به یاد استادم ابوالحسن نجفی / امید طبیب‌زاده
به یاد استادم ابوالحسن نجفی / امید طبیب‌زاده

من واقعاً نمی‌دانم آیا استاد نجفی زبان فارسی را مهم‌ترین مؤلفۀ هویت ملی ایرانیان می‌دانست یا خیر، اما به چشم خود دیده بودم که برای خود قائل به هیچ رسالتی نبود مگر ارتقای سطح فرهنگی همین هویت ملّی از طریق تقویت و گسترش هرچه بیشتر زبان فارسی.

1402/7/10 ۰۸:۳۱
شمس تبریزی / محمّدعلی موحّد
شمس تبریزی / محمّدعلی موحّد

محمّدبن علی‌بن مَلِک‌داد، درویش بی‌نام و نشانی که در بامداد روز شنبه بیست و ششم جمادی‌الاخری سال ۶۴۲ق به قونیه آمد و مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی (۶۰۴- ۶۷۳ق) را، که عالم و مدرّس و واعظی برجسته بود، مجذوب خود ساخت. مصاحبت شمس تحوّلي عظیم در احوال و افکار مولانا پدید آورد.

1402/7/8 ۰۹:۵۴
نسبت میان علوم اجتماعی و مفهوم ایران / امیر هاشمی مقدم
نسبت میان علوم اجتماعی و مفهوم ایران / امیر هاشمی مقدم

پخش فیلمی کوتاه از آغاز جلسه دفاع پایان‌نامه ارشد لیلا حسین‌زاده، دانشجوی کارشناسی ارشد انسان‌شناسی دانشگاه تهران اصلی‌ترین موضوع بحث فضای مجازی روزهای اخیر بود. به سه دلیل بر خودم لازم دیدم درباره برخی از زوایای این موضوع نکاتی را بنویسم: نخست اینکه قوم‌گرایی و ملی‌گرایی یکی از حوزه‌های مطالعاتی‌ام است که سال‌هاست درباره‌شان می‌خوانم و می‌نویسم. دوم اینکه من نیز انسان‌شناسی خوانده‌ام و نسبت به این رشته و حاشیه‌هایش حساسم....

1402/7/8 ۰۶:۲۵
ادامه مطلب
عقاید حکمی محمد بن زکریای رازی / ذبیح الله صفا
عقاید حکمی محمد بن زکریای رازی / ذبیح الله صفا

کمتر کسی از عالمان شرق و غرب یافته می‌شوند که دربارۀ مقام رازی در طب و طبیعیات سخنی نشنیده و یا نخوانده باشند. وی در دنیای پیش از ما همیشه به‌عنوان پزشک و کیمیاوی و عالم طبیعی شناخته و ستوده شده بود

1402/6/6 ۱۳:۴۶
بازشناسی بقایای افسانه گرشاسب در منظومه های حماسی ایران / بهمن سرکاراتی
بازشناسی بقایای افسانه گرشاسب در منظومه های حماسی ایران / بهمن سرکاراتی

گرشاسب ِ سام ِ نریمان، که اسدی طوسی و خواجوی کرمانی – شاید هم سراینده‌ای دیگر که همنام خواجو بوده – منظومه‌های گرشاسب نامه و سام نامه را، با استفاده از روایات حماسی ِ کهن و نیز با بهره‌گیری از قوۀ خیال و پندار خود، در وصف پهلوانی‌های او سروده‌اند

1402/3/30 ۱۳:۳۹
چرا در شاهنامه از پادشاهان ماد و هخامنشى ذکرى نیست؟ / احسان یارشاطر
چرا در شاهنامه از پادشاهان ماد و هخامنشى ذکرى نیست؟ / احسان یارشاطر

”تاریخ ملى“ ایران به صورتى که در شاهنامه و تواریخ اسلامى مثل طبرى و ثعالبى دیده مى‏ شود، از تاریخ پادشاهان ماد و هخامنشى خالى است. اصولاً از تاریخ مغرب و جنوب ایران پیش از دورۀ ساسانى، در تاریخ ملى ایران اثرى پیدا نیست.

1402/3/28 ۱۰:۵۴
ادامه مطلب
اولین عکس‌های نظامیان ایتالیایی از حرم‌ امام رضا (ع)
اولین عکس‌های نظامیان ایتالیایی از حرم‌ امام رضا (ع)

همیشه اولین‌ها از آخرین‌ها جذاب‌تر بوده‌اند و این جذابیت درباره نخستین تصویر برداشته‌شده از آستان مقدس حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (علیه‌السلام) حال‌ و هوای دیگری دارد و حالا شاید بد نباشد در ۱۲۴۲‌امین سال‌روز شهادت ایشان به‌ سراغ قدیم‌ترین عکس‌های برداشته‌شده از آن بارگاه ملکوتی برویم.

1402/6/26 ۱۳:۱۹
مراسم عزای حسینی / کیانوش کیانی هفت‌لنگ
مراسم عزای حسینی / کیانوش کیانی هفت‌لنگ

متن نامۀ محمّدرحیم خان علاء‌الدّوله به ناصرالدین شاه قاجار در خصوص جمع و خرج ایران و نیز لباس فرّاشان در مراسم عزای حسینی (ع)، و دستخط شاه در این زمینه

1402/6/19 ۱۳:۱۶
قصه یک دست‌خط تاریخی!
قصه یک دست‌خط تاریخی!

نسخه‌ای خطی به شماره ۵۶۶۷ در ۱۷۲ برگ در گنجینه خطی کتابخانه و موزه ملی ملک وجود دارد که با این نام ثبت و فهرست شده است «اسناد و مکاتبات و یادداشتها: دستخطهای ناصرالدین شاه خطاب به امین‌السلطان و عرایض مردم با دستورهای شاه مربوط به سالهای ‎۱۲۹۳ تا ‎۱۲۹۵ و نیز نامه‌هایی از امین‌الدوله، حکیم‌الممالک، معاون‌الملک، نظام‌الدوله».

1402/3/31 ۱۲:۳۱
ادامه مطلب
زندگی قرآنی و قرآن در زندگی مولانا در گفت‌وگو با قدرت‌الله طاهری
زندگی قرآنی و قرآن در زندگی مولانا در گفت‌وگو با قدرت‌الله طاهری

استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: هیچ اثری غیر از قرآن در مثنوی حضور جدی ندارد و روح یا شکل اثر دیگری را جز قرآن در مثنوی نخواهید یافت. مولوی انسانی بسیار باهوش و نابغه بود. وقتی که می‌خواهد اثری را بنویسد، می‌داند که با چه کسی هماوردی کند. او بازو در بازوی خدا می‌افکند.

1402/7/10 ۱۰:۳۹
   گفت‌وگو با مهدی حجت درباره اهمیت كاروانسراهای ایران
گفت‌وگو با مهدی حجت درباره اهمیت كاروانسراهای ایران

هفته گذشته و در جریان برگزاری چهل و پنجمین اجلاس كمیته میراث جهانی یونسكو، مجموعه 54 كاروانسرای تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی ثبت شد. با ثبت این مجموعه، تعداد آثار تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسكو به 27 اثر افزایش یافت.

1402/7/10 ۰۷:۲۲
نگاهی روانکاوانه به نارضایتی، شکست و پیروزی در گفت‌و‌گو با نویسنده کتاب «نظریات شکست مشروطه»
نگاهی روانکاوانه به نارضایتی، شکست و پیروزی در گفت‌و‌گو با نویسنده کتاب «نظریات شکست مشروطه»

بحث پیرامون مشروطه همیشه جذابیت‌های خاص خود را داشته است. صحبت از شکست مشروطه و چرایی آن بین اهالی تاریخ و تاریخ‌نگاران نیز همواره مورد بحث بوده تا جایی که این چهارچوب نظری را می‌توان یکی از پرتکرارترین بحث‌های دهه اخیر در مورد مشروطه دانست.

1402/7/9 ۰۷:۳۰
ادامه مطلب
گزارش تصویری برگزاری مجلس یادبود مادر احمد مسجدجامعی
گزارش تصویری از آیین یادبود یک‌صدمین سال آغاز انتشار نشریه «توفیق»
گزارش تصویری برگزاری آیین یادبود «فاطمه کریمی» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
گزارش تصویری برگزاری آیین یادبود «فاطمه کریمی» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

آیین یادبود «فاطمه کریمی»، مشاور عالی بخش هنر و معماری و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صبح چهار‌شنبه، بیستم اردیبهشت، در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

1402/3/8 ۱۲:۱۲
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • آقا رضا عکاس باشی
    سارا مصطفایی بی غم

    آقا رضا عکـاس‌باشی \āqā rezā akkās-bāšī\، از پیشروان عکاسی در ایران (1259-1307 ق/ 1843-1890 م).

    ادامه مطلب
  • دارالفنون
    سید علی آل داوود,مسعود تاره,یونس کرامتی

    نخستین نهاد ایرانی آموزش علوم نوین در ایران که به همت میرزا تقی خان امیرکبیر، صدر‌اعظم تجدد‌خواه ایران، بنیاد گذاشته شد، هر‌چند گشایش رسمی آن تا یکشنبه 5 ربیع‌الاول 1268 ق / 29 دسامبر 1851 م، 48 روز پس از برکناری امیرکبیر از صدارت و 13 روز پیش از قتل او، به تأخیر افتاد.

    ادامه مطلب
  • تیمورتاش، عبدالحسین
    رضا آذری شهرضایی

    تِیْمورْتاش، عبدالحسین (ح 1260- مهر 1312ش/ 1881 – اکتبر 1933م)، ملقب به مُعزّزالملک و سردار معظم، دولتمرد مشهور ایرانی.

    ادامه مطلب
  • چغازنبیل
    علی موسوی

    یکی از مهم‌ترین آثار معماری بازمانده از دورۀ ایلامی ایران واقع در 30 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش.

    ادامه مطلب
  • اوحدی مراغه ای
    علی میرانصاری

    اوحَدیِ مَراغِه‌ای، اوحدالدین (د 15 رمضان 738 ق/ 6 آوریل 1338 م)، فرزند حسین اصفهانی، از سخنوران و عارفان سدۀ 8 ق. تولد او را برپایۀ یكی از ابیات جام جم، حدود سال 673 ق/ 1274 م، تخمین زده‌اند (نفیسی، 49). دربارۀ اصل و زادگاه اوحدی، دو نظر متفاوت ابراز شده است: بسیاری اصل او را از مراغه دانسته‌اند و گفته‌اند كه بیشتر عمر خود را در اصفهان گذرانده است (اوحدی بلیانی، 98؛ انصاری، 8)؛ اما نفیسی (ص 50) با عنایت به برخی از سروده‌های اوحدی، زادگاهش را اصفهان دانسته كه بعدها مقیم مراغه شده است. اگر گفتۀ نفیسی را كه ظاهراً دارای صحت است، بپذیریم، چنین به نظر می‌رسد كه اوحدی در اوایل جوانی از زادگاه خود اصفهان خارج شده، و به سیاحت در بسیاری از شهرها پرداخته است. ازجمله شهرهایی كه وی در دیوانش بدانها اشاره دارد، اینهاست: بصره، بغداد، دمشق، سلطانیه، كربلا، كوفه، نجف، قم و همدان (ص 27، 36، 37، 83، 238، 256، 489، 497). 

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

کارگاه و سمینار

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: