فقه، علوم قرآنی و حدیث

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

ابن علان، محمدعلی | مهدی سلماسی محمدعلی بن محمد علان بكری صدّيقی (20 صفر 996-21 ذيحجۀ 1057ق / 10 ژانويۀ 1588-7 ژانويۀ 1648م)، عالم جامع الاطراف شافعی. نسب وی به ابوبكر برمی‌گردد.
ابن عقیل، ابوالوفاء | محمدهادی مؤذن جامی ابوالوفاء علی بن عقيل بن محمد ظفری بغدادی (431-12 جمادی‌الاول 513ق / 1040-22 اوت 1119م)، فقيه، متكلم و واعظ حنبلی.
ثمینی | سارا حاجی حسینی ثَمینی، ضیاء‎الدین عبدالعزیز بن عبدالله (1130-11 رجب 1223ق/ 1718- 2 سپتامبر 1808م)، از بزرگان فقهای اباضیه. شهرت وی بیشتر به سبب اهتمامش به فقه اباضی، به‌ویژه احکام مربوط به مسائل اجتماعی است؛ هر چند به علومی دیگر هم می‎پرداخته است.
ثمن |
ثوریه | احمد پاکتچی ثوریّه، عنوان مذهبی فقهی از مذاهب اهل سنت که به پیشوای آن سفیان ثوری منسوب شده، و دست کم تا سدۀ 4ق/ 10م پیروانی داشته است. از این مذهب گاه به تعبیر ثوریه (مثلاً نک‍‌ : مقدسی، 44، 45) و گاه با عبارت «اصحاب الثوری» (مثلاً نک‍ : بغدادی، 21، 189) یاد شده است.
ثواب و عقاب | مسعود تاره ثَواب و عِقاب، دو اصطلاح قرآنی به معنی پاداش و کیفر الٰهی برای اعمال نیک و بد انسان.
ثوری |
ثمود | فرامرز حاج منوچهری ثَمود، نام قومی از اعراب باستان یا «اعراب بائده» که با انکار دعوت پيامبر خود، حضرت صالح(ع)، به عذاب الٰهی گرفتار آمدند. قصص قوم ثمود در قرآن کريم به کرات آمده، و از آنها به عنوان قومی مشرک ياد شده است. يافته‌های باستان‌شناسی نیز وجود چنين قومی را تأييد کرده، و برخی يادمانهای تاريخی از آنها به دست آمده است.
جابر بن زید |
جابر بن عبدالله انصاری | احمد پاکتچی جابِرِ بْنِ عَبْدُاللهِ اَنْصاری، ابوعبدالله (د ح 74ق/ 693 م)، از مشهورترين اصحاب پيامبر اسلام (ص). کنيۀ او را ابومحمد و ابوعبدالرحمان نيز نوشته‌اند (ابن ابی حاتم، 1(1)/ 492؛ ابن عبدالبر، 1/ 220).
جاثیه | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث , مهدی مطیع جاثیه، چهل و پنجمین سورۀ قرآن کریم به ترتیب مصحف و شصت و پنجمین سوره به ترتیب نزول (زهری، 28؛ ابن ضریس، 74؛ ابن ندیم، 28؛ زرکشی، 1/ 193؛ سیوطی، الاتقان، 1/ 38-39، 78، 175-176؛ رامیار، 586). این سوره مکی است (قرطبی، 16/ 156؛ سیوطی، الدر...، 7/ 422)، در حالی که مفسرانی از تابعین چون حسن بصری و جابربن زید و عکرم...
جابر جعفی | سعید طاووسی مسرور جابِرِ جُعْفی، ابـومحمـد جابـر بـن یزیـد (د 128ق/ 746م)، محدثِ مفسر، فقیه و متکلم کوفی، و از اصحاب برجستۀ امام باقر و امام صادق(ع). او کوفی و از خاندان جعفی، یکی از تیره‌های قبیلۀ مذحج بود که از یمن به کوفه کوچ کردند (کشی، 192‌؛ سمعانی، 2/ 67-68‌؛ ابن منظور، ذیل جعف؛ برای اختلاف در تاریخ وفات وی، نک‍ : بخاری،...
جادری | سارا حاجی حسینی جادَری، ابوزید عبدالرحمان بن محمد، فقیه و محدث مالکی اواخر سدۀ 8 ق/ 14م و اوایل سدۀ 9ق/ 15م. نسبت وی در منابع به صورتهای جادیری و جدیری هم یاد شده، و در المعیار المعرب ونشریسی به عنوان قدیم‌ترین منبع دربارۀ وی، اصل و خاستگاه او تلمسان آمده است (3/ 357؛ نیز نک‍ : ابن غازی، الروض...، 85؛ ابن قاضی، 2/ 404). جادر...
جارالله رومی | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث جارُ اللّٰهِ رومی، ابوعبدالله ولی الدین بن مصطفى (د 1151ق/ 1738م)، فقیه و قاضی حنفی که بر علوم عقلی نیز چیرگی داشت.
جامع |
جامع البیان |
جامع | فرامرز حاج منوچهری جامِع، عنوانی کلی برای کتابهایی که دربر دارندۀ احاديث پیامبر(ص) با جامعيتی در موضوعات گوناگون است و به طور طبيعی نزد شيعيان احاديث امامان معصوم (ع) را نيز شامل می‌‌گردد. اين شيوۀ تأليف که نزد فريقين دارای نمونه‌های پرشمار و گاه بسيار پراهميت است، افزون بر محدثان نزد بسياری ديگر از عالمان و نويسندگان مسلمان هم...
جامعه | سعید طاووسی مسرور جامِعه، کتـابـی نـام‌بـردار در روایـات شیعـه، بـه امـلای رسول‌الله (ص) و خط امیرالمؤمنین علی(ع). غالباً از جامعه در کنار متنی مشابه با عنوان جَـفر که آن نیز نگاشتۀ امام علی(ع) دانسته می‌شود، یاد شده است (تهانوی، 1/ 568). روایاتی از امام صادق و امام رضا(ع) جامعه را صحیفه‌ای از پوست به طول 70 ذراع، متن آن را ام...
جامعه، زیارت | حامد خانی جامِعه، زیارَت، گونه‌ای از آثارِ دعاییِ شیعه در تقابل با زیارات مختصه، در بر دارندۀ زیارت‌نامه‌هایی که می‌توان آنها را برای زیارت هر یک از 12 امام(ع)، یا همۀ ایشان با هم، در هر زمان و مکانی خواند. شاخص‌ترین فرد این نوع، «زیارت جامعۀ کبیره» است.
جاوی نووی |
جایز |
جدیع بن علی کرمانی |
جرجانی، ابوعبدالله | سعید طاووسی مسرور جُرْجانی، ابوعبدالله محمدبن یحیی بن مهدی (د 398ق/ 1008م)، از فقهای حنفی ایران.
جرجانی، ابویحیى | سمیه ربیعی جُرْجانی، ابویحیى احمد بن داوود فزاری، فقیه، متکلم و محدث سدۀ 3ق/ 9م. نسبش به فزارة بن ذبیان، از قبیلۀ غطفان می‌رسد (بروجردی، 2/ 187). تاریخ ولادت و وفات وی مانند دیگر جزئیات زندگی‌اش روشن نیست. او نخست بر مذهب اهل حدیث بود، اما پس از چندی به تشیع گرایید. برخی جرجانی را از اصحاب امام محمدتقی جواد (ع) (220ق/ 8...
جرح و تعدیل | احمد پاکتچی جَرْحْ وَ تَعْدیل، اصطلاحی در علوم حدیث ناظر به ارزیابی منفی یا مثبت در نقد راویان حدیث. چنین می‌نماید که این اصطلاح نخست در حیطۀ فقه در مبحث شهادت کاربرد داشته، و از آنجا به حوزۀ نقد رجال راه یافته است. در اواخر سدۀ 2ق/ 8 م، شافعی در کتاب الام تعبیر جرح را در تقابل با تعدیل در خصوص شاهد به کار برده است (مثلا...
جریره | علی تولایی جَریره، واژه‌ای که به شکل ترکیب «ولاء ضمان جریره» به کار رفته، و در اصطلاحی فقهی نوعی ارتباط بین دو نفر از طریق عقد است. در منابع اهل سنت اصطلاح «ولاء موالات» به همین معنا به کار رفته است. اثر شرعی عقد ولاء، لزوم پرداخت دیه (عقل) و ارث بردن یکی از متعاقدان یا هر دوی آنها از دیگری است.
جریریه | احمد پاکتچی جَريريّه، يکی از مذاهب فقهی اهل سنت از طيف اصحاب حديث که منتسب به محمد بن جرير طبری است. برای پيروان اين مذهب به جز نسبت جريری، ظاهراً نسبت «طبری» نيز به کار می‌رفته است؛ همچنین به نظر می‌رسد که نسبت طبری در معرفی کسانی مانند ابوالحسن دقيقی حلوانی و ابواسحاق سقطی طبری (ابن نديم، 292) ناظر به تعلقات مذهبی، و ن...
جزء | احمد پاکتچی جُزء، عنوان مشترک طيفی از تأليفات حديثی که وجه مشترک آنها محدود بودن حجم و دور بودن از جامعيت است. جزء نزد محدثان عبارت از صورت تأليف شدۀ احاديثی است که از فردی واحد از صحابه، تابعين يا عالمان پسين نقل شده باشد، يا از حيث موضوع به مطلبی واحد از مطالب مورد بحث در کتـب جامـع ــ البته بـا امکان بسطـی بيشتـر ــ ا...
جورقانی | فرامرز حاج منوچهری ابوعبدالله حسین بن ابراهیم بن حسین (د 16 رجب 543 ق / 30 نوامبر 1148م)، محدث همدانی و صاحب کتاب الاباطیل. وی منسوب به جورقان در حومۀ همدان بود. منابع متقدم در انتساب این نام دچار چندگانگی شده‌اند: جوزقانی (ابن حجر، لسان ... ، 2 / 270؛ سخاوی، 2 / 105)، جوزقی (کتانی، 149)، و حتى جوزجانی (بغدادی، 1 / 313)، نمونه‌...
جوزجانی | سارا حاجی حسینی ابواسحاق ابراهیم بن یعقوب بن اسحاق (د 259ق / 873‌ م)، از محدثان بزرگ و علمای رجالِ خراسانی تبار در شام و عراق. انتساب وی به جوزجان، از نواحی بلخ است (یاقوت، 2 / 149).
جوزجانی |
جوشن کبیر | فرهنگ مهروش جوشَنِ کَبیر (جوشنْ کبیر)، از دعاهای مشهور در میان شیعیان که دربر‌دارندۀ حدود هزار نام از نامهای خدا ست و در فرهنگ شیعی دارای کاربردهای منسکی متعدد است.
جوهری صغیر | فرامرز حاج منوچهری ابوهادی شمس الدین محمد بن احمد خالدی (1151-1215ق / 1738-1800م)، فقیه و ادیب شافعی شاذلی و از مؤلفان پرکار سدۀ 12ق / 18م مصر.
جوهری، ابوبکر | علی بهرامیان ابوبکر احمد بن عبدالعزیز (د 24 ربیع‌الآخر 323ق / 2 آوریل 935م)، راوی مشهور اخبار تاریخی و ادبی، و مؤلف کتاب السقیفة.
جوینی، ابراهیم | احمد پاکتچی ابراهیم بن محمد بن مؤید (644-722ق / 1246-1322م)، محدث صوفی‌مسلک خراسان. نسبت جوینی ناظر به تعلق خاندان او به شهر جوین است، اما گزارشی هست که او در آمل طبرستان متولد شده است (طباطبایی، 101).
جویریه بن اسماء | علی بهرامیان ابومُخارِق (ابومِخْراق، یا به قولی: ابو اسماء) (د 173ق / 789م)، محدث و راوی اخبار تاریخی.
ابن عماد، ابوالعباس | احمد بادکوبه هزاوه ابوالعباس احمد بن عماد بن يوسف اَقْفَهْسی (750-808ق / 1349-1405م)، فقيه شافعی مصری. اقفهسی نسبت به قريۀ اقفهس در مصر است
ابن عمر |
ابن عیینه | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث ابومحمد سفيان بن عيينة بن ميمون هلالی (107- 198ق / 725-814م)، محدث و فقيه كوفی.
ابن عیاش، ابوالفرج | رویا حقیقی ایرانی ابوالفرج عبدالرحمن بن احمد، ملقب به زين‌الدين (ربيع الاول 772-11 صفر 853 / اكتبر 1370- 5 آوريل 1449)، مقری شافعی مذهب حجاز.
ابن عیاش، احمد | احمد پاکتچی احمد بن محمد بن عُبيدالله جوهری (د 401ق / 1011م)، محدث امامی.
جمعه | محمدعلی لسانی فشارکی نام شصت و دومین سورۀ قرآن مجید، مشتمل بر دو رکوع، 11 آیه، 128 کلمه و 720 حرف. سورۀ جمعه را از آغاز نزول تاکنون با عنوان دیگری ننامیده‌اند، و وجه تسمیۀ آن ترکیب اضافی «یوم الجمعۀ» یاد شده در نهمین آیۀ سوره است (نک‍ : ابن عاشور، 28 / 204) .
ابن غرابیلی |
ابن غضائری |
ابن غضائری، احمد | حسن انصاری احمد بن حسين بن عبيدالله بن ابراهيم بن عبدالله غضائری، رجال‌شناس و محدث امامی بغداد در سده‌های 4 و 5ق / 10 و 11م.
ابن غانم مقدسی | عبدالامیر سلیم نورالدين علی بن محمد بن علی بن خليل خزرجی (920-1004ق / 1514-1596م)، فقيه حنفی. تولد و زندگی و وفات او در قاهره بود.
ابن غلبون، ابوالطیب | محمد صادق شریعت ابوالطيب عبدالمنعم بن عبدالله بن غلبون بن مبارك (12 رجب 309-7 جمادی‌الاول 389ق / 16 نوامبر 920-26 آوريل 999م)، مقری و محدث شافعی مصری.
ابن غلبون، ابوالحسن | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث ابوالحسن طاهر بن عبدالمنعم بن عبیدالله (د 399ق / 1009م)، مقری شافعی مصری.
ابن فحام، ابومحمد | احمد پاکتچی ابومحمد حسن بن محمد بن يحيی بن داوود (د 408ق / 1017م)، مقری و محدث سامرا.
ابن فراء |

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فقه، علوم قرآنی و حدیث

ورود به سایت

ثبت نام