مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

حافظه | مسعود تاره , مریم ثقفی حافِظه، یکی از قوای نفس که عمل یادآوریِ ادراکاتِ پیشین را به عهده دارد. فلاسفۀ مسلمان در تقسیم‌بندی قوای ظاهری و باطنی نفس از جایگاه حافظه بحث کرده‌اند...
الله وردی خان | مجید سمیعی اَللّهْ‌‌وِرْدی خان (د 14 ربیع‌الآخر 1022 ق/ 24 مۀ 1613م)، حاکم فارس و سردار قدرتمند شاه‌عباس اول صفوی. وی از ارمنیهای مسیحی گرجستان بود که در نوجوانی به بردگی فروخته شد و پس از آنکه چندبار صاحب وی تغییر کرد، سرانجام در زمرۀ غلامان دربار شاه طهماسب اول درآمد و به اسلام گروید (دلاواله، 331)؛ سپس به خدمت حمزه م...
جوزک | ناصر پازوکی طرودی جوزک \ jowzak\ ، روستایی واقع در فاصلۀ 15 کیلومتری جنوب شرقی روستاهای کلان و لواسان بزرگ نزدیک روستای پورزند و شهرک پردیس. در سمت شمال روستای جوزک سنگ‌کوه با ارتفاع 210‘2 متر واقع شده است و از سمت غرب آن نیز خط انتقال نیرویی عبور می‌کند که برق تولیدی نیروگاه آبی روستای کلان را به شهر بومهن می‌رساند. فاصلۀ روس...
میش چال، قله | مجید یاسینی قله‌ای واقع در قسمت انتهایی خط‎الرأس کلون‌بستک به پالون‌گردن.
تاج | محسن احمدی کلاه جواهرنشان شاهان در مراسم رسمی، و در فرهنگ مردم، نماد تقدس، بزرگی و زیبایی.
اسکندری، ایرج | خسرو شاکری اسکندری \ eskandari\ ، ایرج (1286- 1364 ش/ 1907-1985م)، از رهبران سرشناس حزب تودۀ ایران. او در تهران زاده شد، در خانواده‌ای از فعالان سیاسی که هوادار جدی حکومت مشروطه بودند، پرورش یافت و از نوجوانی سیاسی شد. پدرش، میرزا یحیى، شاهزادۀ قاجاری و نمایندۀ برجستۀ ترقی‌خواه در نخستین دورۀ مجلس شورای ملی، زمانی درگذش...
آل ابی طالب | علی رفیعی آلِ اَبی‎طالِب، عنوان خاندان ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف (د ح 619 م) عموی پیامبر اسلام(ص) و بزرگ‌ترین پشتیبان او تا دم مرگ. نام وی عبد مناف و او خود از خاندان بنی‎هاشم بود. علت اشتهار وی به ابوطالب (ه‍ م) آن است که فرزندی به نام طالب داشته است. در کتابهای رجال و تاریخ و انساب از این خاندان با عنا...
تاشکند | علی کرم همدانی تاشْکَنْد، شهری کهن و پایتخت جمهوری ازبکستان و استانی به همین نام در آن کشور. شهرتاشکند در °41 و ´20 عرض ‌شمالی ‌و °69 و ´18طول شرقی، در ارتفاع450-480 متری ازسطح دریا، در شمال شرقی ازبکستان...
ایساغوجی | شرف الدین خراسانی ايساغوجی (شكل عربی شدۀ واژۀ يونانی اَيساگُگه به معنای مدخل يا مقدمه)، نوشتۀ فرفوريوس (234-304م) فيلسوف نوافلاطونی، شاگرد افلوطين و گردآورنده و ويراستار آثار او. ترجمۀ عنوان اصلی اين رساله در متن يونانی آن چنين است: «مدخلی در مقولات ارسطو، يا دربارۀ 5 آوا».
ابن جمهور | منصور منصوری اِبْنِ جُمْهور، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ جمهور عمّی‌ عربی‌ بصری‌ (د 210 ق‌/ 825 م‌)، محدث‌ و اديب‌ شيعی‌. مورخان‌، كنيه‌ و نام‌ پدر و جد پدری‌ وی‌ را با اختلاف‌ آورده‌اند. ابن‌نديم‌ (ص‌ 278) وی‌ را محمد بن‌ حسين‌ بن‌ جمهور عمی‌ و نجاشی‌ (ص‌ 337)، محمد بن‌ جمهور عمی‌ خوانده‌ است‌. طوسی‌ از او با نام‌ محمد بن‌ جمهو...
ابوذؤیب هذلی | سید محمد سیدی خُوَیْلد بن خالد بن مُحرث (د 28 ق / 649 م)، شاعر مخضرم. آگاهیهای ما دربارۀ زندگی او آمیخته با افسانه و احتمالاً گزارشهای جعلی راویان اشعار جاهلی است.
آق اردو | عباس زریاب خویی آق‎اردو \āq-ordū\، (اردوی سفید)، سلسله‎ای از خانها و قبایل و لشکریان تابع آنها، از نسل اورده (اوردا، هوردا)، پسر مهتر جوچی، پسر مهتر چنگیز، و نیز نام قلمرو و متصرفات آنان.
شاه | محمدجعفر یاحقی یا پادشاه، شهریار، ملک، سلطان، فرمانروا، حکمران مملکت، کسی که بر کشوری فرمانروایی دارد، صاحب تاج و تخت، و تاجور.
اسنیان | محمدجواد شمس از مهم‌ترین فرقه‌های یهودی با مشرب زهدگرا. آنان پس از دورۀ مَکابیان (یا حَشمونیان)، از حدود 150 ق‌م تا 74 م، در فلسطین می‌زیستند.
ناصرآباد | ناصر پازوکی طرودی از روستاهای دهستان لواسان کوچک، در فاصلۀ 6کیلومتری شمال شهر لواسان.
ابن فوطی | یوسف رحیم لو ابوالفضل كمال‌الدين عبدالرزاق بن احمد بن محمد بن ابی‌المعالی شيبانی، حنبلی بغدادی، معروف به ابن فوطی و ابن الصابونی (محرم 642 ـ محرم 723 / ژوئن 1244- ژانويۀ 1323)، مورخ، اديب و كاتب.
لویزان، پارک جنگلی | شیوا جعفری پارک شهری و فرامنطقه‎ای در محلۀ لویزان. این پارک در محدودۀ منطقۀ 4 شهرداری تهران در ناحیه‎های 3، 7، 8 و 9، و در حدود 13 کیلومتری مرکز شهر تهران واقع است
قیطریه | میترا آقامحمدحسنی , حمیدرضا حسینی در گذشته روستایی از توابع شمیران و امروزه محله‌ای در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
ابوفدیک، عبدالله | احمد پاکتچی اَبوفُدَیْک (جایگزین مقالۀ دبا)، عبدالله بن ثور بن سلمه (مق‍ 73 ق/ 692 م)، از سران خوارج نجدات. او از تیرۀ بنی‌قیس ابن‌ثعلبه، از قبیلۀ بزرگ بکر بن وائل بود (طبری، تاریخ، 6/ 174) که گروش خارجی در میان آنان گسترش داشت. ابوفدیک شخصیتی پرورش‌یافته در محافل خارجی بصره بود و همراه رؤسای خارجی در 64 ق، برای یاری‌رسا...
بچه خوانی | حسن ذوالفقاری عنوان مجموعه کتابهای چاپ سنگی مصور مخصوص کودکان، در دورۀ قاجار. این نوع کتاب به‌سبب کاربرد بسیاری که در مکتب‎خانه‎ها داشت، به بچه‎خوانی شهرت یافت.
ادارۀ فرهنگ عامه | حمیدرضا دالوند اِدارِۀ فَرْهَنْگِ عامّه (1329-1352ش / 1950-1973م)، واحدی پژوهشی درون تشکیلات ادارۀ هنر‌‌های زیبا، سپس وزارت فرهنگ و هنر، با هدف تحقیق در فرهنگ عامۀ ایران.
ابن بابویه، ابوالحسن | محمد آصف فکرت اِبْنِ بابِويْه، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ حسين‌ بن‌ موسی‌ بن‌ بابويه‌ قمی‌ (د 329 ق‌/ 941 م‌)، فقيه‌، محدث‌ شيعی‌ و مرجع‌ مردم‌ قم‌ و اطراف‌ آن‌. بابْوَيْه‌ يا بابُويه‌ كه‌ نام‌ جد بزرگ‌ اوست‌، يك‌ نام‌ كهن‌ ايرانی‌ و سامی‌ است‌ كه‌ در روزگار پس‌ از ظهور اسلام‌ نيز افرادی‌ به‌ اين‌ نام‌ موسوم‌ بوده‌اند (يوستی‌، 55)...
ابوالحسن مستوفی | یحیی ذکاء میرزا ابوالحسن غفاری مستوفی كاشانی فرزند میرزا مغزالدین محمد، مشهور به ابوالحسن اول (زنده تا 1212 ق / 1797 م)، نگارگر و وقایع‌نویس.
ابوالحسن خان بیگلربیگی محلاتی | سید علی آل داوود (د 1206 ق / 1792 م)، مشهور به سید كهَكی، پیشوای اسماعیلیان، فرمانروای كرمان در دوران زندیه و نیای آقاخانها.
جهرم | شیوا جعفری شهرستان و شهری در استان فارس.
ابوالفرج رونی | محمد عبدعلی فرزند مسعود، معروف به بُلفرج (د پس از 492 ق / 1099 م)، شاعر مشهور دورۀ دوم غزنوی.
اسامة بن منقذ | عنایت الله فاتحی نژاد اُسامَةِ بْنِ مُنْقِذ، ابوالمظفر مجدالدین اسامة بن مرشدبن علی... ابن منقذ شیزری کنانی (جمادب‌الآخر 488- رمضان 584/ ژوئن 1095- نوامبر 1188م)، امیر، ادیب و شاعر عصر فاطمی و ایوبی.
بعد | محمد نوری بُعْد، اصطلاحی كه بر هر گونه امتداد و فاصله میان موجودات‌ اطلاق‌ می‌شود و در فلسفه‌، كلام‌ و دانشهای‌ طبیعی‌ از دیدگاههای‌ مختلف‌ به‌ كار می‌رود.
الاقلیم | محمدحسن گنجی معرَّب كلمة كليما اليونانية وتعني الميل والانحدار والانحناء والانحراف والتقوس، وكانت تطلق في أوساط علماء اليونان القدماء على عدة خطوط موازية لخط
چل توپ | مهشید شیرمحمدلو چَلْ‌توپ، از بازیهای سنتی گروهی ابزارمحور در ایران.
آرمرده | لیلا وثوقی آرْمَرْده [ārmarde(a)]، شهری کوچک در شهرستان بانه (استان کردستان).
پشتکوه | محسن احمدی پُشْتْكوه‌، منطقه‌ای‌ تاریخی‌ در باختر ایران‌ كه‌ تقریباً با استان‌ ایلام‌ كنونی‌ مطابقت‌ دارد. از آغاز پادشاهی‌ شاهان‌ صفوی‌، منطقۀ لُر كوچك‌ به‌ لرستان‌ فِیلی‌ معروف‌ شد
تحکیم | احمد پاکتچی تَحْکیم، عنوانی است برای شعار «لاحُکمَ اِلاّ للّٰه» و ماجرای حکمیت پس از پیکار صفین. تحکیم مصدر باب تفعیل از مادۀ «ح ک م»، در لغت به معنای «دادرسی، به داوری خواندن و به حکومت نشاندن» است...
تنسیق صفات | پریسا سنجابی تَنْسیقِ صِفات، از آرایه‌های دانش بدیع. تنسیق مصدر باب تفعیل از ریشۀ «ن، س، ق»، در لغت به معنای مرتب کردن، نظم و ترتیب‌دادن و پیوستن سخن بر یک نظم است (بیهقی، 2/ 574؛ زوزنی، 1/ 46؛ صفی‌پوری، 3-4/ 1246).
ابن عدیم | صادق سجادی اِبْنِ‌عَدیم، ابوالقاسم کمال‌الدین عمر بن احمد بن هبةالله عقیلی (ذیحجۀ 588- جمادی‌الاول 660/ دسامبر 1192- آوریل 1262)، مورخ، فقیه، ادیب و خوش‌نویس مشهور حلب در عصر ایوبیان و ممالیک.
اشتال، گئورگ | بخش علوم پایه و مهندسی \eštāl\، گِئورگ اِرنْست (1660-1734 م / 1071- 1146 ق)، پزشک و شیمی‌دان آلمانی.
غسل | علیرضا هاشمی فشارکی غُسْل، عملی دینی برای شستن و تطهیر بدن با آدابی خاص که با اراده و اعتقاد قلبی اجرا می‌شود. غسل در لغت به معنی شستن بدن است.
دلالت | احمد پاکتچی , مرتضی قرائی گرکانی اصطلاحی رایج در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی، به‌خصوص منطق و اصول فقه که اشاره به رابطۀ میان دال و مدلول دارد، بدین معنا که مخاطب را از نشانه‌ای، به چیزی فراتر از آن نشانه انتقال می‌دهد.
ابن میثم | سید جعفر سجادی كمال‌الدين ميثم بن علی بن ميثم بحرانی، محدث، فقيه و متكلم مشهور شيعی سدۀ 7ق / 13م. برخی لقب او را مفيدالدين آورده‌اند (شوشتری، 2 / 210؛ تنكابنی، 420).
رستم الحکما | سید علی آل داوود رُسْتَمُ‌الْحُکَما، محمدهاشم حسینی موسوی صفوی (1180-1264 ق/ 1766- 1848 م)، متخلص به آصف، و مشهور به رستم‌الحکما از منشیان و طغرانویسان اواخر عهد زندیه و اوایل قاجاریه، و نگارندۀ کتاب معروف رستم التواریخ.
خیار | پیمان متین خیار، میوه‌ای آبدار و خوش‌بو با مصارف خوراکی و دارویی در فرهنگ مردم.
خلیفة بن خیاط | صادق سجادی خَلیفَةِ بْنِ خَیّاط، ابوعمرو (قس: ابن ابی حاتم، 1(2) / 378: ابوبکر) عصفری شیبانی باهلی بصری، معروف به شباب (قس: ابن‌ندیم، 324: شبیب)، تاریخ‌نگار، محدث و نسب‌شناس (د 240 ق / 854 م).
ابن ماجه | احمد پاکتچی ابوعبدالله محمد بن يزيد رَبَعی قزوينی (209-22 رمضان 273ق / 824-20 فوريۀ 887م)، محدّث بزرگ و گردآورندۀ سنن، ششمين كتاب از صحاح سته در حديث.
چترال | مهدی جوزی شهر و بخشی به همین نام در شهرستان مالاکند در ایالت سرحدی شمالی غرب پاکستان.
ابوشعیب هروی | علی میرانصاری صالح بن محمد، از شاعران دورۀ سامانی و از معاصران رودكی. دربارۀ زندگانی ابوشعیب، اشاراتی بسیار اندك در تذكره‌ها باقی است.
اندیجان | احمد پاکتچی اَنْدیجان، شهری در آسیای مركزی واقع در جنوب شرقی درۀ فرغانه و كرانۀ چپ سیحون علیا كه چندین سده، مركز سیاسی و فرهنگی ناحیۀ فرغانه بوده است. این شهر اكنون در جمهوری ازبكستان و در نزدیكی مرز آن با قرقیزستان قرار دارد (طول °40 و ´43 شرقی و عرض °72 و ´25 شمالی).
بستانی | عزت ملا ابراهیمی
آقچورا | جعفر شعار آقچورا \āqčūrā\، یوسف (1293-1354 ق / 1876-1935 م)، نویسنده، روزنامه‎نگار، مـورخ و سیاستمدار ترک. وی در شهر سیمبیرسک (اُلیانوفسک کنونی)، واقع در کرانۀ راست رود ولگای میانه، زاده شد. پس از گذراندن دورۀ تحصیلات در مدرسۀ نظام (حربیّه) (1314 ق / 1896 م) عضو ستاد ارتش شد، اما به‌سبب گرایش به جنبش ترکهای جوان از ارت...
حصار بوعلی | حسن موسوی زاده حصاربوعلی \ hesār bū-ʾalī\ ، در گذشته روستا، و امروزه از محله‎های واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
اسفرورین | عباس سعیدی اِسْفَرْوَرين‌، شهري‌ كوچك‌ در بخش‌ بوئين‌زهرا از شهرستان‌ قزوين‌ (استان‌ تهران‌). اين‌ نقطة شهري‌ كه‌ اَسْفَرْوَرين‌ (آدامك‌، 51) و اسپرورين‌ (گلريز، 1/ 985) نيز خوانده‌ مى‌شود، در 35 و 56 عرض‌ و 49 و 45 طول‌ جغرافيايى‌ و در ارتفاع‌ 251 ،1متري‌ از سطح‌ دريا قرار گرفته‌ است‌ ( فرهنگ‌ جغرافيايى‌ آباديها ...، 2...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام