مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن ذکوان، ابوعمرو | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اِبْنِ ذَكْوان، ابوعمرو عبدالله بن احمد بن بشیر دمشقی (173-242 ق/ 789-856 م)، یكی از دو راوی قرائت ابن عامر از قاریان هفتگانه. ابن‌جزری ( غایة، 1/ 404) به تفصیل نسب قریشی او را ذكر كرده است. در برخی منابع كنیۀ او «ابومحمد» آمده است (نک‍ : ابن عساكر، 296). او ساكن دمشق بود و مدتی امامت مسجد جامع آنجا را بر عهد...
تنین | محمد مظفری تِنّین (دراکو، اژدها)، سومین صورت از صور فلکی نیم‌کرۀ شمالی که به صورت ماری بزرگ و دراز و بسیار پیچیده و گره‌مانند گرداگرد قطب شمالی آسمان قرار گرفته، و قطب شمال فلک البروج در آن واقع است (بیرونی، التفهیم، 91). اراتستن و ابرخس واژۀ یونانی مار1 را برای آن به کار برده‌اند و از این‌رو در جداول لاتین و متون ادبی ...
جانی | پریسا سنجابی جانی، تخلص چند تن از شاعران پارسی‌گوی که از آن جمله‌اند:
جمال پاشا | علی اکبر دیانت دولتمرد برجستۀ ترک و از رهبران سه‌گانۀ جمعیت و حکومت اتحاد و ترقی در پایان عصر عثمانی. جمال پاشا که نام اصلی او احمد جمال بود، در جزیرۀ مدللی (لِسبُس1) از جزایر دریای اژه ــ که امروز به یونان تعلق دارد ــ دیده به جهان گشود؛ اما پدرش محمدنجیب افندی برای او از استانبول شناسنامه گرفت (آرتوچ، 4-5). از این‌رو، او ...
تاج‌العروس | رضوان مساح تاجُ الْعَروس، فرهنگ عربی به عربی سدۀ 12ق / 18م اثر زبیدی (د 1205ق / 1791م). تاج العروس من جو‌اهر القاموس خود شرحی است بر القاموس فیروزآبادی.
جهانسوز | زهرا ابراهیمی علاء الدین حسین بن حسین بن سام (حک‍‌ 544-556 ق / 1149-1161م)، از امرای مشهور غوریان (ه‍‌ م) یا آل شَنسَب (برای‌اختلاف دربارۀ نام‌جهانسوز، نک‍ : میرخواند، 4 / 633؛ خواندمیر، 2 / 602)، سلسله‌ای از امرای محلی ولایت غور، ناحیه‌ای واقع در غرب افغانستان.
ارزگان | محمد آصف فکرت اُرُزْگان‌، نام استانی در ناحیۀ مركزی‌ جنوبی افغانستان‌. ارزگان‌ در ◦66 و ′14 و ً7 طول‌ شرقی‌ و ◦33 و ′34 و ً5 عرض‌ شمالی‌ (دائرةالمعارف‌ آریانا) واقع‌ شده‌ است‌ كه‌ با مساحت‌ 537‘32 كم‍2 حدود 528 هزار نفر جمعیت‌ دارد (بریتانیكا، ذیل‌ افغانستان‌). مركز این‌ استان‌، ترینكوت‌ است‌ كه‌ بر طبق‌ آمار تخمینی‌ 1982م...
بیگلربیگی | مصطفی موسوی بِیْگْلَرْ بِیْگی‌، عنوانی‌ مركب‌ از «بیگ‌» (= امیر)، «لَر» (= نشانۀ جمع‌) و «ی‌» (= پسوند اضافۀ تركی‌) به‌ معنایِ امیر امیران‌، یا امیرالامرا.
سیاوش، چشمه | سیما صفری چشمه‌ای واقع در روستای دربندسر. در بخش پایین روستای دربندسر و انتهای خیابان اصلی آن که از میدان روستا می‌گذرد، خیابانی به نام گلپر وجود دارد که به دیوار سنگی بزرگی منتهی می‌شود و چشمۀ سیاوش از آنجا می‌جوشد.
الهیه | شیوا جعفری الٰهیه \ elāhiy(yy)e\ ، محله‌ای در منطقۀ 1 شهرداری تهران. در منابع دورۀ قاجاریه از الٰهیه به نامهای خُلازیر، خورآذین و یا خودآذین، خرازین و خُلازیل یاد شده است (اعتمادالسلطنه، 345، 359، 431؛ معیرالممالک، 179، 199؛ نیز نک‍ : جمال‌زاده، 94؛ بلاغی، 44؛ بامداد، 2/ 365).
بیندر، سفرنامه | محسن ابراهیمی گزارش سفر آنری بیندر فرانسوی با عنوان کردستان، بین‌النهرین و ایران، به محدودۀ شمال غربی ایران و نواحی ارمنستان، کردستان ترکیه و بخش عمده‌ای از خاک عراق، در اواخر سدۀ 13 ق / 19 م.
لواسانی، ابوالقاسم | مینا احمدیان میرزا ابوالقاسم لواسانی، عالم دینی. او فرزند سید محمد بن ابراهیم حسینی بود و در نجف و در خانواده‌ای روحانی متولد شد
شهدای نیاوران، مجموعه ورزشی | امیرحسین فاطمی ورزشگاهی در محلۀ نیاوران، واقع در انتهای خیابان منظریه، کوچۀ مسجد، منطقۀ 1 شهرداری تهران.
حمزة بن علی بن احمد زوزنی | عبدالحمید مرادی حَمْزَةِ بْنِ عَلیِ بْنِ اَحْمَدِ زوزَنی (نیمۀ اول سدۀ 5 ق/ 11 م)، پایه‌گذار ایرانیِ مذهب دروزیه. به اعتقاد دروزیان، وی پنجشنبه شب 23 ربیع‌الاول 375 ق/ 13 اوت 985 م، هم‌زمان با سالروز تولد ابوعلی منصورالحاکم بامرالله (نک‍ : ابن‌قلانسی، 80)، ششمین خلیفۀ فاطمی، در زوزن (از توابع شهرستان خواف، خراسان رضوی کنونی)...
ارفئوس | اُرْفِئوس [orfeʾūs]، قهرمـان افسـانـه‌ای یـونـان بـاستان، دارای مهارتهای فوق بشری در موسیقی. او سرنمونۀ حرکتی مذهبی بر اساس نوشته‌های مقدسی شد که گفته‌اند از آن خود او بوده است.
زار | مریم قرسو زار، گونه‌ای باد نامرئی و سرگردان از سنخ روح یا جن که به پندار عامه با ورود به تن آدمیزادگان آنها را تسخیر و رام می‌کند و به فرمان خود درمی‌آورد.
اشدود |
آرسنوپیریت | آرْسِنوپیریت [ārsenopīrīt]، یا میشپیکِل، نوعی کانی آهن سولفوآرسنید (FeAsS) و معمول‌ترین سنگ معدن آرسنیک. این کانی بیشتر در رگه‌های معدنی‌ای که در دماهای بالا تشکیل شده‌اند (مانند ماپیمی، مکزیک؛ بیوت، مونتانا؛ و تونابَرْی، سوئد)، یافت می‌شود. آرسنوپیریت بلورهایی تک‌شیب یا سه‌شیب، با شکل راست‌گوشه تشکیل می‌دهد....
آزاد بلگرامی | رضا رضازاده لنگرودی آزادِ بِلْگْرامی، میرغلام‎علی‎بن نوح حسینی واسطی، متخلص به «آزاد» (116-1200ق / 1704-1786م)، شاعر، مورخ و عارف مشهور هند. آزاد در بخش میدانپوره از شهرستان بلگرام زاده شد. او در کتابهایش: مآثرالکلام (ص 161)، سرو آزاد (ص 291، 293) و خزانۀ عامره (ص 123) زادروز خود را 25 صفر 1116ق / 18 ژوئن 1704م و زادگاه خود را ب...
آجر | هادی عالم زاده آجُر، (معرب آگور، آگُر در فارسی دَری، اَگورو1 در فارسی باستان) قطعاتی از گل رس پخته با اشكال هندسی كه از روزگاران بسیار كهن پس از كشف آتش بشر آن را شناخته و به‌عنوان یكی از با‌ارزش‌ترین و ضروری‌ترین عناصر و مواد دست‌ساخت (مصنوع) آدمی در آثار ساختمانی كهن‌ترین تمدنها در سرزمینهای مختلف به‌كار رفته و همچنان تا ...
اکبرآباد | حسن موسوی زاده اکبرآباد \ akbar-ābād\ ، روستایی که سابقاً در 5 کیلومتری جنوب خاوری تجریش، متصل به روستای رستم‌آباد قرار داشت (بلاغی، 22؛ معتمدی، 356). آب این روستا از قنات و برق آن از سلطنت‌آباد (امروزه پاسداران) تأمین می‌شده است. بیشتر اهالی این روستا مشغول کارگری در مهمات‌سازی ارتش و تنی چند نیز کارمند ادارات بودند. روستا...
ایران معاصر | پیمان متین ایرانِ مُعاصِر، عنوان اثری از موشه گورکس دانیال، مورخ، روحانی و نویسندۀ ایرانی در اواخر سدۀ 13 ق / 19 م که در آن به ابعاد مختلف فرهنگ و تمدن، باورها، آداب و آیینهای ایرانی پرداخته شده است.
بدر خان | محسن احمدی بَدرخان، یا بدرخان پاشا (1217-1285ق/ 1802-1868م)، از امرای کرد که جنبشی بزرگ بر ضد سلطۀ ترکان عثمانی در مناطق کردنشین پدید آورد. او در جزیرۀ ابن عمر، مرکز امارت‌نشین بوتان در خاندانی از قبیلۀ بُختیِ کُرد ـ که از سدۀ 8ق/ 14م حکومت آن ناحیه را جز در برخی فترتها در دست داشتند ـ زاده شد و پس از مرگ پدرش در 1227ق/...
چهارباغ |
ت | ملیحه مهدوی
اثیرالدین اومانی | علی میرانصاری , قنبرعلی رودگر عبدالله، از شاعران پارسی‌گوی و ستایشگر حكام محلی غرب ایران در نیمۀ اول سدۀ 7 ‌ق / 13 م.
ابراهیم تهرانی | محمدحسن سمسار اِبْراهیمِ تِهْرانی، مشهور به میرزا عمو، از خوشنویسان توانای قلم نستعلیق در نیمۀ دوم سدۀ 13 و آغاز سدۀ 14ق/ 19م و شاگرد میرزا غلامرضا اصفهانی. ابراهیم خوشنویسی توانا بود كه در كتیبه‌نویسی آثاری برجسته از خود برجای نهاده است (بیانی، 1/18). آثار تاریخ‌دار او در 1291-1314ق/1874-1896م نوشته شده است. كتیبه‌های باز...
جعفر خلدی | زهرا حسینی جَعْفَرِ خُلْدی، جعفر بن محمد خلدی خَوّاص بغدادی (253- رمضان 348ق / 867- نوامبر 959م)، صوفی و محدث بغدادی. وی در بغداد به دنیا آمد و بنا بر برخی روایات، منسوب به خُلد ــ یکی از محلات بغداد ــ بود که جماعتی از اهل علم و زهد نیز از آنجا برخاسته بودند. لقب او خواص (حصیرباف) و کنیه‌اش ابومحمد بوده است (خواجه عبدا...
ابن قنفذ، جایگاه او در تاریخ ریاضیات و نجوم | یونس کرامتی جایگاه ابن قنفذ در تاریخ ریاضیات و نجوم: مهم‌ترین اثر ابن قنفذ در ریاضیات، شرحی است بر تلخیص اعمال الحساب ابن بنای مراکشی (داک، 2/ 501-505) که حطّ النقاب عن وجه اعمال الحساب نام دارد
ابرگهربار | بخش ادبیات منظومه‌ای به تقلید مخزن الاسرار نظامی، سرودۀ ارشد برنابادی هروی (1025- ذیحجۀ 1114ق / 1616- آوریل 1703م). ارشد این مثنوی را به نام عباسقلی خان بن حسن خان بن حسین خان شاملو حاكم هرات و بیگلربیگی خراسان در دوران شاه صفی و شاه عباس ثانی سروده است و ظاهراً نظم آن كمی قبل از حكومت عباسقلی خان آغاز شده و در اوایل سا...
آقاباباخان | بخش هنر و معماری آقاباباخان، یکی از مدارس قدیمِ دایر و آباد شیراز که متصل به مسجد وکیل و در جنوب شرقی آن واقع است به گونه‎ای که ضلع باختری آن به دیوار شبستان مسجد چسبیده است. کوچۀ کم‌عرضی در سوی خاور، میان مدرسه و بازار وکیل جای دارد. تنها در ورودی مدرسه در ضلع جنوبی است که در کوچۀ نسبتاً گشاده‎ای باز می‎شود. این مدرسه اصلاً ...
آب آهنگرک، رود | حسن موسوی زاده آب‌آهنگرک، رود \ rūd-e āb-āhangarak\ ، از شاخابه‌های رود میگون در بخش رودبار قصران. این رود به طول 5 کمـ‍ و حوضۀ آبریز 5 کمـ 2، از کوه استرچال (141‘ 3 متر) واقع در 7 کیلومتری شمال باختری شهر فشم سرچشمه می‌گیرد و در جهت شمال باختری به جنوب خاوری جریان می‌یابد. رود آب آهنگرک پس از آبیاری زمینهای آبادیهای آهنگرک...
جمال‌زاده | حسن میر عابدینی محمدعلـی، پـایه‌گذار داستـان نـویسی جـدید فارسی و مؤلف گنج شایگان، نخستین تحقیق اقتصادیِ علمی به روش غربی. او در جمادی الآخر 1309 / ژانویۀ 1892 در اصفهان به دنیا آمد.
ابن شبرمه | ناصر گذشته یا ابوشبرمه عبدلله بن شبرمة بن طفیل ضّبی (72-144 ق / 691-761 م)، قاضی و فقیه کوفی، از بنی ضبة بن أُدّ (ابن‌حزم، 203، 204).
آل عطار | بخش معارف آلِ عَطّار، از خاندانهای مشهور علمی و دینی شیعه در نجف، در سده‌های 12 و 13 ق / 18 و 19 م. نیای بزرگ این خاندان، سید محمدبن علی بن سیف‌الدّین حسنی بغدادی به علت اقامت در محلۀ عطاران (داروسازان و داروفروشان) بغداد، به عطار شهرت یافته است. پس از آنکه سید محمد با فرزندانش از بغداد به نجف کوچید، بیش‌تر افراد این خ...
اُبده |
توبه | محمدعلی لسانی فشارکی توبه، نهمین سورۀ قرآن کریم، دارای 16 واحد موضوعی (رکوع)، 129 (یا 130) آیه، 497‘2 کلمه و 787‘10 حرف.
تکاثر | مهدی مطیع صد و دومين‌ سورۀ قرآن‌ کریم به‌ ترتيب‌ مصحف و پانزدهمين‌ سوره‌ به‌ ترتيب‌ نزول‌. اين‌ سوره‌ با 8 آيه‌، 28 كلمه‌ و 120 حرف‌ در شمار سُوَر «مخاطبات‌» قرار می‌گيرد، بی‌آنكه‌ با اسلوب‌ ندا آغاز ‌شود.
التصریف |
بنایی هروی | علی میرانصاری بَناییِ هَرَوی، كمال‌الدین شیرعلی بن محمد (د 918ق / 1512م)، شاعر، موسیقی‌شناس و خوش‌نویس سدۀ 9ق. او در هرات به دنیا آمد؛ تحصیلات متداول را در همین شهر آغاز كرد
بی بی شهربانو، بقعه | مهبانو علیزاده بیْ‌بیْ شَهْرْبانو، بُقْعه‌، زیارتگاهی‌ در دامنۀ جنوبی‌ كوهی‌ به‌ همین‌ نام‌ در حاشیۀ جنوب‌ شرقی‌ ری‌ كهن‌. این‌ مكان‌ به‌ باور شیعیان‌، به‌ عنوان‌ آرامگاه‌ شهربانو، دختر یزدگرد سوم‌ و همسر امام‌ حسین‌(ع‌) (قمی‌، 196؛ ابن‌ بابویه‌، 369) مورداحترام‌ است‌.
الراشد بالله | یدالله غلامی مایانی ابوجعفر منصور بن فضل (ح 501-532 ق / 1108- 1138 م)، سی‌امین خلیفۀ عباسی.
دشتی، شهرستان | شهره زرگران نام شهرستانی در میانۀ استان بوشهر. این شهرستان با وسعتی حدود 008‘5 کمـ2، از شمال و شمال غربی به شهرستانهای دشتستان و تنگستان، از شرق به شهرستان فیروزآباد در استان فارس، از جنوب به شهرستانهای جم و دَیر، و از غرب به شهرستان تنگستان و خلیج ‌فارس محدود است (رستگار، 236؛ حمیدی، 230؛ اطلس ... ، 91).
داراب | محسن احمدی شهرستان و شهری کهن در استان فارس.
خفاجی | بابک فرزانه خَفاجی، شهاب‌الدین احمد بن محمد (ح 979- 1069ق / 1571-1659 م)، شاعر، قاضی، ادیب و لغت‌شناس مصری.
اسرم | لیلا وثوقی اَسرَم \ asram\ ، روستایی در بخش میان‌ دورودِ شهرستان ساری در استان مازندران (سرشماری...، 46) که با حدود 50 متر ارتفاع، در ´38 °36 عرض شمالی و ´18 °53 طول شرقی جغرافیایی (مفخم، 25) و 16 کیلومتری شمال شرقی شهر ساری قرار دارد ( فرهنگ جغرافیایی...، 36).
بجنوردی | احمد پاکتچی بُجْنورْدی، سیدحسن (1316-1395ق/ 1898-1975م)، فرزند آقابزرگ بن علی‌‌اصغر، از عالمان امامی برآمده در حوزۀ نجف که آثار گوناگون در فقه، اصول و حکمت برجای نهاده است.
ابن افضل | صادق سجادی اِبْنِ اَفْضَل‌، ابوعلی‌ احمد بن‌ افضل‌ شاهنشاه‌ بن‌ امير الجيوش‌ بدرالجمالی‌ ارمنی‌ (مق‍ 526 ق‌/ 1131 م)، ملقب‌ به‌ الاكمل‌ (ابن‌ جوزی‌، يوسف‌، 8/ 146) و امير الجيوش‌ (ابن‌ تغری‌ بردی‌، 5/ 237)، وزير الحافظ لدين‌الله‌ فاطمی‌، از سرگذشته وی‌ پيش‌ از وزارت‌ آگاهی‌ چندانی‌ در دست‌ نيست‌، جز آنكه‌ گفته‌اند الآمر...
ابن امام شلبی | سید محمد سیدی اِبْنِ امامِ شِلْبی‌، ابو عمرو عثمان‌ بن‌ علی‌ بن‌ عثمان‌ بن‌ الامام‌ الشلبی‌ (د پس‌ از 550 ق‌/ 1155 م‌)، اديب‌ و مورّخ‌ اندلسی‌. وی‌ در شِلْب واقع‌ در جنوب‌ غربی‌ اندلس‌ به‌ دنيا آمد. دربارۀ زندگی‌ او اطلاعات‌ بسيار اندكی‌ در دست‌ است‌. او خود را با خاندانی‌ از امويان‌ اندلس‌ خويشاوند دانسته‌ است‌ (مقری‌، 3/...
ابراهیم مجذوب | بخش عرفان اِبْراهیمِ مَجْذوب، از صوفیان قرن 7ق / 13م و معاصر شیخ شهاب‌الدین سهروردی و نجیب‌الدین علی بن بزغش شیرازی. وی در میان صوفیه شهرت داشته است و جنید شیرازی در شدّالازار در شرح احوال نجیب‌الدین علی بن بزغش از او یاد كرده و او را از «مجانین العقلاء» به شمار آورده است. ابراهیم مردی مجذوب و شوریده حال بوده و جنید شی...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام