مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

زیورآلات | مریم محمدتبار مجموعه‌ای از اشیاء زینتی در مقیاسی متناسب با بدن انسان، از قبیل گوشواره، گردن‌بند، دست‌بند، انگشتر و جز آنها، که به‌منظور آراستن بدن و پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرند و کاربردهای متنوعی نیز در فرهنگ مردم دارند.
اسب | آذرتاش آذرنوش , پرویز رجبی , نگین خاکی , جهانشاه درخشانی اَسْب [asb]، حیوانی که از دیرباز در امور گوناگون زندگی انسان، چون سواری، کشیدن بار، راندن ارابه و سوارکاری مورد استفاده قرار گرفته است. از نظر تاریخ طبیعی، اسب جانوری برخاسته از قارۀ آمریکا ست که با شکلی متفاوت با اندام امروزین خود، به قارۀ آسیا راه یافته، و مراحلی از تکامل خود را در این قاره پیموده است. دشته...
رعد و برق | محسن ابراهیمی رَعْدوبَرْق، یا صاعقه، از پدیده‌های جوی باورساز در فرهنگ مردم، که بیشتر به‌سبب همراه‌بودن صدای غرش ابرها (رعد) و نور ساطع از آن (برق و صاعقه)، هر دو پدیدۀ جوی، یعنی رعد وَ برق، یکی انگاشته می‌شود.
خج و سیامند | اسماعیل شمس خَج و سیامَنْد، از داستانهای عاشقانۀ کهن کردی که در قالب نثر و نیز شعر هجایی به لهجه‌های کرمانجی و سورانی در مناطق مختلف کردنشین نقل می‌شود.
باران خواهی | محمد جعفری (قنواتی) آیینهایی که در دوره‌های خشک‌سالی اجرا می‌شود و عمدتاً حالت نمایشی دارند و به آن تمنای باران، طلب باران، و یا استسقا نیز می‌گویند.
حسین(ع)، امام | علی بلوکباشی , یدالله غلامی مایانی , علی بهرامیان , احمد پاکتچی , بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث , فرامرز حاج منوچهری , عبدالله مسعودی آرانی حُسِيْن (ع)، اِمام، فرزند علی بن ابی‌طالب (ع) و فاطمۀ زهرا (ع)، و نوۀ پيامبر اکرم (ص) (3 شعبان 4-10 محرم 61 ق / 8 ژانويۀ 625-10 اکتبر 680 م)، امام سوم شيعيان و شهيد کربلا
اخوان الصفا | شرف الدین خراسانی , تقی بینش اِخْوانُ الصَّفا، نام مؤلفان نوشته‌هایی که به رسائل اخوان الصفا و خُلّان الوفا مشهور شده است.
افسانه های کردی | اسماعیل شمس اَفْسانه‌هایِ کُرْدی، عنوان کتابی شامل 48 افسانه و قصه که منصور یاقوتی از ده‌نشینان کرد گردآوری و تنظیم کرده است.
چغری بیک | عثمان غازی اوز گودنلی نوادۀ سلجوق و برادر بزرگ‌تر طغرل‌بیک، مؤسس دولت سلجوقی. وی ظاهراً در فاصلۀ سالهای 380-385ق / 990-995م متولد شده است. نامش داوود و لقبش چغری (در ترکی: نام پرنده‌ای شکاری از نژاد شاهین) بود («دائرةالمعارف ...1»، VIII / 183؛ نیز نک‍ : کاشغری، 1 / 352؛ بورسلان، 5-6).
بنگ | مریم صادقی یا حَشیش، گردی که از کوبیدن برگها و سرشاخه‌های گل‌دار گیاه شاهدانه به دست می‌آید و در زمرۀ مواد مخدر است و بیشتر به‌صورت تدخین استعمال می‌شود.
زمستان | اصغر کریمی زِمِسْتان، فصل چهارم و آخرین فصل سال خورشیدی / جلالی، مشتمل بر ماههای دی، بهمن، اسفند (برجهای جدی، دلو، و حوت). زمستان مرکب از «زم» به معنی سردی و «ستان» پسوند زمان است که برای کثرت و نیز ظرفیت به کار می‌رود ( لغت‌نامه ... ).
جعفر صادق (ع)، امام | احمد پاکتچی جَعْفَرِ صادِقْ (ع)، اِمام، ابوعبدالله جعفر بن محمد بن علی بن حسين بن علی بن ابی طالب (83-148ق / 702- 765م)، امام ششم از ائمۀ مذهب شيعۀ اثناعشری و بنيان‌گذار مذهب فقهی جعفری.
زهر الربیع | محمد جعفری (قنواتی) کتابی است به عربی ساده و عامه‌فهم، تألیف سید نعمت‌الله جزایری شوشتری (1050-1112 ق / 1640 - 1700 م)، از فقهای دورۀ صفوی، مشتمل بر حکایات، لطایف، افسانه‌ها و خاطرات که با اخبار و احادیث فراوان ممزوج گردیده است.
داور، علی اکبر | اردشیر سنایی بنیان‌گذار دادگستری نوین ایران و وزیر دادگستری در سالهای نخست حکومت پهلوی اول.
اصفهان | آذرتاش آذرنوش , عباس سعیدی , احمد پاکتچی , فرامرز حاج منوچهری , مهبانو علیزاده , امیر جابری یكی از شهرهای بزرگ ایران با جمعیتی برابر 025‘127‘1 نفر (1370 ش) و نیز استان و شهرستانی به همین نام در مركز ایران.
روحوضی | زهرا خسروی روحوضی، یا تخت حوضی، گونه‌ای متأخر از نمایشهای شادی‌آور ایرانی. نام این نمایش برگرفته از مکان اجرای آن است، زیرا برای اجرای آن روی حوض خانه‌ها را با الوار می‌پوشاندند و فرش می‌کردند و دستۀ نمایش روی صحنه‌ای که حداکثر نیم متر ارتفاع داشت، به اجرای نمایش می‌پرداختند و تماشاگران نیز دورتادور حوض به تماشا می‌نشست...
طویله | شیوا جعفری طَویله، نامی عمومی برای فضای معماری مختص حیوانات و دامهای اهلی بزرگ و کوچک. واژۀ طویله در بیشتر جاهای ایران متداول است،
خزل | حسن موسوی زاده خِزِل، از ایلات لُر شیعی‌مذهب که به گویش لکی سخن می‌گویند و در شهرستانهای شیـروان ـ چرداول و مرکزیِ استـان ایلام زندگی می‌کنند.
رستاخیز، حزب | عبدالحسین آذرنگ رَسْتاخیز، حِزْب، تشکیلات سیاسی دولتی (1353-1357 ش / 1974- 1978 م)، تأسیس‌شده به دستور مستقیم محمدرضا شاه پهلوی و یکی از علتهای تشدید نارضایی منجر به انقلاب اسلامی
آخرالزمان | فتح الله مجتبایی , محمد مجتهد شبستری , احمد تفضلی آخِرٌالزَّمان، اصطلاحی كه در فرهنگ ادیان بزرگ دنیا دیده می‌شود و در ادیان ابراهیمی از اهمیت و برجستگی ویژه‌ای برخوردار است. عقاید مربوط به آخرالزمان بخشی از مجموعۀ عقایدی است كه به پایان این جهان و پیدایش جهان دیگر مربوط می‌شود و ادیان بزرگ دربارۀ آن پیشگوییهایی كرده‌اند. در این مقاله نخست به بررسی عقاید مسلم...
طلسم | محمد کریمی زنجانی اصل , ملیحه کرباسیان طِلِسْم، نقشها و نوشته‌های جادویی یا تنجیمی، یا اشیاء دربردارندۀ این نقشها یا نوشته‌ها و یا اشیائی با خاصیتی منحصربه‌فرد که به‌قصد دخالت در پدیده‌های طبیعی و اندیشه‌ها و احساسات و امور روزمرۀ آدمی و تغییردادن رخدادها به‌کار گرفته می‌شوند.
شیرینی | نیره افتخاری شیرینی، از خوردنیها و تنقلات شیرین با کاربردهای آیینی.
آفتابه لگن | عباس تراب زاده آفْتابه لَگَن، وسیلۀ شستن دست، پیش و پس از صرف غذا، در مجالس میهمانی و خانواده‌های اعیان و اشراف که در گذشته رواج داشت.
ابومسلم خراسانی | صادق سجادی , علی بهرامیان (ز ح 100- مق‍ ‍137 ق / 718-754 م)، سردار پرآوازۀ ایرانی.
جوامع الحکایات و لوامع الروایات | پگاه خدیش جَوامِعُ الْحِکایاتْ وَ لَوامِعُ الرِّوایات، مجموعه داستانی بزرگ تألیف سدیدالدین محمد عوفی در سدۀ 7 ق / 13 م.
آش رشته | رویا فتح الله زاده آشِ رِشْته، از غذاهای ملی و آیینی ایرانیان. این غذا افزون بر مصرف غذایی به بهانه‌های مختلف که ریشه در باورها و اعتقادات مردم دارد، پخته می‌شود.
سفره نذری | ملیحه کرباسیان نذری که با مراسمی خاص ادا می‌شود و انواع گوناگون دارد. نذر، نوعی مبادله با جهان مینوی و نیروهای فوق طبیعی است (همایون‌سپهر، 9).
بقچه | اصغر کریمی یا بُغچه، بُخچه، پارچه‌ای به شکل مربع برای بسته‌بندی، حفظ و نگهداری یا حمل وسایل و لباس.
خاله رورو | نسیم مقرب خاله‌رو‌رو، از نمایشهای معروف شادی‌آور زنانه، که در بسیاری از مناطق ایران اجرا می‌شده است.
خروس | محسن ابراهیمی خُروس، مرغ نر خانگی از راستۀ ماکیان با نژادهای گوناگون و دارای نقش و مقام ویژه در ادیان، اساطیر، ادبیات و فرهنگ و فولکلور ایران.
جزئی و کلی | امیر حسین ساکت جُزْئی وَ کُلّی، از اصطلاحات فلسفه و منطق در تقسیم مفاهیم، معانی و تصورات. بر پایۀ تعریف رایج میان حکما و منطق‌دانان جزئی آن است که نفسِ تصورِ آن مانع از وقوعِ شرکت در آن باشد؛ و در مقابل، کلی آن است که نفسِ تصورِ آن مانع از وقوعِ شرکت نباشد (فارابی، 58؛ ابن‌سینا، الشفاء، الٰهیات، 195-196؛ جرجانی، 103، 239).
جمال آباد | میترا آقامحمدحسنی جمال ‎آباد \ jamāl-ābād\ ، درگذشته روستایی از توابع شمیران، و امروزه محله‎ای در شمال کلان‎شهر تهران.
جاری | سارا حسامی جاری، از اصطلاحات خویشاوندی در فرهنگ مردم ایران که در تعریف آن آمده است: زنِ برادر شوهر، زن برادر نسبت به زن برادر دیگر، دو زن که هر یک زن یکی از دو برادرند
بامدی | علی بلوکباشی بامَدی، یا بامِذی، بااَمْدی (= بابا احمدی)، طایفه‌‌ای بزرگ از طوایف لر شیعه مذهب ایل بختیاری (ﻫ م)، پراکنده در ناحیه‌‌ای گسترده در دو استان چهار محال و بختیاری و خوزستان. بامدی از اتحاد طوایف «دورکی‌‌باب» و یکی از بابهای چهارگانۀ هفت لنگ بختیاری تشکیل یافته است.
اسطوره | عسکر بهرامی , محمدحسین باجلان فرخی ‌اُسْطوره، روایتهای نمادین دربارۀ ایزدان یا موجودات فوق انسانی در زمانها و مکانهای نامشخص.
چوب و فلک | محسن ابراهیمی چوب و فَلَک، از ابزارهای رایج و قدیمی برای تنبیه و تأدیب مجرمان، خاطیان، و شاگردان مکتب‌خانه‌ها در ایران.
امیر و گوهر | حسن ذوالفقاری اَمیر و گوهَر، از داستانهای عاشقانۀ محلی ایران و رایج در مازندران که دربارۀ عشق امیر پازواری به گوهر است
رویتر، امتیاز | عباس قدیمی قیداری رویْتِر، اِمْتیاز، قرارداد و امتیازی که دولت قاجار در دورۀ سلطنت ناصرالدین شاه (1264-1313 ق/ 1848-1895 م)، و صدراعظمی میرزا حسین خان سپهسالار (مشیرالدوله) در 1289 ق/ 1872 م، به بازرگانی به نام پاول‌ یولیوس رویتر 1816- 1899) داد. از این قرارداد به «امتیاز راه‌آهن» نیز یاد شده است. رویتر، یهودی‌ای آلمانی‌تبار ب...
انار | علی بلوکباشی اَنـار، میوۀ درختی از تیرۀ موردیها یا پونیكاسه، و از جنس پونیكا و گونۀ گراناتوم (گل گلاب، 232؛ ثابتی، 50).
آب سنجی | جواد صفی نژاد آبْ‌سَنْجی، سنجش آب بر طبق مقررات عرفی مخصوص كه از روزگاران كهن در ایران به دو شكل سنجش حجمی و سنجش زمانی متداول است.
اسفنج | بخش علوم زیستی اسفنج \ esfanj\ ، هریک از چندین‌هزار گونه جانور بی‌مُهرۀ آبـزی که دارای اسکلتی متخلخل‌اند و شاخۀ پُریفِرا از سلسلۀ جانوران را تشکیل می‌دهند؛ همچنین، اسکلت فراوری و خشک‌شدۀ برخی گونه‌های این جانوران، که به‌عنوان جسمی با خاصیت آب‌کشی (جذب آب)، مصرف تجاری دارد، اسفنج نامیده می‌شود.
خاکسپاری | اصغر کریمی خاکْ‌سِپاری، یا دفن، سنت دیرینۀ به‌خاک‌سپردن پیکر بی‌جان مردگان، مرکب از اعمال ترتیبی: غسل، کفن، نماز، گذاشتن در لحد، تلقین و پر کردن قبر با خاک پس از مراسم تشییع.
بهمن پهلوی، کاخ | شیده لالمی بهمن پهلوی، کاخ \ kāx-e bahman-e pahlavī\ ، از بناهای تاریخی در مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد و محل اقامت بهمن پهلوی، اکنون یکی از دفترهای یونسکو در ایران.
پوشاک | علی بلوکباشی , عسکر بهرامی , احمد پاکتچی , مهبانو علیزاده مجموعۀ جامه‌هایی از پوست، الیاف گیاهی، پشم، کتان و ابریشم و جز آن که آنها را در اصل برای پوشاندن اندامهای بدن و مصون نگهداشتن آنها در برابر عاملهای طبیعی، اقلیمی و آب و هوایی می‌پوشند.
خلافت | احمد پاکتچی خِلافَت، اصطلاحی در فرهنگ اسلامی که ریشه در قرآن کریم دارد؛ بنیاد آن به خلافت آدم و داوود (ع) بر روی زمین بازمی‌گردد
جسم | حسین معصومی همدانی جِسْم، يكی از مفاهيم بنيادی فلسفه و كلام اسلامی. از ديدگاه فلاسفۀ اسلامی، جسمِ محسوس، از آن نظر كه تغيير در آن رخ می‌دهد، يا از آن نظر كه متحرك يا ساكن است،‌ موضوع علم طبيعی است (ابن سينا، النجاة،‌ 158،‌ الشفاء، سماع طبيعی، 7،‌ الاٰلهيات ... ، 2، نيز 7-8، كه تفاوت ميان نحوۀ پرداختن علم طبيعی و ما بعدالطبيعه ر...
سفال و سفالگری | تقی آشوری دو مفهوم مربوط به هنر کهنِ ساختن اشیاء از گل رُس ورزداده، شکل‌گرفته، پخته‌شده و بیشتر لعاب‌خورده.
آ. اس. پ. | سعیده صائبی مقدم آ. اس. پ. \ ā-es-pe\ ، مجتمعی مسکونی، اداری و تجارتی، واقع در منطقۀ 6 شهرداری تهران. این مجتمع که از ساختمانهای بلند شهر تهران به شمـار می‌آید، در زمینی به مساحت 000‘50 مـ2 مشتمل بر 3 برج 23 طبقه در اراضی ونک واقع شده است.
بیت المقدس | صادق سجادی , عباس سعیدی , عسکر بهرامی , احمد پاکتچی , فرامرز حاج منوچهری , فاطمه لاجوردی , الگ گرابار بِیتُ‌الْمُقَدَّس‌، یا بیت‌المَقْدِس‌، قُدْس‌، شهری‌ باستانی‌ در سرزمین‌ فلسطین‌، از مراكز ادیان‌ الاهی‌ و نخستین‌ قبلۀ مسلمانان‌.
رستم، ایل | حسن موسوی زاده رُسْتَم، یا رستمی، یکی از طایفه‌های لر شیعی‌مذهب ساکن در بخش رستم، در شهرستان ممسنی، واقع در استان فارس

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام