مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن ابی سری عسقلانی، محمد | حسن یوسفی اشکوری
جم سلطان | علی اکبر دیانت (صفر 864- 30 جمادی‌الاول 900 / دسامبر 1459-25 فوریۀ 1495م)، شاهزادۀ ادیب و شاعر عثمانی، سومین و کوچک‌ترین پسر سلطان محمد دوم (فاتح). جم سلطان که در منابع اروپایی به زیزیم2 شهرت دارد (هامر ـ پورگشتال، 3 / 244-245)، در شهر ادرنه زاده شد (سعدالدین، 1 / 471؛ منجم‌باشی، 2 / 322؛ دانشمند، I / 287).
جعفریه، کاخ | یدالله غلامی مایانی جَعْفَریّه، کاخی بازمانده از سدۀ 5ق / 11م در اسپانیا (اندلس)، و بهترین نمونۀ معماری دورۀ ملوک الطوایفِ اول، واقع در شرق شهر ساراگوسا (سَرَقُسطه) کنار رودخانۀ اِبرو که در اصل نزدیک دیوارغربی سرقسطۀ کهن قرار داشته است (نک‍ : عنان،105؛ اِوِرت، 189).
رمضان‌ اوغوللری | محمدحسین صادقی رَمَضانْ‌اوغولْلَری، از امیرنشینهای ترکمن آناتولی.
اعاده معدوم | محمد جواد انواری \eʾāde-ye maʾdūm\، مفهومی فلسفی و کلامی که خاستگاه آن اعتقاد به معاد و حشر جسمانی است.
اعسار | محسن طیبی شبستری اعسار \eʾsār\، در لغت به‌معنای گرفتارشدن یا نادارشدن؛ در اصطلاح حقوقی مُعسِر کسی است که به‌واسطۀ عدم دسترسی به‌ اموال و دارایی خود موقتاً قادر به پرداخت «مخارج عدلیه» یا «محکومٌ‌به» نباشد ( قانون اعسار و افلاس، مادۀ 1؛ قانون آیین ... ، مادۀ 504).
صد در نثر | حمیدرضا دالوند صَدْ دَرْ نَثْر، عنوان رساله‌ای دربارۀ مسائل فقهی و دینی زردشتی. «صد در نثر» (صد در: یک‌صد فصل / باب) از کهن‌ترین نوشته‌های فقهی زردشتیان به فارسی نو است که با اقتباس از متون کهن پهلوی نظیر شایست‌ناشایست تا پیش از سدۀ 9 ق / 15 م فراهم آمده است.
واتیکان، باغ سفارت | محمدمهدی عزیززاده باغی متعلق به سفارت واتیکان واقع در محلۀ قیطریۀ شمیران.
ابن ادریس، احمد | حسن یوسفی اشکوری
تقدیر |
چالانچی، دلقک |
بازرگانی |
دریابیگی | علی کرم همدانی عنوانی که برای فرماندهان نیروی دریایی و همچنین سنجق‌بیگیهای ایالت قپودان پاشا، در دورۀ عثمانیان به کار می‌رفته است. در ایران نیز این عنوان در دوره‌های افشاریه، زندیه و قاجاریه به فرماندهان نیروی دریایی در خلیج‌فارس و دریای مازندران، که حکومت بندرهای کرانه‌های ایرانی این آبها را بر عهده داشتند، اطلاق می‌شده اس...
قلعه سردار | شیوا جعفری یا سردارآباد، سابقاً نام دهی در شرق لویزان.
لواسانی، حسین | پریسا آسایش حسین، از نجاران و منبت‌کاران معروف سدۀ 9 ق / 15 م، اهل لواسان. او فرزند حسن نجار لواسانی و سازندۀ درِ چوبی بقعۀ امامزاده اسماعیل در محلۀ چال میدان تهران بوده است
ابن ولید قمی | محمدجواد شبیری ابوجعفر محمد بن حسن بن احمد (د 343 ق / 954 م)، محدث و فقیه امامی.
ابن مندویه | سید جعفر سجادی ابوعلی احمد بن عبدالرحمن، پزشك و گياه ـ داروشناس مشهور ايرانی سده‌های 4 و 5ق / 10 و 11م و صاحب آثار بسيار در طب.
ابن ابی الرجال، صفی الدین | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ اَبی الرِّجال، صفیّ‌الدّین احمد بن صالح یمنی (1029-1092ق / 1620-1681م)، مورخ، فقیه، ادیب، شاعر، قاضی و خطیب صنعاء و از عالمان شیعی زیدی یمن. در «شَبَط» واقع در اُهْنوم (مغرب صنعاء) متولد شد. گفته‌اند نسبش به خلیفۀ دوم عمربن خطاب می‌رسد (شوكانی، 1 / 59). در شهرهای شِهاره (اهنوم)، صَعده، تَعِز، اَبّ، حَر...
ابطال الزمان الموهوم | سید جعفر سجادی اِبْطالُ الزَّمانِ الْمَوْهوم، رسالۀ فلسفی ـ كلامی به عربی، در ردّ اشكالات آقا جمال خوانساری بر ادلّۀ میرداماد در ابطال موهومیت زمان، تصنیف ملامحمد اسماعیل بن حسین بن محمدرضابن علاءالدین محمد مازندرانی اصفهانی، مشهور به ملا اسماعیل خواجویی (د 1173ق / 1760م: خوانساری، 1 / 119؛ یا 1177ق / 1763م: قزوینی، 69). آش...
ابن خروف | ناصر گذشته , ناصرعلی افضل نژاد اِبْنِ‌خَروف‌، نام‌ دو شخصيت‌ اندلسی‌، يكی‌ نحوی‌ و ديگری‌ شاعر كه‌ هر دو سدۀ 7 ق‌/ 13 م‌ می‌زيستند و برخی‌ از منابع‌ چون‌ صفدی‌ (22/ 90-94)، ابن‌ شاكر (3/ 85، 86)، ابن‌ قاضی‌ (2/ 485) و مقری‌ (2/ 640 -642)، احوال‌ و آثار آن‌ دو را به‌ يكديگر نسبت‌ داده‌ و موجب‌ پيچيدگی‌ و ابهام‌ شده‌اند.
خوارزمی، کمال الدین | بخش ادیان و عرفان کمال‎الدین حسین (ح 875- 958 ق / 1470-1551 م)، از مشایخ نامدار شاخۀ همدانیۀ ذهبیه از طریقۀ کبرویه در آسیای میانه.
آخالتسیخه* |
اردشیرنامه | پریسا سنجابی اَرْدِشیرْنامه ](a)[ardešīr-nāme، مثنوی مشتمل بر6 هزار بیت از شاهین‌شیرازی،شاعر یهودی ـ ایرانی سدۀ8ق/ 14م. شاهین شیرازی از نخستین و برجسته‌ترین شاعران پارسی‌گوی یهودی است که از لحاظ کیفیت و کمیت اشعار، سرآمد دیگر شاعران یهود محسوب می‌شود(فیشل،144؛ نتضر،مقدمه بر منتخب...، 37).
ابن | آذرتاش آذرنوش
ابن عاشور | علی رفیعی علامرودشتی عنوان افراد خاندانی مالکی مذهب که در سده‌های 11-14ق / 17-20م عالمان و قضاتی از آن برخاستند و در تونس عهده‌دار مناصبی شدند.
ابن هشام، ابومحمد جمال الدین | عنایت الله فاتحی نژاد ابومحمد جمال‌الدین عبداللـه بن یوسف انصاری (ذیقعدۀ 708-761 ق / 1309-1360 م)، نحوی عصر ممالیک مصر.
ام درمان | سیمین محقق اُمِّ دُرْمان، یكی از 3 شهر و بزرگ‌ترین آنها در استان خرطوم سودان. این شهر در غرب رود نیل، رو‌به‌روی شهر خرطوم، در محل تلاقی نیل آبی و نیل سفید، در °15 و ´38 عرض شمـالی و °32 و ´30 طول شرقی واقع شده است (نک‍ : بریتانیكا، میكرو، VII/ 530؛ «اطلس ... »، 141؛ EI2؛ «دائرةالمعارف ... »).
روح القدس |
اطلاق و تقیید |
چهار انگشت |
اقتصادی و اجتماعی، شورای | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اقتصادی و اجتماعی، شورای \šowrā-ye eqtesādī-yo (va) ejtemāʾī\، (اِکُسُک)، از ارگانهای شش‌گانۀ اصلی سازمان ملل متحد، متشکل از نمایندگان 54 کشور.
ارتش سرخ | اَرْتِشِ سُرْخ [arteš-e sorx] (در روسی: کراسْ‍نـایا آرْمیا)، ارتش شوروی که پس از انقلاب بلشویکی 1917م، به دست حکومت کمونیستی تأسیس‌گردید. نام ارتش سرخ در 1946م کنار گذاشته شد.
قائم چیذر، مسجد | محمدمهدی عزیززاده از قدیمی‌ترین مسجدهای شمیران در محلۀ چیذر، تقاطع کوچۀ علی محمدی و کوچۀ شهید حسن چیذری، واقع در محدودۀ منطقۀ 1 شهرداری تهران.
بلوشر، سفرنامه | نیره افتخاری گزارش سفر ویپرت فون بلوشر به ایران در نیمۀ اول سدۀ 20 م، با عنوان «گردش روزگار در ایران».
ابن اطنابه | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ اِطْنابه‌، عمرو (عامر در ابن‌ اثیر، 1/ 668 و بكری‌، 1/ 575، اشتباه‌ است‌) بن‌ عامر بن‌ زید مَناة از قبیلۀ خزْرَج‌، شاعر جاهلی‌ كه‌ به‌ مادرش‌ اِطنابة انتساب‌ یافته‌ است‌. اطنابة، دختر شهاب‌ بن‌ زِبّان‌ به‌ طایفۀ بنوالقَین‌ (كه‌ از باب‌ تخفیف‌ بَلقَین‌ خوانده‌ می‌شود)، از شاخه‌های‌ خزرج‌، تعلق‌ داشت‌ (ط...
اذان و اقامه | عبدالامیر سلیم اَذانْ وَ اِقامه‌، دو اصطلاح‌ فقهی‌:
آذربو | علی رضایی نژاد آذَرْبو [āzarbū]، یا چوبک، نام چندگونه از گیاهان تیرۀ قَرَنفُلیان که در گذشته از ریشۀ آنها به سبب داشتن مادۀ ساپونین برای شست و شو استفاده می‌شد. این گیاهان در مناطق مختلف ایران و گویشهای محلی به نامهای گوناگونی چون چوبه، چوبک اُشنان، گلیم شوی، اِسْپِرْوَن، چوغان، چووه و صابونی خوانده می‌شوند. آذربو در کتب قد...
افلاج | زهرا خسروی افلاج \aflāj\، منطقه‌ای وسیع در جنوب سرزمین نجد. در گذشته این ناحیه، فلج خوانده می‌شد (ابراهیم حربی، 541؛ ابن‌خردادبه، 153؛ همدانی، 81؛ یاقوت، بلدان، 3 / 908). هم‌اکنون افلاج از توابع ناحیۀ عارض شمرده می‌شود (حمزه، 74-75) که از شمال به منطقۀ پِرک، از جنوب به مَقرَن، از شرق به جلگۀ البیاض، و از غرب به شن‌زارِ ...
خور و بیابانک | سید علی آل داوود شهرستانی واقع در کنارۀ جنوبی کویر مرکزی ایران، در شمال شرقی استان اصفهان. این شهرستان با جمعیتی حدود 800‘ 17 تن (1390 ش / 2011 م)، در 1392 ش، متشکل از یک بخش مرکزی، 3 دهستان به نامهای بیابانک، جندق و نخلستان، 3 شهر به نامهای خور، جندق و فرخی، و 21 آبادی دارای سکنه بوده است («درگاه ... »، بش‍ ؛ نشریه ... ، بش‍...
آدم بن محمد قلانسی بلخی | محمدعلی مولوی آدَمِ بْنِ مُحَمّدِ قَلانِسیِ بَلْخی، مُحدّث سدۀ 3ق / 9م. در بلخ زاده شده است. شهرت قلانسی او از آن روست كه مدتی به فروش قَلَنْسُوَة (نوعی كلاه) اشتغال داشته است. وی به تفویض متهم بوده و از احمد بن یونس نَسَوی، علی بن حسن بن هارون دقاق، علی بن محمد قمی و محمد بن شاذان بن نعیم نقل حدیث كرده است. مشهورترین مُحد...
آرزو، سراج ‎الدین علی خان اکبرآبادی | فتح الله مجتبایی آرِزو، سراج الدین علی خان اکبرآبادی ملقب به استعدادخان، و معروف به «خانِ آرزو» (1099-1169ق / 1687-1756م)، شاعر، عارف و دانشمند هندی و دارای آثار بسیار به زبان فارسی و اردو، «آرزو» تخلص شعری او بود. پدرش حسام‎الدین (د 1115ق / 1703م) از امیران دربار اورنگ‎زیب (1068- 1118ق / 1657-1707م) بود، و گه‎گاه شعر می‎سرود...
حمود، بنی | عنایت الله فاتحی نژاد حَمّود، بَنی، خاندانی مغربی‌تبار، از نوادگان امام حسن بن علی بن ابی‌طالب (ع) که حدود نیم‌قرن بر نواحی جنوبی اندلس حکومت کردند.
اردیبهشت نامه |
بدخشان | احمد پاکتچی بَدَخشان، سرزمینی کوهستانی در فلات پامیر که بخشی از آن در خاک افغانستان، و بخشی دیگر استان خودگردان بدخشان تابع جمهوری تاجیکستان است. نام آن در طول تاریخ به صورت بدخشان و بلخشان نیز ضبط شده است(برای اقوال دربارۀ ریشۀ نام، ﻧﻜ : ایرانیکا، III/ 631).
بداهه | تقی بینش , هومان اسعدی بَداهه، به معنی ناگهان، یا ناگاه درآمدن که در شعر و موسیقی مفهوم بی‌مقدمه و آنی از آن اراده شده است.
آلنبی | بخش تاریخ آلِنْبی، ادمون هنری هینمن ملقب به نخستین وایکاونت (1861-1936 م)، سپاهی و سیاست‌پیشۀ انگلیسی که در راه گستردن نفوذ و نیروی بریتانیا در کشورهای افریقایی و آسیایی کوششهای بسیار کرد. در کودکی به گیاه‌شناسی و پرنده‌شناسی دلبستگی یافت و آموزشهای رسمی را در دبستان هیلی‌بری (در آن زمان دبستانی نوبنیاد) و دانشسرای نظا...
آیاصوفیه* |
رشدیه | محمدابراهیم پورثمین حاج میرزا حسن تبریزی معروف به رشدیه، فرزند آخوند ملا مهدی تبریزی، بنیان‌گذار مدارس نوین و شیوۀ جدید آموزش ابتدایی در ایران (نک‍ : کسروی، 1/ 19؛ اتحاد، 3/ 259). از رشدیه با لقبهایی چون «پدر معارف»، «پدر فرهنگ نوین ایران» و «پدر مدارس جدیده در ایران» یاد می‌شود (ملک‌زاده، 1/ 117؛ رشدیه، فخرالدین، 19؛ رشدیه، بهد...
ذاریات | علی ثقفیان پنجاه و یکمین سورۀ قرآن کریم به‌ترتیب مصحف، و شصت و هفتمین سوره در ترتیب نزول.
آجارستان | عنایت الله رضا آجارِستان، یا آجاریا، یكی از جمهوریهای خودمختار منطقۀ قفقاز و بخشی از جمهوری شوروی گرجستان است. مساحت آن 000‘3 كمـ 2 و جمعیت آن (در 1984م) 000‘375 نفر بوده است (دائرة‌المعارف بزرگ شوروی، چ 3، 24(2) / 525؛ آكینر، 244). آجارستان در جنوب غربی گرجستان و شرق دریای سیاه قرارگرفته و بخشی از آن با تركیه هم‌مرز است.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام