورها مبتنی است.
بالاسر |
بایزید دوری | مریم همایونی افشار بایَزیدِ دوری (د 986ق/ 1578م)، فرزند میرنظام، خوش‌نوس مشهور و شاعر ایرانی مقیم هند. وی از نسل امام دوری بود که مزار و خانقاه خاندان او هنوز هم در بغداد برپاست (جغتایی، 131). بایزید را به سبب آنکه در هرات رشد و نمو یافته بود، بایزید هروی نیز می‌نامیده‌اند (عالی، 47).
بایسنقر میرزا | کیانوش صدیق بایْسُنْقُرْمیرزا (882-محرم 905ق/ 1477- اوت 1499م)، یکی از نوادگان تیمورگورکانی و از امیران ماوراءالنهر. او دومین پسر سلطان محمود سمرقندی بود و مادرش پاشا بیگلم نام داشت، بایسنقر در حصار شادمان به دنیا آمد (بابر، 110، I/ 47؛ خواندمیر، 4/ 98، 200؛ تتوی، 263؛ نهاوندی، 2/ 35-36) و هنوز بسیار جوان بود که پدرش حکو...
بدرالدین تبریزی | مریم همایونی افشار بَدرُالدّینِ تَبریزی، معمار ایرانی سدۀ 7ق/ 13م. ظاهراٌ وی از جمله ایرانیانی است که پس از حملۀ مغول، به روم مهاجرت کرده، و در قونیه مسکن گزیده، و در شمار مریدان مولوی در آمده است (افلاکی، 1/ 387-388؛ سپهسالار، 39). او در علوم مختلفی چون نجوم، ریاضیات، هندسه و کیمیا، تبحر داشت (افلاکی، 1/ 141، 378؛ نیز ﻧﻜ : سپه...
بدیع الزمان تبریزی | مهبانو علیزاده بَدیعُ‌الزَّمانِ تبَریزی (زنده در 1038ق/ 1629م)، خوش‌نویس قلم نستعلیق و فرزند علیرضا عباسی.خاستگاه او تبریز است و از آنجا که مآخذ موجود ذکری از استاد او نکرده‌اند، می‌توان او را تربیت یافتۀ مکتب پدرش که از بزرگ‌ترین خوش‌نویسان دورۀ صفوی بود، به‌شمار آورد (ﻧﻜ : بیانی، احوال...، 1/ 97-99، 2/ 456-461).
برج طغرل | مهبانو علیزاده بُرْجِ طُغْرُل، از مشهورترین برجْ آرامگاههای ایران، مدفن طغرل اول سلجوقی (د 455ق/1063م) و برخی دیگر از افراد این خاندان که در ری واقع شده است. به نوشتۀ قزوینی رازی، طغرل در ری درگذشت و در «گورخانه‌ای پر زینت و آلت»، مدفون شد (ص 631؛ نیز نک‍‍: ظهرالدین، 22؛ راوندی، 112؛ بنداری، 31-32؛ برای اختلاف در محل دفن طغ...
برج و بارو |
برسیان، مسجد | هایده لاله بَرسیان، مَسْجِد، یکی از آثار برجستۀ معماری عصر سلجوقی و نشان دهندۀ سیر تحول معماری مسجد در ایران، این مسجد و منارۀ کهن آن در روستای برسیان در بخش مرکزی شهرستان اصفهان، و در 45 کیلومتری جنوب شرقی این شهر، در شمال زاینده رود واقع است.
اختیارالدین تربتی | محمدحسن سمسار اِخْتیارُالدّینِ تُرْبَتی‌، حسن‌ بن‌ غیاث‌الدین‌ حسینی مشهور به‌ قاضی اختیار، قاضی‌، فقیه‌، ادیب و شاعر (د 928ق‌/ 1522م‌) . در زاوه‌ (تربت حیدریه‌) زاده‌ شد، در جوانی به‌ دارالسلطنۀ هرات‌ رفت‌، در آن شهر دانش‌ دین‌ آموخت و در اندك‌ مدتی ترقی بسیار كرد (میرخواند، 7/ 292-293؛ خواندمیر، حبیب‌ السیر، 4/ 355).
اختیار منشی | محمدحسن سمسار اِخْتیارِ مُنْشی‌، خواجه‌ اختیار بن علی‌ گنابادی‌ منشی‌، نامدارترین‌ خوشنویس‌ قلم‌ تعلیق‌ ایران‌ (زنده‌ در 970ق‌/ 1563م‌).
بروجرد، مسجد جامع | محمد مهریار بُروجِرْد، مَسْجِدِ جامِع، یكی از كهن‌ترین مسجدهای ساخته شده در سده‌های نخستین اسلامی در ایران. مجموعۀ كنونی مسجد با عناصر بسیار پراكنده‌ای شكل گرفته كه طی چند سده در كنار یكدیگر برپا شده‌اند.
بساون | فریبا افتخار بَساوَن‌، نقاش‌ هندی دربار اكبر شاه‌ (سلـ 963-1014ق‌ / 1556-1605م‌). وی در طول‌ 40 سال‌ فعاليت‌ هنری (968-1009ق‌ / 1561-1600م‌) بيش‌ از صد اثر از خود برجای گذاشتII / 384) EWA, ؛ بيچ‌، .(89 از زندگی‌ او اطلاع‌ چندانی‌ در دست‌ نيست‌، جز آنكه‌ احتمالاً هندو و پدر مَنوهَر نقاش‌ بود EWA) ، همانجا؛ بارت‌،.(84 منوهر...
بشنداس | فریبا افتخار بِشَنْداس‌، یا ویشنوداس‌، نقاش‌ مشهور دربار گوركانیان‌ هند در دورۀ فرمانروایی‌ جهانگیر (1014-1037ق‌ / 1605- 1628م‌). از رقم‌ مندرج‌ بر تصویری‌ كه‌ نقاشی‌ موسوم‌ به‌ «دولت‌» از او كشیده‌ است‌، برمی‌آید كه‌ عموی‌ او، ننها نیز از نقاشان‌ برجسته دوره اكبر و جهانگیر بوده‌ است‌
بم، ارگ | حسین طیاری بَم، اَرْگ، یكی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خشتی جهان با مساحتی حدود 200 هزار م 2. این ارگ در اصل شهر كهن بم بوده است.
بندر آباد | مریم همایونی افشار بُنْدَرْآباد، مجموعه بناهای تاریخی در 38 كیلومتری یزد، شامل خانقاه، مسجد و حسینیه. ساخت این مجموعه در زمان شیخ تقی‌الدین دادامحمد، عارف سدۀ 7ق / 13م آغاز شد و پس از مرگ او (700ق / 1301م) ادامه یافت
بوسلیک | منصوره ثابت زاده بوسَلیك (ابوسلیك)، مقامی ‌از مقامهای 12 گانۀ موسیقی قدیم ایران، دور سوم از «ادوار مشهوره» (صفی الدین، 235؛ مراغی، شرح ...، 202، جامع ...، 127، مقاصد...، 55) و دایرۀ بیست و هفتم از «ادوار كثیره» (صفی الدین، 236؛ مراغی، شرح، 202-204)
بهار خسرو |
بهارستان | علی میرانصاری بَهارِسْتان‌، از آثار عبدالرحمان‌ جامی‌ (817- 898ق‌ /1414- 1493م‌)، و آمیخته‌ به‌ نظم‌ و نثر و فراهم‌ آمده‌ در 892ق‌.
بهارستان | فرامرز پارسی بَهارِسْتان‌، بنا و باغ‌ مجلس‌ شورای‌ ملی‌ (سابق‌) ایران‌.
بهجةالروح | هومان اسعدی بَهْجَةالرّوح‌، رساله‌ای‌ در علم‌ موسیقی‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ منسوب‌ به‌ عبدالمؤمن‌ فرزند صفی‌الدین‌ گرگانی‌. مؤلف‌ خود را عبدالمؤمن‌ بن‌ صفی‌الدین‌ بن‌ عزالدین‌ بن‌ محیی‌الدین‌ بن‌ نعمت‌ ابن‌ قابوس‌ بن‌ وشمگیر می‌نامد

هنر و معماری

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

هنر و معماری

ورود به سایت

ثبت نام