مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

آراکوه | ناصر پازوکی طرودی آراکوه \ ārā-kūh\ ، رشته‌کوهی واقع در بخش لواسانات، شهرستان شمیران. ایـن رشته‌کوه که مردم روستاهای مجاور، آن‌را هراکوه و کوه اَرا نیز می‌خوانند، از ناحیۀ پورزند لواسان تا حوالی رودخانۀ جاجرود در شرق امتداد دارد و قسمتی از مرز جنوبی شهرستان شمیران و شهرستان تهران را تشکیل می‌دهد.
امیرالمؤمین (ع)، مسجد | حسن موسوی زاده امیرالمؤمنین (ع)، مسجد \ masjed-e amīr-ol-moʾmenīn\ ، مسجدی کهن در محلۀ دزاشیب واقع در خیابان شهید کبیری.
دارآباد، مجموعه ورزشی بوستان ساحلی | امیرحسین فاطمی دارآباد، مجموعۀ ورزشی بوستان ساحلی \ majmūʾe-ye varzešī-ye būstān-e sāhelī-ye dār-ābād\ ، مجموعه‌ای ورزشی در منطقۀ باقالی‎زار دارآباد، واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
الذریعه الی تصانیف الشیعه | فرامرز حاج منوچهری اثری در کتاب‌شناسی آثار شیعه از آغاز تا میانۀ سدۀ 14 ق / 20 م، تألیف شیخ محمدمحسن منزوی، معروف به آقابزرگ تهرانی (1293- 1389 ق / 1876-1970 م)، عالم ایرانی ساکن نجف. این کتاب در محافل شیعی، به‌اختصار، به الذریعة شهرت دارد.
پوپ | ناصر نوروز زاده چگینی پوپ‌، آرتور اپهام‌ (آرثر آپم‌) (1259- 1348ش‌ / 1881-1969م‌)، مورخ‌ آمریكایی‌ هنر، به‌ویژه‌ هنر ایران‌، پیشگام‌ در معرفی‌ هنر و تمدن‌ ایرانی‌ و سازمان‌دهندۀ نمایشگاهها، كنگره‌ها و پژوهشهای‌ ایران‌شناسی‌ در جهان‌.
پوریای ولی | حسین لاشیء پورْیایِ وَلی‌، پهلوان‌ محمود خوارزمی‌، مشهور به‌ پوریای‌ ولی‌ و متخلص‌ به‌ قتالی‌ (د 722ق‌ / 1322م‌)، عارف و شاعر. جزء نخست‌ لقب‌ او به‌ اختلاف‌ روایات‌ پوریار، پوربار، بوربا، پریار، پوریار، پكیار و بوكیار نیز آمده‌ است
زاب | اشرف السادات باقری زاب، سرزمینی کهن در شمال شرقی الجزایر که از قابس در جنوب تونس کنونی تا حوالی شهر بسکره در شمال شرقی الجزایر امتداد داشت.
خورموجی | سید علی آل داوود محمدجعفر خان (میرزا جعفر خان) حقایق‌نگار، از مورخان برجسته و حقیقت‌گوی عصر قاجار (1225-1301 ق / 1810-1883 م). خورموجی ازآن‌رو که تنها کسی است که واقعۀ شهادت امیرکبیر را اندکی پس از قتل او در کتاب خود گزارش داده است، از شهرتی فراوان برخوردار شده است.
اوبن، سفرنامه | معصومه ابراهیمی اوبَن، سَفَرْنامه، گزارش سفر کولار دسکو با نام مستعار لئون اوژن اوبن، با عنوان ایران امروز، در آغاز سدۀ 14 ق / 20 م و هم‌زمان با انقلاب مشروطیت
اشپولر | ندا اخوان اقدم \ešpūler\، بِرتولد (1911-1990 م / 1290- 1368 ش)، اسلام‌شناس و ایران‌شناس آلمانی. وی در کارلسروهه زاده شد (عقیقی، 2 / 807؛ بروکهاوس، XVII / 791؛ مایر، XXII / 381).
مهدی آباد | حسن موسوی زاده روستایی آباد در دورۀ قاجار که در دهۀ 1320 ش متروک شد.
بلخان | عنایت الله رضا بَلْخان‌، دو رشته‌ کوه‌ (بلخان‌ بزرگ‌ و کوچک‌) در غرب‌ جمهوری‌ ترکمنستان‌ که‌ دشت‌ اوزبوی‌ آنها را از یکدیگر جدا می‌کند.
آملی، عزالدین محمد | آذرتاش آذرنوش آمُلی، عزالدین یا شمس‌الدین محمد بن محمود بن محمد‌بن علی بن یوسف الکاکیانی الخورانی الانزانی (د 753 ق / 1352 م)، دانشمند و نویسنده بزرگ شیعی مذهب (آقابزرگ، الذریعة، 17 / 240، به نقل از کاشف المعانی به خط آملی). قاضی نوراللـه شوشتری (2 / 213-216) تشیع وی را به ادلۀ گوناگون ثابت کرده است. از سرگذشت او چندان اطل...
ابرقلس* |
ابن ابی اصبع | محمد آصف فکرت ابوالقاسم عبدالعزیز بن تَمّام عراقی (د 762ق / 1361م)، صوفی، حكیم، ریاضی‌دان و كیمیاگر كه از احوال او اطلاعی در دست نیست. آثـار: 1. قصیدۀ ابن ابی الاصبع در علم كیمیا (حاجی خلیفه، 2 / 1328). و از آن به نامهای قصیدة الغرر (بغدادی، 1 / 582) و قصیدة الغرر النّونّیة، (GAL, S, I / 432) و قصیدة نونیة (سپهسالار، 5 / 4...
تاریخ جهانگشای | مصطفی موسوی تاریخِ جَهانْگُشای‌، اثر مشهور و معتبر عطاملک جوینی (ه‍ م)، از دبیران و امیران نامدار عصر هولاکوخان.
افندی | محسن جعفری مذهب افندی \afandī\، از القاب‌ و عناوين‌ رايج‌ در امپراتوری عثمانی‌ كه‌ در اصل از آفنتس‌ بيزانسی‌، و آفنتس‌ از يونانی‌ كهن‌ آوثنتس‌ به‌ معنی‌ «آقا، سرور، ارباب‌» گرفته‌ شده‌ است ‌(EI1, III / 4؛ ليدل‌، 275).
شرف شمس | حسن اکبری بیرق نام حروفی که بر عقیق زرد‌رنگ حک می‌شود و برای آن خاصیتی حِرزگونه و حفاظتی می‌انگارند.
روز هرمزد ماه فروردین | ملیحه کرباسیان روزِ هُرْمَزْدْ ماهِ فَرْوَرْدین، رساله‌ای به زبان پهلوی، دربارۀ سبب ستودن وَنَند در اول فروردین. ونند به معنای «چیره‌شونده» (کرباسیان، 122)، نام یکی از 4 اختر بزرگ و سپهسالار غربِ آسمان (بندهش، 44)، و هماورد سیارۀ اهریمنی بهرام (= مریخ) است و در این روز ــ یعنی اول فروردین، روز یورش اهریمن و یارانش به جهان ـ...
بنایی | حامد کمه رزی از مشاغل کهن و سنتی، شامل ساخت و تعمیر بنا. در فرهنگهای فارسی بنا را بناکار، بناگر، معمار یا گِل‌کار، گلگیر و پاخیره‌زن آورده‌اند
اخلاق مصور | حسن ذوالفقاری اَخْلاقِ مَنْظوم، کتاب آموزشی کودکان، گردآوردۀ مهدی دبیر خاقان ایزدی متخلص به نیّر.
اسماعیل، امام زاده | حسن موسوی زاده اسماعیل، امامزاده \ emām-zāde esmāʾīl\ ، امامزاده‌ای در باختر آبادی برگ جهان واقع در بخش لواسانات، دهستان لواسان کوچک. امامزاده اسماعیل از فرزندان امام موسى کاظم (ع) بوده که در آبادی برگ جهان شهید، و در همان‌جا مدفون شده است. بنابر متن زیارت‌نامه‌ای که در داخل امامزاده وجود دارد و به نقل از کتاب کنز الانساب، ...
استوپه | بخش ادیان، اساطیر و عرفان , بخش هنر و معماری جهان اِستوپه \ [e]stupa(ā)\ (در سنسکریت به معنی تپه/ پشته)، بنا‌یی مقدس در دین بودایی برای جای‌دادن یادگارهای بودا و برخی وجود‌های مقدس. مقصود از «یادگار» (در سنسکریت و پالی: دهاتو) هر اثر باقی‌مانده از بوداست، که خواه از نظر جسمانی، خواه از نظر معنوی، به او مرتبط باشد (از دندان بودا گرفته تا کاسۀ او، یا تکه‌ای از...
الیس | علی بهرامیان اُلَّیْس، محلی در جنوب عراق، در نزدیكی حیره كه طی نبردی در 12 ق/ 633 م فتح شد. همۀ شهرت الیس در آثار تاریخی و جغرافیایی سده‌های نخستین هجری، به مسألۀ فتوح مسلمانان در نواحی جنوبی عراق بازمی‌گردد و در آثار سده‌های بعدی نیز اهمیت آن تنها از این جهت بوده است (مثلاً نک‍ : یاقوت، 1/ 354؛ عبدالمؤمن، 1/ 113). در مآخ...
ایوب | فرامرز حاج منوچهری اَیّوب، پیامبری از ذریۀ اسحاق نبی كه صبر و بردباری او در مقابل بلایا شهرت بسیار دارد و در قرآن كریم نیز با همین صفت ستوده شده است.
الحاکم بامرالله فاطمی | علی اکبر رنجبر کرمانی اَلْحاکِمُ بِاَمْرِاللّٰهِ فاطِمی (ز 25 یا 26 ربیع‌الاول 375ق / 15 یا 16 اوت 985م)، ابوعلی منصور الحاکم بامرالله بن نزار عبیدی، ششمین خلیفۀ فاطمی و شانزدهمین امام اسماعیلیه.
ابراهیم ادهم | فتح الله مجتبایی
ابن رفاعی | حسین لاشیء اِبْنِ‌رِفاعی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد (محرم 500- 578 ق/ سپتامبر 1106-1182 م)، از مشاهیر صوفیه و مؤسس طریقۀ رفاعیه (بطائحیه یا احمدیه). پدر وی از مغرب به عراق آمد و در قریۀ ام عبیده از قراء بطائح ــ میان بصره و واسط ــ ساكن شد و در آنجا با خواهر شیخ منصور زاهد ازدواج كرد و احمد ثمرۀ این پیوند بود و ازای...
ابن حیان | یوسف رحیم لو اِبْنِ حَيّان‌، ابومروان‌ حيّان‌ بن‌ خلف‌ بن‌ حسين‌ بن‌ محمد بن‌ حيان‌ بن‌ وَهْب‌ بن‌ حيانِ قُرْطُبی‌ (377- 469 ق‌/ 987-1076 م‌)، از بزرگ‌ترين‌ مورخان‌ اندلس‌. نيای‌ بزرگ‌ او حيان‌ پدر وهب‌ مولای‌ امير عبدالرحمان‌ بن‌ معاويه‌ بود (ابن‌ بشكوال‌، 150). هر چند قديم‌ترين‌ نويسندۀ شرح‌ حال‌ او، ابن‌ بشكوال‌ (د 578...
بخار | یونس کرامتی بُخار، در مبحث آثار علوی از طبیعیات قدیم، یعنی «چیزی» که بر اثر گرمای حاصل از تابش آفتاب یا دیگر منابع گرمایی، از اجسام مختلف برمی‌خیزد. طبیعی‌دانان کهن، دو نوع بخار برمی‌شمردند: یکی «ترِآبی» که بخارِ تر یا بخار نامیده می‌شد و دیگری «خشکِ آتشی» که بدان بخار خشک، بخار بادی، بخار دودی یا دود می‌گفتند. همچنین بر...
حدید | فرامرز حاج منوچهری حَدید، پنجاه و هفتمین سورۀ قرآن کریم در ترتیب مصحف و نود و چهارمین سوره در ترتیب نزول، که پس از زلزال (99) و پیش از محمد(ص) (47) آمده است (زرکشی، 1 / 194؛ رامیار، 587).
بیبرس بندقداری | مسعود حبیبی مظاهری بِیبَرْسِ بُنْدُقْداری‌، ملك‌ ظاهر ركن‌الدین‌ ابوالفتح‌ صالحی‌ (د 676ق‌ /1277م‌)، چهارمین‌ سلطان‌ از شاخۀ ممالیك‌ بحری‌ كه‌ از 658 تا 676ق‌ بر مصر و شام‌ حكومت‌ كرد.
اسعد بن زراره | علی بهرامیان اَسْعَدِ بْن‌ زُراره‌، ابوامامه‌ (د 1ق‌/ 623م‌)، از اصحاب‌ پیامبر اكرم‌ (ص‌). او از تیرۀ خزرجیان‌ بنی‌ نجّارِ انصار بود (ابن‌ سعد، 3/ 608؛ خلیفه‌، الطبقات‌، 90-91).
ابن رشد | محمدهادی مؤذن جامی اِبْنِ‌رُشد، ابوالولید محمد بن احمد قرطبی (450-11 ذیقعدۀ 520 ق/ 1058- 28 نوامبر 1126)، قاضی و فقیه مالكی، كه برای تمایز از نوۀ نامدارش، از او به ابن رشد الجد و ابن رشد الاكبر نیز یاد می‌شود. وی در قرطبه زاده شد و در همانجا رشد یافت و نزد دانشمندان آن سامان دانش آموخت. برخی از برجسته‌ترین اساتید او عبارتند از:...
ابراهیم عادل شاه دوم* |
تیرانا | مهدی کیوانی تیرانا، پایتخت آلبانی و استانی به همین نام در آن کشور. استـان تیرانا بـا 238‘1 کمـ 2 مسـاحت و 150‘ 523 تـن جمعیت (2007م/ 1386ش)، در مرکز کشورآلبانی ‎واقع است. مرکز‎ این‎ استان شهر تیرانا، با 025‘386 تن جمعیت (2007م)، در دشت کروجا در پای کوه دایتی (داجتی) از سلسله کوههای آلپهای دیناریک در کنار رود ایشم جای دار...
ابوعلی اردستانی | سید علی آل داوود مشهور به دهدار. او از داعیان مشهور اسماعیلی در سدۀ 5 ق و از جملۀ نخستین یاران نزدیک حسن صباح بود.
آب زندگانی، چشمه | حسن موسوی زاده آب زندگانی، چشمه \ češme-ye āb-e zendegānī\ ، چشمه‌ای بر سر راه فرحزاد به امامزاده داوود، نزدیک محلی به نام سنگ نیم‌مثقالی. زائران امامزاده داوود بر سر راه خود از آب این چشمه به عنوان آبی شفابخش می‌نوشیدند و سابقاً قهوه‌خانه‌ای نیز در این محل دایر بود (بلاغی، 133؛ محمودیان، 21). شاید نام این چشمه برگرفته از ب...
کلان | ناصر پازوکی طرودی روستایی از توابع دهستان لواسان بزرگ. این روستا در °51 و ´48 طول شرقی، °35 و ´49 عرض شمالی، و در بلندی 107‘2 متری از سطح دریا قرار دارد. روستای کلان در فاصلۀ 500‘1متری غرب روستای علایین، و در 500‘2متری جنوب روستای لواسان بزرگ واقع شده است.
ابتث |
اذرح | علی بهرامیان اَذْرُح‌، ناحیه‌ای‌ در غرب‌ اردن كه‌ به‌ سبب‌ چند حادثۀ تاریخی‌ در صدر اسلام‌، شهرت یافت‌. اذرح‌ میان‌ دو شهر معان‌ و پترا (بطرا، البتراء) قرار داشت و از اردوگاههای‌ مهم‌ لشكریان‌ روم به‌شمار می‌رفت‌ و احتمالاً یكی‌ از منزلگاههای‌ كاروانهای‌ تجاری‌ حجاز به‌ سوی‌ شام‌ بود (نك‍ : EI2). در سال‌ 9ق‌ كه‌ پیامبر(ص‌...
داراب نامه | پگاه خدیش دارابْ‌نامه، داستانی به نثر، نوشتۀ ابوطاهر طرسوسی (یا طرطوسی)، دربارۀ داراب، پادشاه کیانی، فرزند هما و بهمن.
دیولافوا، مارسل | مریم همایونی افشار مارسل آگوست (1844-1920 م / 1260- 1338 ق)، مهندس راه و ساختمان و باستان‌شناس فرانسوی.
تخطئه و تصویب | حسین هوشنگی تَخْطِئه وَ تَصْویب، اصطلاحی در کلام و اصول فقه برای دو نظریۀ متقابل در داوری نسبت به حاصل اجتهاد. این اصطلاح ابتدا از سوی متکلمان اعم از امامی، معتزلی و اشعری در نوشته‌های کلامی یا در آثار مربوط به اصول فقه ایشان طرح شد...
جوینی، ابراهیم | احمد پاکتچی ابراهیم بن محمد بن مؤید (644-722ق / 1246-1322م)، محدث صوفی‌مسلک خراسان. نسبت جوینی ناظر به تعلق خاندان او به شهر جوین است، اما گزارشی هست که او در آمل طبرستان متولد شده است (طباطبایی، 101).
عروس آتش | وحید وحیدیان عَروسِ آتَش، فیلمی سینمایی که داستان آن به معضلات زنان، همچون ازدواج تحمیلی و قوانین سخت عشیره‌ای عرب خوزستان می‌پردازد.
راشدین، خلفا |
ثمار القلوب | حسن طباطبایی ثِمارُ الْقُلوب، یکی از مهم‌ترین آثار عبدالملک ثعالبی (350- 429 ق / 961- 1038 م)، ادیب، لغوی، شاعر و کاتب ایرانی.
افرائیم | بخش ادیان و عرفان افرائیم \efrāʾīm\، «سرزمین حاصلخیز» یا «به نحو مضاعف حاصلخیز»، یکی از 12 قبیلۀ تشکیل‌دهندۀ بنی‌اسرائیل در عصر باستان که به گفتۀ کتاب مقدس، از اعقاب پسر کوچک یوسف، به همین نام، بوده‌اند. افرائیم احتمالاً در سدۀ 16 ق‌م در مصر به دنیا آمد و برادر بزرگ‌ترش مَنَسّی نام داشت. در کتاب مقدس آمده است که یعقوب، افرائیم...
ارنواز | لیلی هوشمند افشار اَرْنَواز [arnavāz]، در روایتهای افسانه‌ای خواهر یا دختر جمشید. به روایت شاهنامه ارنواز یکی از دو دختر جمشید بوده است (فردوسی، 1/ 51)، اما بارتولمه و یوستی و برخی دیگر از محققان او را خواهر جمشید می‌دانند (یوستی، «نام‌نامه...»، 89؛ بارتولمه، 197؛ وست، 86). به گزارش مجمل التواریخ والقصص نیز ارنواز خواهر جمشید ...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام