مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

تحقیق لهجه ها و فولکلور ایران، انجمن | حمیدرضا دالوند اَنْجُمَن، انجمنی که در 20 مرداد 1336، توسط کسانی که تا آن تاریخ پژوهش یا تألیفی در حوزۀ گویشها و فولکلور ایران داشتند، تأسیس شد.
پلنگ آواز | ناصر پازوکی طرودی پلنگ‌آواز \ palang-āvāz\ ، روستایی متروکه واقع در فاصلۀ 12کیلومتری جنوب روستای باغ‌کمش. این روستا در فاصلۀ حدود 16کیلومتری جادۀ خاکی بومهن به روستای کِرِشت و دروازه‌دره و در شمال شرقی و مجاورت مخزن آب سد ماملو در ارتفاع 354‘1 متری از سطح دریا قرار دارد.
افتخارنامۀ حیدری | محمد جعفری (قنواتی) اِفْتِخارْنامِۀ حِیْدَری، منظومه‌ای حماسی ـ دینی، از میرزا مصطفى، متخلص به صهبا و ملقب به افتخارالعلما...
حدیقه | حسن موسوی زاده حدیقه \ hadīqe\ ، یا وجیهیه، رحمت‌آباد، حدیقةالرحمان، در گذشته باغ و روستا و امروزه محله‌ای میان محله‌های احتسابیه و دارآباد واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
اِب | صادق سجادی
ابن خیر | محمد مهدی مؤذن جامی اِبْنِ خَيْر، ابوبكر محمد بن خير بن عمر بن خليفۀ لمتونی اموی، محدث، مقری، لغوی و صاحب فهرستی مشهور (رمضان 502- ربيع‌الاول 575 ق/ آوريل 1109- اوت 1179 م). وی در اشبيليّۀ اندلس متولد شد و در قُرطبه درگذشت. قديم‌ترين منبع ما دربارۀ او (ضبّی، 65) وی را قُرطبی می‌داند و اين انتساب با آنكه درست نيست از شهرت و اقبال...
جازان | ستار عودی جازان، یا جیزان، استان و شهری بندری در جنوب غربی عربستان سعودی. نام صحیح و تاریخی این منطقه که در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) نیز آمده (نک‍ : ابن آدم، 115، حاشیۀ 1؛ ابن سعد، 1/ 296)، جازان است، اما تلفظ محلی جیزان از سوی مردم آنجا، سبب شد که نام جیزان نیز رایج شود. در 1376ش/ 1997م جانشین امیر این استان، بخشنامه‌ا...
تعقید | محمد نوید بازرگان در علم معانی، روشن نبودن معنای سخن به سبب خللی در ترتیب الفاظ یا حذف بدون قرینه، یا آوردن کنایات و اشارات دور از ذهن. این کلمه، مصدرِ فعل مجهول (مازندرانی، 38)، و در لغت به معنی پیچیدگی (همایی، دربارۀ …، 30)، بسیار گره زدن (رامپوری، 213) یا مبهم کردن سخن (زوزنی، 2/ 164) است. تعقید از عیوب کلام (خوارزمی،76)، و...
الام | علی تولایی اَلْاُمّ، عنوان مجموعه‌ای از آموزشهای فقهی محمد بن ادریس شافعی (د 204 ق/ 819 م) كه در فاصلۀ سالهای 200-204 ق در مصر فراهم آمده است و آراء جدید او را در بر دارد. كتاب الام به سبك معمول در آثار فقهی، براساس «كتب» تنظیم گشته، و مشتمل بر موضوعات گوناگون فقهی به روایت ربیع بن سلیمان مرادی (د 270 ق/ 883 م) است كه ب...
تذکرة الشعراء | علی میرانصاری تَذْکِرَةُ الشُّعَراء، از تذکره‌های معروف زبان فارسی، مشتمل بر زندگی 151 شاعر و ادیب که توسط دولتشاه سمرقندی در سدۀ 9ق / 15م گردآوری شده است.
تبت | عنایت الله رضا تَبَّت، سرزمینی در آسیای مرکزی، واقع در فلات تبت کـه در زبـان تبتی بـود ـ یول1 و پویول2 نامیده می‌شود. این سرزمیـن به گونۀ سنتی شامل 3 بخش اوـ تسانگ3 (مرکزی و غربی)، آمْدو (شمال شرقی) و کام (شرقی و جنوب شرقی) بوده است.
جمعه بازار |
ابن صدقه | صادق سجادی چند تن از وزیران و امیران و دیوان سالاران خاندانی عراقی در سدۀ 6 ق / 12 م
حجر، سوره | فرامرز حاج منوچهری حِجْر، پانزدهمین سورۀ قرآن کریم در ترتیب مصحف. شمار آیات این سوره به اجماع، 99 است که برخی تیمناً آن را با شمارۀ اسماء‌الحسنى مقایسه کرده‌اند
پزودی، ابوالحسن | احمد پاکتچی
الاغراض الطبیه* |
جماران، بیمارستان فوق تخصصی قلب | آزاده شیرازی نژاد جماران، بیمارستان فوق تخصصی قلب \ bīmārestān-e fowq-e taxassosī-ye qalb-e jamārān\ ، در آغاز، بیمارستان تخصصی امام خمینی و پس از آن، بیمارستان فوق تخصصی قلب، واقع در خیابان جماران، کوچۀ شهید حسنی‌‌کیا در محلۀ قدیمی جماران. این بیمارستان امروزه زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله الاعظم وابسته به سپاه پاسداران...
تاریخ معاصر ایران، مؤسسه مطالعات | مرجان رامی , مرتضی رسولی پور تـاریـخ معـاصـر ایـران، مـؤسسۀ مطـالـعـات \ moʾassese-ye motāleʾāt-e tārīx-e moʾāser-e īrān\ ، مؤسسه‌ای که در تاریخ 2/ 4/ 1365 ش تأسیس گردید و تا پیش از دی‌ماه 1375، «مؤسسۀ پژوهش و مطالعات فرهنگی» نامیده می‌شد.
خرداد | محمود جعفری دهقی خُرْداد، یکی از 7 فرشتۀ مقرب اهوره‌مزدا، و سومین ماه سال و ششمین روز از ماههای ایرانی: 1. خرداد، یکی از 7 امشاسپند (فرشتۀ مقرب اهوره‌مزدا )
امیرهوشنگ ملک سهراب شاه خطایی | حسن ذوالفقاری اَمیرْهوشَنْگْ مَلِکْ سُهْرابْ شاهِ خَطایی، کتابی حاوی داستان آشنایی و رسیدن امیرهوشنگ به دختر ملک شاپور خطایی.
سوهانک، مسجد جامع | حسن موسوی زاده مسجدی قدیمی در محلۀ سوهانک، خیابان سلمان، کوچۀ مسجد، واقع در شهرداری منطقۀ 1 تهران. مسجدجامع سوهانک از مساجد قدیمی شمیران به‌شمار می‌آید. وجود دو درخت چنار کهن‎سال که گفته می‌شود یکی از آنها قدمتی بیش از 000‘ 1 سال دارد، گواهی بر صحت این ادعا ست. این درخت محیطی حدود 9 متر دارد و دارای 7 شاخۀ بزرگ است.
زبان و ادب فارسی، فرهنگستان | شیوا جعفری زبان و ادب فارسی، فرهنگستان \ farhangestān-e zabān va adab-e fārsī\ ، مـؤسـسـه‌ای عـلـمـی ـ پژوهشی ـ فرهنگی.
آرسینوئه | آرْسینوئه [ārsīno’e]، نام 4 تن از ملکه‌های سلسلۀ بطلمیوسی مصر که به ترتیب تاریخی معرفی می‌شوند:
آزادی عمل | آزادیِ عَمَل [āzādī-ye amal]، یـا لِسـه ـ فِـر، سیـاست مبتنی بر حداقل مداخلۀ دولت در امور اقتصادی افراد و جامعه. منشـأ اصطلاح لسـه ـ فـر معلـوم نیست، ولـی معمـولاً آن را به اقتصاددانان معروف به فیزیوکراتها نسبت داده‌اند که از حدود سال 1756 تا 1778م/ 1169تا 1192ق در فرانسه فعال بودند. در نظریات اقتصاد کلاسیک ک...
روح القدس | اسماعیل شمس روحُ‌الْقُدُس، نشریه‌ای انقلابی به مدیریت شیخ احمد تربتی، مشهور به سلطان‌العلمای خراسانی.
اصطرلابی | پرویز امین \ostorlābī\، علی بن عیسى حَرّانی، منجم، ریاضی‌دان و مؤلف کهن‌ترین کتاب برجای‌مانده به زبان عربی دربارۀ کاربرد اسطرلاب.
اعراف | احمد پاکتچی اعراف \aʾrāf\، از مفاهیم‌ قرآنی‌ دربارۀ معاد كه‌ بر جایگاهی‌ میان‌ بهشت‌ و دوزخ‌ اطلاق‌ می‌گردد. این‌ واژه‌ دو بار در قرآن‌ كریم‌ (اعراف‌ / 7 / 46، 48) به كار رفته‌، و همین‌ كاربرد سرچشمۀ پدیدآمدن‌ نظریاتی‌ دربارۀ اعراف‌ نزد مفسران‌ و دیگر عالمان‌ بوده‌ است‌. در آیاتی (46 بب‍‌ ) از سورۀ اعراف‌، پس ‌از یادی‌ ا...
شاهد صادق | حسن ذوالفقاری دانش‌نامه‌ای بزرگ در موضوعات جغرافیایی، تاریخی، دینی، مردم‌شناسی و اخلاقی از میرزا محمد‌صادق، پسر میرزا محمدصالح اصفهانی آزادانی، متخلص به صادقی و مشهور به میرزا صادق مینا (1018-1061 ق / 1609-1651 م).
ادیب صابر ترمذی | علی میرانصاری اَدیبْ صابِرِ تِرْمِذی‌، شهاب‌الدین‌ صابر بن‌ اسماعیل‌ (مق‍ نیمۀ اول‌ سدۀ 6ق‌/ نیمۀ اول‌ سدۀ 12م‌)، شاعر پارسی‌ زبان‌ و ستایشگر سنجر سلجوقی‌ و آتسز خوارزمشاه‌.
حسن دهلوی | پریسا سنجابی حَسَنِ دِهْلَوی، شاعر، عارف و سخنور بزرگ پارسی‌گوی اواخر سدۀ 7 ق / 13 م و اوایل سدۀ 8 ق / 14 م در شبه‌قاره، مشهور به «سعدی هندوستان» از معاصران و معاشران امیر خسرو دهلوی.
جمشیدزایی |
ابن شهاب |
آیبک، عزالدین بن عبدالله | صادق سجادی آیبَك، یا آیبَگ، آیبك، عزالدین بن عبدالله الصالحی النجمی‌، ملقب به الملك المعز (مق‍ 655 ق / 1257 م)، بنیادگذار دولت ممالیك بحری و نخستین سلطان مملوك و ترك نژاد مصر. وی از جملۀ غلامان ملك صالح نجم‌الدین ایوب بود و از همین روی چون دیگر ممالیكِ او به «صالحی» نامبردار شد. شهرت «نجمی‌» را نیز از همو گرفت. آیبك در ...
آیاسلوک* |
آلس | صادق سجادی آلِس، یا هالیس، قِزِل ایرماق (سرخ رود)، بزرگ‌ترین رود آسیای صغیر به درازای 182‘1 کم‍. در وجه تسمیۀ آن گفته‌اند که چون بارانهای سخت، خاک سرخ منطقه‌ای را که اکنون به ساری قَمیش موسوم است، می‌شوید و به رود می‌ریزد، ترکان پس از چیرگی بر آسیای صغیر آن را قزل ایرماق خوانده‌اند. این رود از کوههای قزل‌داغی در مشرق سی...
تابوت | علی بلوکباشی تابوت، صندوقی چوبی یا فلزی که پیکر مرده را در آن گذارند و با مراسم تشییع به گورستان حمل کنند.
احکام القرآن | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث اصطلاحی است كه در علم فقه و علوم قرآنی بر دستورهای فقهی قرآن اطلاق می‌گردد و آیاتی از قرآن كه در بردارندۀ چنین احكامی هستند، «آیات الاحكام» (ه‍ م) خوانده می‌شوند.
ابراهیم پاشا دولتمرد | علی اکبر دیانت اِبْراهیم پاشا (1203-1264 ق / 1789- 1848 م)، دولتمرد، سردار، نایب‌الحکومه و نیای خاندان سلطنتی سابق مصر (انقراض 1372 ق / 1953 م). زادگاه او «نُصْرَتلی» نزدیک قَوَلَه (= کاوالا، شهری در مقدونیه، در یونان) است. وی پسر بزرگ محمدعلی پاشا والی مصر (ولایت 1220-1265 ق / 1805- 1848 م) بود. اگرچه به گفتۀ قاموس الاعلام...
ابودرداء | عبدالامیر سلیم عُوَیمر بن زبد بن قیس بن عائش‍ـة بن امیة بن مالك خزرجی انصاری (د 32 ق / 652 م)، از اصحاب پیامبر (ص) و از گردآورندگان قرآن.
ابن بانه | صادق سجادی اِبْنِ بانه‌، عمرو بن‌ محمد بن‌ سليمان‌ بن‌ راشد (د 278 ق‌/ 891 م‌)، خنياگر و موسيقی‌دان‌ معروف‌ به‌ روزگار عباسيان‌ و از موالی‌ قبيلۀ ثقيف‌ كه‌ به‌ مادرش‌ بانة القحطيه‌ منسوب‌ شد و ابن‌ بانه‌ شهرت‌ يافت‌. پدر او محمد از ديوانيان‌ بود و ممكن‌ است‌ كه‌ نيای‌ او سليمان‌ بن‌ راشد، همان‌ كسی‌ باشد كه‌ طبری‌ (3/ 7...
ابراهیم طباطبا* |
جعفری |
جورجیر، مسجد |
جبیرات |
خُنَجی* |
آخشیج* |
روذراوری | عطیه میرزایی روذراوَری، خاندانی از وزیران و دیوانیان نامدار سدۀ 5 ق/11 م، در خلافت عباسیان و حکومت سلجوقیان، منسوب به روذراور، کوره‌ای میان نهاوند و همدان (نک‍ : یاقوت، ذیل واژه). در این عصر، منازعات اعتقادی، صحنۀ بی‌امان زدوخورد طرف‌داران فرقه‌ها و خاندانهای حکومت‌گر بود، و این خاندان هم از آن بی‌بهره نبودند. در میان خان...
طاعون | علی مهدی زاده طاعون، بیماری عفونی و همه‌گیر در میان جوندگان، به‌ویژه موشها، که از طریق کک موشها به انسان، و از انسان به انسان منتقل می‌شود.
زنبورك‌خانه | اصغر کریمی مكان نگهداری نوعی اسلحۀ آتشین با كاربردهای جنگی، تشریفاتی و تجملی به نام زنبورك، و تجهیزات مربوط به آن مثل باروت، گلوله، فتیله و جز آن؛ نیز مكان تعلیم خدمۀ آن با عنوان زنبوركچی، و آموزش و تربیت و نگهداری شتران حامل آن.
آراء اهل المدینة الفاضلة | بخش فلسفه آراءُ اَهْلِ الْمَدینَةِ الْفاضِلَةārāʾ-o ahl-el-madīnat-el-] [fāzela (یا مبادی آراءِ اهل المدینة الفاضلة)، کتابی دربارۀ مسائل بنیادی فلسفه و فن سیاست از معلم ثانی، ابونصر فارابی (259- 339ق/873-950م) که بیشتر به اعتبار مؤلف آن، تا مدتها به عنوان مهم‌ترین اثر فلسفی ـ سیاسی در جهان اسلام شناخته می‌شده است. این ...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام