مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

جدل | غلامرضا اعوانی جَدَل، یکی از صناعات خمس در منطق. لفظ جدل در لغت به معنای جنگ، ستیزه، نزاع، خصومت، دشمنی، نزاع لفظی، مشاجره و مناظره است ( لغت‌نامه...، معین، انوری، ذیل واژه)، و اصل آن در زبان عربی از عبارت «اجدلتُ الحبلَ ای احکمتُ فتلهُ»، یعنی محکم تافتن رسن گرفته شده است و جدیلْ رسنِ محکم است (ابن منظور، نیز قاموس، ذیل واژ...
اجتهاد | احمد پاکتچی , ابوالقاسم گرجی اصطلاحی است فقهی كه بر كوشش فقیه در به دست آوردن حكم شرعی از منابع فقه دلالت دارد. فقیهی كه احكام را با اجتهاد خود به دست می‌آورد، «مُجْتَهِد» و آن كس را كه از وی پیروی می‌كند، «مقلد» گویند.
اهل سنت و جماعت | اَهْلِ سُنَّتْ وَ جَماعَت، اصطلاحی در گروه‌بندیهای مذهبی مسلمانان كه در طی قرون متمادی ناظر به گرایش مذهبی اكثریت مسلمانان بوده است. نسبت به اهل سنت و جماعت با رعایت اختصار، به صورت «سنی» شهرت یافته است.
سوزن دوزی بلوچ | مریم بیجاری سوزن‌دوزیِ اشکال هندسی بر روی پارچه، با نخهای رنگارنگ ابریشمی.
بیرانوند | سکندر امان الهی بهاروند بِیرانْوَنْد، یا به‌ زبان‌ لُری‌ بَیرَنْوَن‌ از ایلات‌ لك‌ زبان‌ و شیعی‌ مذهب‌ لرستان‌.
علم و صنعت ایران، دانشگاه | حسن موسوی زاده دانشگاهی دولتی و از نخستین مؤسسه‌های آموزش عالی در ایران.
عطار | محمد جعفری (قنواتی) عَطّار، مشهور به شیخ عطار و عطار نیشابوری، از شاعران و عارفان بزرگ سدۀ 6 و اوایل سدۀ 7 ق / 12 و 13 م.
حزقیال | بخش عرفان حِزْقیال، یکی از انبیای بزرگ بنی‌اسرائیل، پس از ارمیا و اشعیا، که کتابی نیز به نام او در عهد عتیق وجود دارد.
بومادران | پیمان متین گیاهی خوشبو با بوی تند و مزه‌ای تلخ و مصارف فراوان در طب مردمی.
چهار اویماق (شهرستان) | علی محمد مرادیان منفرد یا چاراویماق، شهرستانی واقع در جنوب استان آذربایجـان شرقـی. این شهرستان بـا 208‘ 3 کمـ 2 وسعت و 665‘34 تن جمعیت، از شمال به شهرستان هشترود، از شمال شرقی به شهرستان میانه، از جنوب شرقی به شهرستان ماه‌نشان واقع در استان زنجان، از غرب به شهرستان مراغه، و از جنوب غربی به شهرستان شاهین‌دژ و تکاب واقع در استان آذرب...
ملک، باغ و عمارت | شیده لالمی از بزرگ‌ترین باغهای قدیمی شمیران، در محلۀ گلاب‌دره و از تفریحگاههای مردم در دوران قاجار و پهلوی، ثبت ـ شده در فهرست آثار ملی.
حمومک مورچه داره | مریم سامعی حَمومَکْ مورْچه داره، از بازیهای سنتی و گروهی کودکان.
چله نشینی | محمدحسین باجلان فرخی چِلّه‌نِشینی، در اصطلاح اهل طریقت، اعتکاف و خلوت‌گزینی برای تقرب به خدا. مدت زمان این خلوت در عرف برخی از صوفیان و عارفان، 40 روز کامل است و این مدت را به حدیثی از پیامبر اسلام (ص) نسبت می‌دهند
بقال بازی | محمد کریمی زنجانی اصل از جمله نمایشهای شاد سنتی ایرانی و مشهورترین نمایش «مضحکه و تقلید» که ریشۀ آن را در بازیهای نمایشی عامیانه و دلقکهای درباری از روزگار ساسانی، بـه‌ویژه در مراسم آیینی مانند بر‌نشستن کوسه (نک‍ : ه‍ د، کوسه بر‌نشین) و میر نوروزی (ه‍ م)، و رقصهایی که در عهد صفوی، توسط پوست‌بزپوشان اجرا می‌شد
آزادسرو | علی بهرامیان آزادْسَرْو [āzād-sarv] (سـدۀ 4ق/ 10م)، از نـخـسـتـیـن گردآورندگان روایات ملی ایران، به‌ویژه روایات مربوط به رستم که اثر او یکی از منابع شاهنامۀ فردوسی بوده است.
بیت المال | صادق سجادی بِیتُ‌الْمال‌، عنوانی‌ كه‌ از آغاز تشكیل‌ دولت‌ اسلامی‌ بر مجموعۀ داراییهای‌ موجود یا بالقوۀ دولت‌، و نیز محل‌ و موضعی‌ كه‌ بخش‌ منقولِ این‌ داراییها را در آنجا گرد می‌آوردند و سپس‌ تحت‌ شرایط و قوانینی‌ برای‌ مصالح‌ عامۀ مسلمانان‌ و جامعۀ اسلامی‌ خرج‌ می‌كردند
بهداروند | معصومه ابراهیمی بِهْدارْوَنْد، یا بختیاروند، طایفه‌ای‌ از طوایف‌ لُر بختیاری‌ شاخۀ هفت‌ لنگ‌. این‌ طایفۀ بزرگ‌ و مهم‌ بختیاری‌ به‌ بیداروند و بختیاری‌وند نیز شهرت‌ دارد.
ابومنصور موفق هروی | بخش علوم (سدۀ 4 و 5 ق / 10 و 11 م)، فرزند علی، پزشك و داروشناس ایرانی و مؤلف كهن‌ترین كتاب فارسی موجود در داروشناسی.
سادات اخوی | علی کرم همدانی سادات‎اخوی \ sādāt axavī\ ، یا اخوی، از خاندانهای سیاست‌پیشه در دورۀ قاجار و پهلوی.
تسبیح | محسن احمدی دانه‌های به رشته کشیده‌شده که ذکرها، اوراد و دعاها را بدان شمارند.
آصف الدوله، اللهیار خان | بخش تاریخ \āse(a)f-od-dowle\، اللٰهیار خان، فرزند محمد خان بیگلربیگی قاجار دولّو، یوخاری‌باش (د پس‌از 1264 ق / 1848 م)، دولتمرد دورۀ قاجار و صدراعظم فتحعلی شاه.
زورخانه | محسن احمدی باشگاهی برای ورزشهای باستانی. واژۀ زورخانه که برگرفته از «زور» به معنای نیرو و توانایی است، در ترکیب با «خانه» مفهوم جدیدی می‌یابد، همچون گلخانه و کارخانه.
خوراک | علی بلوکباشی مواد گیاهی، گوشتی و خوردنیهای دیگری که پس از یک فرایند فرهنگی، به‌صورت غذای انسانی در‌می‌آیند؛ بنابراین، همۀ موادی که هنوز صورت طبیعی دارند، هرچند می‌توانند خوردنی باشند، چون فرایند تغییر و تبدیل فرهنگی را نگذرانده‌اند، به مفهوم فرهنگی نمی‌توانند خوراک یا غذا باشند.
بوستان | اصغر دادبه بوسْتان، یا سعدی نامه، هنری ترین وشاعرانه‌ترین مثنوی حكمی ـ اخلاقی در ادب فارسی، سرودۀ سعدی (ه‍ م)، شاعر پرآوازۀ ایران در سدۀ 7ق / 13م. با آنکـه سعدی به نام كتاب دیگر خود گلستان تصریح كرده است
امت | حسن انصاری اُمَّت، واژه‌ای با بُرد معنایی بسیار وسیع كه می‌تواند جامع مفاهیمی چون قوم، قبیله، عشیره، گروههای نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبی كه تحت لوای هدایت یك پیامبر قرار دارد، باشد (نک‍ : تركی، 30). این واژه بار اسلامی دارد، ولی با این وصف، در قرآن بر غیر مسلمانان نیز اطلاق شده است، و ازاین‌رو، می‌تواند به معنای «...
ابن زیدون | مهران ارزنده اِبْن‌زَيْدون، ابوالوليد، احمد بن عبدالله بن احمد بن غالب بن زيدون مخزومی (394-463 ق/ 1003-1070 م)، شاعر و كاتب اواخر عصر اموی و اوايل دورۀ ملوك‌ الطوايف در اندلس. با آنكه اطلاعات بسياری از زندگی او در دست است، هنوز پاره‌ای جزئيات مهم زندگی او، به ويژه آنچه مربوط به تحولات دورۀ فتنه و حكومت بنی جهور در قرطبه ...
شیر سنگی | عباس قنبری عدیوی شیرِ سَنْگی، مجسمه‌ای سنگی به‌شکل شیر که در مناطقی از ایران روی گور برخی از بزرگان، ازجمله کلانتـران، ریش‌سفیدان، و جوانمردان و پهلوانان می‌گذارند.
ثلاث باباجانی | شیوا جعفری ثَلاثِ باباجانی، شهرستانـی در استـان کرمانشاه. ایـن شهرستان مرزی از شمال به شهرستان پاوه، از شرق به شهرستان جوانرود، از جنوب به شهرستان سرپل ذهاب و از غرب به کشور عراق محدود است (نک‍ : اطلس، 160).
اقطاع | صادق سجادی اصطلاحی در امور ارضی، مالیاتی و دیوانی در قلمرو اسلام، و آن واگذاری زمین، آب، معدن یا منافع حاصل از آن، یا واگذاری حقِ گردآوری خراج و مالیات، یا واگذاری محلی برای كسب و كار است به كسی به طور محدود و در زمانی معین یا نامحدود. این معنی در طی قرون متحول شده، انواع و صورتهای مختلفی یافته، و مفهوم و مدلول آن مورد ...
خدا آفرین | حسن موسوی زاده خُداآفَرین، نام بخش و پلی تاریخی در شهرستان کلیبر، واقع در شمال آذربایجان شرقی.
حلیمه خاتون، امام زاده | عاطفه غفوری حَلیمه خاتون، اِمامْزاده‌، امامزاده‌ای در شهر تبریز، واقع در محلۀ قدیمی چرنداب، در کنار مسجد امامزاده، مشهور به خانم امامزاده‌سی.
آرژانتین | آرْژانْتین [āržāntīn] (در اسپانیایی: آرْخِنْتینا)، با نام رسمی جمهوری آرژانتین، کشوری بزرگ که بیشتر انتهای جنوبی آمریکای جنوبی را در برمی‌گیرد. مساحت آن 092‘780‘2 کم‍ـ 2، و پایتخت آن شهر بوئِنوس‌آیْرِس است. این کشور بین °22 تا °52 عرض جنوبی (حدود 500‘ 3 کمـ‍ از شمال تا جنوب) و °54 تا °74 طول غربی (در عریض‌تری...
اسب | آذرتاش آذرنوش اَسْب، حیوانی که از دیرباز در امور گوناگون زندگی انسان، چون سواری، کشیدن بار، راندن ارابه و سوارکاری مورد استفاده قرار گرفته است. از نظر تاریخ طبیعی، اسب جانوری برخاسته از قارۀ آمریکاست که با شکلی متفاوت با اندام امروزین خود، به قارۀ آسیا راه یافته، و مراحلی از تکامل خود را در این قاره پیموده است. دشتهای آسیا...
عقرب | محسن احمدی عَقْرَب، یا کَژدم، جانوری کوچک، سمی و خطرناک که به‌سبب برخی ویژگیها بازتاب فراوان در فرهنگ مردم دارد.
اب | آذرتاش آذرنوش اَب، در عربی به معنی پدر و دارای معانی فرعی جد یا یكی از اجداد، عم یا یكی از اعمام، شوی، صاحب و برخی معانی دیگر است. این كلمه، یك واژۀ بسیار كهن سامی، و به صورت bº، در همۀ زبانهای سامی‌ معروف است (نک‍ : قاموسها؛ نیز ولفنسون، 283؛ مشكور، 1 / 1 به بعد). شكل آرامی ‌كلمه یعنی abba در قرن اول میلادی، میان یهودیان ...
جهانگیر نامه | محمد جعفری (قنواتی) , حسن ذوالفقاری جَهانْگیرْنامه، منظومه‌ای حماسی در سرگذشت جهانگیر پسر رستم که پس از نبردهای شجاعانه به دست دیو کشته می‌شود. منظومه در بحر متقارب سروده شده و شامل 300‘6 بیت است.
امیر الامرا | نادیا برگ نیسی اَمیرُ الْاُمَرا، عنوان بالاترین منصب نظامی، فرمانده عالی، نایب یا قائم مقام فرمانروا كه گاه به صورت میرمیران یا امیر امیران نیز به كار رفته است.
ارمنیان | آندرانیک سیمونی اَرْمَنیان، یکی از گروههای قومی ساکن در ایران و منطقۀ قفقاز. قوم ارمنی از اختلاط ساكنان بومی یا نخستین ساكنان سرزمین ارمنستان با اقوام هندواروپایی پدید آمد
احمد شاه درانی | مجید سمیعی اَحْمَدْشاهِ دُرّانی (1134-1186ق/ 1722-1772م)، پایه‌گذار سلسلۀ درانی در افغانستان.
یورد، چشمه | یا چشمۀ یورت، چشمه‌ای واقع در شمال درۀ دارآباد، زیر گردنۀ تلهرز.
باقلانی | حسن انصاری , جلیل امیدی باقِلّانی، ابوبکر محمد بن طیب (د23ذیقعدۀ 403ق/ 5 ژوئن 1013م)، متکلم نامدار اشعری مذهب، برخی منابع او را ربَعَی خواندند (سکونی، 253) که بیانگر نسب عربی اوست. تاریخ تولد وی به درستی روشن نیست، ولی برخی حوالی سال 328ق/ 940م را محتمل می‌دانند (وات، 76؛ ﻧﮑ: GAS,T/ 608؛ قس : خضیری، 2). احتمالأ او در بصره به دنیا آم...
جانکی | معصومه ابراهیمی جانَکی، از طوایف لر شیعی مذهب پراکنده در منطقه‌ای به همین نام در استان خوزستان. منطقۀ جانکی در دامنۀ غربی ارتفاعات مُنگَشْت میان قلمرو ایلات بهمئی، بختیاری و طایفۀ مَکوند قرار گرفته است. این منطقه در گذشته از توابع مالمیر (مال امیر/ ایذج/ ایذه) بود. جانکی از سمت جنوب به خاک ایل بهمئی، از غرب به رامهرمز، از شم...
اوگتای | مصطفی موسوی اوگْتای، یا اُگَدی پسر سوم و جانشین چنگیزخان و دومین فرمانروای بزرگ مغول (د 639 ق/ 1241 م). به گزارش جوینی «قاآن را پیش از حلول به محل پادشاهی، نام اوگتای بود» (1/ 142). در جامع التواریخ جای نام نخستین وی خالی مانده، و رشیدالدین فضل‌الله متذكر شده كه وی از آن نام ناخرسند بوده «و بعد از آن، نام او اُگِدای كردن...
غیبی، امام زاده | حسن موسوی زاده زیارتگاهی در محلۀ دارآباد.
افتری | حبیب برجیان افتری \aftarī\، گویش دهکدۀ افتر (و چند آبادی وابسته به آن) واقع در 30کیلومتری سمنان، در جادۀ فیروزکوه.
ابوحیان توحیدی | علیرضا ذکاوتی قراگزلو علی بن محمدبن عباس (ح 310- ح 414 ق / 922-1023 م)، ادیب و فیلسوف.
براهین اثبات باری | محمد جواد انواری بَراهینِ اِثْباتِ باری، برهانهای اثبات وجود خدا، توسل به روشهای عقلانی در اثبات وجود خدا یكی از راه‌های حصول اعتقاد دینی شمرده می‌شود، اما در عین حال اذعان به برتری معرفت فطری و شهودی خدا، افزون بر صوفیه و منكران روشهای برهانی، مورد توجه دیگر متفكران اسلامی نیز بوده است و بسیاری از كسانی كه در كوششهای عقل اثب...
امامزاده | محسن احمدی اِمامْزاده، فرزند یا نوادۀ یکی از امامان دوازده‌گانۀ شیعه که توسعاً به آرامگاه آنان نیز گفته می‌شود.
ابو بصیر | احمد پاکتچی عنوان مشترک دو تن از راویان امامیه و اصحاب امام باقر و امام صادق (ع) به نامهای یحیی بن ابی‌القاسم اسدی و لیث بن بَخْتَری مرادی.
عین علی و زین علی، امام زادگان | حسن موسوی زاده امامزادگانی در محلۀ پونک، واقع در منطقۀ 5 شهرداری تهران.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام