جغرافیا

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

اسنا | ناهده فوزی اِسْنا، شهری كهن در جنوب مصر علیا و ساحل غربی رود نیل‌. این شهر در 25 و 17 عرض شم‍الی و 30 و 14 طول شرقی، میان ارمنت و ادفو ، و در 42 كیلومتری جنوب ارمنت و حدود 53 كیلومتری جنوب غربی الاقصُر (لوكسور) و 50 كیلومتری شم‍ال ادفو و 44 كیلومتری جنوب شهر باستانی طیبه (ثیبه‌) قرار دارد ( بستانی، 13/ 341، 343؛ خوری‌، ...
اسیوط | محمدرضا ناجی اَسْیوط، یا اُسْیوط، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر تجاری صعید مصر، واقع در ساحل غربی نیل و همچنین مركز استانی به همین نام‌.
اسوان | عباس سعیدی اَسْوان‌، استان و شهری كهن و نیز سدی عظیم در مصر. این نام در منابع مختلف به صورتهای گوناگون‌، از جم‍‍له اُسْوان (ابن عبدالحكم‌، 6، 9؛ اصطخری‌، المسالك‌...، 39؛ یاقوت‌، 1/ 269؛ ابن خلكان‌، 1/ 163؛ قلقشندی‌، 1/ 118)، سوان (سهراب‌، 17؛ خوارزمی، 8؛ یاقوت‌، همانجا) و اصوان (خانجی، 9(1)/ 266؛ ضرار، 58) نیز آمده است...
اشبیلیه | عنایت الله فاتحی نژاد اِشْبيليّه‌، نام‌ معرب‌ ايالت‌ سويل‌ در جنوب‌ غربى‌ اسپانيا در كرانۀ رود وادي‌ الكبير (گواذ الكيوير).
اشتران کوه | مژگان نظامی از بلندترین رشته‌كوههای كوهستان زاگرس. این رشته كوه بخشی از چین‌خوردگی زاگرس (میانی) است كه در امتداد شمال باختری ـ جنوب خاوری به طول حدود 50 كم‍ و عرض حدود 2 تا 11 كم‍ در فاصلۀ دو شهرستان دورود و الیگودرز از استان لرستان قرار گرفته است، به‌گونه‌ای كه از 10 كیلومتری جنوب خاور شهر دورود (مركز شهرستان دورود) آغ...
اشتب | عنایت الله رضا یا اشتیب، شهری در جمهوری مقدونیه (یوگسلاوی سابق) كنار رودخانۀ برگالنیجا1 از شاخه‌های رود وارْدار و در 70 كیلومتری جنوب شرقی اِسكوپیه، مركز جمهوری، و 32 كیلومتری شرق كوپرولو كه مركز بخش و محل تجارت خشخاش است (میدان لاروس، VI/574)
اشتهارد | جعفر اسحاقی تیموری \eštehārd\، بخش‌ و شهری‌ از توابع‌ شهرستان‌ كرج،‌ واقع‌ در استان البرز‌. نام‌ اشتهارد در اغلب‌ منابع‌ به‌ همین‌ صورت آمده‌ است‌؛ نادرمیرزا (ص‌ 115) آن‌ را اشتهار آورده‌ است‌ (نیز نك‍ : ملامحمدی‌، 43-44، 46).
اشدود* |
اشرف |
اشروسنه* |
اشکنان | علی رفیعی بخش و دهستانی در شهرستان لامرد در جنوب استان فارس. بخش اشكنان به تقریب میان °53 و ´17 تا °54 طول شرقی و °27 و ´6 تا °27 و ´25 عرض شمالی قرار گرفته، و مساحت آن 383‘1 كمـ2 است. این بخش از شمال به شهرستان لار، و از جنوب و شرق به استان هرمزگان، و از جنوب غربی به استان بوشهر، و از غرب به بخش مركزی شهرستان لامرد مح...
اشونه | محمدرضا ناجی شهری از استان اشبیلیه در جنوب اندلس (اسپانیا)، در 85 كیلومتری جنوب شرقی مركز این استان، واقع در عرض شمالی °37 و ´14 و طول غربی °5 و ´7 (EUE, XL / 983؛ بریتانیكا، میكرو، VII / 619). نام این شهر در منابع اسلامی عموماً اشونه، و گاه به صورت اسپانیایی آن اسونه1 (نویری، 5 / 331 و حاشیۀ 6) و یا نزدیك به شكل قدیم لات...
اشیر | عباس سعیدی شهری كهن در شمال افریقا. اشیر را به صورت آشیر (ابن خلكان، 2 / 343؛ نویری، 24 / 160؛ نویهض، 197) و آشَر (ابن خطیب، 229) نیز نوشته‌اند. این شهر به اشیر زیری مشهور بوده است (ادریسی، 1 / 254؛ حمیری، 60؛ ژولین، 87). اشیر به عنوان شهری محصور (ابن حوقل، 90؛ ابوعبید، 60) با ارتفاع حدود 400‘1 متر از سطح دریا، در منطقه...
اشنویه | مژگان نظامی نام بخش، دهستان و شهری در شهرستان نقده از استان آذربایجان غربی. این نام در منابع به شكلهای گوناگون آمده است : اُشْنُه (اصطخری، 182؛ ابن حوقل، 336؛ حسینی، 296؛ یاقوت، 1 / 284؛ ابن واصل، 4 / 202؛ بغدادی، 1 / 85)، اُسنه ( حدود العالم، 158؛ سهراب، 48)، اُشنو (جوینی، 2 / 160؛ ابوالحسن، 466)، اوشنی (اسكندربیك، 2 / ...
اصطخر |
اصطهبانات* |
اصطخری، ابوسعید | علی اکبر ضیائی ابوسعید حسن بن احمد (244- 328 ق / 858-940 م)، فقیه شافعی. از زادگاه، تحصیلات و زندگی وی در دوران كودكی چیزی دانسته نیست، اما از انتساب او به اصطخر چنین برمی‌آید كه شاید زمانی را در آن شهر گذرانده باشد. اصطخری نزد شاگردان مزنی و ربیع بن سلیمان فقه آموخت (ذهبی، سیر ... ، 15 / 252) و از محدثانی چون سعدان بن نصر،...
اصطخری، ابواسحاق | عنایت الله رضا ابواسحاق ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری، معروف به كرخی، جغرافی‌دان پر آوازۀ سدۀ 4 ق / 10 م. وی از اهالی استخر (اصطخر) فارس بود (حمیده، 199). سال تولدش مشخص نیست، ولی سال درگذشتش با اختلاف پس از 340 ق / 951 م (همانجا)، و 346 ق / 957 م (زركلی، 1 / 61؛ افشار، مقدمه، 7) نوشته شده است. اصطخری پس از ابوزید احمد بن سه...
اصلاندوز | عباس سعیدی بخش و شهر كوچكی در شهرستان پارس‌آباد از استان اردبیل. اصلاندوز را به صورت آصلاندوز ( فرهنگ جغرافیایی ... ، 4 / 25؛ دانشنامه، 1 / 102) و اسلاندوز (نفیسی، 1 / 330، 331) نیز نوشته‌اند.
اصیلا | محمدرضا ناجی شهر بندری در شمال كشور مغرب در ساحل اقیانوس اطلس. نام این شهر كه گفته می‌شود به معنی «نیكو»ست (ابوعبید، 2 / 792)، در منابع اسلامی به صورتهای گوناگون ازجمله ازیلا (ازیلى) (ادریسی، 2 / 530؛ لئون، 1 / 311؛ ابن حوقل، 1 / 60، 61)، اصیلى (ادریسی، همانجا؛ ابوعبید، 2 / 762)، اصیله (ابن‌فرضی، 249؛ ابوعبید، 2 / 790؛ ضب...
اطفیح | محمدرضا ناجی شهری كوچك در مصر میانی (صعید). این شهر در ساحل شرقی نیل و 65 كیلومتری جنوب قاهره، در °29 و ´25 عرض شمالی و °31 و ´15 طول شرقی قرار دارد ( بستانی، 14 / 387؛ نصار، 94). نام قدیم این شهر تپ‌یه یا پرهاثُر نبت تپ‌یه (خانۀ هاثر بانوی تپ‌یه) بوده كه در زبان قبطی به پتپه و بعداً در عربی به اطفیح تغییر شكل یافته است. ...
اغواط | عبدالامیر سلیم یا الاغواط، استان و شهری در جنوب الجزایر. این نام كه در منابع غربی لاغوات آمده، می‌تواند واژه‌ای عربی باشد: جمع غَوْط و غاط (قس: غوطة دمشق) و در این صورت می‌توان آن را به معنای سرزمینهای واحه‌ای (پست و هموار) دانست. از سوی دیگر با توجه به بسیاری از نامهای این ناحیه كه عربی نمی‌نماید، می‌توان آن را واژه‌ای برب...
اغریبوز | جلال خسروشاهی یا آغریبوز، جزیره‌ای یونانی واقع در دریای اژه كه از 874 تا 1234 ق / 1470 تا 1819 م به مدت 360 سال تحت حاكمیت دولت عثمانی بوده است.
اغمات | محمدرضا ناجی شهری قدیم و كوچك در جنوب كشور مغرب حدود 40 كیلومتری جنوب شرقی شهر مراكش كه در كنار نهری به نام وادی وریكه یا وادی اغمات واقع است (عنان، حاشیه، 2 / 118؛ صدیق، 58، 59). نام این شهر در منابع، غالباً اَغمات (مثلاً نك‍ : سمعانی، 1 / 320؛ یاقوت، 1 / 225) و به ندرت آغمات (نك‍ : عبدالله، 171؛ ابن خطیب، اعمال ... ، 16...
افسس* |
افراغه | محمدرضا ناجی شهری كوچك از ایالت وشقه در شمال شرقی اندلس، 30 كیلومتری جنوب غربی لارده، در دو سوی رود زیتون (ثینكا) كه حدود 18 كمـ بالاتر از محل به هم پیوستن آن با رود ابروقرار دارد (EUE; EI2). نام این شهر در منابع اسلامی به صورت افراغه (یاقوت، 1 / 323؛ ابن ابی زرع، 136)، افراغ (همو، 156، 169) و گاه نزدیك به لفظ لاتینی آن ف...
افامیه | پرویز رجبی شهری باستانی در غرب سوریه كه به فرمان سلوكوس نیكاتور (فاتح)، بنیادگذار سلسلۀ سلوكی (حك‍ 312-280 ق‌م) و به نام همسر ایرانی او اَپَما در ساحل راست رود اُرُنتِس (نهرالعاصی)، میان حمص و انطاكیه، به صورت دژی مستحكم ساخته شده بود (مایر، 47؛ نك‍ : اشپیگل، III / 25؛ قس: استرابن، كتاب XII، 8:15).این شهر كه تا تسلط اعر...
افریدی | محمد آصف فکرت
افنی | بخش جغرافیا یا ایفنی، منطقه‌ای در جنوب مغرب (مراكش)، در ساحل اقیانوس اطلس كه بیش از یك سده (1860- 1969 م) مستعمرۀ اسپانیا بود.
افلاق | عنایت الله رضا یا اَفلاق، نام تاریخی سرزمینی در جنوب رومانی میان رشته كوههای كارپات و رود دانوب.
اقریطش* |
اکبرآباد هند* |
اکراد* |
اکسوم* |
اکشونبه | محمدرضا ناجی شهر و كوره‌ای (شهرستانی)در جنوب غربی اندلس. واژۀ اكشونبه در اصل نام شهر كهن رومی است كه در 10 كیلومتری شمال فارو (در منابع عربی: شنتمریة الغرب) در جنوب پرتغال كنونی واقع بوده است (لوی پرووانسال، 129، حاشیۀ 5). این نام در منابع به صورتهای اكشنبه (ابوعبید، 2 / 896؛ ابن دلایی، 100)، اخشنبه (اصطخری، 37، 41؛ ابن ح...
اگادیر | عنایت الله رضا شهری بندری در جنوب غربی مراكش و كرانۀ اقیانوس اطلس و مركز استانی به همین نام («راهنما ... »، I / 218).
اگادن | محمدحسن گنجی ناحیه‌ای وسیع و نیمه بیابانی در منتهى‌الیه جنوب شرقی اتیوپی كه بیشتر جمعیت آن را مسلمانان تشكیل می‌دهند. اگادن فلاتی است تقریباً 4 گوشه («فرهنگ ... »، 649) كه اضلاع آن را رود شبلی در جنوب غربی، خط مرز جمهوری سومالی با اتیوپی در جنوب شرقی و شمال شرقی تشكیل می‌دهد.
اکین | علی اکبر دیانت یا اِگین، اِكْن و گاه اِغین، بخشی از توابع استان ارزنجان در آناتولی شرقی در تركیه كه امروز كمالیه نامیده می‌شود.
اکریدیر | علی اکبر دیانت از بخشهای تابع استان اسپارتا (اسپارته) و شهری به همین نام در آناتولی داخلی در كشور تركیه. نام این شهر به گونه‌های مختلف از جمله اكریدور و اگریدور (ابن فضل الله، 3 / 173؛ حمدالله، 99؛ ابن بطوطه، 294)، و در یونانی آكروتیری (EI2, II / 691) آمده است و امروزه اگریدیر یا ایریدیر نامیده می‌شود (IA, IV / 199؛ برای صو...
الازیق | علی اکبر دیانت یا الازیغ، معمورة العزیز سابق، شهر و مركز استانی به همین نام واقع در حوضۀ علیای رود فرات در آناتولی شرقی (تركیه) كه در جایگاه ویرانه‌های شهر قدیمی خرپوت یا خرت پرت شكل گرفته، و توسعه پیدا كرده است.
اگری | ناصر شعاریان ستاری شهری كهن در جمهوری مجارستان و مركز ایالت هِوِش كه در سدۀ 11ق / 17م، در قلمرو دولت عثمانی قرار داشت. نام این شهر در زبان مجار، اگر، در لاتین آگریا و در زبان آلمانی ارلاو آمده است («دائرةالمعارف دیانت»، X / 489, 491؛ هامر پورگشتال، III / 306-308)، منابع عثمانی آن را شبیه به گویش مجارها به شكل اِكری و اِكره (صول...
البسان | عنایت الله رضا شهری مسلمان‌نشین در كشور آلبانی. این نام در مآخذ اروپایی به صورت اِلْبَسانی نیز آمده است (BSE3, I / 383). اولیا چلبی آن را به صورت البصان نوشته است (8 / 716)، ولی در بیشتر مآخذ عثمانی نام مذكور به صورت ایل بصان (ایلبصان) آمده است (عاشق پاشازاده، 169؛ كمال پاشازاده، 7 / 274؛ لطفی پاشا، 187؛ سعدالدین، 1 / 510؛ ...
البیره | عزت ملا ابراهیمی شهر و مركز استانی به همین نام در جنوب اندلس كه آن را لبیره و یلْبیرِه نیز نامیده‌اند (ضبی، 296؛ یاقوت، 1 / 348). البیره از واژۀ كهن رومی اِلیبِری به معنی «شهر جدید» گرفته شده است (EI1, III / 24). این شهر بر ساحل رودخانۀ شنیل و بر دامنۀ رشته كوههایی به همین نام واقع شده بود كه در 6 میلی غرب غرناطه، 30 میلی لَو...
البستان | عباس سعیدی شهری در جنوب شرقی آناتولی (تركیه). نام البستان به صورتهای گوناگون درمتون دوره‌های مختلف آمده است: اَبُلُسْتَیْن (یاقوت، 1/93)، اَبْلُسْتَیْن (ابن‌اثیر، 12/ 88)، اَبُلَسْتَیْن (اقبال، 213)، اَبْلَسْتَیْن ( بستانی، 1/ 269)، اَبُلِسْتَیْن (دوسون، III/488)، ابلستان (حمدالله، نزهة ... ، 94)، آبلستان (فصیح، 1/345، ...
البرز | عباس سعیدی البرز را بازمانده از واژۀ اوستایی هرابرزئیتی دانسته‌اند (اشپیگل، I / 61؛ ایرانیكا، I / 810). این دو نام در زبان پهلوی هَربُرز (پورداود، 1 / 131، 2 / 148) و هربورچ (همو، 1 / 222) آمده است.
اقیانوس هند | محمدحسن گنجی سومین اقیانوس زمین (بعد از اقیانوسهای كبیر و اطلس) با وسعتی برابر 000‘600‘73 كمـ2 كه عمق متوسط آن در حدود 890‘3 متر و عمیق‌ترین ژرفای آن 450‘7 متر در بخش خاوری نزدیك جزیرۀ جاوه در چالۀ سواندا در اندونزی است ( بریتانیكا، IX / 307).
حصن* |
حصن العقاب* |
حصارفیروزه | علیرضا بنی جانی حِصارْفیروزه، امروزه حصار، نام شهر و شهرستانی در ایالت هاریانای هند. این شهرستان به مرکزیت شهر حصار بـا مساحت حـدود 000‘ 4 کمـ2 و حـدود 000‘780‘1 تن جمعیت (2013 م/ 1392 ش) در شمال‌غربی هند، در دشت پنجاب ـ هاریانا جای دارد («فرهنگ جهانی»، npn.؛ بریتانیکا).
حصن کیفا | محمدرضا ناجی حِصْنِ کَیْفا، شهر و قلعه‌ای کهن، که امروزه در جنوب شرقی ترکیه در استان ماردین واقع، و به حسن کیف معروف است.

جغرافیا

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

جغرافیا

ورود به سایت

ثبت نام