مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن شنبوذ | علی اکبر ضیائی ابوالحسن محمد بن احمد بن ایوب بن الصَلْت (د 328 ق / 939 م)، مقری بغدادی. نام وی به شکلهای ابن‌شنَّبوذ و ابن‌شَنْبوذ نیز آمده است (نک‍ ‍: زبیدی، 9 / 431).
رمان عامه پسند | محمد پارسانسب رُمانِ عامّه‌پَسَنْد، از انواع رمانها که موضوع آنها مسائل غیرجدی و صرفاً سرگرم‌کننده است. منتقدان از رمان عامه‌پسند با نامهای مختلفی چون «رمان بازاری»، «رمان پاورقی»، «رمان پرفروش»، «رمان پرخواننده»، «رمان تفاله‌ای» و «رمان دنباله‌دار» یاد کرده، و برای آن تعریفهای گوناگونی عرضه داشته‌اند.
بیل گردانی | مریم محمدتبار رسمی کهن که در آستانۀ فصل آبیاری مزارع و در پی لای‌روبی جویها، برگزار می‌گردد.
ابن سهل | بخش ادبیات عرب اِبْنِ سَهْل، ابواسحاق، ابراهيم بن سهل اسرائيلی (نيمۀ اول سدۀ 7 ق/ 13 م)، شاعر اواخر عصر موحدين در اندلس. در خانواده‌ای يهودی در اشبيليه به دنيا آمد و سپس اسلام آورد (يونينی، 1/ 476؛ صفدی، 6/ 5). نسبت اسرائيلی (ابن سعيد، المغرب، 1/ 264) و اسلامی او (يونينی، 1/ 482) از همينجاست. سال تولد وی دانسته نيست، اما با...
پریشان لر | عبدالمحمد روح بخشان پَریشانِ لُر، ملاابوالقاسم‌ مشهور به‌ ملاپریشان‌، عارف‌ و شاعر نامدار لُر.
بیهق | علی کرم همدانی بِیهَق‌، شهر و ناحیه‌ای‌ كهن‌ در خراسان‌ از توابع‌ نیشابور.
آیاس پاشا | عباس زریاب خویی آیاسْ پاشا، (ح 886-946 ق / 1481- 1539 م)، صدراعظم دولت عثمانی در زمان سلطان سلیمان قانونی. وی از مردم آلبانی بود كه در ناحیۀ سمیرا1 یا هیمارا در نزدیكی والونا (آولونیه) متولّد گردید. به گزارش پیرو براگادینو، كه بالیوز (یا نمایندۀ) ونیز در استانبول بود، آیاس پاشا در 1526 م (932 ق) 44 ساله می‌نمود و بنابراین تو...
اقاقیا | یونس کرامتی اقاقیا \aqāqiyā\، جنسی از گیاهان گل‌دار درختی یا درختچه‌ای خزان‌کننده، بیشتر بومی مکزیک و آمریکای شمالی که برای داشتن گلهای سفید، قرمز یا صورتیِ غالباً معطر با گل‌آذین خوشه‌ای، به عنوان گیاه زینتی در ایران و دیگر نقاط جهان، و گونه‌ای نیز در سطح وسیع به عنوان بادشکن در نواحی خشک و خاک‌شنی خشک ایران و جهان کاشت...
عبور از آتش | عمادالدین باقی عُبورْ اَزْ آتَش، از شیوه‌های نادر سوگواری در ماه محرم.
دارالکتب المصریه | یوسف بیگ باباپور از جملۀ مهم‌ترین و غنی‌ترین کتابخانه‌های عمومی (المکتبة العامه) جهان که همواره مرجع بسیاری از محققان جهان، و گنجینۀ نفیس کتب خطی و آثار چاپی کم‌نظیر در موضوعات مختلف است.
اراج، مسجد جامع و حسینیه | حسن موسوی زاده اراج، مسجد جامع و حسینیه \ masjed(d-e) jāmeʾ va hoseyniy(yy)e-ye arāj\ ، مسجد و حسینیه‌ای رو‌به‌روی یکدیگر در محلۀ اراج واقع در منطقۀ یک شهرداری تهران.
آصف الدوله | بخش تاریخ آصِفُ‎الدّوله، حاج غلامرضاخان شاهسون اینانلو، فرزند حاج حسین‎خان شهاب‎الملک (د 1327ق / 1909م) سپاهی و سیاست‌پیشۀ روزگار قاجاری. در سال 1291ق / 1874م حاج حسین‎خان لقب نظام‎الدوله گرفت و لقب شهاب‎الملک به فرزندش رسید و از این پس او نیز وارد مشاغل نظامی شد. بعد از فوت نظام‎الدوله، شهاب‎الملک جوان، از سوی ناصرالد...
ابن ازرق | جواد طباطبایی , حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ‌‌اَزْرَق‌، شمس‌الدین ‌ابوعبدالله ‌محمد بن‌ علی بن‌ محمد اصبحی ‌اندلسی مالكی ‌(832-896 ق‌/ 1428-1490 م‌)، فقیه‌، قاضی، ادیب‌، صاحب‌نظر در فلسفۀ تاریخ‌ و جامعه‌شناسی. ظاهراً نخستین ‌كسی ‌كه ‌زندگی وی ‌را با تفصیل بیشتر نگاشته ‌است‌، عبدالرحمان ‌سخاوی‌ (د 902 ق‌/ 1497 م‌) است ‌كه ‌معاصر ابن‌ازرق ‌است‌. پژ...
ابن حمدیس | عبدالامیر سلیم اِبْنِ حَمْديس‌، ابومحمد عبدالجبار بن‌ ابی‌ بكر بن‌ محمد بن‌ حمديس‌ ازدی‌، از شاعران‌ نام‌آور سيسيل‌ (صقليه) (د رمضان ‌527 ق/ ژوئيۀ 1133 م). او در شهر سرقوسه‌ ديده‌ به‌ جهان‌ گشود و ايام‌ جوانی‌ را در آنجا و نيز در توطس‌ گذراند (ابن‌ حمديس‌، 33، بيت‌ 2). مورخان‌ متقدم‌ سال‌ ولادت‌ او را ضبط نكرده‌اند، ولی‌ از...
ابن زیات | عبدالکریم گلشنی اِبْنِ زَيّات، ابوجعفر محمد بن عبدالملک بن ابان بن ابی‌ حمزه (173- مق‍ ربيع‌الاول‌ 233/ 789-847 م)، اديب‌ و ديوان سالار و وزير چند تن از خلفای‌ عباسی‌. او در دَسْكَره (دستجرد، معرب‌ دستكرتۀ پهلوی‌)، نزديک بغداد و يا به قولی‌ در قريۀ جيل‌، بين بغداد و واسط، زاده شد (ابن تغری‌ بردی‌، 2/ 271؛ قس: ابن نديم، 202، ...
روکرت | عسکر بهرامی روکِرت، فریدریش، شاعر و خاورشناس آلمانی.
شال | محسن احمدی در پوشاک سنتی، پارچۀ کم‌عرض و طویلی که به دور کمر (شال کمر)، به دور گردن (شال گردن) و به دور سر (دستار) می‌پیچند.
ثبت احوال، شمیرانات | هما عطاری ثبت احوال شمیرانات \ sabt-e ahvāl-e šemīrānāt\ ، اداره‌ای واقع در زعفرانیه، خیابان مقدس اردبیلی، پس از چهارراه پسیان.
ابن بابویه، ابوعبدالله | علی اکبر ضیائی اِبْنِ بابِويْه، ابوعبدالله‌، حسين‌ بن‌ علی‌ بن‌ حسين‌ بن‌ موسی‌ بن‌ بابويه‌ قمی‌ (زنده‌ در 378 ق‌/ 988 م‌)، فقيه‌، محدث‌ و متكلم‌ شيعی‌. معلوم‌ نيست‌ زادگاه‌ وی‌ كجا بوده‌ و در چه‌ سالی‌ متولد شده‌ و يا درگذشته‌ است‌.
ابو اسحاق کوبنانی | یونس کرامتی ابواسحاق بن عبداللّه کوبنانی یزدی (د پس از 886 ق / 1481 م)، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و ادیب ایرانی.
تار | امیر حسین پورجوادی تـار، سازِ زهی ـ مضرابیِ دسته بلندی که امروزه در فرهنگ موسیقایی ایران اصلی‌ترین آلت نوازندگی محسوب می‌شود.
ابوالفداء | عنایت الله رضا الملك المؤید عمادالدین اسماعیل بن علی بن محمود بن محمد بن عمر بن شاهنشاه بن ایوب بن شادی بن مروان (672-732 ق / 1273-1332 م)، مورخ و جغرافی‌دان و امیرحماه.
پروان | محسن احمدی پَرْوان‌، استان‌ (ولایت‌) و شهری‌ كهن‌ در افغانستان‌. نویسندگان‌ متقدم‌ اسلامی‌ این‌ نام‌ را افزون‌ بر پروان‌ (بیهقی‌، 321؛ گردیزی‌، 169)، به‌ صورتهای‌ فروان‌ (ابن‌ حوقل‌، 1 / 428؛ اصطخری‌، 277) و بروان‌ ( حدود...،393؛ مقدسی‌، 50؛ یعقوبی‌، 288) نیز آورده‌اند.
حسن بن محمدبن حنیفه | مسعود حبیبی مظاهری حَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَنَفیّه، محدث و فقیه تابعی سدۀ 1 ق / 7 م و از نوادگان امام علی (ع). وی از نخستین نظریه‌پردازان و نویسندگان کلامی و نیز مروج اندیشۀ ارجاء به شمار می‌رود.
زام |
بست، سفرنامه | پیمان متین گزارش سفر و اقامت جیمز بست، مؤسس و مبلغ هیئت پرسبیتری های آمریکایی در ایران طی دهۀ آخر سدۀ 19 م / 13 ق، با عنوان «ایران، سرزمین امامان» (مل‍‌ ).
بختیاری | عسکر بهرامی بَخْتیاری، یکی از گویشهای موسوم به لری. این گویش با اندک اختلافاتی ـ عمدتاً در آواها ـ در قلمرو وسیع بختیاری، از غرب اصفهان تا دزفول و شوشتر، میان°31 تا°34 درجه عرض شمالی و °48 تا °52 درجه طول شرقی رواج دارد (لُکوب، 341؛ ایرانیکا، III/ 559؛ نیز ﻧﻜ : لاریمر، 1؛ وهمن، «شعر...»، 14).
اختیار منشی | محمدحسن سمسار اِخْتیارِ مُنْشی‌، خواجه‌ اختیار بن علی‌ گنابادی‌ منشی‌، نامدارترین‌ خوشنویس‌ قلم‌ تعلیق‌ ایران‌ (زنده‌ در 970ق‌/ 1563م‌).
چغمینی | حنیف قلندری ابوعلی شرف‌الدین محمود بن محمد بن عمر، ستاره‌شناس، ریاضی‌دان و پزشک اهل چغمین (چقمین)، از توابع خوارزم (قاضی‌زاده، گ 5 رو؛ زرکلی، 7 / 181).
آفاق و انفس | صمد موحد آفاق و انفس o(va) anfos\-\āfāq، اصطلاحی در عرفان و فلسفۀ اسلامی. آفاق، جمع اُفُق، به‌معنی کران، کرانه، ناحیه، کرانۀ آسمان، کنار و گرد بر گرد جهان؛ و انفس، جمع نَفس، به‌معنی ذات، روح و خود است. در اصطلاح متفکران اسلامی، دو واژۀ آفاق و انفس با توجه به قرآن (فصّلت / 41 / 53) در معنای جهان و انسان یا ظاهر و باطن ...
ابن اخوه |
عروس گلی | لیلا احمدی کمرپشتی عَروسْ‌گُلی، یـا عروس‌گولی، از آیینهای نمایشی پیش از نوروز در استانهای گیلان و مازندران.
جمکران، مسجد | نسیم عظیمی پور جَمْکَران، مَسْجِد، مسجدی در محدودۀ روستای جمکران شهر قم.
ارمنیان | عنایت الله رضا اَرْمَنیان [armaniyān]، گروهی‌از خانوادۀ بزرگ‌سخن‌گویان به زبانهای هند و اروپایی که زیستگاه اصلی‌شان در 500‘2 سال گذشته، منطقۀ قفقاز در شمال غربی ایران بوده است. به گفتۀ هرودت و ائودکسوس، آنان از فریگیا (فریجیه)، واقع در آسیای صغیر، به شرق آناتولی و غرب دریای خزر وارد شدند. ارمنیان کـه اصلاً از قبایل تـراکیـا...
ابن زبیر | رضا محمدزاده اِبْنِ‌زَبیر، ابوكثیر عبدالله بن زبیر بن اشیم اسدی (د ح 75 ق/ 694 م)، از شاعران دوران بنی امیه. وی غیر از عبدالله بن زبیر راوی است كه نام او در كتب رجال آمده. ابن زبیر از خاندان بنی اسد بود و در كوفه به دنیا آمد (ابوالفرج اصفهانی، 14/ 217). برخی كنیۀ او را ابوبكر (حصری، 3/ 837) و برخی ابوسعد یا ابوسعید (ابن ع...
ابن سرابی | یونس کرامتی اِبْنِ‌سِرابی، شخصیتی با هویت مبهم که به‌عنوان مؤلف کتاب مشهور ادویۀ مفردۀ سرابیون شناخته می‌شود. پژوهشگران اروپایی با توجه به اینکه این کتاب در آغاز به‌غلط به یوحنا ابن‌سرابیون (نک‍ : دبا) منسوب بود، نـام مؤلف را «ابن‌سرابیون» نیز آورده‌انـد؛ اما وی را با صفاتی چون دروغین، جوان یا دوم، از یوحنا ابن‌سرابیون م...
ابن سعاده | محسن عابدی اِبْنِ سَعاده، ابوعبدالله محمد بن يوسف بن سعادۀ مُرسی (496-565 ق/ 1103-1170 م)، خطيب، عارف، محدث، فقيه مالكی و از قضاة اندلس. وی در مُرسيۀ اندلس متولد شد و تحصيلات مقدماتی را نزد ابوعلی صَدَفی آموخت و همزمان در درس فقه و حديثِ ابومحمد ابن ابی جعفر شركت جست. سپس به غرب اندلس سفر كرد و از ابومحمد بن عتاب، اوبحر...
خان امیری | مریم فرزانه خانْ‌اَمیری، نام یکی از گونه‌های رقص کردی. برخی از منابع رقص کردی را بر‌اساس شیوۀ اجرا، 250 نوع دانسته‌اند .
کمرد | ناصر پازوکی طرودی روستایی از توابع دهستان سیاه‌رود، واقع در 24کیلومتری جادۀ تهران ـ دماوند.
ابن سهلان | صمد موحد اِبْنِ سَهْلان، زين‌الدين عمر بن سهلان ساوی، قاضی، حكيم و منطقی نام‌آور قرن 6 ق/ 12 م. اطلاعات ما دربارۀ زندگانی او بسيار اندك است. همين اندازه می‌دانيم كه مدتها در زادگاه خود ساوه عهده‌دار منصب قضا بود و سپس به علت نامعلومی از اين كار دست بازداشته و از ساوه به نيشابور رفته و همانجا ماندگار شده است. از اين پس...
بودایی، آیین | مریم فلاحتی موحد بودایی، آیین، یكی از بزرگ‌ترین آیینهای جهان كه به ویژه در قارۀ آسیا پیروان پرشماری دارد. این آیین كه در حدود سدۀ 6ق م با تعلیمات گئوتمه بودا در هند به ظهور رسید، در طی چند سدۀ بعد در مناطق اطراف هند و به ویژه در شمال آن گسترش پر شتابی یافت.
آیة الله |
ژاندارم، تیغه های سنگی | سیما صفری ژاندارم، تیغه‌های سنگی \ tīqehā-ye sangī-ye žāndārm\ ، (یا ژاندارک)، تیغه‌های سنگی‌ای که روی خط‌الرأس کوه خلنو جای دارند.
ایران | طهمورث ساجدی ایران، عنوان اثری به زبان فرانسه، از لوئی دوبو1 (1798-1863 م / 1213-1280 ق)، ایران‌شناسی فرانسوی در نیمۀ اول سدۀ ...
ارغون، خاندان | علیرضا علاءالدینی اَرْغون‌، خانْدانِ، سلسله‌ای از فرزندان‌ ارغون‌ خان‌ مغول‌ نوادۀ چنگیزخان‌ كه‌ حدود دو قرن‌ (9-11ق‌) در منطقۀ قندهار و سند فرمان‌ راندند.
ابوعثمان حیری | حسین لاشیء سعید بن اسماعیل بن سعید بن منصور (230- 298 ق / 844-910 م)،‌ از مشاهیر صوفیۀ خراسان در سدۀ 3 ق. او در ری متولد شد و از این رو برخی وی را «رازی» خوانده‌اند (مستملی، 1 / 236).
سرنا | علی مسعودی نیا سازی محلی و کهن از گروه آلات موسیقی بادی دوزبانه. این ساز در بیشتر نقاط روستایی ایران، معمولاً با ساز کوبـه‌ای دهـل نواختـه می‌شود (حـدادی، 305).
سازمان ملی فولکلور ایران | حمیدرضا دالوند سازمانی با هدف احیا و اشاعۀ رقصهای ملی و محلی.
پلاس | مریم محمدتبار دست‌بافی خشن و زمخت با نقوش ساده و حتى بدون نقش، از مواد اولیه‌ای چون موی بز، نخهای تابیده‌شده از پشم گوسفند و شتر، و در مناطقی، از باریکه‌های پارچه‌های مستعمل.
آریستوفانس | آریسْتوفانِس [ārīstofānes]، یا آریستوفان (ح 450- ح 388ق‌م)، بزرگ‌ترین نمایندۀ کمدی یونان باستان. اندک اطلاعی که از زندگی او در دست است، عمدتاً مبتنی بر گفته‌های خود آریستوفانس در نمایش‌نامه‌های او ست، اما اطلاعات اندک دیگری را نیز باید از گمانه‌ها یا بحثهای گوناگونی گردآورد که به همین نمایش‌نامه‌ها پیوست شده‌...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام