مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

آدینه بوستان | شیوا جعفری آدینه، بوستان \ būstān-e ādīne\ ، بوستانی محلی در محلۀ دزاشیب. این بوستان با مساحت 500‘ 3 مـ2 در خیابان فلاحی در حریم ناحیۀ 8 منطقۀ 1 شهرداری تهران واقع است. بوستان آدینه درگذشته باغ بوده، و از 1374 ش به بوستانی محلی بدل شده است. در 1385 ش، سازمان فضای سبز شهرداری تهران با فراهم ساختن امکاناتی در این بوستان، ...
طاقدیس | جواد رسولی طاقْدیس، کتابی تمثیلی، مبتنی بر سبک منبری و بسیار متأثر از فرهنگ و ادب عامه، از ملا احمد نراقی.
طوفان البکا | حسن ذوالفقاری طوفانُ الْبُکا، از معروف‌ترین و رایج‌ترین کتابهای مقتل نزد عامۀ مردم، نوشتۀ ابراهیم بن محمدباقر هروی (د 1253 ق / 1837 م) مشهور به جوهری.
سبزه میدان | ساغر برجی پیش از اینها، میدان سرسبزی برای کاشت و فروش سبزی، میوه و تره‌بار در برخی از شهرها، و امروزه، تفرجگاهی برای مردم و محل کسب برای کاسبان.
داستان نامه بهمنیاری | محمد جعفری (قنواتی) داسْتانْ‌نامۀ بَهْمَنْیاری، عنوان مجموعه‌ای از امثال رایج در زبان مردم ایران، از احمد بهمنیار (1262-1334 ش/ 1884- 1955 م)، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار و استاد دانشگاه، که سالها پس از مرگ وی منتشر شد.
بلاسگان | عنایت الله رضا بَلاسَگان، دشتی واقع در دو سوی رود ارس و جنوب مسیر سفلای رود كُر. این نام در ارمنی بالاساكان و باغاساكان (كالان كاتواتسی، 69؛ موسی خورنی، 203)، و در عربی به صورت بلا سجان و بلاشجان (ابن فقیه، 293؛ ابن‌خردادبه، 18، 121؛ نیز نک‍ : مشكور، نظری ...، 8، كه آن را معرب بلاشگان دانسته) آمده است.
ایرانشهری | محمد جواد انواری ايرانْشَهْری، ابوالعباس، فيلسوف و دانشمند ايرانی سدۀ 3 ق/ 9 م. نسبت «ايرانشهری» احتمالاً به نيشابور باز می‌گردد كه به آن «ابرشهر» و گاه «ايرانشهر» نيز می‌گفته‌اند (نک‍ : ياقوت، 4/ 875؛ مقدسی، 299) و بنا به قراينی موطن او بوده است (نک‍ : بيرونی، «تحديد ... »، 51، القانون ... ، 2/ 632). با آنک‍ه از احوال و آثار...
ابن ابی خیثمه | ابوالفتح حکیمیان اِبْنِ اَبی خَیثَمه، ابوبكر احمد بن زهیر (ابی خیثمة) بن حرب بن شداد (185- 279ق / 801-892م)، فقیه، محدّث، عالم انساب، مورخ، شاعر و ادیب ایرانی. در اصل از اهالی نَسا از نواحی خراسان بود، ولی در بغداد نشو و نما یافت و همانجا درگذشت. وی از منصور بن سلمة خزاعی، محمد بن سابق، ابونعیم فضل بن دكین، هوذة بن خلیفه، ......
دنیا، مجله | ناصرالدین پروین نام مجله‌ای علمی با گرایش مارکسیستی، به مدیریت تقی ارانی که از بهمن 1312 تا خرداد 1314 / فوریۀ 1934- ژوئن 1935 منتشر می‌شد.
اعاده معدوم | محمدجواد انواری مفهومی فلسفی و كلامی كه خاستگاه آن اعتقاد به معاد و حشر جسمانی است. مطابق اين عقيده بدنهای از ميان رفتۀ انسانها بايد در عالم آخرت بازگردانده شوند تا سزای نيك و بد اعمال خويش را در قالب جسمانيشان ببينند. آنچه در اين باره مورد بحث بوده است، ايجاد دوبارۀ چيزی است كه زمانی معدوم شده است. فلاسفه برخلاف اغلب متكلما...
افروس | بخش تاریخ افروس \eforūs\، (ح 405-330 ق‌م)، مورخ یونانی و مؤلف نخستین تاریخ عمومی که به‌رغم کاستیهای کارش، در عصر باستان با تحسین روبه‌رو شد و بهترین مورخ آن عصر به‌شمار می‌آمد. افروس بنابر روایتی، شاگرد ایسوکْراتِس بود که مدرسۀ او از لحاظ شهرت با آکادمی افلاطون رقابت می‌کرد. «تواریخ»، متشکل از 29 کتاب، مهم‌ترین اثر افر...
ابن ابی عون | ابوالفتح حکیمیان اِبْنِ اَبی عَوْن، ابراهیم بن محمد بن احمد بن ابی عون بن هلالِ ابی النّجم، ادیب و نویسنده (مق‍ 322ق / 934م). كنیۀ او را ابواسحاق (یاقوت، 1 / 234)، ابوعمران (بغدادی، 160) و ابوعمرو (عبدالمعید خان، «مقدمه»، 19) یاد كرده‌اند. پدرش نیز در شعر و ادب و كتابت معروف بوده است (همانجا؛ قس: یاقوت، 1 / 237). ابن ابی‌عون ...
ابو محجن | علی بهرامیان شاعر مُخَضْرَم. آنچه در مآخذ دربارۀ او نقل شده، به افسانه بیشتر می‌ماند، تا به واقعیت.
بهمنیان | مجید سمیعی بَهْمَنیان‌، اعضای‌ خاندانی از مسلمانان‌ كه‌ در شبه‌ جزیرۀ هند با تشكیل‌ حكومتی مستقل‌ و قدرتمند بر فلات‌ دكن‌ فرمان‌ راندند (748-933 ق‌ /1347-1527 م‌).
پلدشت | کریم شریعت پُلْدَشْت‌، بخش‌ و شهری‌ در خاور شهرستان‌ ماكو، در شمال‌ استان‌ آذربایجان‌ غربی‌.
خوانساری، محمدتقی | فرامرز حاج منوچهری محمدتقی (1305-1371 ق / 1267-1331 ش)، عالم مجاهد و از مراجع تقلید حوزۀ قم. وی در خوانسار، در خانواده‌ای اهل دین و دانش به دنیا آمد (آقابزرگ، 1 / 246؛ شریف، 1 / 321-322)، و مقدمات علوم را در همان دیار نزد کسانی چون سید محمود ابن‌الرضا و میرزا حسین خوانساری فراگرفت.
زارع، کوه | ناصر پازوکی طرودی زارع، کوه \ kūh-e zāreʾ\ ، کوهی واقع در 3 کیلومتری شمال روستای لواسان بزرگ و در 500‘4متری جنوب شرقی کوه فیل‎زمین و در جنوب گردنۀ لواسان.
حصری قیروانی | علیرضا باقر حُصْریِ قَیْرَوانی، ابواسحاق ابراهیم بن علی بن تمیم، ادیب سدۀ 5 ق/ 11 م. نام و نسب او به صورت ابراهیم بن علی بن ابراهیم بن تمیم نیز آمده است (نک‍ : شویعر، 65).
استوالد | بخش علوم پایه و مهندسی اُستوالد \ ostvāld(t)\ ، فریدریش ویلهِلم (1853-1932م/ 1232-1311ش)، شیمی‌دان آلمانی، که تقریبـاً به‌تنهایی شیمیِ فیزیک را به‌صورت رشتۀ نسبتاً مستقلی از شیمی درآورد. استوالد در 1909م به‌مناسبت کارهایش در زمینۀ کاتالیز، تعادل شیمیایی و سرعت واکنشها برندۀ جایزۀ نوبل در شیمی شد. او که رویکردی قویاً فلسفی به علم دا...
آسمان | شهلا آذری آسمان \ ās[e]mān\ ، از آفریده‌های اهورایی و ایزد نگهدارندۀ سپهر. واژۀ آسمان در اوستا به صورت اَسَن و اَسمَن (بارتولمه، 207-208)، در فارسی باستان به صورت اَسمَن (براندِنشتاین، 107)، در فارسی میانه به صورت اَسمان (مکنزی، 12) و در پازند به صورت آسمان (تفضلی، 32) آمده است. این واژه در اوستا به معنی «سنگ» نیز به ک...
آزاد شهر | عباس سعیدی آزادْ شَهر [āzād-šahr]، شهر و شهرستانی به همین نام در استان گلستان:
بابافریدالدین گنج شکر | غلامعلی آریا بابا فَریدُالدّینِ گَنْج شِکَر، یا شکرگنج، از عارفان نامدار قرن 7ق/ 13م در شبه قارۀ هند. اصلاً وی مسعود نام داشت و در 569ق/ 1174م در قصبۀ کهتوال در حوالی مُلتان چشم به جهان گشود (میرخورد، 101). فرشته (2/ 383) و غلام سرور لاهوری (1/ 304) سالزاد او را 584ق نوشته‌اند که این نظر باتوجه به سالمرگ و سن او درست نمی‌...
حاتم اصم | بخشعلی قنبری ابوعبدالرحمان حاتم بن عنوان، معروف به اصم (د 237ق / 851 م)، از عارفان بنام خراسان. تذکره‌نویسان نام پدر حاتم را عنوان، یوسف، و عنوان بن یوسف یاد کرده‌اند (ابونعیم، 8 / 83).
ابن بقیه | صادق سجادی اِبْنِ‌بَقيّه‌، ابوطاهر محمد (مق‍ 6 شوال‌ 367 ق‌/ 17 مه 978 م‌) ملقب‌ به‌ نصيرالدوله‌ و الناصح‌، وزير عزالدولۀ بختيار از اميران‌ آل‌ بويۀ عراق‌. وی‌ كشاورز زاده‌ای‌ از مردم‌ آوانا ــ نزديك‌ بغداد ــ بود كه‌ در دوران‌ پرآشوب‌ نيمۀ اول‌ سدۀ 4 ق‌/ 10 م‌ و ضعف‌ خلفای‌ بغداد رشد يافت‌ و با پيوستن‌ به‌ عياران‌، بر ...
ابن آدم | احمد پاکتچی اِبْنِ آدم، ابو زكریا یحیی بن آدم بن سلیمان قرشی كوفی (د 203ق / 818م)، فقیه، محدّث و مقری. نسبت وی به قرشی از آن روست كه پدرش آدم، مولای خالد بن خالد بن عمارة بن ولید بن عقبة بن ابی معیط اموی بوده، و خود از روات موثق و معتبر حدیث بوده است (ابن سعد، 6 / 233، 281؛ ابن حجر، 1 / 196)، لیكن چنانكه ذهبی (سیر، 9 / 5...
جونپور | هدی سید حسین زاده شهر و مرکز ناحیه‌ای به همین نام بین رود گومتی در جنوب شرقی ایالت اوتارپرادش در شمال هند و در شمال غربی بنارس، که از دیرباز از مراکز اصلی فرهنگی و آموزشی مسلمانان هند بوده است.
روزن، ویکتور | مریم سامعی روزِن، ویکتور رمانویچ (1849- 1908 م/ 1265-1326 ق)، شرق‌شناس روس.
سیب | پیمان متین میوه‌ای خوش‌بو و خوش‌طعم، و از جملۀ مهم‌ترین محصولات درختی در ایران با کاربردهای متنوع خوراکی و درمانی.
استابز | بخش هنر و معماری اِستابز \ [e]stābz\ ، جـرج (1724- 1806م/ 1136- 1221ق)، نقاش انگلیسی. او در به تصویر کشیدن واقع‌گرایانۀ جانوران، به‌ویژه اسبها، استاد بود.
البرز مرکزی | ناصر پازوکی طرودی البـرز مـرکـزی \ alborz-e markazī\ ، ‌منطقه‌‌ای حفاظت‌شده واقع در میان استانهای تهران، البرز و مازندران.
تماشاگه زمان، موزه | سعیده صائبی مقدم , مسیح موسوی زادگان تماشاگه زمان، موزه \ mūze-ye tamāšāgah-e zamān\ ، موزه‌ای با فعالیت تخصصی در زمینۀ ابزارهای زمان‌سنج، واقع در خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه) در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
موسیقی، موزه | مسیح موسوی زادگان موزه‌ای واقع در محلۀ الٰهیه، خیابان شهید دربندی، سه‌راه تختی، انتهای کوچۀ نمازی، در محدودۀ منطقۀ 1 شهرداری تهـران. ایـن مـوزه بـا مساحت تقـریبـی 650‘ 3 مـ2، و زیربنایی بیش از 400‘1 مـ2 در 3 طبقه برپا شده است.
لواسانی، ابراهیم | مینا احمدیان ابراهیم، آقا سید ابراهیم لواسانی، عالم دینی و فقیه اصولیِ سدۀ 13 ق / 19 م.
ابن ابی سری عسقلانی، حسين | حسن یوسفی اشکوری
ابن تلمیذ | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ تلْميذ، ابوالحسن‌ هبةالله‌ بن‌ ابی‌ العلاء (يا ابی‌ الغنائم‌: ابن‌ خلكان‌، 6/ 69) صاعد بن‌ هبةالله‌ بن‌ ابراهيم‌ ملقب‌ به‌ موفق‌ الملك‌ و امين‌الدوله‌ و سلطان‌ الحكما (قفطی‌، 340؛ ابن‌ ابی‌ اصيبعه‌، 2/ 268) و معروف‌ به‌ ابن‌ تلميذ، پزشك‌، داروشناس‌، اديب‌ و شاعر مسيحی‌ بغدادی‌. علت‌ اشتهار وی‌ به‌ ابن‌...
ابنان |
ابن خازن | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ خازِن‌، ابوالفضل‌ احمد بن‌ محمد (471- 518 ق‌/ 1078- 1124 م‌)، شاعر و خطاط بغدادی‌. خاندان‌ وی‌ اهل‌ دينور بوده‌اند. او خود در بغداد زاده‌ شد و همانجا درگذشت‌. تاريخ‌ وفات‌ او را برخی‌ 512 ق‌ نوشته‌اند (ابن‌ جوزی‌، عبدالرحمن‌، 9/ 204؛ ابن‌ جوزی‌، يوسف‌، 8(1)/ 76؛ ابن‌ اثير، 10/ 546) كه‌ با توجه‌ به‌ روا...
ابوالهیثم | صمد موحد احمد بن حسن جرجانی، دانشمند و شاعر اسماعیلی مذهب اواخر سدۀ 4 و اوایل سدۀ 5 ق. از زندگانی او اطلاع چندانی در دست نیست.
ابوزید انصاری | عنایت الله فاتحی نژاد سعید بن اوس بن ثابت خزرجی انصاری (121-215 ق / 739-830 م)، لغوی، راوی و نحوی.
اسیری لاهیجی | نجیب مایل هروی اَسیری لاهیجی، شم‍س‌الدین محمد بن یحیی بن علی گیلانی (د 912ق‌/ 1506م‌)، عارف‌، شاعر و از مشایخ سلسلۀ نوربخشیه كه «اسیری‌» تخلص میكرد و بدان شهرت یافت‌. از سال ولادت او اطلاع دقیقی در دست نیست‌. اینكه برخی از معاصران او را متولد حدود سال 840ق دانسته‌اند (نك‍ : فسایی، 1195؛ ركن‌زاده‌، 3/ 300)، درست نیست‌، زیرا ...
صیادان بلوچ | وحید وحیدیان صَیّادانِ بَلوچ، نام مجموعۀ چهارقسمتی فیلم مستند مردم‌نگارانه دربارۀ صید و صیادی بلوچهای ساحل‌نشین، ساختۀ فرهاد ورهرام.
دانیال، بقعه | سعیده صائبی مقدم بنایی واقع در شهر کنونی شوش، در حاشیۀ شرقی رودخانۀ شاوور، منسوب به یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل (ه‍ م)، که در بسیاری از متون کهن به وجود قبر او در شوش اشاره شده است (ابن‌حوقل، 27؛ بلاذری، 378؛ ابوعبید، 1 / 134؛ مقدسی، 402؛ حدود ... ، 139؛ طبری، 4 / 92).
خبر | فرامرز حاج منوچهری خَبَـر، اصطلاحی مشترک میان دانش کلام، اصول فقه و حدیث، با همان معنای واژه. کلمۀ خبر در طول دست‌کم 3 سدۀ نخست هجری مراحل مختلفی را از معنای واژه به سمت اصطلاح‌شدگی طی نموده...
کمان کوه، برکه | سیما صفری برکه‌ای واقع در جبهۀ شمالی قله‌های یخچال، سرماهو و کمان‌کوه در البرز مرکزی. در قسمت شمالی این 3 قله و در پای برف‌چالهای بزرگ آنها منطقۀ کاسه‌مانندی وجود دارد که با آب شدن برفها در فصل بهار و تابستان، برکۀ زیبای کمان‌کوه پدید می‌آید
حسین آباد، مزرعه | حسن موسوی زاده حسین‌آباد، مزرعه \ mazraʾe-ye hoseyn-ābād\ ، از مزارع آباد شمیران در دورۀ قاجار، و امروزه محله‌ای در شمال شرقی تهران، واقع در محدودۀ منطقۀ 4 شهرداری.
خارجة بن مصعب سرخسی | احمد پاکتچی خارِجَةِ بْنِ مُصْعَبِ سَرَخْسی (98- 168 ق/ 717-784 م)، از عالمان متقدم خراسان و از چهره‌های مکتبی، و از مرجيان اهل حديث.
آتش اصفهانی | بخش ادبیات آتَشِ اِصْفَهانی، میرزاحسن فرزند حاج ملامحمد صادق (1286-1349ق / 1869-1930م)، از شاعران متأخر، متخلص به «آتش». پدرش حاج ملامحمدصادق (د 1328ق / 1910م) از روحانیان اصفهان، و در جامعۀ روحانیت آن ناحیه دارای احترام و اعتبار بود. میرزاحسن از هنرمندان بنام زمان خود بود و در یراق‌دوزی و زنجیره‌بافی و گلدوزی مهارت تما...
آدمیت | بخش ادبیات آدَمِیَّت، عنوان 2 روزنامه كه در تهران و شیراز برای مدتی انتشار یافتند: 1. در تهران از 1325ق / 1907م به سردبیری میرزا عبدالمطلب یزدی به صورت هفتگی، در 4 صفحه، به قطع وزیری بزرگ با چاپ سنگی. بنیانگذار آن میرزا عبدالمطلب یزدی از مخالفان مشروطه و آزادیخواهان و از اعضای محكمۀ دادگاه باغشاه بود. او پس از استقرار د...
بند امیر | علی کرم همدانی بَنْدِ اَمیر (عَضُدی)، سدّی كهن بر جای مانده از روزگار عضدالدولۀ دیلمی ‌بر رودخانه كر، واقع در 37 كیلومتری شمال خاوری شیراز.
بانه | محسن احمدی بانه، شهرستان و شهری در غرب استان کردستان.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام