مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اصالت ماهیت |
میناس مقدس، کلیسا | سعیده صائبی مقدم کلیسایی در محلۀ قلعۀ ارامنۀ ونک.
حرا | شیوا جعفری حِـرا، یا حراء، نام کوه و غاری مقدس در شمال شرقی مکه که نخستین‌بـار وحی در آنجـا بـر حضرت محمد (ص) نـازل شد.کوه حرا با بلندی 634 متر، بر سر راه منى به عرفات واقع است.
بیعانه | علی تولایی بِیعانه‌، به‌ معنای «پیش‌ بها»، اصطلاحی‌ فقهی‌ و حقوقی‌ در معاملات‌ كه‌ به‌ موجب‌ آن‌، بخشی‌ از بهای‌ مورد معامله‌ هنگام‌ قرارداد پرداخت‌ می‌شود.
ابن صائغ، عبد الرحمن | محمدحسن سمسار عبدالرحمن بن یوسف ملقب به زین‌الدین، خطاط سده‌های 8 و9 ق / 14 و 15 م در مصر.
ابراهیم بن هشام | علی رفیعی علامرودشتی اِبْراهیمِ ‌بْنِ هِشام، ابن اسماعیل ‌بن هشام‌ بن ولید بن مغیرۀ مخزومی (د 125 ق / 743 م)، از امیران دولت اموی و دایی هشام ‌بن عبدالملک ‌بن مروان خلیفۀ اموی که از 106 تا 114 ق / 724 تا 732 م بر شهرهای مدینه، مکه و طایف فرمان راند. از زادگاه و تولد و زندگانی وی پیش از امارت بر حجاز چندان چیزی نمی‌دانیم، جز اینکه...
آملی، شیخ محمدتقی | محمدعلی مولوی آملی، شیخ محمّدتقی (1304-1391 ق / 1887-1971 م)، فقیه امامی، فرزند مولا محمد آملی، در تهران زاده شد و مقدّمات علوم را نزد پدر آموخت. پس از آن نزد عالمان دیگری مانند شیخ عبدالنّبی نوری و میرزا حسن کرمانشاهی درس خواند. در 1340 ق به نجف اشرف رفت و تا 1353 ق از محضر استادانی چون میرزای نایینی، و آقا ضیاء عراقی (ار...
ابن بسام | سید محمد سیدی اِبْنِ بَسّام‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ نصر بن‌ منصور بن‌ بسام‌ عَبَرْتايی‌ (د 302 يا 303 ق‌/ 914م‌)، شاعر و نويسندۀ بغدادی‌. بسام‌ نام‌ نيای‌ بزرگ‌ اوست‌ (ابن‌ اثير، 1/ 150؛ مسعودی‌، 4/ 206) و عبرْتا روستايی‌ است‌ در عراق‌. برخی‌ نام‌ نيای‌ او را منصور بن‌ نصر نوشته‌اند (طبری‌، 10/ 14؛ خطيب‌، 12/ 63). در...
امامزاده حسن | مسعود تاره امامزاده حسن \emām-zāde hasan\، از محله‌های جنوب غربی تهران.
اشدق | مینو اخوان راد پدر اشدق فاتح جرجان، آذربایجان و طبرستان، و مدتی و
اضطرار | قاسم مهرعلیزاده \ezterār\، اصطلاحی فقهی، به معنی حالتی که شخص بر اثر تنگنا، ناگزیر می‎شود از میان دو ضرر یا دو فاسد، خفیف‎تر را برگزیند.
دستش ده | فرانک شوهانی دَسْتِشْ‌دِه، از بازیهای گروهی رایج در برخی از شهرها و روستاهای ایران. این بازی در فضای باز اجرا می‌شود و با دویدن و فعالیت بدنی بسیار زیاد همراه است و معمولاً با توپ بزرگ لاستیکی، توپ فوتبال یا بسکتبال و گاهی نیز با کلاه یا چوب انجام می‌شود (آرنولد، 1/ 47؛ قزل‌ایاغ، 619).
رخصت، فقه و اصول | نوید نقشبندی اصطلاحی در فقه و اصول که در برابر عزیمت قرار دارد و عبارت است از احکامی که شارعْ آن را برای حالات ضروری که امکان عمل به حکم اصلی و اولیه (یعنی عزیمت) نیست، تشریع کرده است.
آهنگرک | ناصر پازوکی طرودی آهنگرک \ āhangarak\ ، دره و روستایی واقع در غرب میگون از توابع بخش رودبار قصران. درۀ آهنگرک از جنوب شهر میگون در ارتفاع 073‘2متری از سطح دریا در محلی به نام کَلاکی آغاز و با شیب ملایم به سمت شمال غربی امتداد می‌یابد و در ارتفاع 382‘2 متری از سطح دریا به محلی به نام اودرّه (درۀ آب) منتهی می‌شود.
خاتم الانبیاء (ص)، بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی | حسن موسوی زاده خاتم الانبیاء (ص)، بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی \ bīmārestān-e taxassosī va fowq-e taxassosī-ye xātam-ol-anbiyāʾ\ ، بیمارستانی زیر نظر بنیاد شهید واقع در خیابان ولیعصر بالاتر از میرداماد، خیابان رشید یاسمی واقع در منطقۀ 3 شهرداری تهران.
ابن بطریق، ابوحسين | عباس سالاری اِبْنِ بِطْريق‌، ابوحسين‌، يا ابوزكريا شمس‌الدين‌ يحيی‌ بن‌ حسن‌ بن‌ حسين‌ بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ بطريق‌ اسدی‌ حلی‌ (523 -600 ق‌/ 1129-1204 م‌)، محدث‌، فقيه‌، اديب‌ و متكلم‌ امامی‌.
اباظه | حمید بوذرجمهر
ابن امین | محمد احمد موسوی آل طعمه اِبْنِ اَمين‌، ابواسحاق‌ ابراهيم‌ بن‌ يحيی‌ بن‌ ابراهيم‌ بن‌ سعيد (ح‌ 489-544 ق‌/ 1096- 1149 م‌)، فقيه‌، محدّث‌، مورخ‌ و لغت‌شناس‌. او در قُرطبه‌ (كُردوا) كه‌ در آن‌ ايّام‌ مركز تجمّع دانشمندان‌ و فقيهان‌ و محدّثان‌ بود، به‌ دنيا آمد. ابن‌ امين‌ از ابومحمد عبدالرحمن‌ بن‌ عتّاب‌، ابوبكر ابن‌ العربی‌، ابوالوليد...
ابن بادیس صنهاجی |
اهلی ترشیزی | حبیبه دانش آموز اَهْلیِ تُرْشیزی (د 934 ق/ 1528 م)، شاعر پارسی‌گوی كه به اهلی خراسانی نیز مشهور بوده است. خاستگاه وی، ترشیز خراسان بود (علیشیر، 80، 251؛ سام میرزا، 188). او در دورۀ حكمرانی سلطان حسین بایقرا بر خراسان (875-911 ق/ 1470-1505م)، در هرات می‌زیست و در زمرۀ شاعران و ادیبانی بود كه در دربار سلطان، از حمایت او و وزیر...
سنا | مروارید رفوگران گیاهی با خاصیت دارویی مسهل و استفاده از چوب آن برای شست‌وشوی دهان و دندان.
امور بیماریهای خاص، بنیاد | علی محمد مرادیان منفرد امور بیماریهای خاص، بنیاد \ bonyād-e omūr-e bīmārīhā-ye xās(ss)\ ، نهادی مردمی و غیردولتی، به‌منظور سامان‌دهی و ارتقای وضعیت بیماریهای خاص در زمینه‌های مختلف درمانی، دارویی، آموزشی، پیشگیری و اجتماعی، واقع در محلۀ یوسف‌آباد، خیابان مستوفی (شهید اکبری)، خیابان 1/ 15، منطقۀ 6 شهرداری تهران.
اسرحدون | بخش تاریخ اَسَرحَدّون \ asarhaddo(u)n\ (د 669ق‌‌م)، شاه آشور (680-669ق‌م). او از بزرگ‌ترین شاهان آشور دانسته می‌شود و به‌سبب فتح مصر در 671ق‌م نامدار است. نام او که در زبان آشوری، اَشّور ـ اَخ ـ اِدّن است، به معنی اَشّور (خدای آشور) به من برادری داده است، بعدها در نوشته‌های عبری به‌صورت اسرحدون ضبط شد.
آل ابی جامع | بخش معارف آلِ ابی‎جامع، خاندانی از عالمان دینی شیعه در عراق و لبنان و ایران در سدۀ 10 و 11ق / 16 و 17م. علت اشتهار این خاندان به این نام را چنین یاد کرده‎اند که احمد شهاب‎الدین، نیای بزرگ ایشان مسجد جامعی در جبل عامل بنیاد نهاده یا فرزندی به نام جامع داشته است. مؤسس آل ابی‎جامع احمدِ جَبَلْ عاملی لبنانی است و چنانکه گف...
خالدی نقشبندی | بخش ادیان و عرفان , عطیه خالقی همدانی خالِدیِ نَقْشْبَنْدی، داوود بن سلیمان بن جرجیس عانی موسوی بغدادی (1231- 1299 ق/ 1816-1882 م)، مشهور به ابن‌جرجیس، عالم، فقیه و صوفی نامدار سدۀ 13 ق/ 19 م در عراق.
حیدرعمو اوغلی | مسعود تاره حِیْدَرْعَمواوغْلی (1297- 1340 ق/ 1880-1922 م)، از فعالان سیاسی و مبارزان انقلابی در دورۀ مشروطۀ ایران و اواخر دورۀ قاجار.
آرشیدوک | آرْشیدوک [āršīdūk]، یا مِهین دوک،‌ مؤنث آن:‌ آرشیدوشِس، عنوانی که در عصر جدید به اعضای خاندان هابْسبورگ اطلاق می‌شده است. عنوان آرشیدوکْ پالاتین (مِهین دوکِ کاخ‌نشین) را نخستین بار رودُلف چهارم، دوک اتریش به اتکای امتیازی ساختگی برای خود انتخاب کرد، به این امید که دوکهای اتریش با برگزینندگان (یا الکتورهای) ام...
امکان اشرف | شرف الدین خراسانی اِمْكانِ اَشْرَف، مفهومی در فلسفۀ اسلامی، به ویژه در مكتب اشراق و بینشهای فلسفیِ برخاسته از آن كه در شمار یكی از قواعد فلسفی درآمده، و نزد فیلسوفان متأثر از بینش اشراقی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این فیلسوفان از این قاعده همچون وسیله‌ای برای حل برخی مسائل دشوار دیگر بهره گرفته‌اند. مضمون قاعدۀ امكان اشرف ...
ابوعلی مروزی | سیمین غلامیان ابوعلی بن حسین، شاعر پارسی‌گوی اواخر. سدۀ 6 و اوایل سدۀ 7 ق / 12-13 م و ستایشگر سلطان علاءالدین محمد خوارزمشاه (حک‍ ‍596-617 ق).
آهی | فتح الله مجتبایی آهی، حَسَن بَنْلْی (د 923ق / 1517م)، شاعر و ادیب ترک، در دوران سلطنت سلیم اول. زادگاه او ترستنیک (در نزدیکی نیکوپولیس) بود و پدرش، سیدی خواجه در آن شهر به بازرگانی اشتغال داشت. آهی پس از مرگ پدر، به استانبول آمد و به کارهای ادبی و نویسندگی مشغول شد و یک چند در مدرسۀ بایزید پاشا در بروسه مدرس بود، ولی از این ک...
اشرف چوپانی | ابوالفضل خطیبی (مق‍ 758 ق / 1357 م)، آخرین امیر از خاندان چوپانیان كه پس از برادرش، شیخ حسن كوچك، در 744 ق / 1343 م یك چند در آذربایجان، اران و عراق عجم فرمان راند
اعتباریات | عبدالکریم سروش \eʾtebāriyyāt\، اصطلاحی در فلسفه و کلام اسلامی.
دهریه | مسعود تاره در اصطلاح متکلمان و فرقه‌نگاران مسلمان، به طرف‌داران نظریۀ ازلی و سرمدی بودن عالم اطلاق می‌شود. دهریه در اصطلاح آنان پیش از اینکه یک فرقه باشد، جریانی فکری و اعتقادی به شمار می‌رود.
خواب گزاری | مریم صادقی تعبیر و تفسیر خواب و رؤیا. خواب‌گزار را تعبیر‌کنندۀ خواب و مُعَبِّر ( آنندراج، ذیل واژه)، و خواب‌گزاری را حکایت رؤیای خود کردن نیز معنا کرده‌اند (حاجی‌خلیفه، 1 / 416؛ لغت‌نامه ... ؛ نیز نک‍ : انوری، 3 / 1778).
چرندپرند | محمد پارسانسب چَرَنْدْپَرَنْد، اثری خلاقانه از علی‌اکبر دهخدا (1258- 1334 ش / 1880-1956 م)، که از حیث ساختار، محتوا، زبان و بیان از فرهنگ عامه الهام یافته، و بسیاری از عناصر آن
اصلاح نژاد جانوران | بخش علوم \eslāh-e nežād-e jānevarān\، تکثیر مهارشدۀ جانوران اهلی با هدف بهبود یک یا چند ویژگی دلخواه در آنها.
استراباد | جواد نیستانی استراباد \ astar-ābād\ ، نیز اِستَراباد، اِستِراباد، نام کهن شهر و ناحیۀ گرگان (ه‍ م) در سده‌های نخستین اسلامی و مرکز ایالتی به همین نام در دورۀ صفوی و قاجار. برخی مورخان شهر زدرکرتۀ دورۀ هخامنشی (آریان، 116) را با شهر استراباد تطبیق داده‌اند (فرای، «تاریخ...»، 112؛ دیاکونف، 43؛ اوار، 104؛ بیوار، 24؛ قس: درن،...
تزویج نامه | محمد جعفری (قنواتی) اثری منظوم و کوتاه از باقر ناجی قزوینی (1254-1303 ق / 1837-1886م)، در شرح آداب، تشریفات و مراسم خواستگاری و ازدواج.
ارغون کاملی | محمدحسن سمسار اَرْغونِ كامِلی‌، ارغون بن‌ عبدالله‌ (زنده‌ در 745ق‌/ 1344م‌)، خوشنویس نامدار ایرانی كه‌ در كتابت‌ قلمهای‌ ششگانه‌ به‌ویژه‌ ریحان‌ چیره‌دست بود. ارغون‌ را در شمار «استادان‌ سته‌» و از شاگردان یاقوت مستعصمی‌ دانسته‌اند. این‌ مطلب‌ را در هیچ‌یك‌ از تذكره‌های خط و خطاطانِ نوشته‌ شده‌ تا دو سده‌ پس‌ از تاریخ‌ واپ...
حسن شاملو | حمیدرضا افسری حَسَنِ شامْلو، خوش‌نویس قلم نستعلیق، شاعر، امیرالامرای (بیگلربیگی) کلِ خراسان و حاکم هرات در سدۀ 11 ق / 17 م. او از بزرگان ایلِ شاملو، طایفۀ عبدلو بود و نیاکانش از دیرباز، پیوسته در دولت صفویه سِمتهای لشکری و کشوری داشتند
بهار شیروانی | لیلا پژوهنده بَهارِ شیرْوانی‌، میرزا نصرالله‌، از شاعران‌ بنام‌ عهد ناصرالدین‌ شاه‌ قاجار (سل‍ 1264-1313ق‌ /1848-1895م‌). وی‌ در شیروان‌ (شروان‌) قفقاز زاده‌ شد و خاندانش‌ از بزرگان‌ آن‌ سامان‌ به‌ شمار می‌آمدند
باکو | عنایت الله رضا باکو، شهر و بندری در جنوب غربی شبه جزیرۀ آبشوران و غرب دریای خزر که مرکز جمهوری آذربایجان است. نام باکو در آثار مؤلفان اسلامی به گونه‌های مختلف آمده است: مسعودی آن را باکُه (التنبیه...، 60، مروج...، 2/ 21)، مقدسی (ص 51) باکوه، ابوالفدا (ص 391) باکوی، ابن‌عبدالمنعم (ص 78)، باغه، و مؤلفانی چون ابودلف ( ص 12)، س...
ابن اغلب | صادق سجادی اِبْنِ اَغْلَب‌، ابراهیم‌ بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابراهیم‌ بن‌ اغلب‌ بن‌ سالم‌ بن‌ عقال‌ بن‌ خفاجة بن‌ سوادة التمیمی‌، مكنّی‌ به‌ ابوالاغلب‌، از تواناترین‌ امیران‌ اغلبی‌ سیسیل‌ (صِقِلیه‌) (حك‍ 220 ـ رجب‌ 236 ق/ 835 -851 م) كه‌ برخی‌ از مهم‌ترین‌ شهرها و دژهای‌ این‌ جزیره‌ و جنوب‌ ایتالیا را تسخیر كرد.
تشعیر |
انفطار | محمدعلی لسانی فشارکی اِنْفِطار، نام هشتاد و دومین سوره از قرآن مجید، دارای 19 آیه، 88 كلمه و 325 حرف. این سوره را در عهد نخستین «اِنْفَطَرَتْ» یا «اِذَا السَّماءُ انْفَطَرَتْ» می‌نامیده‌اند. بعدها، مانند 3 سورۀ دیگر انشراح، انشقاق و تكویر، نام «انفطار» را از نخستین آیۀ سوره برگرفته، بر آن نهادند (نک‍ : ابن مجاهد، 674؛ ابن بابویه،...
ابن هندو | بخش ادبیات عرب نام چند تن از کاتبان، شاعران و ادیبان ایرانی نژاد سده‌های 4 و 5 ق / 10 و 11 م.
ابوزیدآبادی |
کبک | مروارید رفوگران کَبْک، پرنده‌ای از خانوادۀ قرقاول با کارکردهایی در فرهنگ مردم.
سیاگالش | ابوالقاسم پژوهشگر نامی که مردم گیلان به موجودی وهمی، نرینه و منفرد داده‌اند که به باور آنها، در کوه و کوهپایه‌های جنگلی، پشتیبان و نگهدارندۀ چهارپایان حلال‌گوشت و سُم‌دار از هر نوع گزند و بیماری است.
اوحدی بلیانی | سید علی آل داوود اوحَدی بَلَیانی، تقی‌الدین محمد اوحدی دقاقی بلیانی كازرونی (973- ح 1050 ق/ 1565-1640م)، سراینده، تذكره‌نگار و فرهنگ‌نویس نامور. وی منسوب به خاندان مشهور بلیانی بود كه تنی چند از افراد آن مثل شیخ عبدالله بلیانی و امین‌الدین محمد بلیانی معاصران سعدی و حافظ در قرنهای گذشته شهرتی به دست آورده بودند (برای نسب وی، ...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام