دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن بکلارش | فاطمه آل مصطفی اِبْنِ بُكْلارِش‌، يا بِكلارِش‌، يونس‌ بن‌ اسحاق‌ (سدۀ 5 ق‌/ 11 م‌)، پزشك‌ يهودی‌ اندلسی‌. در برخی‌ منابع‌ نام‌ وی‌ يوسف‌ ذكر شده‌ كه‌ خطاست‌. به‌ احتمال‌ بسيار در غرناطه‌ زاده‌ شده‌ و سپس‌ به‌ المريه‌ رفته‌ است‌. وی‌ سالهای‌ جوانی‌ خود را در المريه‌ در خدمت‌ خاندان‌ بنی‌ صمادح‌ (433-484 ق‌/ 1042-1091 م‌) به‌...
ابن بلخی | کاظم برگ نیسی اِبْنِ بَلْخی‌ (د پس‌ از 510 ق‌/ 1116 م‌)، مؤلف‌ فارسنامه‌. نام‌ و نشان‌ ابن‌ بلخی‌ تاكنون‌ ناشناخته‌ مانده‌ است‌. لسترنج‌ و نيكلسون‌ نوشته‌اند كه‌ نويسندۀ فارسنامه‌ را نخست‌ حمدالله‌ مستوفی‌ «ابن‌بلخی‌» خوانده‌ است‌ (ص «x»). حاجی‌ خليفه‌ (2/ 1215) نيز شهرت‌ او را به‌ همين‌ صورت‌ نوشته‌ است‌. ادوارد براون‌ اح...
ابن بنا، ابوعلی | محمد آصف فکرت اِبْنِ بَنّا، ابوعلی‌ حسن‌ بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ بناء بغدادی‌ حنبلی‌ (396-5 رجب‌ 471 ق‌/ 1006-11 ژانويۀ 1079 م‌)، عالم‌ علوم‌ قرآنی‌، محدث‌، فقيه‌ و استاد در انواع‌ علوم‌. وی‌ در بغداد زاده‌ شد. ابن‌بنا را داماد علی‌ بن‌ حسن‌ قرميسينی‌ (د 460 ق‌/ 1068 م‌) دانسته‌ و گفته‌اند كه‌ دختر قرميسينی‌، مادر ابونصر...
ابن بهلول | محمد آصف فکرت اِبْنِ بُهْلول‌، ابوجعفر احمد بن‌ اسحاق‌ تنوخی‌ انباری‌ (231- 318 ق‌/ 846-930 م‌)، قاضی‌ حنفی‌، اديب‌، لغوی‌، نحوی‌ و شاعر. وی‌ در انبار (عراق‌) زاده‌ شد. پدرش‌ از حافظان‌ بزرگ‌ بود كه‌ ابن‌ عُيينه‌ و طبقه‌اش‌ را دريافته‌ بود و برادرش‌ بهلول‌ نيز محدثی‌ معتبر بود كه‌ از سعيد ابن‌منصور و طبقه‌اش‌ روايت‌ می‌كرد...
ابن بنا، ابوالعباس | بخش علوم اِبْنِ بَنّا، ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد بن‌ عثمان‌ ازدی‌ مراكشی‌، رياضی‌ دان‌، منجم‌ و اديب‌ صوفی‌ مشرب‌ در سده‌های‌ 7 و 8 ق‌/ 13 و 14 م‌. در باب‌ تاريخ‌ ولادت‌ او اختلاف‌ است‌. ابن‌ قاضی‌ در يك‌ جا (درة الحجال‌، 1/ 16) 646 ق‌/ 1248 م‌ و در جای‌ ديگر (جذوة الاقتباس‌، 152)، 9 ذيحجۀ 654 ق‌/ 28 دسامبر 1256 م‌ ذكر...
ابن بیع |
ابن بی بی | علی اکبر دیانت اِبْنِ بی‌بی‌، حسين‌ بن‌ محمد بن‌ علی‌ جعفری‌ رغدی‌ (د پس‌ از 680 ق‌/ 1281 م‌)، ملقب‌ به‌ ناصرالدين‌ معروف‌ به‌ ابن‌ بی‌بی‌ يا ابن‌ بی‌‌بیِ مُنجمه‌، اديب‌ و تاريخ‌نگار ايرانی‌. از زندگانی‌ او جز آنچه‌ خود در كتابش‌ الاوامر العلائية آورده‌ ــ كه‌ آن‌ هم‌ بيشتر به‌ احوال‌ والدينش‌ مربوط است‌ ــ آگاهی‌ ديگری‌ ند...
ابن تاشفین |
ابن بیلیک | حیدر بوذرجمهر اِبْنِ بَيْليك‌، احمد شهاب‌الدين‌ محسنی‌ (24 محرم‌ 699 -753 ق‌/ 21 اكتبر 1299-1352 م‌)، شاعر، اديب‌، فقيه‌ شافعی‌ و امير منطقۀ دمياط.
ابن بیری | قهار مقیمی اِبْنِ بيری‌، ابواسحاق‌ ابراهيم‌ بن‌ حسين‌ بن‌ احمد بن‌ محمد بن‌ احمد بن‌ بيری‌ (1023 يا 1029- 1099 ق‌/ 1614 يا 1620- 1688 م‌)، فقيه‌ حنفی‌ و مفتی‌ مكه‌.
ابن بیطار | هوشنگ اعلم اِبْنِ‌بِيْطار، ابومحمد ضياءالدين‌ (EI2: احمدالدين‌) عبدالله‌ بن‌ احمد مالقی‌ (د 646 ق‌/ 1248 م‌)، گياه‌شناس‌ و داروشناس‌ اندلسی‌. وی‌ احتمالاً از خاندان‌ مشهور به‌ ابن‌بيطار مالقه‌ بودكه‌ ابن‌ ابار (شم‍ 35، 165، 241) از آنان‌ ياد كرده‌ است‌. تاريخ‌ ولادت‌ او به‌ طور دقيق‌ معلوم‌ نيست‌، اگر چه‌ برخی‌، بدون‌ ا...
ابن تبون |
ابن تبون |
ابن ترکمانی | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ تُرْكُمانی،‌ ابوالحسن‌ علاءالدين‌ علی‌ بن‌ عثمان‌ بن‌ مصطفی‌ ماردينی‌ (683-750 ق‌/ 1284- 1349 م‌)، مفسر، محدث‌، فقيه‌ و قاضی‌ حنفی‌، اديب‌ و شاعر مصری‌. نياكان‌ او از قبيلۀ «تركمان‌» و از «ماردين‌» ــ قلعه‌ای‌ در بين‌النهرين‌ ــ بودند (ابن‌تغری‌ بردی‌، المنهل‌ 1/ 362-363) كه‌ به‌ مصر كوچ‌ كردند. پدر او...
ابن بواب | محمد آصف فکرت اِبْنِ بَوّاب‌، ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ هلال‌ (د 413 ق‌/ 1022 م‌)، خوشنويس‌ و مُذَهَّب‌ معروف‌، منابع‌ متأخر لقب‌ علاءالدين‌ را هم‌ به‌ نام‌ او افزوده‌اند (GAL, S, I/ 434؛ هوار، 80). زادروز و زادگاهش‌ را نمی‌دانيم‌، ولی‌ معلوم‌ است‌ كه‌ بيشتر زندگی‌ را در بغداد گذرانيده‌ است‌. پدرش‌ هلال‌، دربانِ‌ آل‌ بويه‌ (ابن‌ت...
ابن ترک | بخش علوم اِبْنِ تُرْك‌، ابوالفضل‌، يا ابومحمد عبدالحميد بن‌ واسع‌ بن‌ ترك‌ جيلی‌ (خُتَلی‌؟)، رياضی‌دان‌ برجستۀ سدۀ 3 ق‌/ 9 م‌ و مؤلف‌ آثاری‌ در اين‌ فن‌.
ابن تیانی | ایران ناز کاشیان اِبْنِ‌تَيّانی‌، ابوغالب‌ تمّام‌ بن‌ غالب‌ بن‌ عمر (436 ق‌/ 1044 م‌)، لغت‌شناس‌ اندلسی‌. تاريخ‌ مرگ‌ او را 433 ق‌ نيز نوشته‌اند (سيوطی‌، 1/ 749). در شهرت‌ او و نام‌ جدش‌ اختلاف‌ است‌. گروهی‌ نام‌ نيای‌ او را ابن‌ عمرو و خود او را ابن‌ تيان‌ گفته‌اند (ياقوت‌، ادبا، 7/ 135؛ صفدی‌، 10/ 398؛ كتبی‌، 10/ 232) و گرو...
ابن تعاویذی | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ تَعاویذی، ابوالفتح محمدبن عُبیدالله (10 رجب 519-2 شوال 584 ق/ 12 اوت 1125-24 نوامبر 1188 م)، شاعر بزرگ بغدادی که به سبط ابن‌تعاویذی نیز مشهور است. ابن‌تعاویذی در واقع شهرت نیای مادریش ابومحمد مبارک بن مبارک بود که در کرخ بغداد زاده شد و به پارسایی معروف بود (ابن‌خلکان، 4/ 466، 473). گویند چون شاعر در د...
ابن تیمیه، فخرالدین | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ تَيْميّه‌، فخرالدين‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ خضر بن‌ محمد (542 -622 ق‌/ 1147-1225 م‌)، فقيه‌، مفسر، خطيب‌، اديب‌ و شاعر حنبلی‌. سال‌ مرگ‌ او را 621 ق‌ نيز نوشته‌اند (ياقوت‌، 1/ 403). وی‌ از عالمان‌ بنام‌ خاندان‌ «ابن‌ تيميه‌ حرّانی» و عموی‌ پدر تقی‌الدين‌ احمد بن‌ عبدالحليم‌ ابن‌تيميه‌ (ه‍ م‌)، عالم‌ و فق...
ابن تیهان |
ابن تومرت | مجدالدین کیوانی اِبْنِ‌تومَرْت‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ تومرت‌ بربری‌ مصمودی‌ هرغی‌ (د 524 ق‌/ 1130 م‌)، فقيه‌ اصولی‌، مدعی‌ مهدويت‌ و امامت‌ در مغرب‌ اقصی‌ (مراكش‌ كنونی‌) و بنيان‌گذار سلسلۀ موحدون‌ در شمال‌ افريقا و اندلس‌.
ابن ثلجی | فریدون شیرین کام اِبْنِ ثَلْجی‌، ابوعبدالله‌ محمدبن‌ شجاع‌ (181-266 ق‌/ 797- 880 م‌)، فقيه‌ و محدث‌ حنفی‌ در بغداد. علت‌ اشتهارش‌ به‌ ثلجی‌ انتساب‌ وی‌ به‌ جدش‌ «ثلج‌» است‌ (سمعانی‌، 3/ 144). او فقه‌ را نزد حسن‌ بن‌ زياد لؤلؤی‌ آموخت‌ و از پيشوايان‌ فقهی‌ زمان‌ خود شد (ابن‌ تغری‌ بردی‌، 3/ 42). از يحيی‌ بن‌ آدم‌، اسماعيل‌ بن‌...
ابن تلمیذ | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ تلْميذ، ابوالحسن‌ هبةالله‌ بن‌ ابی‌ العلاء (يا ابی‌ الغنائم‌: ابن‌ خلكان‌، 6/ 69) صاعد بن‌ هبةالله‌ بن‌ ابراهيم‌ ملقب‌ به‌ موفق‌ الملك‌ و امين‌الدوله‌ و سلطان‌ الحكما (قفطی‌، 340؛ ابن‌ ابی‌ اصيبعه‌، 2/ 268) و معروف‌ به‌ ابن‌ تلميذ، پزشك‌، داروشناس‌، اديب‌ و شاعر مسيحی‌ بغدادی‌. علت‌ اشتهار وی‌ به‌ ابن‌...
ابن تیمیه، عبدالسلام |
ابن تغری بردی | محمد آصف فکرت اِبْنِ تَغْری‌ بِردْی،‌ ابوالمحاسن‌ جمال‌الدين‌ يوسف‌ بن‌ تغری‌ بردی‌ بن‌ عبدالله‌ ظاهری‌ حنفی‌ (ح‌ 812-874 ق‌/ 1409- 1469 م‌)، مورخ‌ مسلمان‌. وی‌ در خانۀ امير منجك‌، جنب‌ مدرسۀ سلطان‌ حسن‌ در قاهره‌ زاده‌ شد (مرجی‌، 1/ 10) و به‌ گفتۀ خود ابن‌ تغری‌ بردی‌ در النجوم‌ (14/ 118) تولدش‌ تخميناً پس‌ از 811 ق‌ بوده...
ابن ثمنه | محمد آصف فکرت اِبْنِ ثُمْنه‌، محمد بن‌ ابراهيم‌ ملقب‌ به‌ القادر بالله‌ (مق‍ 454 ق‌/ 1062 م‌)، فرمانروای‌ بالاستقلال‌ سيسيل‌ (صِقِليه‌). وی‌ اگر چه‌ مسلمان‌ بود، ولی‌ باعث‌ شد آن‌ جزيره‌ از دست‌ مسلمانان‌ خارج‌ شود و به‌ تصرف‌ مسيحيان‌ (نورمانها) درآيد. چون‌ حكومت‌ حسن‌ صمصام‌ آخرين‌ حاكم‌ كلبی‌ در 444 ق‌/ 1052 م‌ به‌ پايا...
ابن ثوابه | بخش ادبیات عرب اِبْنِ ثَوابه‌، نام‌ چند تن‌ از فرزندان‌ ثوابة بن‌ يونس‌ كه‌ آل‌ ثوابه‌ نيز خوانده‌ شده‌اند. آنان‌ اهل‌ علم‌ و ادب‌، شيعی‌ مذهب‌ و از دبيران‌ دستگاه‌ خلافت‌ عباسی‌ در سده‌های‌ 3 و 4 ق‌/ 9 و 10 م‌ در عراق‌ بودند. نيای‌ بزرگشان‌ يونس‌، حجامی‌ نصرانی‌ بود و لُبابه‌ لقب‌ داشت‌ (شايد لبابه‌ نام‌ جدۀ آنان‌ بوده‌ اس...
ابن تیمیه، تقی الدین | عباس زریاب خویی اِبْنِ تَيْميّه‌، تقی‌الدين‌ ابوالعباس‌ احمد بن‌ شهاب‌الدين‌ عبدالحليم‌ ابن‌ مجدالدين‌ عبدالسلام‌ بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌ القاسم‌ محمد بن‌ الخضر بن‌ محمد بن‌ الخضر الحرانی‌ الدمشقی‌ الحنبلی‌، از مشاهير علمای‌ اسلام‌ (دوشنبه‌ 10 ربيع‌الاول‌ 661 - شب‌ دوشنبه‌ 20 ذيقعده‌ 728 ق‌/ 22 ژانويۀ 1263-26 سپتامبر 1328 م‌).
ابن جارود | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ جارود، ابومحمد عبدالله‌ بن‌ علی‌ معروف‌ به‌ ابن‌‌جارود (ح‌ 230-307 ق‌/ 845- 919 م‌)، محدث‌ و ناقد حديث‌ نيشابوری‌ ساكن‌ مكه‌.
ابن جامع | صادق سجادی اِبْنِ جامِع‌، ابوالقاسم‌ اسماعيل‌، موسيقی‌دان‌ و خوانندۀ بزرگ‌ عصر عباسی‌، در سدۀ 2 ق‌/ 8 م‌، عرب‌ نژاده‌ای‌ از بنی‌ سهم‌ از شاخه‌های‌ اصلی‌ قريش‌. او در مكه‌ به‌ دنيا آمد و همانجا رشد يافت‌. در جوانی‌ پدر خود را از دست‌ داد و مادرش‌ با موسيقی‌دانی‌ به‌ نام‌ عبدالله‌ ابن‌ وهب‌، معروف‌ به‌ سياط ازدواج‌ كرد. چ...
ابن جابر، شمس الدین | محمد آصف فکرت اِبْنِ جابِر، شمس‌الدين‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ جابر بن‌ محمد وادی‌ آشی‌ اندلسی‌ تونسی‌ (673- 749 ق‌/ 1274- 1348 م‌)، راوی‌ و محدث‌ مالكی‌. اصل‌ وی‌ از ودای‌ آش‌ غرناطه‌ بود، اما خود در جمادی‌الآخر 673 ق/ دسامبر 1274 م در تونس‌ زاده‌ شد (ابن‌ فرحون‌، 311؛ ابن‌ حجر، 5/ 152) و همانجا پرورش‌ يافت‌. از پدر خويش‌ جا...
ابن جباب | محمدهادی مؤذن جامی اِبْنِ جَبّاب‌، ابو عمر احمد بن‌ خالد بن‌ يزيد قُرْطُبی‌ (246-322 ق‌/ 860-934 م‌)، محدث‌ و فقيه‌ مالكی‌. وی‌ را به‌ جَيانی‌ (ابن‌ ماكولا، 2/ 138؛ نيز نک‍ : سمعانی‌، 3/ 180 كه‌ به‌ اشتباه‌ جِبٰابی‌ نوشته‌ است‌) و ابوعمرو (ابن‌ فرحون‌، 1/ 159) نيز ياد كرده‌اند كه‌ مورد اخير نادرست‌ به‌ نظر می‌رسد. جبّاب‌ كه‌ به...
ابن جاندار | علی اکبر ضیائی اِبْنِ جانْدار، حسين‌ بن‌ شهاب‌الدين‌ بقاعی‌ كركی‌ عاملی‌ (1012-1076 ق‌/ 1603-1665 م‌)، اديب‌، نحوی‌، شاعر، متكلم‌، اخباری‌ و نيز طبيب‌، ضبط «جاندار» كه‌ نام‌ يكی‌ از نياكان‌ او و در فارسی‌ به‌ معنای‌ نگهبان‌ و سلاحدار است‌، مورد اختلاف‌ است‌ و به‌ صورت‌ خاندار (ابن‌ معصوم‌، سلافة، 347) نيز آمده‌ و برخی‌ به‌ ...
ابن جبیر |
ابن جحام | حسن انصاری اِبْنِ جُحام‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عباس‌ بن‌ علی‌ بن‌ مروان‌ بن‌ ماهيار ملقب‌ به‌ بزاز، مفسر، محدث‌ و فقيه‌ امامی‌. شيخ‌ طوسی‌ از وی‌ به‌ صورت‌ ابن‌ حجام‌ نام‌ برده‌ ( رجال‌، 504؛ همو، الفهرست‌، 149)، ليكن‌ با توجه‌ به‌ اينكه‌ نجاشی‌ (ص‌ 379) نام‌ وی‌ را ابن‌ جحام‌ ذكر كرده‌ و علامۀ حلی‌ (ص‌ 161) بر اين‌ ضبط...
ابن جابر، ابوعبدالله | زهرا خسروی اِبْنِ جابِر، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ احمد اندلسی‌ (698-780 ق‌/ 1299- 1378م‌)، نحوی‌، اديب‌ و شاعر نابينای‌ مالكی‌ مذهب‌ اهل‌ المرية. وی‌ در محضر اساتيد بسياری‌ علم‌ آموخت‌ كه‌ مشهورترينشان‌ اينانند: ابوالحسن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ ابی‌ العيش‌ (قس‌: ابن‌ حجر، الدر الكامنة، 70، كه‌ ابن‌ العيش‌ آورده‌ است‌) كه‌ قرآن‌ ...
ابن جبیر، ابوالحسین | عنایت الله رضا اِبْنِ‌جُبير، ابوالحسين‌ محمد بن‌ احمد بن‌ جبير (540-614 ق‌/ 1145-1217 م‌)، سياح‌، نويسنده‌ و شاعر عرب‌ اندلسی‌. وی‌ در بلنسيه واقع‌ در شرق‌ اندلس‌ در كشور اسپانيا تولد يافت‌ (منذری‌، 407). خانوادۀ ابن‌ جبير از قبيلۀ كِنانه‌ از قبايل‌ بزرگ‌ و كهن‌ عرب‌ بود. جد بزرگ‌ او عبدالسلام‌ بن‌ جبير همراه‌ بَلْج‌ بن‌ بِ...
ابن جباره | احمد پاکتچی اِبْنِ جُباره‌، ابوالعباس‌ احمد بن‌ محمد بن‌ عبدالولی‌ مقدسی‌ مَرداوی‌، ملقب‌ به‌ شهاب‌الدين‌، مُقری‌ فقيه‌، نحوی‌ و مفسر سده‌های‌ 7 و 8 ق‌/ 13 و 14 م‌. وی‌ فرزند يكی‌ از علمای‌ بزرگ‌ حنبلی‌ است‌ (ابن‌ رجب‌، 2/ 343). نسبت‌ «مرداوی» اشاره‌ به‌ اين‌ نكته‌ دارد كه‌ اصل‌ اين‌ خاندان‌ از قريۀ «مردا» در حومۀ نابلس‌...
ابن جد | علی اکبر ضیائی اِبْنِ جَد، نام‌ چند تن‌ از مشاهير خاندان‌ بنوجدّ در اندلس‌، در سده‌های‌ 5-7 ق‌/ 11-13 م‌. اين‌ خاندان‌ از لَبْله و اشبيليه‌ برخاسته‌ و در آن‌ نواحی‌ ثروت‌ فراوان‌ نيز اندوخته‌ بودند، ولی‌ نسبشان‌ به‌ بنی‌ محارب‌ ابن‌ فهر از طوايف‌ قريش‌ می‌رسد كه‌ بعد از فتح‌ اندلس‌ به‌ دست‌ مسلمانان‌، در آن‌ ديار اقامت‌ گزي...
ابن جریر |
ابن جریج | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ جُرَيْج‌، عبدالملك‌ بن‌ عبدالعزيز بن‌ جريج‌ مكنّی‌ به‌ ابوالوليد و ابوخالد (ح‌ 80 - 150 يا 151 ق‌/ 699-767 يا 768 م‌)، محدث، فقيه‌، حافظ، قاری‌ و مفسر مكی‌ رومی‌ الاصل‌ كه‌ او را فقيه‌ الحرم‌ يا شيخ‌ الحرم‌ نيز خوانده‌اند. در تاريخ‌ تولد و درگذشت‌ وی‌ اختلاف‌ است‌ (نک‍ : كتبی‌، 6/ 75؛ داوودی‌، 1/ 352؛ ...
ابن جبیرول | شرف الدین خراسانی اِبْنِ جَبيرول‌، ابوايوب‌ سليمان‌ بن‌ يحيی‌ بن‌ جبيرول‌ (ح‌ 411-450 ق‌/ 1020- 1058 م‌)، شاعر و فيلسوف‌ يهودی اندلس‌.
ابن جزری، ابوعبدالله | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ جَزَری‌، ابوعبدالله ‌محمد بن ‌مجدالدين ‌بن ‌ابی ‌اسحاق ‌ابراهيم‌، معروف‌ به‌ ابن‌جزری‌ و ملقب‌ به‌ شمس‌الدين‌ (658 -739 ق‌/ 1260- 1338 م‌)، مورخ‌ دمشقی‌. شرح‌ حال‌ جامع‌ وی‌ را ابومحمد قاسم‌ ابن‌ محمد برزالی‌ از معاصران‌ و دوستان‌ نزديك‌ او نوشته‌ است‌ (ابن‌شرح‌ حال‌ در آخر كتاب‌ تاريخ‌ ابن‌جزری‌، نسخه...
ابن جزله | علی اکبر دیانت اِبْنِ جَزْله، یحیی بن عیسی بن جزله، ابوعلی شرف‌الدین بغدادی (د 493 ق/ 1100 م)، پزشک و داروشناس مسیحی که سپس مسلمان شد. ابن جزله در غرب به نامهای بن جسله، بین جزله و بوهه هیلیهه (شاهراً تغییر یافتۀ «بوعلی») معروف است (EI2).
ابن جزار | بخش علوم اِبْنِ جَزّار، ابوجعفر احمد بن‌ ابراهيم‌ بن‌ ابی‌ خالد جزار (د 369 ق‌/ 979 م‌)، پزشك‌ و مورخ‌ مشهور مغربی‌. نخستين‌ گزارشگر زندگی‌ اين‌ دانشمند، ابن‌ جلجل‌ (د 377 ق‌/ 987 م‌) است‌ كه‌ گزاش‌ او با اندكی‌ كاستی‌ و افزودگی‌ منشأ نوشته‌های‌ بعدی‌ شده‌ است‌. ابن‌ جلجل‌ با اينكه‌ معاصر ابن‌ جزار بود، تاريخ‌ تولد و ...
ابن جزری، شمس الدین | احمد پاکتچی اِبْنِ جَزَری‌، شمس‌الدين‌ ابوالخير محمدبن‌ محمد بن‌ يوسف‌ (751-833 ق‌/ 1350-1430 م‌)، مقری‌، محدث‌ و فقيه‌ شافعی‌. نسبت‌ جزری‌ به‌ جزيرۀ ابن‌ عمر واقع‌ در جنوب‌ شرقی‌ تركيه‌ كنونی‌ است‌ (سخاوی‌، 9/ 255). او در دمشق‌ متولد شد (نک‍ : سخاوی‌، كه‌ داستانی‌ دربارۀ تولد وی‌ نقل‌ كرده‌ است‌، 9/ 256-255) و در 766 ق‌...
ابن جراح | صادق سجادی اِبْنِ جَرّاح‌، نام‌ چند تن‌ از وزيران‌ و نويسندگان‌ و ديوانيان‌ ايرانی‌ نژاد سده‌های‌ 3 و 4 ق‌/ 9 و 10 م‌ كه‌ اصل‌ آنان‌ از دير قنّی‌ نزديك‌ بغداد بود (خطيب‌، 12/ 14؛ صابی‌، الوزراء، 305) و احتمالاً در آغاز مسيحی‌ بودند. شاخه‌ای‌ از اين‌ خاندان‌، منسوب‌ به‌ مخلد بن‌ جراح‌، همچون‌ حسن‌ و سليمان‌ بن‌ مخلد (ه‍ ...
ابن جلجل | بخش علوم اِبْنِ جُلْجُل‌، سليمان‌ بن‌ حسان‌ اندلسی‌، ابوداوود (ابوايوب‌: ابن‌ ابار، 297؛ چ‌ مادريد)، پزشك‌ و گياهدارو شناس‌ مشهور اندلسی‌ سدۀ 4 ق‌/ 10 م‌. به‌ رغم‌ شهرت‌ اين‌ پزشك‌، اطلاعات‌ دقيقی‌ از زندگی‌ او در دست‌ نداريم‌ و مهم‌ترين‌ منبع‌ ما در اين‌ باره‌ نوشتۀ ابن‌ ابار است‌ كه‌ احتمالاً آن‌ را از شرح‌ حالی‌ كه...
ابن جزی | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ جُزَی‌، نام‌ چند تن‌ از علمای‌ خاندان‌ بنی‌ جزی‌ كه‌ در سده‌های‌ 7- 9 ق‌/ 13-15 م‌ در مغرب‌ و اندلس‌ می‌زيسته‌اند و به‌ «كلبی» معروفند. اين‌ خاندان‌ در اصل‌ اهل‌ ولبه از دژهای‌ براجله‌ (واقع‌ در جنوب‌ غرناطه‌) بوده‌اند، نخستين‌ فرد از اين‌ خاندان‌، همراه‌ حاكم‌ اندلس‌ ابوالخطار حسام‌ بن‌ ضرار كلبی‌ (د ...
ابن جعابی | احمد پاکتچی اِبْنِ جِعابی‌، ابوبكر محمد بن‌ عمر بن‌ محمد تميمی‌ 284-355 ق‌/ 897-966 م‌)، محدث‌ و رجالی‌ امامی‌.

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام