ابن بشرون

اِبْنِ‌بَشْرون‌، عثمان‌ بن‌ عبدالرحيم‌ (د پس‌ از 561 ق‌/ 1166 م‌)، اديب‌، از مردم‌ صقليه‌. بشرون‌ كه‌ عثمان‌ شهرت‌ خود را از او يافته‌ است‌، نيای‌ بزرگ‌ وی‌ بود. در تبارنامه‌ای‌ كه‌ تجانی‌ (ص‌ 366-367) برای‌ او نقل‌ كرده‌ نام‌ و نسب‌ او، «عثمان‌ بن‌ ابی‌ القاسم‌ بن‌ عبدالرحمن‌ بن‌ حشرون‌» آمده‌ است‌. نامهای‌ مذكور در اين‌ سلسله‌ نسب‌ ــ بجز عثمان‌ ــ با آنچه‌ منابع‌ ديگر آورده‌اند، تفاوت‌ دارد. ظاهراً ابوالقاسم‌ كنيۀ ابن‌ بشرون‌ بوده‌ نه‌ نام‌ پدر او، و كلمۀ «ابن‌» نيز در «ابن‌ ابی‌ القاسم‌» توسط ناسخان‌ افزوده‌ شده‌ و عبدالرحيم‌ به‌ عبدالرحمن‌ تبديل‌ گرديده‌ است‌. اين‌ احتمال‌ وقتی‌ تقويت‌ می‌شود كه‌ توجه‌ كنيم‌ كلمۀ «حشرون‌» نيز در برخی‌ از نسخه‌های‌ كتاب‌ رحله‌ به‌ صورت‌ صحيح‌ آن‌، يعنی‌ بشرون‌ ضبط شده‌ است‌ (همو، 367، حاشيه‌). در هر حال‌ از زندگی‌ ابن‌ بشرون‌ اطلاعات‌ چندانی‌ در دست‌ نيست‌، اما عمادالدين‌ كاتب‌ (قسم‌ شعراء مصر، 2/ 115) كتابی‌ با عنوان‌ المختار فی‌ النظم‌ و النثر لافاضل‌ اهل‌ العصر به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌ كه‌ تاريخ‌ تأليف‌ آن‌ را 561 ق‌ ياد كرده‌ است‌ (قس‌: حاجی‌ خليفه‌، 2/ 1624؛ المكتبة العربية، 704-705). عمادالدين‌ خود در تأليف‌ خريدة از كتاب‌ مذكور بهرۀ بسيار برده‌ (قسم‌ شعراء المغرب‌، 17- 19، 167، قسم‌ شعراء المغرب‌ و الاندلس‌، 189-191، 237) و شرح‌ حال‌ 36 تن‌ از شعرای‌ معاصر ابن‌ بشرون‌ را كه‌ در المختار آمده‌ بوده‌، با گزيده‌هايی‌ از اشعار آنان‌ آورده‌ است‌. ابن‌ جوزی‌ (8(1)/ 172) نيز می‌گويد كه‌ وی‌ شرح‌ حال‌ ابن‌ ماجد را در آن‌ كتاب‌ ديده‌ بوده‌ است‌. 

مآخذ

ابن‌ جوزی‌، يوسف‌ بن قزاوغلی، مرآةالزمان‌، حيدرآباد دكن‌، 1370 ق‌/ 1951 م‌؛ تجانی‌، عبدالله‌ بن محمد، رحله‌، به‌ كوشش‌ حسن‌ حسنی‌ عبدالوهاب‌، تونس‌، 1377 ق‌/ 1958 م‌؛ حاجی‌ خليفه‌، كشف‌ الظنون‌، استانبول‌، 1941 م‌؛ عمادالدين‌ كاتب‌، محمد بن محمد، خريدة القصر و جريدة العصر، قسم‌ شعراء مصر، به‌ كوشش‌ احمد امين‌ و ديگران‌، قاهره‌، 1951 م‌؛ همان‌، قسم‌ شعراء المغرب‌، به‌ كوشش‌ محمد مرزوقی‌ و ديگران‌، تونس‌، 1966 م‌؛ همان‌، قسم‌ شعراء المغرب‌ و الاندلس‌، به‌ كوشش‌ آذرتاش‌ آذرنوش‌ و ديگران‌، تونس‌، 1971 م‌؛ المكتبة العربية الصقلية، به‌ كوشش‌ ميكله‌ آماری‌، لايپزيک، 1857 م‌. 

زهرا خسروی‌