احتسابیه

احتسابیه \ ehtesābiy(yy)eh\ ، سابقاً روستایی در 10کیلومتری خاوری تجریش و امروزه محله‌ای از کلان‌شهر تهران واقع در منطقۀ 1 شهرداری. 
احتسابیه که در دورۀ قاجاریه از اراضی سوهانک به شمار می‌رفت، همانند آجودانیه توسط آقا رضاخان اقبال‌السلطنه، وزیر قورخانۀ ناصرالدین شاه، آباد شد. چندی بعد آقا رضاخان این اراضی را به احتساب الملک، شهردار وقت تهران و از صاحب‌منصبان دورۀ پس از ناصری، فروخت؛ از همین رو، این اراضی به «احتسابیه» معروف شد (بامداد، 4/ 466؛ ستوده، 1/ 3). 
اراضی احتسابیه پس از آن به ترتیب به تملک محسن مقدم، فرزند احتساب‌الملک، و مرتضى قلی‌خان سهام‌السلطان بیات، از نخست‌وزیران دورۀ پهلوی دوم درآمد. سرانجام سهام‌السلطان نیز اراضی احتسابیه را به چند یهودی بهایی‌شده فروخت. این بهاییان نیز با کشیدن دیواری بلند به دور محوطۀ این اراضی که امروزه هم پابرجا ست، قصد ساختن دانشگاهی را در این محل داشتند. ظاهراً این دیوار به قصد ساخت عبادتگاهی خاص بهاییان (حظیرةالقدس) کشیده شده بود (همو، 1/ 4؛ طباطبایی، 6). 
احتسابیه در گذشته از مناطق ییلاقی بود و آب زمینهای آن از قنات تأمین می‌شد و محصولات کشاورزی از قبیل غلات، سیب درختی، به، گیلاس، بادام و گردو در آن به عمل می‌آمد. باغ انگوری و سرنواز از معروف‌ترین کشتزارهای اراضی احتسابیه به شمار می‌رفت. روستای احتسابیه در اواسط دهۀ 1320 ش، 6 تن جمعیت داشته است ( فرهنگ ... ، 1/ 4؛ کریمان، 1/ 487). 
احتسابیه منطقه‌ای است میان سوهانک و حدیقه که محلیها بدان «درۀ خرگوشِ نو» می‌گویند. این منطقه در روند توسعۀ شهر تهران در عصر پهلوی دوم، به تهران متصل شد و امروزه از محله‌های شمال خاوری کلان‌شهر تهران به شمار می‌آید. محلۀ احتسابیه از جنوب به شهرک شهید محلاتی، و از باختر به شهرک نفت منتهی می‌شود (طباطبایی، همانجا).

مآخذ

بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرنهای 12 و 13 و 14 هجری، تهران، 1357 ش؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران 100، ویژه‌نامۀ صد سالگی شهرداری تهران، تهران، 1387 ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1328 ش؛ کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، تهران، 1356 ش. 

حسن موسوی‌زاده