مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

دربند | علیرضا بنی جانی دربند \ dar-band\ ، سابقاً روستایی از توابع شمیران، و امروزه محله‌ای از محله‌های شمیران واقع در شمال کلان‌شهر تهران.
امیری، جان پناه | سیما صفری امیری، جان‌پناه \ jān-panāh-e amīrī\ ، یا سنگ سیاه، پناهگاهی در کوههای شمال تهران در مسیر صعود از شیرپلا به قلۀ توچال. برای رسیدن به این پناهگاه باید از پس‌قلعه شروع به حرکت کرد و پس از رسیدن به شیرپلا نیز حدود دو ساعت کوه‌پیمایی لازم است تا به پناهگاه امیری بر فراز تخته سنگی بزرگ موسوم به «سنگ سیاه» در ارتفا...
ابن اخوه، ضیاءالدین | احمد پاکتچی اِبْنِ اِخْوَه، یا اِبْن اُخُوَّه، ضیاءالدین محمد بن محمد بن احمد بن ابی‌زید قرشی (648- 729ق / 1250- 1329م)، فقیه و محدّث شافعی. در مورد كُنیۀ وی، اگرچه این كُنیه پیش از او نیز سابقه داشته (نك‍ : ابن خلكان، 3 / 394، 402)، به جهت عدم حركت‌گذاری، نحوۀ تلفظ در متون روشن نیست. مستشرقانی كه از دهۀ 40 قرن حاضر به ش...
ابوالخیرخان ازبک | مجدالدین کیوانی (815-873 ق / 1412- 1468 م)، پسر دولت شیخ اوغلان بن ابراهیم بن پولاد بن منگوتیمورخان و بنیان‌گذار سلسلۀ شیبانیان در آسیای مركزی و ماوراءالنهر كه از 832 ق / 1429 م تا اوایل سدۀ 11 ق / 17 م در این سرزمینها فرمان راندند.
خسرو دیوزاد | حسن ذوالفقاری خُسْرُوِ دیوْزاد، از کتابهای ادبیات مکتب‌خانه‌ای که براساس افسانه‌ای به همین نام تألیف شده‌ است، اما نام نویسنده یا راوی داستان معلوم نیست. این کتاب، داستان سرگذشت پهلوانی به نام خسرو است که حاصل زناشویی کامران‎دیو و شاهزاده ماه‌جبین است و به همین سبب نیز خسرو دیوزاد نامیده می‌شود. خسرو به کمک دایی خود، ملک ج...
زردی | ساغر برجی زَرْدی، یا یرقان، نوعی بیماری که نشانۀ آن زرد‌شدن پوست يا قسمت سفيد چشم است.
بندر آباد | مریم همایونی افشار بُنْدَرْآباد، مجموعه بناهای تاریخی در 38 كیلومتری یزد، شامل خانقاه، مسجد و حسینیه. ساخت این مجموعه در زمان شیخ تقی‌الدین دادامحمد، عارف سدۀ 7ق / 13م آغاز شد و پس از مرگ او (700ق / 1301م) ادامه یافت
لواسانی | مینا احمدیان
خسروآباد | ناصر پازوکی طرودی خسروآباد \ xosrow-ābād\ ، روستایی واقع در 7 کیلومتری جنوب‌شرقی شهر لواسان و 4کیلومتری جنوب سد لتیان.
آرنیوس، نظریه | آرِنیوس، نَظَریّه [nazariyye(a)-ye āreniyūs]، نظریه‌ای که اسوانته آرنیوس، دانشمند سوئدی در 1887م/ 1304ق مطرح کرد. بر اساس این نظریه، اسیدها موادی هستند که در آب به صورت اتمها یا مولکولهایی دارای بارالکتریکی (یون) درمی‌آیند که یکی از آنها یون هیدروژن (H+) است؛ همچنین بازها در آب یونیده می‌شوند و یونهای هیدروکس...
بایسنقر میرزا | محمدحسن سمسار بایْسُنْقُرْمیرْزا (799-7 جمادی‌اول 837ق/ 1397-20 دسامبر 1433م)، فرزند شاهرخ پسرتیمور امیرزادۀ نامور و همرپرور گورکانی.
زجاجی، ابوالقاسم یوسف | مرتضی موسوی زُجاجی، ابوالقاسم یوسف بن عبدالله (352-415 ق/ 963-1024 م)، لغت‌دان، نحوی، شارح، ادیب و محدث ساکن جرجان.
اظهر، امامزاده |
استعاره | اصغر دادبه استعاره \ esteˀāre\ ، یکـی از چهار مسئلۀ دانش بیان در بلاغت سنّتی. استعاره در لغت به معنی عاریت خواستن و به عاریت گرفتن است (زوزنی، 481؛ فرهنگ...، ذیل استعاره، 269) و در اصطلاح علوم بلاغی یکی از مسائل دانش بیان (ه‍ م) و هنری‌ترین مسئلۀ این دانش است. در این مقاله، نخست استعاره از دیدگاه موضوعی و سپس از دیدگاه ...
توغ | علی بلوکباشی توغ، شعار یا عَلَمی مخصوص‌تجمعات و تظاهرات آیینی ـ مذهبی شیعیان ایران. شیعیان در ایام سوگواری و ماههای محرم و صفر در پای توغ گرد می‌آیند و سینه می‌زنند و آن را با خود همراه عَلَم و علامتهای دیگر در گذرها و محله‌ها می‌گردانند. در مواقع دیگر سال نیز آن را در تکیه، حسینیه، قهوه‌خانه، یا خانۀ یکی از بزرگان محله ن...
دزفول | محسن احمدی شهرستان و شهری در استان خوزستان.
ابوالقاسم درگزینی | ناصر شعاریان ستاری قوام‌الدین ابوالقاسم ناصر بن علی بن حسن (حسین) (مق‍ 527 ق / 1133 م)، دیوان‌سالار و وزیر سلجوقیان خراسان و عراق.
دیوان بیگی | ویلم فلور اصطلاحی ساخته از دو واژۀ «دیوان» فارسی و «بیگ» ترکی و یک حرف که یای نسبت فارسی است.
آغاجری | علی اکبر دیانت
اشپرنگر | حسن موسوی زاده \ešprenger\، (در انگلیسی: اِسپرِنگِر)، آلویْس (1813-1893 م / 1228-1310 ق)، پزشک و خاورشناس اتریشی.
ابوالقاسم کرگانی | محمدجواد شمس عبدالله بن علی طوسی (380-465 ق / 990-1073 م)، عارف بزرگ خراسان.
چاپ | حسن رضایی باغ بیدی , عبدالحسین آذرنگ , مسعود تاره فرایند انتقال نقش از وسیله‌ای به وسیلۀ دیگر. مراد از نقش، هرگونه متن، نماد یا تصویر است، و انتقال با ابزارها یا دستگاههایی انجام می‌گیرد که نقش را بر وسیلۀ دیگری بازتولید می‌کند.
ابوعبیده جراح | بخش تاریخ عامر بن عبدالله بن جراح (د 18 ق / 639 م)، ‌صحابی مشهور پیامبر (ص).
ابوعبدالله بصری | محمدجواد انواری حسین بن علی كاغذی، معروف به جُعَل (د 2 ذیحجۀ 369 ق / 19 ژوئن 980 م)، متكلم معتزلی و فقیه حنفی.
اوستا | محسن ابوالقاسمی اَوِسْتا، نام كتاب دینی زردشتیان. تا 1185 ق/ 1771م كسی جز زردشتیان با زبان و خط اوستا و مطالب آن آشنایی نداشت. در این سال آنک‍تیل دوپرون فرانسوی (د 1805 م) ترجمۀ اوستا را به زبان فرانسه در 3 جلد در پاریس منتشر كرد و به غیر زردشتیان امكان داد كه با اوستا آشنایی پیدا كنند؛ اما توجه به دین زردشتی از سوی اروپاییا...
بست | علی کرم همدانی بُسْت‌، شهری كهن‌ نزدیك ملتقای رودهای هیرمند و ارغنداب‌ كه‌ امروزه‌ ویرانه‌های‌ آن‌ مجاور شهر لشگرگاه‌، مركز ولایت‌ هلمند در جنوب‌ غربی‌ افغانستان‌ باقی‌ است‌ و به‌ واسطۀ وجود ویرانه‌های‌ قلعه‌ای‌ نظامی‌ در آن‌، به‌ نام‌ قلعۀ بست‌ معروف‌ است‌.
احمد بن علویه | ایران ناز کاشیان اَحْمَدِ بْنِ عَلَویّه، ابوجعفر اصفهانی کَرّانی (212-310ق/ 827-922م)، کاتب، شاعر و محدث شیعی.
کلاغ | مریم فلاحتی موحد کَلاغ، یا زاغ/ غراب، پرنده‌ای از راستۀ سبک‌بالان بزرگ با منقار دراز و قوی و پرهای سیاه، با بازتابی فراوان در فرهنگ مردم.
اقبالیه | عباس سعیدی اقبالیه \eqbāliy(yy)e\، شهری کوچک در استان قزوین. این شهر در °36 و ´14 عرض شمالی و °49 و ´55 طول شرقی واقع است (مفخم، 1 / 260). اقبالیه دارای موقعیتی دشتی است و در بخش مرکزی شهرستان قزوین (سازمان ... ، 38) و 10 کیلومتری جنوب غربی شهر قزوین، بر سر راه اصلی این شهر به همدان و زنجان قرار دارد ( فرهنگ جغرافیایی ....
سجاده | فرشته بهرامی دست‌بافته‌ای از مواد گیاهی (حصیر) یا حیوانی (پشم گوسفند، یا موی بز) در ابعاد تقریبی نیم در یک متر برای ادای نماز.
امپدکلس | شرف الدین خراسانی اِمْپِدُكْلِس، یا انباذقلس، انبادقلس، بندقلس، فیلسوف یونانی از دورۀ پیش از سقراط. زندگی و سرگذشت این فیلسوف، چنانکه باید، بر ما روشن نیست و آنچه دربارۀ وی می‌دانیم، پراكنده و ناقص است. تنها منبع مهم آگاهی ما دربارۀ وی «زندگیها و عقاید فیلسوفان برجسته»، نوشتۀ دیوگِنِس لائِرتیوس (پایان سدۀ 2 م) است (كتاب، VIII ...
تشرف، آیین | علی بلوکباشی مجموعه‌ای از اعمال و مناسک و آیینهای نمادین رایج در جامعه‌ها، به ویژه جامعه‌های آیین‌گرای سنتی که با گذار انسان از مرحله‌ای از حیات جسمانی، یا فرهنگی و اجتماعی به مرحله‌ای دیگر همراه است.
ابن جزری، شمس الدین | احمد پاکتچی اِبْنِ جَزَری‌، شمس‌الدين‌ ابوالخير محمدبن‌ محمد بن‌ يوسف‌ (751-833 ق‌/ 1350-1430 م‌)، مقری‌، محدث‌ و فقيه‌ شافعی‌. نسبت‌ جزری‌ به‌ جزيرۀ ابن‌ عمر واقع‌ در جنوب‌ شرقی‌ تركيه‌ كنونی‌ است‌ (سخاوی‌، 9/ 255). او در دمشق‌ متولد شد (نک‍ : سخاوی‌، كه‌ داستانی‌ دربارۀ تولد وی‌ نقل‌ كرده‌ است‌، 9/ 256-255) و در 766 ق‌...
ابن براج | سید محمد بحرالعلوم اِبْنِ بَرّاج‌، سعدالدين‌ ابوالقاسم‌ عبدالعزيز بن‌ نحرير بن‌ عبدالعزيز ابن‌ براج‌ طرابلسی‌ معروف‌ به‌ قاضی‌ و ملقب‌ به‌ عزالمؤمنين‌ (د شعبان‌ 481 ق/ اكتبر 1088 م)، فقيه‌ و قاضی‌ شيعی‌ امامی‌. از تاريخ‌ تولد او آگاهی‌ دقيقی‌ در دست‌ نيست‌، ولی‌ با توجه‌ به‌ اينكه‌ عمرش‌ را هشتاد و اندی‌ نوشته‌اند (افندی‌، 3/ 1...
بینه | مهدی غفاری
چپ و راست | هوشنگ جاوید چَپ و راسْت، یا چپه ـ راسته، نوعی رقص، و حرکت بنیادی در رقصهای یک‌قَرْصه، دوقرصه و سه‌قرصۀ رایج در شمال خراسان.
هما، هتل | سعیده صائبی مقدم هتلی پنج‌ستاره از گروه هتلهای هما، واقع در میدان ونک، خیابان شهید خدامی.
آب، باغ ـ موزه | شیوا جعفری آب، باغ ـ موزه \ bāq-mūze-ye āb\ ، یا بوستان خلیج فارس، قطعه باغی کهن در محلۀ قلهک. این باغ به باغ قوام شهرت داشته، و متعلق به قوام‌الملک شیرازی بوده است. باغ قوام تا پیش از آغاز عملیات آماده‌سازی باغ ـ موزۀ آب، با 256‘8 مـ2 مساحت، حدود 380 اصله درخت و درختچه از انواع کاج، چنار، توت، گردو و زبان‌گنجشک داشته، ...
کردی ایلامی | غلامحسین کریمی دوستان كردی ایلامی \kordi ilâmi\، گونۀ زبانی رایج در استان ایلام، كه گویشورانش خود را كرد می‌دانند؛ این گونه از نظر واجی، ساختواژی، ویژگیهای صرفی و نحوی و واژگانی با دیگر گونه‌های زبانی كردی رایج در استانهای همجوار استان ایلام در كشورهای ایران و عراق مشابه است (تحقیقات ... ).
آل خلیفه | کاظم برگ نیسی آلِ خَلیفه، سلسله‌ای مالکی‌مذهب از عربهای عَتوبی عربستان که در نخستین سالهای سدۀ 18م به کرانه‌های جنوبی خلیج فارس کوچیدند، در حدود 1196ق / 1782م مجمع‌الجزایر بحرین را گرفتند و تا امروز بر بحرین فرمانروایی دارند. زمینۀ تاریخی: در نیمۀ دوم سدۀ 12ق / 18م سرزمینهای خاور و جنوب خلیج فارس صحنۀ کشمکش قدرتهای گوناگون...
بهمنیار بن مرزبان | مرتضی قرائی گرکانی بَهْمَنْیارِ بْنِ مَرْزْبان‌، ابوالحسن‌، ملقب‌ به‌ كیا رئیس‌ (د 458 ق‌ /1066 م‌)، فیلسوف‌ ایرانی و از شاگردان‌ نامدار ابن‌ سینا.
احمد شاه قاجار | منصوره اتحادیه اَحْمَدْشاهِ قاجار، یا سلطان احمدشاه (27 شعبان 1314-26 رمضان 1348ق/ 31 ژانویۀ 1897-26 مارس 1930م)، هفتمین و آخرین پادشاه سلسلۀ قاجار در ایران. او پسر بزرگ محمدعلی شاه است. مادرش ملکه جهان، دختر کامران میرزا نایب‌السلطنه بود. وی در 27 جمادی‌الآخر 1327ق/ 16 ژوئیۀ 1909م به سلطنت رسید. در 27 شعبان 1332 تاجگذاری ک...
ابن ماجشون | فرامرز حاج منوچهری اِبْنِ‌ماجَشون، ابومروان عبدالملک بن عبدالعزیز بن عبدالله قرشی تمیمی منکدری (د 212 ق/ 827 م)، فقیه مالکی مدنی و یکی از شاگردان طراز اول مالک بن انس.
عروسک | مهشید شیرمحمدلو عَروسَک، پیکره‌ای بی‌جان و روان، دست‌ساز انسان با کارکردهای فرهنگی گوناگون.
احتشامیه | شیوا جعفری احتشامیه \ ehtešāmiy(yy)e\ ، محله‌ای واقع در منطقۀ 3 شهرداری تهران.
زازاکی | مهدی سجادی زازاکی / zâzâki/ ، از گویشهای زبان هورامی، که از زبانهای ایرانی نو شاخۀ غربی به شمار می‌رود و در این مناطق به آن گفت‌وگو می‌شود: در شرق ترکیه، در مرزهای شمال غربی مناطق کردنشین و در بخشهایی از مناطق چرمیک، بینگول، درسیم (تونجلی)، خارپوت، معدن، ارزنجان (50٪ ترک و 50٪ زازا)، دیاربکر، اورفا، بتلیس، سیورک (50٪ کر...
یک باغ، دره | دره‌ای واقع در قسمت شرقی درۀ اصلی گلاب‌دره در زیر قلۀ تخت‌گل جیران.
سراج القلوب | حسن ذوالفقاری اثر ابومنصور سعید بن محمد قطان غزنوی، از متون اواخر سدۀ 6 و اوایل سدۀ 7 ق / 12-13 م.
اربعین | مینا احمدیان اَرْبَعین، چهلمیـن روز پـس از مـرگِ شـخـصِ درگذشته، نیز چهلمین روز پس از سالروز شهادت امام حسین (ع) در هر سال قمری که مطابق با بیستم ماه صفر است.
اصول خمسه | محمدجواد انواری عنوانی برای 5 اصل اعتقادی معتزله شامل توحید، عدل، وعد و وعید، منزلةٌ بین المنزلتین، و امر به معروف و نهی از منكر.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام