مقالات

نمایش تا از مورد
نتیجه جستجو برای :
  • احمد بن طولون | ابوالعباس (220-20 ذیقعدۀ 270 ق / 835-20 مۀ 884 م)، بنیان‌گذار سلسلۀ طولونیان مصر.
  • ابن خزیمه | اِبْنِ‌خُزَيْمه‌، ابوبكر محمد بن‌ اسحاق‌ سُلَمی‌، ملقب‌ به‌ امام‌ الائمه‌ (صفر 223-2 ذيقعدۀ 311/ ژانويۀ 838-11 فوريۀ 924)، محدث‌ و فقيه‌ نيشابوری‌.
  • ارغون | اَرْغون‌، نام‌ یكی‌ از گروههای‌ قومی‌ در آسیای‌ مركزی‌. این‌ قوم‌ در جریان‌ وقایع‌ تاریخی‌ آن‌ منطقه‌ نقش‌ مهمی‌ ایفا كرده‌، و با شركت در ساختار تشكلهای‌ گوناگون‌، به‌ویژه‌ به‌ عنوان‌ شاخه‌ای‌ پرجمعیت از تشكل‌ قومی‌ قزاق‌، بقای‌ خود را تاكنون‌ حفظ كرده‌ است‌. سخن‌ از پیشینۀ تاریخی‌ ارغون‌ تا روزگار چنگیزخان‌ ...
  • حریم | حَریم، اصطلاحی فقهی و حقوقی به معنای محدوده‌ای معین در اطراف برخی اموال که برای بهره‌برداری کاملِ مالک از ملک خویش قرار داده شده است.
  • دیلم | نـام شهرستان و شهری بندری به همین نـام در استان بوشهر.
  • آذربایجان شوروی | آذربایجان، جمهوری شوروی سوسیالیستی، جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان سرزمینی است اسلامی و شیعه‎نشین در شرق قفقاز که در 1918م از سوی دولت مساواتیان به نام «جمهوری آذربایجان» و از 1920م توسط دولت بلشویکی قفقاز به نام «جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان» نامیده شد. مرکز این جمهوری باکو و جمعیت آن 000‘477‘5 نفر ا...
  • بربهاری | بَرْبَهاری، ابومحمد حسن بن علی بن خلف (د 329ق/ 941م)، متکلم، فقیه و خطیب متعصب حنبَلی مذهب و برپا کنندۀ چندین شورش مذهبی در بغداد. بربهاری منسوب به بربهار است که به انواع ادویۀ هندی می‌گفتند و تاجرِ این کالا را بربهاری می‌خواندند (سمعانی، 1/307؛ ابن اثیر، اللباب، 1/133).
  • عنبر | عَنْبَر، ماده‌ای معطر، با منشأ جانوری و دریایی.
  • ابن فارض | ابوحفص (ابوالقاسم) شرف‌الدين عمر بن علی بن مرشد بن علی (576-632ق / 1181-1235م)، بزرگ‌ترين سرايندۀ شعر صوفيانه در ادبيات عرب.
  • عالم آرا | عالَمْ‌آرا، عنوانی عمومی برای بعضی از کتابهای تاریخ داستانی و نیز تاریخی از دورۀ صفوی به بعد.
  • حکیم مؤمن | حَکیمْ مُؤْمِن، شهرت محمد مؤمن بن میر محمد زمان حسینی دیلمی تنكابنی، پزشک و داروشناس دربار شاه سلیمان صفوی و نگارندۀ کتاب تحفة المؤمنین (معروف به تحفۀ حکیم مؤمن) به فارسی در 1080 ق/ 1669 م.
  • ارسلان بن سلجوق | اَرْسَلانِ بْنِ سَلْجوق‌ (د ح‌ 422ق‌/ 1031م‌)، پسر ارشد سلجوق، نیای‌ سلاطین‌ سلجوقی‌ و عموی‌ طغرل‌ بیك‌ و چغری‌ بیك‌ از بنیادگذاران دولت سلجوقی. مهم‌ترین‌ منبع‌ دربارۀ زندگانی‌ ارسلان‌ و آغاز كار سلجوقیان‌، كتاب‌ ملك‌نامه‌ است‌ كه‌ برای‌ الب‌ ارسلان‌ و احتمالاً در اوایل‌ فرمانروایی‌ او نوشته‌ شده‌ است‌ (برای‌...
  • دوبیتی | دوبِیْتی، مشهورترین و رایج‌ترین قالب شعر غنایی در ادبیات شفاهی مناطق مختلف ایران.
  • دیلمی، ابوشجاع | ابوشجاع شیرویه، فرزند شهردار (445- 509 ق / 1053-1115 م)، مورخ و محدث شافعی اهل همدان و مؤلف کتاب الفردوس.
  • استبرق |
  • حافظ عثمان | حافِظْ عُثْمان، عثمان‌بن‌علی، خوش‌نویس برجستۀ قلمهای 6 گانه (اقلام سته) و صاحب سبک عثمانی (1052-1110ق / 1642- 1698م). وی در استانبول زاده شد
  • صد در بندهش | صَدْ دَرْ بُنْدَهِـش، از آثار دینی زردشتیان که همواره با «صد در نثر» همراه است و مطالب مشترکی با آن دارد. «صد در بندهش» به سبک و سیاق «صد در نثر» (ه‍ م)، و از منابع کهن پهلوی و اوستایی فراهم آمده، و در 100 باب یا «در» تدوین شده است.
  • آزاد، درخت | آزاد، دِرَخْت [deraxt-e āzād] ، درختی با نام علمی زِلکُوا کارپینی فولیا از تیرۀ نارون که ارتفاع آن به 10 تا 25 متر می‌رسد و بعضی از گونه‌های آن نیز به صورت درختچه یافت می‌شوند. درخت آزاد از درختان زیبا و بزرگ ایران است و در ارتفاعات متوسط جنگلهای شمال، کردستان و بجنورد می‌روید. آزاد درختی است نور پسند، همیشه ...
  • آسمان | آسْمان، سپهر و فلک، گنبدی ظاهری که بالای زمین دیده می‌شود و زمینۀ ابرها، خورشید، ماه و ستارگان است.
  • ایمان | ايمان، واژۀ كليدی دين اسلام كه خود و مشتقات آن در صدها آيه از قرآن مجيد تكرار شده است. گرچه مفهوم ايمان مستقيماً در قرآن توضيح داده نشده، ولی دربارۀ موضوعات عمده و اساسی مربوط به آن مطالب زيادی در اين كتاب آسمانی آمده است.
  • حاشیه‌نویسی | در اصطلاح نسخه‌شناسی، نوشتن مطالبی بر بعضی فقرات یک کتاب در هامش آن، به منظور تغییر مطالب، توضیح معانی، تصحیح سهوها یا تعلیل مقصود نویسنده و یا نقد و ردّ آن.
  • ابومنصور اصفهانی | مَعْمَر بن احمد بن محمد بن زیاد (د رمضان 418 ق / 1027 م)، صوفی و محدث حنبلی اصفهانی در سدۀ 4 و اوایل سدۀ 5 ق.
  • ابن عربی، ابوبکر | ابوبکر محمدبن عبدالله بن محمد بن عبدالله بن احمد مَعافِری اشبیلی (468-543ق / 1076-1148م)، فقیه مالکی و محدث نامدار اندلس.
  • تنبور | تَنْبور (طنبور)، سازی زهی زخمه‌ای با دسته‌ای بلند و غالباً دارای پرده (دستان)، که کاسۀ طنین آن نیم‌کره یا گلابی‌شکل است. تنبور در اصل عنوانی است که ظاهراً از پیش از دورۀ اسلامی به سازهای زهی دسته بلند در منطقۀ خاور نزدیک و ایران بزرگ داده می‌شده است. در فرهنگ ایران انواع این ساز با توجه به شمار وترهای آن از ی...
  • آغاجاری | آغاجاری، بخشی از شهرستان بهبهان (در استان خوزستان ایران)، با 850‘48 نفر جمعیت (برآورد سال 1362ش / 1984م، گروه جغرافیای دفتر تحقیقات، 23؛ فرهنگ جغرافیایی ایران، 6 / 17). آغاجاری در میان °30 و ´40، و °31 عرض شمالی و °49 و‌´35 و‌°49 و‌´55 طول شرقی (نقشۀ عملیات مشترک) واقع شده و محدود است از شمال به رودخانۀ مارون...
  • زین العابدین (ع)، امام | علی بن حسین (ع)، چهارمین امام از پیشوایان دوازده‌گانۀ شیعیان (38-94 ق / 658-713 م).
  • سیاحت نامه ابراهیم ‌بیک | یا بلای تعصب او، داستانی در قالب سفرنامه از زین‌العابدین مراغه‌ای، از نویسندگان شاخص سدۀ 13 ق / 19 م.
  • شاعران معاصر ایران، خانه | مکانی برای گردهمایی شاعران کشور، واقع در خیابان شهید کلاهدوز (دولت)، نبش خیابان شهید نعمتی، در منطقۀ 3 شهرداری تهران.
  • ابن ابی الدنیا | اِبْنِ اَبِی الدُّنیا، ابوبكر عبدالله بن محمد بن عُبَید بن سُفیان بن قَیس قُرَشی (208-281ق / 823-894م)، راوی و محدّث. وی حدیث را از راویان بسیار، از آن میان محمد بن حسین بُرْجُلانی، ابویوسف احمدبن جمیل مروزی و علی بن جَعْد جوهری فراگرفت (خطیب بغدادی، 10 / 89؛ ابن ابی حاتم، 5 / 163) ذهبی ضمن اشاره به اینكه نخس...
  • آق شهری | آق‌شهری \aq-šahrī\، شمس‎الدین محمد بن احمد بن امین ابن معاذ (665- 739 ق / 1267- 1338 م)، تاریخ‌نگار و جهانگرد.
  • خوف و رجا | ترکیبی عطفی از دو وصف قرآنی و حدیثی، به معنای بیم و امید، که در منابع صوفیه دو مقام شریف از مقامات اهل یقین به شمار می‌آید (سهروردی، 482).
  • افسران، باشگاه | افسران، باشگاه \bāšgāh-e afsarān\، محلی برای گردهمایی افسران ارتش ایران و صحنۀ چند رویداد تاریخی (تأسیس: 1313 ش؛ افتتاح رسمی: 1318 ش).
  • سینک | روستایی در دهستان لواسان کوچک در بخش لواسان.
  • تئاتر | تِئاتْر، کلمه‌‌ای یونانی که از تئاترون، به معنای مکان دیدن و جایگاه تماشا گرفته شده است (براکت، 99؛ استنتن، 149) و امروزه به دو معنای تالار اجرا و عناصر اجرای نمایش به کار می‌رود.
  • پولس پارسی | پولُسِ پارْسی (د 571 یا 573م)، فیلسوف و منطق‌دان ایرانی،‌ در روزگار خسرو اول ‌انوشیروان ‌ساسانی(سل‍ 531-579م). او را از مسیحیان نسطوری‌مذهب دانسته‌اند که در زمان جاثلیقی یوسف (552-567م) مطران نصیبین بوده است (لابور، 166؛ کریستن‌سن، 449؛ گوتاس، 238، حاشیۀ 14؛ دانش‌پژوه، مقدمه...، 9).
  • اجاره | عقدی است كه به موجب آن منفعت معینی در برابر عوضی معلوم از سوی یكی از طرفین عقد، برای مدت معینی، به تملك طرف دیگر درمی‌آید.
  • جعاله | جِعاله، معامله‌ای است به معنای تعهد و التزام به پرداخت اجرت و پاداش در برابر انجام دادن کاری از سوی فردی معین یاغیرمعین. در تعاریفی که برای جعاله در مذاهب گوناگون آمده، به «اجرت معلوم»، «عمل معین معلوم یا مجهول» که علم بدان دشوار است، به شرط مباح بودن و داشتن منفعت برای جاعل و «زمان معلوم یا مجهول» اشاره شده ...
  • ارسلان جاذب | اَرْسَلانِ جاذِب‌ (د بین‌419-421ق‌/ 1028-1030م‌)، سپهسالار و والی طوس و خراسان‌ به‌ روزگار سلطان‌ محمود غزنوی‌. گردیزی كنیۀ او را «ابوالحرث‌» آورده‌ است‌ (ص‌ 411) و گفته‌اند كه‌ چون‌ در كمنداندازی‌ مهارت‌ داشت‌ و یا در ابتدای‌ حال‌ «جنیبت‌ كش‌» بزرگان‌ بود (منینی‌، 1/ 311-312)، به‌ «جاذب‌» شهرت‌ یافت‌.
  • بسوس | بَسوس‌، یكی‌ از جنگهای‌ مشهور عرب‌ در دورۀ جاهلی‌ (= ایام‌ العرب‌).
  • استل | اِستِل \ [e]stel\ ، تخته‌سنگ یا لوح سنگیِ ایستاده‌ای‌ که در جهان باستان، به‌عنوان سنگ مزار، نشان مکانی ویژه، یا پیشکش به وجودی مقدس، یا برای یادبود رویدادی به‌کار می‌رفت.
  • اسباب بازی | اَسْبابْ‌بازی [asbāb-bāzī]، ابزار و وسایل‌بازی و سرگرمی کودکان و نوجوانان که از اجناس مختلفی چون چوب، سنگ، فلزات، پارچه، نخ و جز آنها ساخته می‌شود.
  • حسن، زکی محمد | حَسَن، زکی محمد (1326-1377 ق / 1908-1957 م)، مورخ هنر مصری، که با روشهای معاصر به تحقیق پایه‌ای دربارۀ آثار هنری سرزمینهای اسلامی پرداخته ‌است.
  • ابناء | اَبناء، یا بنوالاحرار، یا ابناء فارس، نام فرزندان گروهی از ایرانیان كه به دوران پادشاهی خسرو انوشیروان به یاری سیف‌بن ذی یزین گسیل شدند و یمن را گشودند و از آن پس در این سرزمین ماندگار شدند. نام و خاستگاه: نام ابناء (پسران) دربارۀ فرزندانِ این ایرانیان از آن رو به كار رفت كه پدران و مادران آنان هم‌نژاد نبودند...
  • پیشرو | پیشْـرو، یکـی‌از مهم‌ترین فـرمهای موسیقی ایران،‌‌ماوراءـ النهر و آناتولی در قرنهای 8-12ق / 14- 18م. در طول دورۀ تیموری پیشرو یکی از مهم‌ترین فرمهای موسیقی دربار ایران به‌شمار می‌رفته است.
  • ابومطهر ازدی | محمد بن احمد (د نیمۀ اول سدۀ 5 ق)، ادیب و شاعر.
  • بروجردی | بروجردی / Borujerdi/ ، از گروه گویشهای ایرانی جنوب‌غربی، متعلق به شاخۀ گویشهای لُری، زیرشاخۀ لرستانی، که در شهرستان بروجرد رایج است (آنونبی، 184).
  • دوبیتی | یکی از قالبهای شعر فارسی که می‌توان آن را به طور کلی به دو گونۀ قدیم و جدید یا سنتی و نو تقسیم کرد: یکم ـ گونۀ قدیم، یا سنتی.
  • خلم | خُلْم، شهری باستانی در ولایت سمنگان افغانستان. این شهر پیش‌تر، تاشْقَرقان نامیده می‌شد و در 1325 ش / 1946 م، بار دیگر نام تاریخی خود «خلم» را بازیافت
  • ابن جلجل | اِبْنِ جُلْجُل‌، سليمان‌ بن‌ حسان‌ اندلسی‌، ابوداوود (ابوايوب‌: ابن‌ ابار، 297؛ چ‌ مادريد)، پزشك‌ و گياهدارو شناس‌ مشهور اندلسی‌ سدۀ 4 ق‌/ 10 م‌. به‌ رغم‌ شهرت‌ اين‌ پزشك‌، اطلاعات‌ دقيقی‌ از زندگی‌ او در دست‌ نداريم‌ و مهم‌ترين‌ منبع‌ ما در اين‌ باره‌ نوشتۀ ابن‌ ابار است‌ كه‌ احتمالاً آن‌ را از شرح‌ حالی‌ كه...
  • بربط | بَربَط، سازی زهی، مضرابی، دارای کاسۀ طنین نسبتاً بزرگ و دسته‌ای کوچک. بربط یکی از سازهای باستانی و اصیل ایران است که می‌توان نام و تصویرش را در آثار بازمانده از دوران باستانی تاریخ ایران مشاهده کرد. به عنوان مثال، جام سیمینی از عصر ساسانی که در موزۀ ایران باستان در تهران نگاهداری می‌شود، تصویر خنیاگری را نشان...

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: