ابراهیم بن عماد

اِبْراهیمِ‌ بْنِ عِماد، یا میرابراهیم سیفی حسنی قزوینی ملقب به شمس‌النّهار، از نستعلیق‌نویسان معروف ایران در سدۀ 11ق / 17م. او خوشنویسی را از پدرش میرعماد، که سرآمد نستعلیق‌نویسان عهد خویش بود، فرا گرفت (ایرانی، 124). وی احتمالاً در 1008ق /  1599م همراه پدر به اصفهان رفت و در کتابخانۀ عبدالرّشید دیلمی معروف به رشیدا، خواهرزادۀ میر به کتابت پرداخت (حبیب، 184). پس از کشته شدن میر به سال 1024ق / 1615م، ابراهیم از بیم شاه عباس چندی در اصفهان پنهان زیست (سنگلاخ، شرح حال میرعماد) و سپس به مشهد رفت و در آنجا اقامت گزید. ابراهیم در مشهد مورد توجه هنر دوستان قرار گرفت و شهرتی روزافزون یافت و 14 سال در آن شهر زیست. پس از مرگ شاه عباس در 1038ق /  1629م به زادگاهش قزوین بازگشت و به کتابت و آموزش خوشنویسی پرداخت (ایرانی، همانجا). در شمار آثار خوشنویسی وی نسخه‌هایی از دیوانها و برگزیدۀ شعرهای شاعران و عارفانی چون نجم‌الدّین کبری، رکن‌الدین قبایی، خواجه بدخشی، حکیم جوهری، فریدالدین دهلوی، میرعتیقی سمرقندی و سراج‌الدین بلخی دیده شده است (سنگلاخ، شرح حال میرابراهیم).
وی «رنگه‌نویسی» می‌کرده و شعر نیز می‌سروده است (همانجا). به گفتۀ سنگلاخ اشعار بسیاری از قطعه‌های خط خوش منسوب به وی از سروده‌های خود او بوده است. تذکره‌نویسانِ خط، میرابراهیم را به داشتن منشهای نیکو، آداب‌دانی، پرهیزگاری و خوش‌بیانی ستوده‌اند. وی در 53 سالگی در زادگاه خویش قزوین درگذشت (سنگلاخ) و در همانجا به خاک سپرده شد.

مآخذ

ایرانی، عبدالمحمد، پیدایش خط و خطاطان، مصر، 1345ق / 1927م؛ حبیب اصفهانی، خط و خطاطان، قسطنطنیه، 1306ق؛ سپهر، هدایت‌اللـه خان لسان‌الملک، تذکرۀ خوشنویسان، تهران، صص 92، 93؛ سنگلاخ، محمدعلی قوچانی، تذکرة ‌الخطاطین، تبریز، 1878م، ج 2، (شرح حال میرعماد و میرابراهیم).

محمدحسن سمسار