ایرج افشار و کشاکش او با شماری بر سر «سنت» و «تجدد» در کتابداری ایران / عبدالحسین آذرنگ استاد روان‌شاد ایرج افشار(۱۶ مهر ۱۳۰۴- ۱۸ اسفند ۱۳۸۹) را معمولاً از کتابداران بزرگ، از استادان کتابداری و کتاب‌شناسی، و مدیر یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های کشور می‌شناسند، جدا از تبحرهای دیگر او در رشته‌های دیگر، یا اشتهار بین‌المللی‌اش در عرصه‌ی ایران‌شناسی، و معروفیتش در زمینه‌ی انتشار کتاب‌ها و نشریه‌های بی‌شمار. اما کسانی که بیرون از حوزه‌ی کتابداری هستند، شاید باخبر نباشند که او با چه چالش‌هایی در همین حوزه، و با چه کش‌مکش‌هایی با شماری از کتابداران، و با چه اختلاف دیدهایی بر سر مسائل کتابداری ایران رو به رو بوده است. 1399/12/16 ۱۲:۵۶
در سوک دوست / علی بهرامیان دکتر غلامرضا جمشيدنژاد اول، استاد دانشگاه، مؤلف، پژوهشگر، و مصحح نسخ خطی، امروز چهارشنبه، 13 اسفندماه 1399، در اثر ابتلا به کرونا دار فانی را وداع گفت. علی بهرامیان، عضو شورای علمی مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، در پی درگذشت ایشان متنی نگاشته که آن را در ادامه می‌خوانید. 1399/12/16 ۱۱:۰۵
رابطه مسیحیت با اسلام شیعی / آیت‌الله دکتر سید مصطفی محقق داماد رابطه جامعه مسیحیت با اسلام شیعی قدمت هزارو اندی ساله دارد. حرّان (کران) شهری بسیار کهن در بین‌النهرین است که اکنون در استان شانلی‌اورفه ترکیه قرار دارد. گفته می‌شود که حران، منزل حضرت ابراهیم(ع) بوده و به ویژه به عنوان مرکز عمده صابئین و دین آنها نامدار است. شهرت جاودانی این شهر به سبب فلاسفه و دانشمندانی است که در دوران اسلامی‌از آن برخاسته‌اند. 1399/12/16 ۱۰:۲۰
انباذقلس / محمد خوانساری پزشک یا جادوگر، شاعر یا سخنور، خدا یا انسان، دانشمند یا هنرمند، مرد سیاست یا مرد دین، فیثاغورس یا ذیمقراطیس. شخصیتی که بین این قطب های مختلف نوسان دارد. 1399/12/12 ۱۱:۰۸
تحریرات خواجه نصیرالدین طوسی / ذبیح الله صفا حضار محترم به خوبی آگاهند که علوم عقلی از اوایل قرن دوم هجری در تمدن اسلامی راه جست. در این امر رجال نام آوری از ممالک وسیع اسلامی شرکت کرده اند که بیشتر آنان از قوم ایرانی یا از عیسویان نواحی شمالی عراق بوده و مجموعاً در تشکیل حوزۀ علمی بغداد که جانشین مراکز علمی ایران و حوضۀ علیای دجله و فرات گردید تاثیر داشته اند. 1399/12/5 ۱۳:۰۸
ورقی از تاریخ سلاح در ایران (زین ابزار) / ابراهیم پورداود در میان نوشته های باستانی که بیگانگان به جای گذاشته اند تاریخ هرودوت بیش از دیگران از ابزار های جنگی لشکریان ایران سخن رفته است به ویژه در جائیکه این نویسنده سدۀ پنجم پیش از میلاد از لشکرکشی خشیارشن به سوی یونان یاد می کند آنچنان که می دانیم این لشکر کشی در بهار سال 480 پیش از مسیح روی داد و هرودوت در آن هنگام کودکی بود سه ساله یا چهار ساله. 1399/11/20 ۱۰:۱۴
اولین عکس از تخت جمشید در قاب دوربین یک عکاس ایتالیایی نمونه‌هایی از نخستین عکس‌های شناخته شده از تخت جمشید در دهه‌ی ١٨۵٠ منتشر شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. این تصاویر که از نگاه دوربین لوییجی پِشه عکاس ایتالیایی در سال ١٨۵٨ میلادی ثبت شده است. 1399/11/7 ۱۳:۵۸
نسخه‌ای به خط پدر شیخ بهائی ره (شیخ حسین عاملی ره ) نسخه 211 مجموعه سنا شامل دو رساله اشکال التاسیس، تالیف محمد سمرقندی( متوفای 600 قمری ) و دیگری شرح آن، اثر قاضی‌زاده رومی (متوفای 815 قمری) در علم هندسه است. این مجموعه به خط عالم جلیل القدر شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی، پدر شیخ بهائی (متوفای 984ق) است که در سال 943 ق در قاهره کتابت نموده و شیخ بهائی آن را مطالعه و وقف کرده و دستخط او نیز در نسخه دیده می‌شود. در آغاز نسخه مهر وی ظاهراً با این نقش حک شده است: « هذا مما وقفه العبد بهاء الدین محمد علی الطلبه الامامیه بتولیه ابن اخیه و سمی ابیه حسین بن عبدالصمد ثم الاتقی من بنیه و بنیهم و لو کان ابعد». 1399/5/29 ۰۴:۳۰
جامعه‌شناسی فرهنگ در گفت‌وگوی حسین شیخ رضایی و مصطفی مهرآیین جامعه ایران در دو سده اخیر، هم‌سو با دگرگونی‌های ژرف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، تحولات فرهنگی عمیق و دامنه‌داری را تجربه كرده و ذهنیت ایرانی دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است. فهم و تبیین این تحولات نیازمند دیدگاه‌ها و نظریه‌ای است كه ضمن آنكه برای حوزه فرهنگ استقلال قائل است، آنها را در ربط و نسبت با تغییرات در سایر ساحت‌های مذكور در نظر بگیرد. 1399/12/16 ۱۰:۱۵
افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی در گفت‌وگو با پروفسور پروانه پورشریعتی افول و سقوط ساسانیان یكی از بحث‌برانگیزترین و حساس‌ترین برهه‌ها در طول تاریخ كهن ایران‌زمین است كه پیامدها و تاثیرات درازدامن و اساسی در ذهن و ضمیر ایرانیان به جای گذاشته و با گذشت بیش از 14 قرن، همچنان محل پرسش و تامل است؛ به گونه‌ای كه تاریخ ایران‌زمین را به دو دوره باستانی و اسلامی تقسیم كرده است. بی‌تردید برای علل و عوامل و زمینه‌های این رخداد بزرگ باید به وضعیت سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران در عصر ساسانی پرداخت تا به درك درستی از زمینه‌های شكست ساسانیان و فتح ایران به دست اعراب دست یافت. 1399/12/13 ۰۹:۱۸
«فارسی خط» درگفت‌وگو با ایرج کابلی واقعیت این است که همیشه حسرت‌های ما واقعی‌تر از آرزوهای ماست و حال ما مانده‌ایم و واقعیت نبودن ایرج کابلی.ایرج کابلی، نویسنده، مترجم، خط و زبان‌شناس و وزن‌شناس، متولد 1317 در کرمان بود. او که تحصیل‌کرده معماری بود، خیلی زود به علاقه اصلی‌اش زبان و خط فارسی رجعت کرد و پژوهشگری جدی در زبان‌شناسی و عروض‌شناسی شد. 1399/12/12 ۱۰:۱۵
گزارش تصویری اعطای جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار پنجمین و ششمین مراسم اعطای جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار صبح روز سه شنبه 22 مهرماه 1399 با حضور تنی چند از اعضای هیئت داوری ، نمایندۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و برندگان این دوره در مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/23 ۱۱:۰۳
گزارش تصویری آیین رونمایی از مجموعۀ پنج جلدی جغرافیای جامع ایران آیین رونمایی از مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران»، به‌صورت آنلاین، با حضور آقایان کاظم موسوی بجنوردی، دکتر عباس سعیدی، دکتر فرهاد عزیزپور و مهندس احمد آرین‌نیا صبح روز دوشنبه ۱۴ مهر در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/14 ۱۶:۱۲
گزارش تصویری از رونمایی از نسخۀ‌برخط دانشنامه‌های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آیین رونمایی از نسخۀ‌برخط (آنلاین) دانشنامه‌های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی روز سه شنبه، یکم مهر ماه 1399، با سخنرانی کاظم موسوی بجنوردی، اشرف بروجردی، علی بهرامیان، محمدمهدی محمودی، علی موسوی بجنوردی و مسعود تاره در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/13 ۰۸:۲۴