جایگاه ساز عود و انواع مختلف آن در تاریخ موسیقی ایرانِ پس از اسلام / نرگس ذاکر جعفری یکی از مباحث تاریخ موسیقی ایران در دورۀ اسلامی، جایگاه و اهمیت ساز عود است. این ساز با عنوان «بربت» در دورۀ ساسانی شکوفا شد و پس از اسلام با عنوان «عود» در سرزمین‌های مختلف اسلامی اشاعه یافت و در موسیقی ایران نیز تا اواخر عصر صفوی دارای اعتبار بود. موسیقی‌دانان قدیم ایران، از نخستین متون موسیقی پس از اسلام در قرون سوم و چهارم هجری تا رسالات موسیقی دورۀ صفوی در قرن یازدهم هجری، به برتری ساز عود نسبت به سازهای دیگر اذعان داشته‌اند. 1399/12/9 ۱۱:۴۲
فخر رازی و آثار هندسی ابن هیثم / حسین معصومی همدانی فخر رازی، متکلم و فیلسوف قرن ششم هجری (543-606 ق) آثار بسیاری در حوزه‌های گوناگون معارف عصر خود نوشته است. گذشته از برخی از نظریات بدیع که در آثار منطقی و کلامی و فلسفی او دیده می‌َشود، بسیاری دیگر از نوشته‌های او بر پایۀ منابع دیگری فراهم آمده است که برخی از آنها امروز در دست است و بسیاری از آنها از میان رفته است. تحقیق در این آثار می‌تواند روشن کند که فخر رازی چگونه منابع خود را برمی‌گزیده و چگونه در آنها تصرّف می‌کرده است. 1399/12/9 ۱۱:۳۵
نگاهی کوتاه به سیر تحول تاریخ پوشش در استان بوشهر / سمیرا بهزادی فرهنگ ایرانی از جمله فرهنگ هایی است که همواره در خود، تنوع بسیار زیادی را در خصوص پوشاک گروه های مختلف اجتماعی پذیرفته است. این گوناگونی و تنوع نه فقط در گروه های قومی یا مذهبی بل که در میان طبقات متعدد اجتماعی برحسب جایگاه اقتصادی، سیاسی، جنسیتی و کارکردی خود در طی زمان به وفور دیده شده است. 1399/12/6 ۱۱:۳۶
تحریرات خواجه نصیرالدین طوسی / ذبیح الله صفا حضار محترم به خوبی آگاهند که علوم عقلی از اوایل قرن دوم هجری در تمدن اسلامی راه جست. در این امر رجال نام آوری از ممالک وسیع اسلامی شرکت کرده اند که بیشتر آنان از قوم ایرانی یا از عیسویان نواحی شمالی عراق بوده و مجموعاً در تشکیل حوزۀ علمی بغداد که جانشین مراکز علمی ایران و حوضۀ علیای دجله و فرات گردید تاثیر داشته اند. 1399/12/5 ۱۳:۰۸
ورقی از تاریخ سلاح در ایران (زین ابزار) / ابراهیم پورداود در میان نوشته های باستانی که بیگانگان به جای گذاشته اند تاریخ هرودوت بیش از دیگران از ابزار های جنگی لشکریان ایران سخن رفته است به ویژه در جائیکه این نویسنده سدۀ پنجم پیش از میلاد از لشکرکشی خشیارشن به سوی یونان یاد می کند آنچنان که می دانیم این لشکر کشی در بهار سال 480 پیش از مسیح روی داد و هرودوت در آن هنگام کودکی بود سه ساله یا چهار ساله. 1399/11/20 ۱۰:۱۴
زین ابزار (گرز) (ورقی از تاریخ سلاح در ایران)/ ابراهیم پورداوود گرز شاید یکی از کهنترین ابزارهای جنکی جهان باشد. زیرا هر چوب نخست با گره و بند وانگله خود ابزاری بوده از برای شکار یا پیکار. همین پاره چوب است که پس از جندی با آهن و پولاد پوششی یافته یا اینکه تیغه ها و میخ ها در آن به کار رفته، ابزاری کارساز و سهمگین گردید. فلاخن نیز که از آن سخن خواهیم داشت باید یکی از سالخورده ترین ابزار نبرد آدمی باشد. 1399/11/18 ۱۱:۲۳
اولین عکس از تخت جمشید در قاب دوربین یک عکاس ایتالیایی نمونه‌هایی از نخستین عکس‌های شناخته شده از تخت جمشید در دهه‌ی ١٨۵٠ منتشر شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. این تصاویر که از نگاه دوربین لوییجی پِشه عکاس ایتالیایی در سال ١٨۵٨ میلادی ثبت شده است. 1399/11/7 ۱۳:۵۸
نسخه‌ای به خط پدر شیخ بهائی ره (شیخ حسین عاملی ره ) نسخه 211 مجموعه سنا شامل دو رساله اشکال التاسیس، تالیف محمد سمرقندی( متوفای 600 قمری ) و دیگری شرح آن، اثر قاضی‌زاده رومی (متوفای 815 قمری) در علم هندسه است. این مجموعه به خط عالم جلیل القدر شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی، پدر شیخ بهائی (متوفای 984ق) است که در سال 943 ق در قاهره کتابت نموده و شیخ بهائی آن را مطالعه و وقف کرده و دستخط او نیز در نسخه دیده می‌شود. در آغاز نسخه مهر وی ظاهراً با این نقش حک شده است: « هذا مما وقفه العبد بهاء الدین محمد علی الطلبه الامامیه بتولیه ابن اخیه و سمی ابیه حسین بن عبدالصمد ثم الاتقی من بنیه و بنیهم و لو کان ابعد». 1399/5/29 ۰۴:۳۰
دولت و ملت هر دو به تعزیه آسیب زده‌اند كتاب «درام اسلامی» بررسی سرگذشت تعزیه پس از اسلام و ریشه‌های شكل‌گیری این آیین در ایران پیش از اسلام، نوشته جمشید ملك‌پور به كوشش «نشر بیدگل» در اختیار علاقه‌مندان فارسی‌زبان قرار گرفته است. تلاشی در ادامه كتاب‌ها و مقاله‌هایی كه دهه‌ها قبل درباره این آیین نمایشی به چاپ رسیده و البته تعداد زیادی از آنها هم مدت‌ها است رنگ تجدید چاپ به خود ندیده‌اند. به این اعتبار پژوهش صورت گرفته توانست بار دیگر صدایی كه رو به خاموشی می‌رفت را زنده كند. 1399/12/9 ۱۰:۴۵
مهدی عظیمی: داوری غربی‌ها در باب منطق سهروردی قابل اعتماد نیست مهدی عظیمی می‌گوید: خوانشی جدید از معرفت شناسی سهروردی در کتابش ارائه شده که تاکنون سابقه نداشته است. به گفته وی داوری غربی‌ها در باب منطق سهروردی به هیچ عنوان داوری‌های درست و قابل اعتمادی نیست. 1399/12/6 ۱۲:۵۶
«تکنولوژی» چگونه از «علم» پیشی گرفت و چه پیامدهایی داشت؟ همه ما به قلاب تکنولوژی گرفتار آمده‌ایم و تکنولوژی به سبب پاداشی که از رفاه به ما می‌دهد، به جبری عادت‌محور در زندگی‌مان بدل شده است. تکنولوژی تیغ دو دم است؛ هم سود دارد، هم زیان. هم آسیب است، هم فرصت. هم خطر است، هم سهولت. هم اطمینان و آرامش خاطر است، هم نبود امنیت. دکتر شاپور اعتماد، استاد فلسفه علم، معتقد است «تکنولوژی، کارکردی دوگانه دارد. 1399/12/6 ۱۰:۵۶
گزارش تصویری اعطای جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار پنجمین و ششمین مراسم اعطای جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار صبح روز سه شنبه 22 مهرماه 1399 با حضور تنی چند از اعضای هیئت داوری ، نمایندۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و برندگان این دوره در مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/23 ۱۱:۰۳
گزارش تصویری آیین رونمایی از مجموعۀ پنج جلدی جغرافیای جامع ایران آیین رونمایی از مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران»، به‌صورت آنلاین، با حضور آقایان کاظم موسوی بجنوردی، دکتر عباس سعیدی، دکتر فرهاد عزیزپور و مهندس احمد آرین‌نیا صبح روز دوشنبه ۱۴ مهر در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/14 ۱۶:۱۲
گزارش تصویری از رونمایی از نسخۀ‌برخط دانشنامه‌های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آیین رونمایی از نسخۀ‌برخط (آنلاین) دانشنامه‌های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی روز سه شنبه، یکم مهر ماه 1399، با سخنرانی کاظم موسوی بجنوردی، اشرف بروجردی، علی بهرامیان، محمدمهدی محمودی، علی موسوی بجنوردی و مسعود تاره در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/13 ۰۸:۲۴