مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

تواتر، اصطلاحی | احمد پاکتچی تَواتُر، اصطلاحی در فرهنگ اسلامی ناظر به هم‌آوایی گروهی پرشمار در نقل، به گونه‌ای که احتمال دروغ را منتفی سازد.
پهلوی، سلسله | پَهْلَوی، سِلْسِله (1304-1357ش / 1925- 1979م)، آخرین سلسله در نظام شاهنشاهی ایران. سلسلۀ پهلوی در انقلاب اسلامی ایران (نک‍‍ : ه‍ د، جمهوری اسلامی ایران) که در 22 بهمن 1357 به پیروزی رسید، منقرض شد و پس از سده‌ها حکومت پادشاهی بر ایران، نظام جمهوری متکی به آراء مردم جای آن را گرفت.
ایلام | محمدحسن گنجی ايلام، استان، شهرستان و شهری در غرب ايران.
اندخوی | محسن جعفری مذهب اَنْدْخوی، یا اندخود، شهری در استان فاریاب در شمال غربی افغانستان. این شهر در °65 و ´6 طول شرقی و °36 و ´57 عرض شمالی در حاشیۀ صحرای قراقوم و كنار آب اندخوی واقع شده است.
تبوک | بخش تاریخ , سید محمد سیدی تَبوک، واپسین غزوۀ پیامبر(ص). در9ق / 630م، بازرگانانی که از شام به سرزمین حجاز وارد می‌شدند، به مسلمانان خبر دادند که هرقل (هراکلیوس)، امپراتور روم شرقی، سپاهی عظیم برای جنگ با مسلمانان و حمله به مدینه گرد آورده...
اقتصاد کلاسیک | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اقتصاد کلاسیک \eqtesād-e kelāsīk\، مکتب انگلیسی اندیشۀ اقتصادی که در نیمۀ دوم سدۀ 18 م / 12 ق برمبنای آثار اَدِم اسمیث (ه‍ م) پدید آمد و با آثار دیوید ریکاردو (ه‍ م) و جان استوارت میل (ه‍ م) به اوج خود رسید. نظریه‌های این مکتب که تا حدود 1870 م، بر اندیشۀ اقتصادی در انگلستان مستولی بود، عمدتاً به شناخت پویایی...
جامع التمثیل | محمد جعفری (قنواتی) جامِعُ التَّمْثیل، از مشهورترین کتابهای تمثیل و مَثَل به زبان فارسی، تألیف محمد (یا محمدعلی) هبله‌رودی از ایرانیان مقیم هند.
جنگل | محمدحسین شمسایی جَنْگَل، ناحیۀ وسیعی از زمین پوشیده از انبوه درختان بزرگ، درختچه‌ها، علفها و گیاهان گوناگونِ خودرو و نامنظم، و محل زیست جانوران وحشی بزرگ و کوچک از انواع پستانداران، پرندگان، خزندگان، حشرات و جز اینها
رکن الدین خورشاه | شهرام یوسفی فر رُکْنُ‌الدّینْ خورْشاه (ح 627-654 ق/1230-1256 م)، پیشوای هشتم نزاری و آخرین حکمران اسماعیلیان ایران.
ابن ابی عمر | سیمین محقق اِبْنِ‌اَبی‌عُمَر، ابو‌عبدالله محمد بن یحیى عدنی (د 243 ‌ق/ 857 م)، محدث مکی. گزارشی دربارۀ تاریخ ولادت او در دست نیست، اما به روایت ذهبی (12/ 97) وی 90 سال عمر کرده بوده است و بر‌پایۀ این گزارش می‌بایست تولد ابن‌ابی‌عمر حدود سال 153 ق رخ داده باشد.
ساری گلین | اصغر ایزدی جیران از رقصهای سنتی مردم آذربایجان. «ساری‌گلین» از جملۀ رقصهایی است که در بیشتر مناطق آذربایجان اجرا می‌شود و به محلی خاص تعلق ندارد. اکنون این رقص صرفاً در جشنها و همایشهای بزرگ دیده می‌شود.
حصبه | رویا فتح الله زاده حَصْبه، گونه‌ای بیماری عفونی واگیردار، مربوط به دستگاه گوارش. این بیماری از راه آب و خوراک آلوده و تماس با فرد مبتلا سرایت می‌کند و به مرور زمان با احساس خستگی و ضعف، درد عضلانی و اختلالهای گوارشی همراه است.
اسماعیل پاشا | یوسف رحیم لو اسماعیل پاشا \ esmāˀil-pāšā\ (1245- 1312 ق/ 1830 -1895م)، پنجمین والی مصر (1279- 1296ق/ 1863- 1879م) از خاندان محمدعلی پاشا و نخستین حاکم این سرزمین که رسماً عنوان «خَدیو» گرفت.
الامامة و السیاسة | علی بهرامیان اَلْاِمامَةُ وَ السّیاسَة، عنوان كتابی در تاریخ سده‌های 1 تا 3ق منسوب به ابن قتیبه (ه‍ م). این كتاب كه گاه با عنوان تاریخ الخلفاء نیز از آن یاد شده، به‌ویژه از حیث انتساب آن به دانشمند مشهوری چون ابن قتیبۀ دینوری، بارها از آن بحث شده است. این اثر را می‌توان با در نظر گرفتن دو جنبۀ كلی بررسی كرد: نخست مسألۀ ان...
ابوخالد کابلی | مریم صادقی وَردان ملقب به كَنْكَر، از رجال شیعی سدۀ اول ق و از اصحاب امام سجاد (ع).
رفاعة بن رافع | منیژه رضاپور رِفاعَة بْنِ رافِع (د ح 41 ق/ 661 م)، از اصحاب پیامبر اسلام (ص) و امام علی (ع) و محدث. بلاذری نسب او را چنین آورده است: رفاعة بن رافع بن مالک بن عجلان بن عمرو بن عامر بن زُرَیق (1/ 245). او با کنیۀ ابومعاذ، از قبیلۀ خزرج، و ساکن مدینه بود. این قبیله همانند قبیلۀ اوس به پیامبر اسلام (ص) ایمان آوردند و انصار نا...
آرچی، نام | بخش مردم شناسی آرْچی، نام قومی مسلمان، ساکن غرب داغستان. آرچیها در روستاها و زیستگاههایی در ناحیۀ چارودین در جمهوری خودگردان داغستان (فدراسیون روسیه) به سر می‌برند.
عقد سفرۀ | محمد جعفری (قنواتی) عَقْد، سُفْرۀ، سفره‌ای که هنگام برگزاری مراسم عقد ازدواج می‌اندازند و عروس یا عروس و داماد را روبه‌روی آن می‌نشانند تا صیغۀ عقد را جاری کنند.
حسنین | حسن ذوالفقاری حَسَنِیْن، از داستانهای منظوم ادب عامه با موضوعی کاملاً تخیلی دربارۀ امام حسن و امام حسین (ع).
آفریقای جنوبی، جنگ | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه آفریقای جنوبی، جنگ \jang-e āfrīqā-ye jonūbī\، نیز معروف به جنگ بوئرها (11 اکتبر 1899- 31 مۀ 1902 م / 5 جمادی‌الآخر 1317-22 صفر 1320 ق). این جنگ میان انگلستان و دو جمهوری بوئر (آفریکانرها)، یعنی جمهوری ترانسوال (آفریقای جنوبی)، و جمهوری کشور آزاد اُرانژ، روی داد. اگرچه آن را بزرگ‌ترین و پرهزینه‌ترین نبردی می‌د...
ارگوسترول | اِرْگوسْتِرول [ergosterol]، تـرکیـبـی آلـی از خـانـوادۀ استروئیدها که در مخمر و دیگر قارچها یافت می‌شود. این ماده براثر تابش پرتوهای فرابنفش به ارگوکَلسیفِرول یا ویتامین د ـ 2 تبدیل می‌شود که عاملی است مغذی برای پیشبرد رشد صحیح استخوان در همۀ حیوانات، بجز پرندگان‌که به ویتامین د ـ 3 نیاز دارند. فرمول ارگوسترو...
معنوی، پرورشگاه | هما عطاری یا پرورشگاه شمارۀ 5 (دانشکدۀ توان‌بخشی)، از بناهای بر جا مانده از دورۀ پهلوی دوم که بعد از انقلاب جای خود را به دانشکدۀ توان‌بخشی داد. این بنا پایین‌تر از میدان محسنی، حوالی مدرسۀ مریم قرار دارد.
الهام | نجیب مایل هروی اِلْهام، اصطلاحی عرفانی. در لغت مأخوذ از «لهم»، به معنای در دل افكندن، فرا دل دادن، فرو خوردن (راغب، ذیل لهم؛ زوزنی، 2/ 69؛ دهار، 1/ 68؛ ابن منظور، ذیل لهم؛ نیشابوری، 30/ 100) و در اصطلاح عارفان واردی است غیبی، یا القای معنى و معرفتی كه به طریق فیض، بدون اكتساب، فكر و استفاضه به دل می‌رسد، و البته هیچ نشانه، ...
تلمیح | بابک فرزانه , محمد نوید بازرگان تلمیح، اشاره به آیه، حدیث، ضرب‌المثل، بیت و داستان در شعر. تلمیح از ریشۀ «لمح»، در لغت به این معانی آمده است: به سوی چیزی نگاه اجمالی و مختصر کردن (لین، VII/ 2672؛ نیز نک‍ : غیاث‌اللغات، 1/ 254)، درخشیدن برق و ستاره (زوزنی، 1/ 228؛ شمس قیس، 325)، شباهت داشتن (علوی، 171)، و به گوشۀ چشم اشاره کردن (همایی، 1/ 32...
ابن خاتون | مهدی سلماسی اِبْنِ خاتون‌، عنوان‌ افرادی‌ از خاندانی‌ مشهور از شيعيان‌ لبنان‌. اين‌ خاندان‌ بيت‌ بورينی‌، بيت‌ ابوشامه‌ و بيت‌ شامی‌ نيز خوانده‌ شده‌اند (امين‌، اعيان‌، 2/ 584). منشأ اصلی‌ اين‌ خاندان‌ ناحيۀ جبل‌ عامل‌ بود و آنان‌ يكی‌ از قديمی‌ترين‌ و نامدارترين‌ خاندانهای‌ علمی‌ آن‌ سرزمين‌ به‌ شمار می‌رفتند. نخستين‌ ج...
افیون | یونس کرامتی افیون \afyūn\، معرب اُپیون یونانی، شیره یا عصاره یا صمغِ کپسولهای میوۀ خشخاش سیاه (پاپاوِر سُمنیفرِوم) که در گذشته به‌عنوان مسکّنی بسیار قوی و گاه زهری کشنده به کار می‌رفته است.
شیرینی | نیره افتخاری از خوردنیها و تنقلات شیرین با کاربردهای آیینی.
خویی، سید ابوالقاسم | علی تولایی سید ابوالقاسم موسوی (15 رجب 1317- 8 صفر 1413 ق / 28 آبان 1278-17 مرداد 1371 ش)، فقیه و اصولی امامی، زعیم دینی و مدرس مشهور حوزۀ نجف. وی در شهر خوی (امروزه در استان آذربایجان غربی) زاده شد و تحصیلات مقدماتی را همان‌جا گذراند.
جاجرمی، محمد | لیلا پژوهنده جاجَرْمی، محمد بن بدر، از شاعران و ادیبان سدۀ 7-8 ق/ 13-14م، و گردآورندۀ اثر معروف مونس الاحرار فی دقائق الاشعار. دانسته‌های اندکی از زندگی او در دست است؛ حتى از اثر او نیز جز چند اشارۀ کوتاه، اطلاعات چندانی به دست نمی‌آید. جاجرمی در مونس الاحرار، نام خود را به گونه‌های مختلفی آورده است، از جمله: محمد بن بدر ...
ابراهیم بن عبدالله | صادق سجادی اِبراهیمِ ‌بْنِ عَبْدُاللـه، ابوالحسن، معروف به قتیل باخَمرا (97-145 ق / 716-762 م)، پسر عبداللـه محض و نوادۀ حسن مثنّی (حسن ابن حسن ‌بن علی‌ بن ابی‌طالب)، یکی از مشهورترین علویانی که در اوایل خلافت عباسی تقریباً همزمان با برادر خود محمّد نفس زکیّه (ﻫ م) در برابر منصور خلیفه به پایداری برخاست. عبداللـه محض پد...
بروجن | علی کرم همدانی بُروجِن، نام یكی از شهرستانهای استان چهارمحال وبختیاری و نام شهر مركز آن.
ابراهیم بن مهزیار | ناصر گذشته اِبْراهیمِ‌ بْنِ مَهْزیار، ابواسحاق اهوازی از محدّثان شیعی سده‌های 2 و 3 ق / 8 و 9 م. از تاریخ زندگی او اطلاع کافی در دست نیست و تنها از لابه‌لای کتابهای حدیث و رجال می‌توان آگاهیهایی در این باره به دست آورد. تبارش در دَوْرَق خوزستان می‌زیستند و پدرش در آغاز مسیحی بوده و سپس به اسلام گرویده است (نجاشی، 2 / 74...
چترال، زبانها | صبا لطیف پور زَبانْها، گروهی از زبانها که در منطقۀ چترال بدانها تکلم می‌شود.
جنگ | سيد مصطفي‌ محقق‌ داماد , محمد قاری سید فاطمی واژه‌ای به معانی جدال، قتال، کارزار، ستیزه، نبرد، ناورد، پیکار، غزوه، حرب، رزم و هیجاء ( لغت‌نامه ... )؛ که آن را به زد و خورد و کشتار با جنگ‌افزار میان گروهها، اقوام، یا سپاهیان دو یا چند کشور دشمن تعریف کرده‌اند (انوری؛ عمید).
جلال‌الدین نومسلمان | مسعود تاره حسن بن محمد بن حسن (د 618 ق / 1221م)، ششمین خداوند الموت و امام نزاری (حک‍ 607-618 ق / 1210-1221م). وی در 562 ق / 1167م (به روایتی در 552 ق / 1157م، نک‍ : قزوینی، 217)، متولد شد (ابوالقاسم، زبد‌ة ... ، 198-199) و پس از مرگ پدر، نورالدین محمد دوم، بنا بر نص امامت از سوی پدر، به امامت رسید؛ آنگاه دست به اقدامات...
خاور و باختر | حسن ذوالفقاری خاوَر و باخْتَر، داستانی منثور از نویسنده‌ای ناشناس. داستان چنین آغاز می‌شود: افتتاح هر سخن در نزد مرد هوشیار / نیست نامی بِه ز نام نامی پروردگار...
عبدالله، امام زاده | حسن موسوی زاده امامزاده‌ای واقع در آبادی لالان، در بخش رودبار قصران.
اشراق مراغه ای | پیام شمس الدینی \ešrāq-e marāqeʾī\، میر عبدالفتاح موسوی مراغی، از شاعران و عارفان نیمۀ دوم سدۀ 12 ق / 18 م.
باغ چال | شیوا جعفری باغ‌چال \ bāq-čāl\ ، یکی از کشتزارها و باغهای پیشین جنوب آبادی اوین و موازی با رودخانۀ درکه (ستوده، 1/ 121، 127).
حیات | کامران قره گزلی حَیات، اصطلاحی فلسفی برای بیان ویژگی انواعی از موجودات که وجود پیوسته و آثار وجودی خاص دارند. این واژه در تداول عام به معنای زیست و زندگی است، و بر جان و روح و روان نیز اطلاق شده است (نفیسی، 2/ 1300). مفهوم فلسفی حیات از گذشته‌های دور در زمینه‌هایی چون علم ‌النفس، اسطوره‌ها و طب مطرح بوده است.
شقایق سوزان | شهناز مرادی کوچی شَقایِقِ سوزان، فیلمی مستند از زندگی روزمرۀ کوچ زمستانی عشایر بختیاری، ساختۀ هوشنگ شفتی.
چاپ | جواد محمدی خمک چاپ، رقصی دسته‌جمعی در سیستان که با استفاده از چوب و اغلب بدون آن اجرا می‌شود.
حشیشیه | فرهاد دفتری حَشیشیّه، نامی دشنام‌گونه که دیگر مسلمانان بر اسماعیلیان نزاری نهادند و سپس در زبانهای اروپایی به کلمۀ اساسین1 و اشکال مختلف آن مبدل شد.
آل الیاس | سید علی آل داوود آلِ اِلْیاس، سلسله‎ای از فرمانروایان ایرانی که خاستگاه آنان سُغْد ماوراءالنهر بود و دوران کوتاهی از 317 تا 357ق / 929 تا 968م بر ایالت کرمان فرمان راندند و سرانجام به دست آل بویه از میان رفتند. زمینۀ تاریخی: بنیادگذار این سلسله ابوعلی محمد بن الیاس از سرداران سامانیان بود. پدر او الیاس بن یسع سغدی از سوی نصر ...
ابن حضرمی | صادق سجادی اِبْنِ حَضْرَمی‌، عبدالله‌ بن‌ عمرو (عامر؟) بن‌ عبدالله‌ بن‌ عماد (مق‍ 38 ق‌/ 658 م‌)، از امرای‌ طرفدار بنی‌اميه‌ كه‌ در كشمكشهای‌ امويان‌ با علی‌ بن‌ ابی‌ طالب‌ (ع‌) بر سر خلافت‌ نقش‌ مهمی‌ داشت‌.
ابن زرعه | سید جعفر سجادی اِبْنِ‌زُرْعه‌، ابوعلی‌ عيسی‌ بن‌ اسحاق‌ بن‌ زرعة بن‌ مرقس‌ بن‌ زرعة بن‌ يوحنا (331-6 شعبان‌ 398 ق‌/ 943-16 آوريل‌ 1008 م‌)، منطقی‌، فيلسوف‌ و مترجم‌ برجستۀ مسيحی‌ يعقوبی‌ بغدادی‌.
الیاس | فرامرز حاج منوچهری اِلْیاس، پیامبری از بنی اسرائیل كه نام وی دو بار در قرآن كریم یاد شده است. برپایۀ آیات الٰهی، الیاس كه از ذریۀ نوح (ع) و در شمار «صالحان » محسوب گردیده است (انعام/ 6/ 84-85)، از پیامبران الٰهی بوده، و قوم خود را كه پرستندۀ بت بعل بودند، به دین حق هدایت می‌كرده است؛ اما جز «بندگان مخلص»، تمامی مردم دیار وی بر ...
تبریزی، ملارجبعلی | حسین سید عرب تَبْریزی، ملّا رجبعلی (د 1080ق / 1669م)، حکیم مشائی حوزۀ فلسفی اصفهان. او در تبریز به دنیا آمد. اهل سفر بود و مدتی در بغداد به ریاضت و سلوک اشتغال داشت
اتحاد و ترقی، جمعیت | علی اکبر دیانت نخستین جمعیت یا حزب بزرگ سیاسی در امپراتوری عثمانی (1327-1337 ق / 1908- 1918 م) كه برای برقراری مشروطه، ‌دفاع از آزادی و وحدت و ترقی امپراتوری تكشیل شد و 10 سال در حیات سیاسی عثمانی نقشی مهم داشت.
بیضاوی | فرامرز حاج منوچهری بِیضاوی‌، ناصرالدین‌ عبدالله‌ بن‌ عمر بن‌ محمدشیرازی‌، مفسر، فقیه‌، اصولی‌ و قاضی‌ شافعی‌ در سده‌های‌ 7 و 8 ق‌ / 13 و 14م‌، با گرایش‌ كلامی‌ اشعری‌ كه‌ به‌ ویژه‌ ارزشمندی‌ برخی‌ آثار او در زمینه‌های‌ تفسیر، اصول‌ فقه‌ و كلام‌، اسباب‌ اشتهار او را فراهم‌ آورده‌ است‌.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام