مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

پرده خوانی | مریم میر فخرایی پَرْده‌خوانی‌، هنری‌ از هنرهای‌ نمایشی‌ عامه‌ كه‌ به‌ نقل‌ واقعه‌های‌ مذهبی‌، به‌ ویژه‌ واقعۀ عاشورا از روی‌ تصاویر نقاشی‌ شده‌ روی‌ پرده‌ اختصاص‌ دارد.
ذ، | ملیحه مهدوی (ذال)، حرف یازدهم از حروف الفبای فارسی و نهم از الفبای عربی و ابتثی، و بیست‌وپنجمین در ترتیب ابجدی.
سیاه کوه | مجید یاسینی یا مهرچال، از کوههای معروف منطقۀ لواسانات.
ابوالعباس مروزی | علی میرانصاری یا عباس مروزی، از شاعران خراسان كه به گفتۀ عوفی نخستین شاعر پارسی‌گوی بوده و در سدۀ 2 ق / 8 م در مرو می‌زیسته است.
ابن حتفیه* |
ابراهیم استرآبادی | محمدحسن سمسار اِبْراهیمِ اِسْتِرابادی (د 965 ق / 1558 م)، از خوشنویسان تعلیق و نستعلیق ایران. ابراهیم نستعلیق را خوب (سام میرزا، 136) و تعلیق را استادانه می‌نوشت. قمی گوید: وی تعلیق را «به غایت نازک و صاف ساخت» تا جایی که او را سومِ خواجه عبدالحیّ و درویش عبداللـه به شمار آورده‌اند که هر دو از استادان قلم تعلیق بوده‌اند (ص...
ابن مردنیش | مریم صادقی ابوعبدالله محمد بن سعد بن محمد بن سعد (يا احمد) بن مردنيش جذامی‌يا تُجيبی (518 -567ق / 1124-1172م)، امير شرق اندلس كه حدود 25 سال بر آن نواحی حكم راند
زلزال | علی ثقفیان نودونهمین سورۀ قرآن کریم به ترتیب مصحف، و نودوسومین سوره در ترتیب نزول
اضافه | فتح الله مجتبایی اصطلاحی در دستور زبان فارسی.
طهران قدیم | محمدابراهیم ایرج‌پور طِهْرانِ قَدیم، مجموعه‌ای پنج‌جلدی به قلم جعفر شهری که آداب‌و‌رسوم، فرهنگ، ویژگیهای جغرافیایی و وصف مشاغل و مشاهیر تهران یک سدۀ پیش را در بر گرفته است.
سرگذشت حاجی بابای اصفهانی | محمد بهارلو داستانی دربارۀ اوضاع اجتماعی ایران در دورۀ فتحعلی شاه قاجار (1212-1250 ق / 1797-1834 م) اثر جیمز جاستی‌نین موریه.
اوسون، هتل | حسن موسوی زاده اوسون، هتل \ hotel(l-e) ūsūn\ ، هتلی در منطقۀ کوهستانی اوسون واقع در شمال پس‌قلعه. کار ساخت این هتل به همت فردی زردشتی به نام سروش اُم از کوهنوردان قدیمی و عضو کانون کوهنوردان تهران در سال 1350 ش، در زمینهای وسیعی که به او تعلق داشت، آغاز شد؛ اما کمبود منابع مالی و دیگر دشواریها مانع از آن شد تا او بتواند به ...
حمد | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث , مهدی مطیع حَمْد، اولین سورۀ قرآن کریم به ترتیب مصحف، دومین به ترتیب نزول (بعد از سورۀ علق) و نیز اولین سورۀ کامل مُنزل بعد از سور علق، نون، مزمل و مدثر. این سوره دربردارندۀ 7 آیه، 29 کلمه و 140 (یا 142) حرف است.
اسرافیل | احمد پاکتچی اسرافیل \ esrāfil\ ، در روایات اسلامی، نام فرشته‌ای از ملائکۀ مقرب که بیشترین شهرت او به دمیدن در صور به هنگام برپاییِ قیامت است.
جعفر بن منصور الیمن | ویلفرد مادلونگ جَعْفَرِبْنِ‌مَنْصورِالْیَمَن، ابوالحسن، عالم و مفسر اسماعیلی فاطمی. جعفر فرزند بنیان‌گذار جامعۀ اسماعیلی یمن، حسن بن فرج بن حوشب کوفی، مشهور به منصورالیمن بود.
امان الله افغان | فرزانه بگوند اَمانُ‌اللّٰهْ خان (1271- 1339 ش/ 1892-1960 م)، نخستین پادشاه افغانستان و سومین پسر امیر حبیب‌الله خان باركزایی كه حكومت مشروطۀ سلطنتی در این كشور برقرار كرد و خود را شاه خواند.
اسفراین | مژگان نظامی , قدرت الله روشنی زعفرانلو اِسْفَرايِن‌، شهرستان‌ و شهري‌ در استان ‌خراسان‌.
سیزده به در | الهام زارع روز مقابله با نحسیِ سیزدهمین روز سال. مردم در این روز از خانه‌هایشان بیرون می‌روند و راهی دشت و صحرا می‌گردند و با جشن و پای‌کوبی و انواع بازیها و سرگرمیها، همراه با پاره‌ای از رفتارها و اعمال اعتقادی، به‌اصطلاح نحسی سیزده را «به‌در» می‌کنند.
رایس، سفرنامه | ساغر برجی رایْس، سَفَرْنامه، گزارش سفر کلارا کولیور رایس به ایران، با عنوان زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان.
اریترودرمی | اِریتْرودِرْمی [erītrodermī]، نوعی اختلالِ پوستی که در آن سراسرِ سطح پوست بدن قرمز و پوسته‌پوسته می‌شود. این بیماری معمولاً به علت وجود یک بیماری زمینه‌ای ــ که ممکن است پوستی یا عمومی باشد ــ پدید می‌آید. از بیماریهایی که امکان دارد سببِ این اختلال شوند، می‌توان دِرماتیتِ آتوپیک، درماتیتِ تماسی، واکنشهای دار...
ابوذر، شهرک | شیوا جعفری ابوذر، شهرک \ šahrak-e abūzar\ ، شهرکی در شمال شرقی تهران، در محلۀ سوهانک، در ناحیۀ 9 منطقۀ 1 شهرداری تهران.
اشپیگل | عسکر بهرامی \ešpīgel\، فریدریش فون (1820-1905 م / 1235-1323 ق)، خاورشناس بزرگ آلمانی. او در کیتسینگِن، واقع در باواریای آلمان، زاده شد.
کلک در | ناصر پازوکی طرودی روستایی واقع در 500‘4متری جنوب غربی روستای کلان.
بربری | احمد پاکتچی بَرْبَری، گروهی از خانوادۀ زبانهای آفریقا ـ آسیایی (حامی ـ سامی) كه زبانهای گوناگونی در پهنه‌ای وسیع از شمال آفریقا بدان منتسب است. در تداول بومی، نام اَمَزیغ افزون بر آنكه اشاره به گونه‌ای از گوشیهای حاضر بربری (تمزیغت) دارد، به طور كلی به زبانهای بربری نیز اطلاق می‌شود. شمار زبانهای بربری در حال حاضر به حدو...
ترجمان البلاغه | علی میرانصاری نخستین کتاب بلاغی به زبان فارسی تألیف محمد بن عمر رادویانی (سدۀ 5ق/ 11م)، در زمینۀ برخی از صنایع مربوط به هنر شعر، اعم از صنایع بدیعی و بیانی.
ابن متویه، ابومحمد | صمد موحد ابومحمد حسن بن احمد بن متويّه، متكلم معتزلی نيمۀ اول سدۀ 5 ق. از زندگانی او اطلاعی در دست نيست.
ابن حاجب، ابوعمرو | ایران ناز کاشیان اِبْنِ حاجِب‌، ابوعمرو جمال‌الدين‌ عثمان‌ بن‌ عمر (570-26 شوال‌ 646 ق‌/ 1174-11 فوريۀ 1249 م‌)، نحوی‌ و فقيه‌ مالكی‌. خاندان‌ وی‌ احتمالاً از كردان‌ ساكن‌ دونه‌ (قريه‌ای‌ در همدان‌، نک‍ : ياقوت‌، 2/ 630؛ قس‌: ابن‌ فرحون‌، 2/ 89) بودند و نسبتهای‌ دوينی‌ (ذهبی‌، 23/ 265) و روينی‌ (ابن‌ كثير، 13/ 188) كه‌ به‌ وی...
ابراهیم غزنوی* |
اخی | علی اکبر دیانت اَخی، عنوانی که بر رؤسای جمعیتهای جوانمردان و پیروان آیین فتوت متشکل از طبقات اصناف به‌ویژه در آناتولی (آسیای صغیر)، در سده‌های 7-8ق/ 13-14م اطلاق می‌شد. سازمان و تشکیلات آنها که ماهیت مذهبی ـ اجتماعی داشت. اخیگری (اخی لیق) نامیده می‌شد.
شهرآباد | ناصر پازوکی طرودی روستایی واقع در سینه‎کش ارتفاعات و تپه‎ماهورهای غرب رودخانۀ سیاه‌رود.
بهار، مهرداد | محمد میرشکرایی مهرداد یا ملک‌مهرداد (1308-1373 ش / 1929-1994 م)، اسطوره‌شناس و پژوهشگر برجستۀ ایران.
ته چین | زهرا نصرالهی تَهْ‌چین، غذایی ایرانی و سنتی از خانوادۀ پلوها که معمولاً در مهمانیها و جشنها تهیه می‌شود و مواد اصلی آن برنج، ماست، تخم‌مرغ، زعفران، انواع گوشت، روغن و نمک است.
دخویه | پرویز امین میخائیل یان، خاورشناس هلندی، استاد زبان عربی و مصحح شماری از متون جغرافیایی و تاریخی. او در 9 اوت 1836 م / 25 ربیع‌الآخر 1252 ق، در روستای دروریپ، واقع در شمال هلند، در خانواده‎ای روحانی زاده شد. پدرش کشیش پروتستان بود.
انساب الاشراف | علی بهرامیان اَنْسابُ الْاَشْراف، عنوان اثری در تاریخ سدۀ اول اسلام و انساب عرب، تألیف احمدبن یحیى بلاذری (د 279 ق/ 892 م). این كتاب كه می‌توان آن را بزرگ‌ترین اثر تاریخی برجای مانده از سدۀ 3 ق دانست، به رغم نامش تنها نسب‌نامه نیست، بلكه موضوع نسب‌شناسی در برابر اطلاعات گرانبهای تاریخی و جنبۀ تاریخ‌نگاری آن، حجم اندكی را ...
آیین عالمشاهی | بخش ادبیات آیینِ عالَمْشاهی، تاریخی است به زبان فارسی، شامل بخشی از وقایع تاریخ هند در سدۀ 12 ق / 18 م، تألیف غلام ‌علی ‌خان پسر روشن‌الدّوله بهکهاری خان بهادر رستم جنگ (غلام ‌علی ‌خان، 18). نام اصلی کتاب شاه عالم‌نامه است و به عنوانهای آیین عالمشاهی، تاریخ عالمشاهی، تاریخ عالمنامه و شرفنامه (اته، 160, 268) نیز خوانده ش...
سیدخندان | حسن موسوی زاده نام محله و پلی در محدودۀ خیابان شریعتی (جادۀ قدیم شمیران)، واقع در منطقۀ 3 شهرداری تهران.
اسکواش | بخش ورزش اِسکواش \ [e]sku[v]āš\ ، نام مشترک دو بازی راکتی داخل سالن: اسکواشْ راکت و اسکواشْ تنیس. نام اسکواش (به تنهایی) معمولاً برای بازی اسکواش راکت به کار می‌رود.
آستارا | منوچهر ستوده آسْتارا، شهری کوچک در ساحل غربی دریای خزر و در شمالی‎ترین نقطۀ استان گیلان و آخرین نقطۀ مرزی ایران و شوروی، مرکز شهرستان آستارا (ه‍ م) و تابع استان گیلان با 908‘25 نفر جمعیت (سرشماری 1356ش) و °48 و ´51 و ´´35 طول شرقی و °38 و ´26 و ´´25 عرض شمالی. این شهر از نظر جغرافیایی بر سر سه راه قرار گرفته است: راه جنوب...
الوار | پرویز امین اَلْوار، شهر و شهرستانی به همین نام در استان راجستان در شمال غرب هند. این شهر در فاصلۀ 129 کیلومتری جنوب غربی دهلی («دائرةالمعارف ... »، II/ 737). در شرق کوههای اراوالی (سوجیش، 43) و در °27 و ´46 عرض شمالی و °76 و ´37 طول شرقی ( بریتانیکا، میکرو، I/ 285) قرار دارد. یک خندق و یک دیوار قدیمی دور شهر الوار وجود ...
ثقفی، خلیل خان | فریبا پات ثَقَفی، خلیل‌خان (شعبان 1279ق - 7 فروردین 1323ش/ فوریۀ 1863- 27 مارس 1944م)، ملقب به اعلم‌الدوله، از پزشکان مشهور دورۀ ناصری و مظفری و نخستین کسی که با تحصیل در ایران، لقب دکتر گرفت. او فرزند حاج میرزا عبدالباقی اعتضادالاطباء از پزشکان و دانشمندان نامی عصر قاجار بود (اعتمادالسلطنه، 223). وی در تهران متولد شد ...
ابن ابی الربیع | قهار مقیمی ابوعبدالله، محمد بن سلیمان بن محمد معافری شاطبی مالكی (585-672ق / 1189-1273م)، مفسر، محدث و مُقْری. وی در شاطبه (در مشرق اندلس) زاده شد. قرائات هفتگانه را از محمد بن عبدالعزیزبن سعادة در شاطبه فرا گرفت. حدیث را در اسكندریه نزد سلفی و در دمشق از واسطی از ابوالقاسم بن صَصْرى و دیگران و در مدینۀ منوره نزد ابویوس...
ارته | ندا اخوان اقدم اَرَتّه [aratta]، نام منطقه‌ای در ایران در روزگاران کهن که تعیین محل دقیق آن دشوار است. نخستین‌بار نام این منطقه همراه با انشان در متون سومری مربوط به نیمۀ نخست هزارۀ 3ق‌م ذکر شده است و گویا این دو شهر در فلات ایران با یکدیگر همسایه بودند(مجیدزاده،105؛ نیز نک‍ : «انمرکر»، npn.).
امامزاده چنار | میترا آقامحمدحسنی امـامـزاده چنـار \ emām-zāde čenār\ ، چنـاری کهن‌سال و مقدس که تا زمان پهلوی اول در محل گورستان قدیمی تجریش (بیمارستان شهدای تجریش کنونی) برجا بوده است.
ابن عامر | احمد پاکتچی ابوعمران عبدالله‌بن عامربن یزید یَحصُبی (د 10 محرم 118ق / 29 ژانویۀ 736م)، قاری شام و یکی از قاریان هفتگانه.
ابن حسام خوافی | فتح الله مجتبایی اِبْنِ حُسامِ خوافی‌، مولانا جمال‌الدين‌ محمدبن‌حسام‌ (د 737 ق‌/ 1337 م‌)، شاعر سده‌های‌ 7 و 8 ق‌/ 13 و 14 م‌. وی‌ در اصل‌ از مردم‌ خواف‌ بوده‌ ولی‌ در شهر هرات‌ زندگی‌ می‌كرده‌ است‌ و مرقدش‌ نيز در آنجاست‌. ابن‌حسام‌ از شاعران‌ دربار ملك‌ شمس‌الدين‌ كَرت‌ بوده‌ و در قصيده‌ای‌ كه‌ در 729 ق‌ به‌ زبان‌ عربی‌ سر...
امیر ارسلان | سید محمد سیدی اَمیرْ اَرْسَلان، قصه‌ای عامیانه كه در دورۀ قاجار و پیش از 1309ق/ 1892م نوشته شده است (یوسفی، 2/ 9). این اثر زاییدۀ تخیل میرزا محمدعلی نقیب‌الممالك، نقال‌باشی دربار قاجار و نوشتۀ فخرالدوله (د 1309ق)، دختر محبوب ناصرالدین شاه است. بدین ترتیب كه نقیب الممالك برای آرامش ناصرالدین شاه، هر شب كنار بستر او حاضر می‌...
بیانی، مهدی | فاطمه کریمی بَیانی‌، مهدی‌ (1286-1346ش‌ /1907- 1968م‌)، كارشناس‌ نامیِ شناختِ خطوط اسلامی‌ و نسخه‌های‌ خطی‌، بنیان‌گذار كتابخانۀ ملی‌ و از مروجان‌ فن‌ كتابداری‌ و ایجاد كتابخانه‌ در ایران‌. او از خانوادۀ مستوفیان‌ فراهان‌، و نوادۀ میرزاسلمان‌ بیان‌السلطنه‌، رئیس‌ بیوتات‌ سلطنتی‌ بود كه‌ نام‌ خانوادگی‌اش‌ برگرفته‌ از لقب‌...
زبره |
ابن سرابیون | یونس کرامتی ابن سرابیون، یا ابن سرافیون، شهرت دو پزشک مشهور سده 2 و 3 ق به نامهای داوود و یوحنّا (یوحنّان). درباره این دو پزشک مآخذ چنان اندکند که به سختی می‌توان گزارشی از زندگی آنان به دست داد. تنها بر اساس برخی اخبار پراکنده که در همانها نیز تناقضهای آشکار دیده می‌شود؛می‌توان روزگار زندگانی آنان را حدس زد. قفطی‌(ص431)...
تبرک | محمدعلی جودکی برکت‌جویی یا درخواست خجستگی، فرخندگی، طلب میمنت، خوش‌یمنی، شگون و ترحم از خداوند، بزرگان دین، اولیا، موجودات قدسی، وآثار و متعلقات آنان.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام