مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

الهیات | محمدجواد انواری اِلٰهیّات، عنوانی برای فلسفۀ اولى یا مابعدالطبیعه كه یكی از شاخه‌های دانشهای نظری را تشكیل می‌دهد.
ابن عتائقی | محمد انصاری کمال‌الدین عبدالرحمن بن محمدبن ابراهیم حِلّی (د بعد از 788ق / 1386م)، عالم و مؤلف امامی. از جزئیات زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست، لیکن آثار او که بین 732 تا788ق تألیف شده است، حدود زمان زندگی او را نشان می‌دهد (نک‍ : آقابزرگ، الذریعة، 3 / 356، 14 / 259).
ابن بر | بخش ادبیات عرب اِبْنِ بِرّ، ابوبكر محمد بن‌ علی‌ بن‌ حسن‌ (يا الحسين‌: عباس‌، 109؛ EI2) تميمی‌ غوثی‌، لغوی‌ و اديب‌ نامدار سدۀ 5 ق‌/ 11 م‌. از آنجا كه‌ نيای‌ وی‌، علی‌، را «بر» می‌خواندند، به‌ ابن‌ البر شهرت‌ يافت‌ (ابن‌ ابار، 2/ 671). گرچه‌ ابن‌ ابار (همانجا) او را اهل‌ قيروان‌ و ساكن‌ صِقليه‌ (سيسيل‌) می‌داند، اما قفطی‌ (...
برهان نظم |
رفیع الدین قزوینی | مریم صادقی رَفیعُ‌الدّینِ قَزْوینی، میرزا محمدرفیع (د 1090 ق/ ۱۶۷9 م)، مشهور به واعظ قزوینی، واعظ، شاعر و ادیب عصر صفوی و متخلص به «واعظ».
آفتاب | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه آفتاب \āftāb\، نام 3 نشریۀ فارسی‌زبان:
رازی، محمد بن زکریا |
خطیب سمباس | بخش ادیان و عرفان , زینب ابراهیمی خَطیبْ سَمْباس، احمد بن عبداللطیف مِنَنگ‌کاباوی (1271- 1334 ق / 1855-1916 م)، فقیه، صوفی و اصلاحگر سوماترایی.
تعزیه و تعزیه خوانی | محمد جعفری (قنواتی) عنوان نخستین کتاب مستقل علمی ـ پژوهشی و توصیفی در زمینۀ تعزیه و تعزیه‌خوانی در ایران، اثر صادق همایونی، که در 1353 ش منتشر شد.
حماه | محمدرضا ناجی حَماه، یا حَما، حماة، شهری کهن در سوریه. حماه چهارمین شهر مهم سوریه، پس از دمشق، حلب و حمص، و مرکز استانی به همین نام است که از غرب به جلگۀ حاصلخیز الغاب و جبال علویین، از شرق به بادیة الشام، از شمال به استان اِدلِب و از جنوب به استان حمص محدود است (خوند، 280). این استان 883‘ 8 کم‍ـ2 وسعت دارد. جمعیت استان حم...
آلتی شهر | منصور کیایی آلْتی شَهْر، (= شش شهر)، ناحیه‎ای شامل 6 شهرِ آق‌سو، اوچ تورفان، کاشغر، یارکند (یارقند)، ختن و کوچا (کُچا)، واقع در جلگۀ تاریم و بخشی از ترکستان شرقی (یا ترکستان چین). جلگۀ تاریم از جنوب به ارتفاعات تبت (کون لون)، از شمال به کوههای تیان‌شان و از مغرب به کوهستانهای پامیر محدود است و از شرق بدون برخورد با مانعی...
حد* |
بینه | محمد علی علوی بَینه‌، نام‌ نود و هشتمین‌ سورۀ قرآن‌ كریم‌، دارای‌ 8 (یا 9) آیه‌، 94 كلمه‌ و 399 حرف‌ (خازن‌، 4 / 398؛ فیروزآبادی‌، 1 / 533؛ نیز نک‍ : رامیار، 590).
ادریس بن حسن | مسعود حبیبی مظاهری اِدْریسِ بْنِ حَسَن‌، عمادالدین‌ (794-872ق‌/ 1392-1468م‌)، نوزدهمین داعی‌ مطلق‌ و پیشوای‌ شاخۀ مستعلوی‌ اسماعیلیه‌ در یمن و از برجسته‌ترین‌ متفكران‌ و نویسندگان‌ اسماعیلی‌ مذهب‌. دربارۀ ادریس‌ همچون‌ دیگر امامان‌ مستعلوی‌ یمن‌ آگاهی‌ چندانی‌ در دست نیست‌ و او تقریباً شهرت‌ خویش‌ را مدیون‌ آثاری‌ است‌ كه‌ از خ...
آمدی، رجب | جعفر شعار آمِدی، رجب بن احمد قیصری رومی حنفی (د پس از 1078 ق / 1667 م)، دانشمند مشهور اهل سنّت. در آمِد (دیار بکر) دیده به جهان گشود. برخی او را بررسی، منسوب به بروسه یا بورسه (شهری در ترکیۀ کنونی) می‌دانند. در قیصریه (قیساریه) دانش آموخت و سپس به شهری از توابع ازمیر رفت و بنابر آنچه در پایان کتاب جامعُ الازهار آورده، ...
آناطولی* |
ابن حزم | عنایت الله فاتحی نژاد اِبْنِ حَزْم‌، خاندانی‌ از بزرگان‌، سياستمداران‌ و دانشمندان‌ اندلس‌. يزيد جدّ اعلای‌ اين‌ خاندان‌، ايرانی‌ و از بردگان‌ آزاد شدۀ يزيد بن‌ ابی‌ سفيان‌ برادر معاويه‌ بود. هموست‌ كه‌ ابوبكر، فرماندهی‌ نخستين‌ سپاه‌ مسلمانان‌ را برای‌ فتح‌ شام‌ بدو سپرد. اين‌ خاندان‌ به‌ سبب‌ بستگی‌ به‌ بنی‌اميه‌ تعصب‌ خاصی‌ نسب...
الویری |
تجسم اعمال | اصغر دادبه تَجَسُّمِ اَعْمال، یا تجسّد اعمال به معنی مجسم شدن کارها، یا پیکر پذیرفتن کردارهاست و در اصطلاح بدین‌معنا ست که کردارهای نیک و بد آدمی پس از مرگ وی، در عالم برزخ و نیز در رستاخیز مجسم می‌گردند
اسیری قاینی | (اش‍ سدۀ 11 ق / 17 م)، میرمحمدقاسم، متخلص به اسیری و حیران.
طاس | حمیدرضا نیک‌روش طاس، یا تاس، سازی از خانوادۀ آلات کوبه‌ایِ پوست‌صدا که با دو مضراب از جنس چرم یا تسمۀ لاستیکی نواخته می‌شود. نواختن طاس در میان عشایر مناطق کردنشین ایران، عراق و ترکیه رواج دارد.
فطر، عید | نسیم عظیمی پور فِطْر، عِیْد، از اعیاد مهم مسلمانان. فطر به معنای گشودن یا شکستن روزه است (ابن‌منظور). در سنت مسلمانان، روز اول ماه شوال، عید فطر یا عید رمضان نام‌گذاری شده است.
سبلان | گلاله هنری نام قله‌ و کوهی واقع در شمال غربی ایران. این قله در بیشتر اوقات سال از برف و یخ پوشیده است و چشمه‌های آب گرم و سرد معدنی فراوان دارد (جعفری، 299).
ارکر | اِرْکِر [erker]، لاتْساروس(ح‌1530- ح1594م/ 936-1002ق)، نویسندۀ برجستۀ آلمانی در مراحل آغازین رشتۀ فلز‌شناسی (متالورژی). ارکر در دانشگاه ویتنبِرگ تحصیل کرد (1547-1548م) و در 1554م به عنوان معیّر در درِسدِن انتخاب شد و این نخستین منصب از این نوع بود که او در سازمان حکومتی ساکْس احراز کرد. او پس از 1567م در کوتن...
خضر خان* |
افلاس | رحمت الله عروجی اصطلاحی فقهی به معنای تكافؤ نكردن دارایی شخص مدیون برای تأدیۀ دیون او. در برخی تعاریف فقهی افلاس این قید نیز وجود دارد كه مرجع قضایی نیز حكم به حجر مدیون كرده باشد. بحث افلاس و شروط و آثار مترتب بر آن، در ابواب مختلف فقهی چون بیع، دین، رهن، حواله و حجر آمده است.
آثار الأخیار | محمدعلی مولوی
اجسام |
جهبذ | صادق سجادی عنوان و لقبِ دسته‌ای از کارگزاران مالی اعم از دولتی و خصوصی، که شغل و مجموع وظایف آنها را جهبذه می‌خواندند. در برخی دوره‌ها و سرزمینهای اسلامی برای تمرکز این وظایف و نظارت بر آن، دیوان جهبذه پدید آمد که از نهادهای مالیِ دستگاه دیوان‌سالاری، و مرتبط با دیوانهای خراج، نفقات، مصادرات و بیت‌المال به شمار می‌رفت.
ابراهیم اصفهانی | علی بته کن اِبْراهیمِ اِصْفَهانی، میرزا ظهیرالدّین (د 989 ق / 1581 م) فرزند میرزاشاه حسین (مق‍ ‍929 ق / 1523 م)، شاعر، فرهنگ‌نویس، ادیب و خوشنویس دورۀ صفوی. پدرش وزیر شاه اسماعیل اول صفوی (892-930 ق / 1487-1524 م) بود. وی و برادرش میرزا اسماعیل پس از کشته شدن پدرشان مدتی در اصفهان به سختی روزگار می‌گذرانیدند، چنانکه در ...
ابن اهدل، ابوبکر | ابوالفتح حکیمیان اِبْنِ اَهْدَل‌، ابوبكر بن‌ ابی‌القاسم‌ بن‌ احمد بن‌ محمد يمنی‌ (984- 1035 ق‌/ 1576-1626 م‌)، زاهد، مدرس‌، مفتی‌ و شاعر. وی‌ از خاندان‌ اهدل‌ بود كه‌ در تاريخ‌ به‌ تصوف‌ و تفقه‌ شهرت‌ دارند و سلسله‌ نسبش‌ با اختلاف‌ روايات‌، به‌ عون‌ بن‌ موسی‌ كاظم‌ (ع‌) می‌رسد (مُحبّی‌، 1/ 64، 67).
ثمامة بن اشرس | سارا حاجی حسینی ثُمامَةِ بْنِ اَشْرَس، ابومَعن ثمامة بن اشرس نُمیری بصری، از بزرگان معتزله در اواخر سدۀ 2 و اوایل سدۀ 3ق/ 8 و 9م. کنیۀ وی را ابو بشر نیز گفته‌اند (ابن خلکان، 6/ 177). از نخستین سالهای زندگی و نیز نسب وی اطلاعات کافی و دقیق در دست نیست. بیشتر منابع او را غیرعرب و از موالی بنونُمیر دانسته‌اند، اما برخی دیگر در ...
ازهری | مهران ارزنده اَزْهَری، ابومنصور محمدبن احمدبن طلحه (282-370ق/ 895-980م)، لغت‌شناس، ادیب، فقیه و مفسر شافعی مذهب، مؤلف تهذیب اللغة. وی در هرات زاده شد و نزد مشاهیر علم و ادب آن شهر دانش آموخت (یاقوت، ادبا، 17/ 164؛ ابن خلکان، 4/ 334؛ ذهبی، 16/ 316؛ صفدی، 2/ 45).
اشتهارد | جعفر اسحاقی تیموری \eštehārd\، بخش‌ و شهری‌ از توابع‌ شهرستان‌ كرج،‌ واقع‌ در استان البرز‌. نام‌ اشتهارد در اغلب‌ منابع‌ به‌ همین‌ صورت آمده‌ است‌؛ نادرمیرزا (ص‌ 115) آن‌ را اشتهار آورده‌ است‌ (نیز نك‍ : ملامحمدی‌، 43-44، 46).
آستانه اشرفیه | سید علی آل داوود آستانۀ اشرفیه \ āstāne-ye ašrafiy[y]e\ ، شـهـرستـان و شهری در استان گیلان.
دروز | دانیل دُ اسمت فرقه‌ای منشعب از اسماعیلیان فاطمی، قائل به الوهیت الحاکم بامرالله، خلیفۀ فاطمی.
بستنی | معصومه ابراهیمی شربتی یخ‌بسته، شیرین و معطر از شیر و شکر یا انواع آب میوه. بستنی را باید در زمرۀ شیرینیها دانست
گلستان، گرمابه | حسن موسوی زاده گرمابه‌ای قدیمی در محلۀ دروس، خیابان بهرنگ، منطقۀ 3 شهرداری تهران.
عبدالله، امام زاده | حسن موسوی زاده امامزاده‌ای در مرکز شهر لواسان.
اسپی او، چشمه | ناصر پازوکی طرودی اسپی‌او، چشمه \ češme-ye espī-ow\ ، چشمه‌ای واقع در فاصلۀ تقریبی 9 کیلومتری شمال فرحزاد. این چشمه در انتهای مسیر دره‌ای که رودخانۀ فصلی فرحزاد از آنجا سرچشمه می‌گیرد، و در فاصلۀ 800 متری شرق مزرعه‌ای که به یونجه‌زار شهرت دارد، از زمین می‌جوشد. اسپی‌او با °51 و ´20 و ´´30 طول شرقی، و °35 و ´51 و ´´55 عرض شمالی...
چهارپالون، قله | مجید یاسینی , ناصر پازوکی طرودی چهارپالون، قله \ qolle-ye čahār-pālūn\ ، قله و یالی در جانب شرقی قلۀ توچال، واقع در خط‌الرأس توچال به دارآباد.
بجنورد | محمد رضا خسروی بُجْنورْد، شهرستان و شهری در استان خراسان.
اَبدع البدایع | بخش ادبیات
امامی هروی | علی میرانصاری اِمامیِ هَرَوی، رضی‌الدین عبدالله بن محمد بن علی (د محرم 686/ مارس 1287)، ادیب و شاعر و ملك‌الشعراء دربار قراختاییان كرمان. اصل وی از هرات است (دولتشاه، 126). نام و لقب او به شكلهای مختلف در منابع ثبت شده است (نک‍ : شهیدی، 6-7). او تخلص خود را به واسطۀ اعتقاد به مذهب شیعه و علاقه به مدح خاندان رسالت، امامی بر...
اورخان | علی اکبر دیانت اورْخان (680-761 ق/ 1281-1360 م)، پسربزرگ عثمان غازی مؤسس سلسلۀ عثمانی، دومین فرمانروا از این خاندان. برخی از پژوهشگران او را بنیان‌گذار حقیقی امپراتوری عثمانی به شمار آورده‌اند (اینالجیك، 55). وی در زمان حیات پدر و از همان دوران نوجوانی در ادارۀ امور كشوری و لشكری مشاركت می‌كرد؛ چنانک‍ه با تصرف نواحی و شهرها...
انعام | محمدعلی لسانی فشارکی اَنْعام، نام ششمین سوره از قرآن مجید، دارای 20 واحد موضوعی (ركوع)، 165 (یا 166 یا 167) آیه، 860‘3 كلمه و 254‘12 حرف.
رودباری |
رامی تبریزی | امیر ضیغمی شرف‌الدین حسن بن محمد (یا محمد بن حسن)، متخلص به رامی و شرف، از شاعران و نویسندگان سدۀ 8 ق / 14 م.
خون گیری | پیمان متین در طب سنتی یکی از راههای «استفراغ»، یعنی بیرون‌آوردن اخلاط زائد و مضر از بدن بیمار، به قصد درمان او، و یا از بدن شخص سالم، به قصد پایدار‌داشتن تندرستی او. راههـای دیگر استفـراغ عبـارت‌اند از: قِی، اِدرار، تعریق و امالـه. اساس خون‌گیری خارج‌ساختن خون از بدن از طریق بادکش‌کردن، خراشیدن، و مکیدن یا زالو‌انداختن ...
احتسابیه | حسن موسوی زاده احتسابیه \ ehtesābiy(yy)eh\ ، سابقاً روستایی در 10کیلومتری خاوری تجریش و امروزه محله‌ای از کلان‌شهر تهران واقع در منطقۀ 1 شهرداری.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام