مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

خلیل سلطان تیموری | اکبر صبوری خَلیلْ سُلْطانِ تِیْموری، از سلاطین تیموری (هرات، 24 جمادی‌الآخر 786 ـ ری، 16 رجب 814 ق / 13 اوت 1384 ـ 3 نوامبر 1411 م)، چهارمین پسر میران شاه، فرزند تیمور.
بلوچی | حسن رضایی باغ بیدی بَلوچی، از زبانهاي ايرانی نو شمال غربی (جهانی، 11؛ فراي، 48؛ فره‌وشی، 49). سخن‌گويان زبان بلوچی احتمالاً نخست در حاشيه درياي خزر می‌زيستندI / 1006) ,EI2) و شايد به همين علت است كه فردوسی در شاهنامه «بلوجی» و «گيلی» را در كنار يكديگر آورده است
افضل خان | هدی سید حسین زاده امیرمحمد (1230-1284 ق / 1815-1867 م)، ملقب به سردار كلان پادشاه افغانستان و پسر مهتر امیر دوست محمدخان بنیان‌گذار سلسلۀ محمدزایی.
امیری | لیلا احمدی اَمیری، از بومی‌سروده‌های رایج طبری، در قالب دوبیتی و رباعی و نام یکی از مقامهای آوازی موسیقی مازندران.
ترب | پیمان متین گیاهی با بو و مزۀ تند و تیز، و کاربردهای فراوان در نظام غذایی، طب مردمی و برخی مراسم.
ابن ابی جمهور | صمد موحد اِبْنِ اَبی جُمْهور، محمّد بن زین‌الدّین علی بن ابراهیم بن حسن بن ابراهیم بن ابی جمهور اَحْسائی یا لحَصْاوی (زنده در 904ق / 1499م)، فقیه، محدّث و متكلم صوفی مشربِ شیعی امامی‌. تاریخ ولادت این دانشمند به درستی معلوم نیست. الشّیبی با استناد به صورت مجلس مناظرۀ احسائی با متكلم سنّی، تولد او را به طور قطع 838ق / ...
حر بن یزید ریاحی | علی بلوکباشی , علی بهرامیان حُرِّ بْنِ یَزیدِ ریاحی (مق‍ 10 محرم 61 ق / 10 اکتبر 680 م)، از سران سپاه کوفه که در روز عاشورا به امام حسین بن علی(ع) پیوست.
حجاج بن یوسف | بخش تاریخ حَجّاجِ بْنِ یوسُف (د رمضان 95 / ژوئن 714)، حکمران مشهور دوران اموی در نیمۀ دوم سدۀ 1ق. نسب حجاج از سوی پدر و مادر به ثقیف، قبیلۀ مشهور عرب در طائف می‌رسید (بـرای سلسله‌نسب او، نک‍ : کلبی، 385، 388؛ بلاذری، انساب ... ، 13 / 352-353؛ ابن حزم، 267). تاریخ تولد وی را به تناوب از 39 تا 42ق نوشته‌اند (ابوزرعه، 2 /...
اختر، بیمارستان | محمدمهدی عزیززاده اختر، بیمارستان \ bīmārestān-e axtar\ ، از مراکز آموزشی ـ درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی شهید بهشتی، واقع در محلۀ الٰهیۀ شمیران.
حدیث کسا | حسن ذوالفقاری حَدیثِ کِسا، از احادیث معروف و جزئی از اعتقادات شیعه.
یورد، دره | دره‌ای واقع در بخش شرقی خط‌الرأس دارآباد حدفاصل یال یورد و یال تلهرز.
طناب | مریم سامعی طَناب، بافته‌ای رشته‌ای از مواد گیاهی یا حیوانی و اخیراً از مواد شیمیایی با کاربردهایی متفاوت ازجمله در آیینها.
استلزام | حسین معصومی همدانی استلزام \ estelzām\ ، رابطه‌ای منطقی میان دو گزاره به طوری که صدق گزارۀ نخست صدق گزارۀ دوم را ایجاب کند. در منطق سنتی استلزام یکی از 6 رابطه‌ای است که ممکن است میان دو گزاره وجود داشته باشد. مثلاً از دیدگاه منطق سنتی، میان گزاره‌های کلی و وجودی رابطۀ استلزام برقرار است، یعنی هر گزارۀ کلی مستلزم یک گزارۀ وجودی...
آلبانی | عباس سعیدی آلْبانی، کشوری با نظام کمونیستی واقع در ساحل غربی شبه‌جزیرۀ بالکان، با 748‘28 کم 2 مساحت، و 86/2 میلیون نفر جمعیت (آمار 1982م). نام رسمی آن جمهوری دموکراتیک خلق آلبانی (به زبان آلبانیایی: اشکیپری، اشکیپنیا، اشکیپریا، یعنی سرزمین عقاب) است و از شمال و شرق با یوگسلاوی و از جنوب با یونان همسایه است. پایتخت آن، ت...
خندق | عاطفه زندی خَنْدَق، عنوان یکی از غزوات مشهور پیامبر (ص) که به غزوۀ احزاب نیز شهرت دارد. واژۀ خندق، معرب «کنده» و به معنای گودالی است که در پیرامون شهر کنده باشند
انار | علی بلوکباشی اَنار، میوۀ درختی از تیرۀ موردیها یا پونیكاسه، و از جنس پونیكا و گونۀ گراناتوم (گل گلاب، 232؛ ثابتی، 50). برخی از گیاه‌شناسان درخت انار را از گیاهان بومی ایران و سرزمینهای همسایۀ ایران ( بریتانیكا، VIII/ 105)، و برخی دیگر از رستنیهای بومـی سوریه و مصـر دانسته‌انـد (نک‍ : پورداود، اناهیتا، 268). مصریان روزگار ...
جنید، شیخ | یوسف رحیم لو چهارمین نسل از اولاد شیخ صفی‌الدین اردبیلی در مسند ارشاد طریقت اردبیل، و کوچک‌ترین پسر شیخ ابراهیم مشهور به شیخ شاه (پیرزاده، 65-66؛ قس: IA, III / 242، که اشتباهاً بزرگ‌ترین پسر شیخ ابراهیم‌ نامیده شده است).
آل حمدان | صادق سجادی آلِ حَمْدان، سلسله‎ای شیعی‌مذهب از قبیلۀ بنی تَغْلِب که از حدود 292ق / 905م تا 394ق / 1004م بر بخشهایی از شام و شمال عراق (جزیره) فرمان راندند. بخش یکم ـ بحث تاریخ نیای این سلسله، حمدان بن حَمْدون بن حارث نام داشت که با قبیلۀ خویش در پیرامون موصل ساکن شده بود. او در 254ق / 868 م با تغلبیان دیگر به پیکار با خو...
استوارت، خاندان | بخش تاریخ اِستوارت، خاندانِ \ xāndān-e [e]stu[v]ārt\ ، خاندان پادشاهی اسکاتلند (از 1371 تا 1707م)، انگلستان (از 1603 تا 1707م) و پادشاهی متحد بریتانیای کبیر (از 1707 تا 1714م). دوران پادشاهی آنان از 1649م به سبب تأسیس نظام مشترک‌المنافع دچار وقفه، و در 1660م از سر گرفته شد، و با انتقال تاج و تخت بریتانیا به خاندان هانو...
ارزوئیه | عباس سعیدی اُرْزوئیه‌، یكی از بخشهای‌ سه‌گانۀ شهرستان‌ بافت‌ در استان‌ كرمان‌. نام‌ این بخش‌ به‌ صورتهای‌ اُرزو (سایكس‌، 445، نیز 2/ 149)، غالباً اُرْزویه‌ (وزیری‌، جغرافیا...، 36؛ یزدی‌، 79؛ تاریخ‌ شاهی‌، 277؛ مشیزی‌، 266، 286؛ كیهان‌، 2/ 253، 254) و امروزه‌ ارزوئیه‌ نوشته‌ می‌شود.
آیینه جهان نما و طلسم گنج گشا | صمد موحد آیینۀ جَهانْ‌نُما وَ طِلِسْمِ گنْجْ‌گُشا، كتابی عرفانی به زبان فارسی نوشتۀ ابوسعید بن مجتبی یمانی یا یحیی یمنی كه به نام صدراعظم فخرالاسلام احمد خالدی نوشته شده است. كتاب نثری آمیخته به نظم دارد و موضوع اصلی آن عبارت است از بیان حقیقت انسان و اسرار و بدایع آفرینش وی، تا آینه‌ای باشد كه هر‌كس در آن می‌نگرد، شن...
حضرت مریم، مجتمع آموزشی | میترا آقامحمدحسنی حضرت مریم، مجتمع آموزشی \ mojtamaʾ-e āmūzešī-ye hazrat-e maryam\ ، از قدیمی‌ترین مدارس ویژۀ ارمنیان در تهران، واقع در خیابان میرداماد، میدان مادر، خیابان شهید آلن آبکار شاه‌نظریان.
آل اعین | بخش معارف آلِ اَعْیَن، از خاندانهای رواییِ بنام شیعی از اواخر سدۀ 1 تا 4ق / 7 تا 10م. این خاندان که منسوب به «اعین بن سُنْسُن» است، از نظر زمانی طولانی‎ترین دوران خدمات علمی را در میان دیگر خاندانهای شیعی ویژۀ خود ساخته است. افراد آل اعین، کوفی و غالباً در شهر کوفه ساکن بوده‎اند، هرچند بعدها شماری از آنان به نقاط دیگر ...
اژه، دریا | علی اکبر دیانت اِژه، دَرْیا [daryā-ye eže]، شاخه‌ای از دریای مدیترانه واقع در بخش شمال شرقی آن، میان کشورهای یونان و ترکیه و به عبارت دیگر میان قاره‌های اروپا و آسیا.
ابن حبان | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ حِبّان‌، ابوحاتم‌، محمد بن‌ حبان‌ بن‌ احمد بن‌ حبان‌ (ح‌ 270- 21 شوال‌ 354 ق‌/ 883 -20 اكتبر 965 م‌)، محدث‌، فقيه‌ شافعی‌، مورخ‌ و لغوی‌ تميمی‌ بُستی‌.
عصاری | محمدسعید جانب اللهی عَصّاری، شیوه و نیز پیشۀ سنتی تولید شیره و روغن از دانه‌های گیاهی.
ریگ | محسن سلیمانی ریگ، شهری بندری و بخشی به همین نام در شهرستان گناوه در استان بوشهر.
خمس | محمدصادق لبانی مطلق خُمْس، حق مالی است عبارت از یک‌پنجم یا 20٪ از اموال و داراییها در شرایط معین. گفته می‌شود ریشۀ این حق به پیش از اسلام بازمی‌گردد که رئیس قبیله، «المِرباع» یا یک‌چهارم از غنایم جنگی را دریافت می‌نمود
اردشیر دوم (هخامنشی) | پرویز رجبی اَرْدِشیرِ دُوُّم (هخامنشی)e dovv(v)om] [ardešīr-، پسر داریوش دوم هخامنشی. با اینکه داریوش پسر بزرگش، ارسک یا ارسیکاس (اشک؟) را به ولیعهدی خود برگزیده بود، پس از مرگ او بر سر جانشینی شاه درگیریهای درباری بزرگی پدید آمد. پروشات یا پریساتس (پریزاد؟)، ملکۀ مادر، زن بسیار خشن و نیرومند، بر آن بود که پسر دیگرش کور...
جنس | صمد موحد اصطلاحی در منطق و فلسفه که در برابر واژۀ یونانیِ γένος به کار رفته است. پیشینۀ مطرح شدن این مفهوم را باید در نوشته‌های ارسطو و فرفوریوس پی‌جویی کرد.
قاطر | محمدعلی جودکی قاطِر، یا اَستر، چهارپای اهلی از راستۀ سم‌داران، که از جفت‎شدن خر بـا مادیان زاده می‎شود و درگذشته، کارکردهـای فراوانی داشته است.
قوچک، گردنه | ناصر پازوکی طرودی گردنه‌ای واقع در غرب ارتفاعات کوه هزاردره و در شرق کوه هلیسون.
ریاض | شیوا جعفری ریاض، پایتخت عربستان سعودی و مرکز استانی به همین نام در آن کشور.
خرم دینان | علی بهرامیان خُرَّمْ‌دینان (خرّمیه، خرّم‌دینیه)، فعالان جنبشی ایرانی در اواخر سدۀ 2 و اوایل سدۀ 3 ق / 8- 9 م. کمتر پدیده‌ای در سده‌های نخست هجری قمری به اندازۀ خرمیه یا خرم‌دینی، تا این حد مبهم و رازآلود به نظر می‌رسد
پامنبری | حسن ذوالفقاری از آیینهای عزاداری است و پامنبری‌خوان به شاگرد روضه‌خوانی گفته می‌شود که پیش از استاد، در پایِ منبر ابیاتی در مصائب اهل بیت می‌خواند.
جنید | فریبا افتخار نقاش نامدار دربار سلطان احمد جلایر (784-813 ق / 1382-1410م). از زندگی این هنرمند آگاهی چندانی در دست نیست؛ تنها دوست محمد هروی در دیباچۀ مرقع بهرام میرزا (تألیف: 951ق / 1544م) از وی اطلاعات اندکی به دست می‌دهد، و او را شـاگرد شمس‌الدین، نقاش دورۀ سلطان اویس جلایر (حک‍ 757-776ق / 1356-1374م)، و از مردم بغداد م...
جوهری، ابونصر | عنایت الله فاتحی نژاد ابونصر اسماعیل بن حماد (د 398ق / 1008م)، ادیب، لغت‌شناس و مؤلف تاج اللغة و صحاح العربیة. وی در فاراب (اُترار) از شهرهای ماوراءالنهر به دنیا آمد؛ از این رو، به فارابی نیز شهرت داشته است و برخی هم به او نسبت اتراری داده‌اند (نک‍ : یاقوت، ادبا، 6 / 151، بلدان، 3 / 833؛ ذهبی، سیر ... ، 17 / 80؛ صدیق، 3 / 8؛ حاجی ...
ایهام | اصغر دادبه ایهام، در لغت به معنی به گمان افكندن و به پندار و شك درانداختن، و در دانش بدیع یكی از صنایع معنوی و بخشی مهم از بدیع معنوی.
ابوهاشم جبایی | محمد مجتهد شبستری عبدالسلام بن ابن علی محمد، متكلم معروف معتزلی در سده‌های 3 و 4 ق / 9 و 10 م.
خاکشیر | پیمان متین خاکْشیر، گیاهی خودرو با دانه‌های قرمزرنگ با مصارف درمانی نزد تودۀ مردم.
خمیر | اصغر کریمی خَمیر، آمیزه‌ای از آب، آرد و نمک برای پختن نان، و نیز دارویی برای درمان برخی از زخمها و دردها، و بن‌مایۀ بسیاری از باورها.
حمزه اصفهانی | عنایت الله فاتحی نژاد حَمْزۀ اِصْفَهانی، ابو عبدالله حمزة بن حسن اصفهانی (ح 280 ـ ح 351 ق/ 893-962 م)، مورخ، ادیب و زبان‌شناس ایرانی.
ابهر | بخش جغرافیا شهرستان، شهر و دهستانی در استان زنجان.
چغامیش | عباس مقدم کی از وسیع‌ترین و کهن‌ترین محوطه‌های پیش از تاریخی ایران، واقع در شمال دشت مرکزی خوزستان. آثار به‌دست‌آمده از آن، زمانی برابر با هزارۀ 6 ق‌م تا دورۀ اشکانیان را دربر می‌گیرد. این محوطۀ بسیار مهم بر روی رسوبات حاصل از کنشهای دو رودخانۀ دز و کارون، و در کهن‌ترین حوزۀ استقراری شناخته شده در پیش از تاریخ دشت خوزس...
ابن بزاز | صمد موحد اِبْنِ بَزّاز، پسر اسماعيل‌ بن‌ حاجی‌ محمد اردبيلی‌ (زنده‌ در 759 ق‌/ 1358 م‌)، از دراويش‌ توكلی‌. نام‌ وی‌ را توكل‌ (حاجی‌ خليفه‌، 2/ 1080) و توكلی‌ (تربيت‌، 234؛ مشكور، 217؛ كسروی‌، «نژاد و تبار صفويه‌»، 2/ 361) ذكر كرده‌اند (قس‌: آقابزرگ‌، 15/ 50). از زندگانی‌ وی‌ اطلاعی‌ در دست‌ نيست‌، فقط می‌دانيم‌ كه‌ ا...
ثقة ‌الاسلام تبریزی | سید علی آل داوود ثِقَةُ الْاِسْلامِ تَبْریزی، حاج میرزاعلی (7 رجب 1277-10 محرم 1330ق/ 19 ژانویۀ 1861-2 ژانویۀ 1912م)، از علمای مشروطه‌خواه و از شهدای این جنبش در آذربایجان، رهبر فرقۀ شیخیۀ تبریز و صاحب تألیفات و نوشته‌های متعدد. او در تبریز دیده به جهان گشود (طاهرزاده بهزاد، 451). میرزاشفیع، جد ثقةالاسلام شاگرد سیدکاظم رشتی و...
ابودلف عجلی | عنایت الله فاتحی نژاد قسام بن عیسی بن ادریس بن معقل عجلی كرجی (د 225 یا 226 ق / 840 یا 841 م)، از امرای برجستۀ عصر اول عباسی كه در شعر و ادب و موسیقی و نیز جنگاوری و بخشندگی پرآوزه شد.
داوود ظاهری | احمد پاکتچی ابوسلیمان داوود بن علی بن خلف اصفهانی (ح 200-270 ق / ح 816-884 م)، فقیه و بنیان‌گذار مذهب ظاهریـه که از بغداد نشئت گرفت و در نواحی مختلف جهان اسلام از درۀ سند تا اندلس پیروانی یافت.
ابن مسره | شرف الدین خراسانی محمد بن عبدالله بن مسرّۀ جبلی قرطبی (7 شعبان 269- 319ق / 19 آوريل 883-931م)، متفكر و عارف اندلسی.
آقاحسین خوانساری | صمد موحد آقا حُسَیْنِ خوانْساری، فرزند جمال‎الدین، معروف به محقق خوانساری (1016-1099ق/1607- 1688م)، دانشمند، فقیه و حکیم بزرگ شیعی ایرانی در دورۀ صفوی. پیش از رسیدن به سن بلوغ، به قصد کسب معارف و علوم اسلامی به اصفهان رفت و در مدرسۀ خواجه‎ملک که مجمع فضلای بزرگ آن زمان بود، به تحصیل پرداخت. در اصفهان از محضر استادان ب...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام