فقه، علوم قرآنی و حدیث

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

ابن رمیح | محمد آصف فکرت اِبْنِ رُمَیح، ابوسعید احمد بن محمد (د 357 ق/ 968 م)، محدث، حافظ و فقیه نخعی نَسَوی. ابن حجر (1/ 261) او را ابن ربیح خوانده است، اما ابن نقطه (1/ 408) بر آن است كه ابن‌ربیح محدث دیگری بوده است. ابن رمیح اهل نسا (شهری در خراسان) بود، در شَرمَقان از نواحی نسا (یاقوت، 3/ 280، 281) زاده شد و در مرو پرورش یافت (خط...
ابن رومان | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ‌رومان، ابوروح یزید بن رومان اسدی قرشی (د 130 ق/ 748 م)، از قاریان مدینه و راویان سیرۀ پیامبر(ص). وی از موالی آل زبیر بود (ابن هشام، قسم 2، 214؛ ابن سعد، 310-311؛ طبری، «المنتخب»، 648). اگرچه غالب متقدمین چون ابن سعد (همانجا)، خلیفه ( الطبقات، 2/ 650)، ابن حبان ( الثقات، 5/ 545)، طبری (همانجا)، ترمذی، د...
ابن زبر | محمد آصف فکرت اِبْنِ زَبْر، ابوسلیمان بن عبدالله بن احمد بن ربیعة بن زَبْر رَبَعی (298- 379 ق/ 911- 989 م)، محدث و مورخ دمشقی. پدرش ابومحمد عبدالله بن احمد (د 329 ق/ 941 م) قاضی دمشق بود و نسبش به نزار بن مَعد بن عدنان می‌رسد (سمعانی، 6/ 256-257). ابوسلیمان در رَقّه به دنیا آمد (ابن حجر، 543). از پدر خویش (سمعانی، 6/ 258) ...
ابن زاغونی | علی اکبر ضیائی اِبْنِ زاغونی، ابوالحسن علی بن عبیدالله بن نصر بن سری (455- محرم 527 ق/ 1063- نوامبر 1132 م)، محدث، متكلم، واعظ، مورخ و فقیه حنبلی مذهب. علت شهرت وی به ابن زاغونی نسبت او به روستایی از توابع بغداد به نام زاغُونی است (ابن اثیر، 2/ 53؛ یاقوت، 2/ 907- 908). ابن تغری بردی سال وفات وی را 526 ق ثبت كرده است (5/ 250...
ابن زبیر | ناصر گذشته اِبْنِ زُبَیر، ابوالحسن علی بن محمد بن عُبید بن زبیر قرشی اسدی كوفی (254- ذیقعدۀ 348 ق/ 868- ژانویۀ 960 م)، همچنین معروف به ابن كوفی، ادیب، كاتب و راوی. او از تبار اسد بن عبدالعزّی بن قصّی بن كلاب و از قوم و قبیلۀ زبیر بن عوام برادرزادۀ حضرت خدیجه بنت خُوَیلد است (طوسی، الفهرست، 69؛ یاقوت، 14/ 153) و شاید به ...
ابن زرب | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ زَرْب‌، ابوبكر محمد بن‌ يبقی‌ بن‌ زرب‌ اندلسی‌ (317- 381ق ‌/ 929-991 م‌)، فقيه‌، محدث‌ و خطيب‌ مالكی‌.
ابن زملکانی | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ زَمْلَكانی، كمال‌الدين ابوالمعالی محمد بن علی بن عبدالواحد بن عبدالكريم انصاری سَمّاكی (667-16 رمضان 727 ق/ 1269-5 اوت 1327 م)، فقيه شافعی، محدث، قاضی، اديب و شاعر دمشقی. وی از آن روی كه اهل زملكان بوده به اين نام شهرت يافته است. زملكان قريه‌ای در غوطۀ دمشق بوده (ياقوت، 2/ 942-945) و فيروزآبادی (3/ 305...
ابن زهره |
ابن زیات | محمد آصف فکرت اِبْنِ زَيّات‌، ابوحجّاج‌ (يا ابويعقوب‌) يوسف‌ بن‌ يحيی‌ بن‌ عيسی‌ ابن‌عبدالرحمن‌ تادلی‌ (د 627 يا 628 ق‌/ 1230 يا 1331 م‌)، اديب‌، لغوی‌، فقيه‌ و قاضی‌ مالكی‌ مراكشی‌. ابن‌ زيات‌ اهل‌ تادلا يا تادله‌، شهری‌ در جبال‌ بربر، نزديك‌ تلمسان‌ و فاس‌ (ياقوت‌، 1/ 810) بود. فيروزآبادی‌ (ص‌ 294) و سيوطی‌ (ص‌ 425) او ر...
ابن زیاد | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ‌زياد، ابوالحسن علی بن زياد تونسی (د 183 ق‌/ 799 م‌)، فقيه و محدث مالكی‌. برخی اصل او را عجمی شمرده‌اند (ابوالعرب‌، 222) و به گفتۀ برخی عرب و از قبيلۀ «عبس‌» بوده است (قاضی عياض‌، 1/ 326). ابوالحسن در طرابلس مغرب زاده شد و در تونس سكنی گزيد (ابوالعرب‌، همانجا؛ ابن عبدالبر، 60). نخست در افريقيه از خالد ب...
ابن ساعاتی | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ ساعاتی‌، ابوالعباس‌ مظفرالدين‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ تغلب‌ (651-694 ق‌/ 1253-1295 م‌)، فقيه‌، اصولی‌ و اديب‌ حنفی‌. برخی‌ نام‌ نيای‌ او را «ثعلب‌» آورده‌اند (لكنوی‌، 26). او از خاندانی‌ اهل‌ علم‌ برخاست‌. پدرش‌ علی‌ عالم‌ نجوم‌ و هيأت‌ بود و احتمالاً ساعتی‌ كه‌ وی‌ بر سر در مدرسۀ مستنصريۀ بغداد ساخته‌ بود ...
ابن زیاد | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ زياد، ابوالضياء عبدالرحمن‌ بن‌ عبدالكريم‌ غيثی‌ (900- 975 ق‌/ 1495- 1568 م‌)، فقيه‌، محدث‌ و عارف‌ شافعی‌ يمانی‌. در ترجمۀ ابن‌ زياد آگاهی‌ بيشتری‌ از آنچه‌ عيدروسی‌ آورده‌ در دست‌ نيست‌ و آنچه‌ در ديگر منابع‌ آمده‌ برگرفته‌ از همانست‌. وی‌ از نژاد مقاصره‌، تيره‌ای‌ از عك‌ بن‌ عدنان‌ بود، در زَبيد تولد...
ابن سحنون | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ سَحْنون، ابوعبدالله محمد بن سحنون بن سعيد بن حبيب تنوخی (202-256 ق/ 817-870 م)، فقيه مالكی. وی مقدمات علوم را در قيروان فراگرفت و نزد پدر خويش فقه آموخت (مالكی، 1/ 345؛ قاضی عياض، 4/ 204) و از كسانی مانند عبدالله بن ابی حسّان يحصبی، موسی بن معاويۀ صُمادحی، عبدالعزيز بن يحيی مدنی هاشمی، عبدالمؤمن بن مست...
ابن سبیل | سيد مصطفي‌ محقق‌ داماد , احمد پاکتچی اِبْنِ سَبيل، واژه‌ای قرآنی به معنی مسافرِ در راه مانده، يكی از مستحقان هشتگانۀ زكات، يا ششگانۀ خمس و فیء. اين واژه در قرآن مجيد در سوره‌های بقره (2/ 177، 215)، نساء (4/ 36)، اسراء (17/ 26) و روم (30/ 38) برای يكی از مستحقان انفاق به طور عام؛ در سورۀ توبه (9/ 60) به عنوان يكی از مستحقان زكات (صدقات)؛ در سورۀ ...
ابن سراقه | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ سُراقه، ابوالحسن محمد بن يحيی عامری بصری (د ح 410 ق/ 1019 م)، محدث، فقيه و رجالی شافعی. از زندگی وی اطلاعی در دست نيست. همين اندازه می‌دانيم كه در فقه شافعی و حديث بسيار توانا بوده و در اين ميان به حديث دلبستگی وافر داشته و به قصد فراگيری حديث به فارس، اصفهان، دينور و اهواز مسافرت كرده و مدتی نيز درآمِ...
ابن سرج | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ سَرْج، ابوجعفر محمد بن سَنان بن سرج بن ابراهيم تَنوخی شَيزَری (212-293 ق/ 827-906 م)، مقری، محدّث و قاضی حنفی شام. اگرچه تاريخ تولد او در منابع تصريح نشده، ولی با توجه به اينكه ابن عساكر (15/ 405) وفات او را در 293 ق و در 81 سالگی ضبط كرده، می‌توان تاريخ ولادت او را به دست آورد. براساس پاره‌ای قراين می...
ابن سعد | عبدالکریم گلشنی اِبْنِ سَعْد، ابوعبدالله محمد بن سعد بن منيع، مشهور به كاتب واقدی (168-230 ق/ 784-845 م)، مورخ و سيره‌نويس مشهور بغداد. او از موالی حسين بن عبدالله نوادۀ عباس عموی رسول اكرم بود (ابن سعد، 7(2)/ 99)، ولی ابن‌خلكان (4/ 351) بنا به مستندی نامعلوم او را «زهری» شمرده است. همو (همانجا) از وی تعبير به «بصری» كرده، چ...
ابن سریج | احمد پاکتچی اِبْنِ سُرَيْج، ابوالعباس احمد بن عمر (248-306 ق/ 862- 918 م)، فقيه و متفكر شافعی، ملقب به «باز اشهب». وی از نوادگان سريج بن يونس مروزی (د 235 ق/ 849 م)، زاهد و محدث نامی بود (يافعی، 2/ 248). ابن سريج عمدۀ عمر خود را در بغداد، كه ظاهراً در همانجا به دنيا آمده بود، سپری كرد و در همانجا نيز درگذشت و در حجره‌ای ...
ابن سعید |
ابن سکره |
ابن سکری | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ سُكَّری، عمادالدين عبدالرحمن بن عبدالعلی بن علی (553 - شوال 624/ 1158- اكتبر 1227) فقيه و قاضی القضاة شافعی مصری.
ابن سفیان | حسن صفری نادری اِبْنِ سُفْيان، ابوعبدالله محمد بن سفيان قيروانی (د اول صفر 415/ 14 آوريل 1024)، مقری و فقيه مالكی. از جزئيات زندگی او اطلاعی در دست نيست. همين مقدار می‌دانيم كه در قيروان زاده شد و پيش از 380 ق/ 990 م جهت فراگيری قرائت و فقه به مصر مسافرت كرد و بدون اينكه به حج رود به وطن بازگشت. او در 413 ق عازم مكه شد و حد...
ابن سکن | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْن سَكَنْ، ابوعلی سعيد بن عثمان بن سعيد بزّاز يا بزّار مصری (294-15 محرم 353/ 907-2 فوريۀ 964)، محدث و رجالی.
ابن سماعه | محمدهادی مؤذن جامی اِبْنِ سَماعه، ابوعبدالله محمد بن سماعة بن عُبيدالله بن هلال تميمی كوفی (130-233 ق/ 748- 848 م)، قاضی، محدث و فقيه حنفی. نام وی در برخی از منابع ابن سِماعه (ابن حجر، 2/ 167) و ابن سَمّاعه (رياضی‌زاده، 28) نيز آمده است. برخی نسبت وی را اشتباهاً تيمی (ابن تغری بردی، 2/ 271) يا تيهمی (ابن قطلوبغا، 54) ثبت كرده‌ا...
ابن سماک | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ سَمّاك، ابوالعباس محمد بن صَبيح عجلی كوفی (د 183 ق/ 799 م)، فقيه، محدث و زاهد. علت شهرت وی به ابن سماك اين بود كه جدش ماهی فروش بوده (زبيدی، 7/ 145) و به احتمالی ديگر خود وی به ماهی فروشی اشتغال داشته است (ابن اثير، 1/ 559). از تاريخ تولد و زندگی ابن سماك اطلاعی در دست نيست. همين اندازه گفته شده است كه...
ابن سماک | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ سَمّاك، ابوعمرو عثمان بن احمد بن عبدالله بن يزيد دَقّاق (د 26 ربيع‌الاول 344/ 20 ژوئيۀ 955)، محدِث بغداد. از جزئيات زندگی و حتی مذهب فقهی وی اطلاعی در دست نيست. همين مقدار می‌دانيم كه او در بغداد می‌زيسته است (سمعانی، 7/ 204؛ قس: حاكم، 1/ 188؛ خطيب، تاريخ، 11/ 302). ابن سماك از مشايخ بسياری بهره برده ك...
ابن سمره | محمد آصف فکرت اِبْنِ سَمُره، ابوالخطاب عمر بن علی بن سَمُرة بن حسين بن سَمُرۀ جعدی (547- پس از 586 ق/ 1152- پس از 1190 م)، فقيه و مورخ يمنی. نسبت جعدی از جعدة بن كعب بن ربيعة گرفته شد كه نسبش به مَعَد بن عدنان می‌رسد (ابن سمره، 1-2). كنيۀ او را ابوالحفص نيز نوشته‌اند (ابن ربيع، 3). ابن سمره در قريۀ اَنامِر به دنيا آمد و هم...
ابن سمیفع | احمد پاکتچی اِبْنِ سَمَيفَع، ابوعبدالله محمد بن عبدالرحمن، قاری يمن در سدۀ 2 ق/ 8 م. در مورد سميفع، جد وی چيزی دانسته نيست، ولی اين نام كه ضبط ديگر آن «سُمَيفِع» است (نک‍ : فيروزآبادی، 3/ 41)، يكی از نامهای متداول در يمن قديم بوده است، مثلاً سميفع اشوع از ملوك يمن پيش از اسلام و سميفع بن ناكور از صحابۀ پيامبر (ص) (همو، 3...
ابن سنی | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ سُنّی، ابوبكر احمد بن محمد بن اسحاق دينوری (ح 280-364 ق/ 893-975 م)، محدث شافعی. خاندان او از موالی عبدالله بن جعفر بن ابی طالب بوده و سمعانی (7/ 279) نسب او را ضبط كرده است. احتمالاً اصل او از دينور بوده است. ابن‌سنی برای كسب حديث مسافرتهايی به نقاط مختلف از جمله بغداد، كوفه، بصره، حرّان، دمشق، عمان، ...
ابن سوار | حسن صفری نادری اِبْنِ سِوار، ابوطاهر احمد بن علی بن عبيدالله بغدادی (412-4 شعبان 496 ق/ 1021-13 مۀ 1103 م)، مقری، نحوی و محدث حنفی. سوار نام جد اعلايش بوده است. او حدود 40 سال به فراگيری و آموختن حديث و قرائت پرداخت و ظاهراً در اواخر عمر نابينا شد و در بغداد درگذشت و در كنار قبر معروف كرخی مدفون گرديد (ابن‌ماكولا، 4/ 388؛ ي...
ابن سمعون | احمد بادکوبه هزاوه اِبْنِ‌سَمْعون، ابوالحسين محمد بن احمد بن اسماعيل (300-14 ذيقعدۀ 387/ 913- 18 نوامبر 997)، واعظ و خطيب حنبلی بغدادی (در برخی منابع «ابن‌شمعون» ضبط شده است، نک‍ : يافعی، 2/ 432). سمعون لقب نيای او اسماعيل بوده است (ذهبی، 16/ 505). ابن سمعون در بغداد زاده شد و همانجا به تحصيل علم پرداخت و به درك بعضی از مشايخ ص...
ابن سوده | علی بیات اِبْنِ سوده، عنوان افراد خاندانی از عالمان و قاضيان مالكی در مراكش، از اوايل سدۀ 11 هجری تا زمان كنونی. جدّ اين خاندان محمد بن محمد بن علی بن سوده در 754 ق از غرناطۀ اندلس به فاس هجرت كرده است (مراكشی، 2/ 269). از اولين افراد مشهور اين خاندان می‌توان از ابوالقاسم بن قاسم (د 1004 ق/ 1596 م) نام برد (نک‍ : حجوی...
ابن سید الناس | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ سَيَّدِ النّاس، ابوبكر محمد بن احمد بن عبدالله بن محمد يحيی يعمری اشبيلی (محرم 597- جمادی‌الثانی 659/ اكتبر 1200- مۀ 1261)، فقيه، محدث، مورخ و اديب اندلسی.
ابن سید الناس | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ سَيَّدِ النّاس، ابوالفتح فتح‌الدين محمد بن محمد يعمری ربعی (671-734 ق/ 1273-1334 م)، محدث، مورخ، فقيه شافعی، اديب و خطاط مصری اندلسی الاصل.
ابن سیرین | ناصر گذشته اِبْنِ سيرين، ابوبكر محمد بن سيرين (31 يا 33- شوال 110 ق/ 651 يا 653- ژانويۀ 729 م)، محدث و فقيه تابعی بصری كه چند سده پس از مرگش به عنوان خوابگزاری چيره‌دست نامور گرديد. پدرش، سيرين در 12 ق/ 633 م هنگام فتح عين التمر (شهركی در عراق در نزديكی انبار) به دست خالد بن وليد، به اسارت درآمد (خليفه، 1/ 100-102)، اما...
ابن صباغ، نورالدین | حسن یوسفی اشکوری نورالدین علی بن محمد بن احمد بن عبدالله (784-855 ق / 1383-1451 م)، محدث و فقیه مالکی.
ابن صباغ، ابونصر | محمدهادی مؤذن جامی ابونصر عبدالسید بن محمد بغدادی (400-477 ق / 1010-1084م)، فقیه شافعی.
ابن صفار، ابوالولید | حسن یوسفی اشکوری ابوالولید یونس بن عبدالله‌بن محمدبن مُغیث قرطبی اندلسی (2 ذیقعدۀ 338- 28 رجب 429ق / 23 آوریل 950-6 مۀ 1038م)، محدث، فقیه، ادیب و قاضی مالکی.
ابن صصری | علیرضا علاءالدینی نام افراد خاندانی دمشقی از محدثان، فقیهان، قاضیان و مدرسان شافعی در سده‌های 5- 8 ق / 11-14 م.
ابن صلاح، تقی الدین | محسن عابدی تقی‌الدین ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن بن عثمان ابن موسی بن ابی نصر نصری شَهرزوری (577-643ق / 1181-1245م)، محدث، مفسر و فقیه شافعی.
ابن صیرفی |
ابن صیرفی، نورالدین | عنایت الله فاتحی نژاد نورالدین علی بن داوود بن ابراهیم، نیز معروف به ابن داوود و جوهری (14 جمادی الآخر 819-900ق / 10 اوت 1416-1495م)، فقیه حنفی و مورخ معاصر ممالیک بُرجّیۀ مصر.
ابن ضیاء | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث ابوالبقاء محمد بن احمد بن محمد عمری قرشی، ملقب به بهاءالدین (789-854ق / 1387-1450م)، فقیه حنفی.
ابن طاووس |
ابن طاهر |
ابن ضابط | مریم صادقی ابوعمرو عثمان بن ابی بکر بن حَمّود صدفی سَفاقُسی (385- ح 440ق / 995-1048م)، محدث مالکی، ادیب و شاعر. او در سفاقس (تونس) به دنیا آمد (ابن بشکوال، 2 / 408).
جزاء | عباس مصلایی پور جَزاء، يا جزا، واژه‌اي قرآني و حديثي به معناي مزد و پاداش نيکي، و سزا و کيفر بدي. جزاء مصدر از ريشۀ «ج ز ي» و در اصل، به معناي بي‌نيازي و کفايت کردن است. اين معنا در آيات 48 و 123 سورۀ بقره(2) و نيز آيۀ 33 سورۀ لقمان (31) به‌کار رفته‌ است (راغب، 93؛ نيز نک‍ : ابن منظور، ذيل واژه؛ مصطفوي، 2 / 83).
جزایری، سیدنعمت‌الله | احمد پاکتچی , فرامرز حاج منوچهری جَزايِري، سيدنعمت‌الله (1050-1112ق / 1640-1700م)، فرزند عبدالله، فقيـه اخبـاري ميـانـه‌رو، مصلـح دينـي ـ اجتماعي و از رجال خوزستاني اثرگذار در فقه و انديش? امامي در دور? صفويه که کتاب ماندگار او، الانوار النعمانية، اثر مهمي در انسان‌شناسي قديم محسوب است. تبار وي از طريق نسبي مشهور به عبدالله پسر امام کاظم(ع) ...
جزیری عبدالرحمان | نوید نقشبندی جَزیری، عبدالرحمان بن محمد عوض (1299-1360ق / 1882-1941م)، فقیه مصری و از علمای الازهر. وی در جزیرۀ شندویل مرکز سوهاج در مصر به دنیا آمد و از 1313 تا 1326ق در جامع الازهر به دانش‌اندوزی در مذهب حنفی و بعد به تدریس در آن پرداخت. از 1330ق ابتدا در وزارت اوقاف به عنوان بازرس مساجد، و بعد سربازرس کل و سرانجام استا...
جزیه | احمد پاکتچی جِزْیه، مالیاتی که غیرمسلمانان تحت شرایط خاص به امام مسلمین پرداخت می‌کنند و در مقابل به آنان اجازۀ سکنا در قلمرو حکومت اسلامی داده می‌شود و جان و مال و ناموس آنان تحت حمایت حکومت اسلامی قرار می‌گیرد. در حقیقت جزیه نوعی مالیات بر اشخاص یا مالیات سرانه است که در تاریخ تمدن بشری، سابقه و گستره‌ای وسیع دارد.

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام