مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

پشم | پیمان متین الیاف پوشش بدن حیوانات اهلی چون گوسفند و شتر و همچنین الیاف نرمی که از بن موی بز تولید می‌شود که به آن کُرک نیز می‌گویند.
تقریظ | اصغر دادبه , فرشید سادات شریفی درآمد ستایش‌آمیز بر یک اثر همراه با تأیید و ستایش نویسنده، و نیز معرفی کتاب. تقریظ، مصدر باب تفعیل از ریشۀ «ق، ر، ظ» در لغت به معنی مطلقِ مدح کردن و ستودن، و نیز به معنی ستودن شخص زنده، به حق یا به باطل ( تاج...، ذیل قرظ؛ ابن منظور، ذیل واژه؛ زوزنی، 570) است. تقریظ در اصطلاح دارای دو معنا ست:
ترکه بازی | مهدیه خواجگان یا چوب‎بازی، بازی نمایشی با حرکاتی موزون با استفاده از چوب حمله (ترکه) و چوب دفاع همراه با اجرای ضرب‌آهنگ ساز و دهل.
چرخ | اصغر کریمی چَرْخ، واژه‌ای برگرفته از صورت پهلوی «چَخرَگ» و اوستایی «axra-č»، استوانه‌ای که ارتفاع آن نسبت به سطح قاعده بسیار اندک، و کلاً به شکل سطح مستدیری است
اطلس | محمدحسن گنجی رشته‌کوهی در شمال غربی آفریقا. کوههای اطلس با جهت جنوب غربی ـ شمال شرقی، به‌طول 000‘ 2 کمـ از اقادیر (بندری در مراکش) در جنوب غربی تا شهر تونس (پایتخت تونس) در شمال شرقی کشیده شده‌اند (بریتانیکا).
جهم بن صفوان | علی رضا سید تقوی ابـومحـرز (مق‍ 128ق / 746م)، متـکـلـم برجستۀ اواخر دورۀ اموی.
لواسان | ناصر پازوکی طرودی بـاغ ـ شهری کـه از بـه هـم پیوستن چند روستای نزدیک هم در دهستان لواسان کوچک، در دهۀ 1340 ش پدید آمده است.
جت، | مریم صادقی جَت، یا جات (در متون: به صورت جط و جاط)، یک گروه ناهمگن قومی ـ زبانی نیمه‌کوچنده، و از نژاد آریایی یا هند و ایرانی.
ابن زیاد | صادق سجادی اِبْنِ زياد، ابوحفص‌ عبيدالله‌ (مق‍ 67 ق‌/ 686 م‌)، سردار مشهور امويان‌ و والی‌ خراسان‌ و عراق‌. او از مادری‌ كنيز به‌ نام‌ مرجانه‌ زاده‌ شد (بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، 4(2)/ 75) كه‌ سپس‌ به‌ ازدواج‌ شيرويۀ ايرانی‌ درآمد و عبيدالله‌ در خانۀ او پرورش‌ يافت‌. هم‌ ازين‌ رو گفته‌اند كه‌ خللی‌ در گفتار ابن‌ زياد را...
خلیل بن احمد | بابک فرزانه خَلیلِ بْنِ اَحْمَد، ابوعبدالرحمان خلیل بن احمد فَراهیدی (فُرْهُودی) اَزْدی بصری، دستور‌دان و فرهنگ‌نویس مشهور، و بنیان‌گذار دانش‌ آواشناسی و عروض عربی.
چشم زخم | علی بلوکباشی چَشْمْ‌زَخْم، گزند و زیانی که به باور مردم در اثر نگاه ستایشگر یا حسدآلود، یا زبان تمجید‌آمیز دوستان و آشنایان شورچشم، و یا دشمنان و بدخواهان نظر‌تنگِ حسود به انسان، حیوان، نبات و شیء می‌رسد و به اصطلاح چشم یا نظر می‌خورند
آذربایجان غربی | عباس سعیدی , محمدحسن گنجی آذَرْبایْجانِ غَرْبی، یکی از استانهای کوچک ایران میان °35 و ´58 تا °39 و ´47 عرض شمالی و °44 و ´2 تا °47 و ´23 طول شرقی که در منتهى الیه شمال غربی ایران واقع است و از شمال به‌جمهوری‌آذربایجان و ترکیه، از مغرب به ترکیه و عراق، از جنوب به استان کردستان و از شرق و جنوب شرقی به ترتیب، به استانهای‌آذربایجان‌شرقی و...
حاجی فیروز | الهه شایسته رخ حاجی‌فیروز، از کهن‌ترین پیکهای نوروزی که با خوانندگی و نوازندگی، پایان زمستان و آمدن نوروز را بشارت می‌دهد
افسران حزب توده ایران، سازمان | مجید رهبانی ‌‌‌افسران حزب تودۀ ایران، سازمان \sāzmān-e afsarān-e hezb-e tūde-ye īrān\، تشکیلات نظامی وابسته به حزب تودۀ ایران (ح 1321-1333 ش). پس ‌از اشغال ایران در شهریور 1320، برکناری رضاشاه از سلطنت و بازشدن فضای سیاسی، حزب تودۀ ایران (ه‍ م) در مهرماه آن سال تأسیس شد. با گسترش‌یافتن فعالیتهای این حزب، گرایش به اندیشۀ ...
صابئین | عادل شیرالی صابِئین، یا صُبّی‌ها، به معنای تعمیدشوندگان، تعمیدکنندگان یا تعمیدیون (اهل تعمید)، که پیروان یحیای تعمیددهنده‌اند و تعمید رکن اصلی و مهم دین آنها ست و به نام مُغتسله (سر و تن شویندگان) نیز شناخته می‌شوند. واژۀ صابئین مأخوذ از زبان آرامی شرقی، و بُنْ‌واژۀ آن «صَبا» به معنای تعمید در آب جاری است
اسکندرنامه | مجدالدین کیوانی اِسْكَنْدَرْنامه‌، عنوان‌ مجموعه‌هایی‌ منثور یا منظوم‌ كه‌ موضوع‌ اصلی‌، یا محور مطالب‌ آنها، اسكندر (ه م‌) مقدونی‌ است‌. البته‌ شم‍اری‌ آثار منظوم‌ یا منثور با عنوان‌ «اسكندرنامه‌» نیز وجود دارد كه‌ موضوع‌ آنها هیچ‌ - یا چندان‌ - ارتباطی‌ به‌ اسكندر مقدونی‌ ندارد. بعضی‌ از سرایندگان‌ نیز ظاهراً به‌ سبب‌ شهرت...
پهلوی، زبان و ادبیات | حسن رضایی باغ بیدی پَهْلَوی، زَبانْ وَ اَدَبیّات، واژۀ پهلوی در اصل به معنای «منسوب به پهلو (= پارت)» است که از دورۀ هخامنشی به بعد از استانهای شمال شرقی ایران بود و در کتیبه‌های هخامنشی پرثوه1 نامیده شده است. بنابراین، پهلوی در اصل نام زبان رایج در استان پارت بوده است که امروزه پارتی نامیده می‌شود.
عاشیق | ساغر برجی عاشیق، خواننده، نوازنده، آهنگ‌ساز، داستان‌سرا، نقال و شاعر مردمی آذربایجان که در عروسیها و مجالس جشن روستاییان و قهوه‌خانه‌ها ساز می‌زند و داستانهای عاشقانه و رزمی فولکلوریک می‌خواند.
سنگ باران | سپیده اسکندرزاده سنگی که مردم به هنگام خشک‌سالیها برای بارش باران به آن متوسل می‌شدند.
آشپزی | معصومه ابراهیمی آشْپَزی، ساز و کار آماده‌سازی خوراکهای گوناگون با بهره‌‌گیری از روشها و فنون و ابزار مختلف به منظور دستیابی به طعم و مزۀ مطلوب و قابلیت گوارش بهتر.
اندونزی | محمدحسن گنجی اَنْدونِزی، پرجمعیت‌ترین كشور مسلمان جهان واقع در جنوب شرقی آسیا، مركب از چندین هزار جزیرۀ كوچك و بزرگ با وسعت تقریبی 568‘957‘1 كمـ2 كه 885‘583‘203 نفر (1996م/ 1375 ش) را در خود جای داده است.
بیات اصفهان | حسین میثمی بَیاتِ اِصْفَهان‌، آواز، یكی از آوازهای‌ اصلی در ردیف‌ و نظام‌ دستگاهی موسیقی كلاسیك‌ ایران‌.
بلباس | معصومه ابراهیمی بِلْباس‌، نام‌ کهن‌ یکی‌ از ایلات‌ و نیز اتحادیه‌ای‌ از ایلات‌ کرد پراکنده‌ در نواحی‌ کردستان‌ ایران‌ و عراق‌.
اصانلو | علی بلوکباشی یا اُصالو، نام گروهی ایلی ـ عشایری از اقوام ترك زبان ایران. نام این گروه عشایری در متنهای تاریخی به صورتهای گوناگون اوسالو (اسكندربیك، 2 / 1085)، اوصالو (افشار، 11)، اسانلو، آسانلو (ظل السلطان، 43، 63) و اوصانلو (اعتمادالسلطنه، مطلع الشمس، 3 / 379؛ حكیم الممالك، 30) نیز آمده است. احتمالاً نام این گروه عشایر ت...
آب ‎حیات | محمد جعفری (قنواتی) آبِ حَیات، یا آب خضر، آب زندگانی، آب زندگی، چشمۀ زندگانی، عین‌الحیات، چشمۀ جوانی، آب حیوان، چشمۀ جاودانگی، چشمه‌ای است در ظلمات یا پایان جهان یا پشت کوه قاف که با شنا کردن در آن و شست‌وشوی تن با آب آن، و یا نوشیدن از آن می‌توان به عمر جاودانه دست یافت.
جعفرخان مشیرالدوله | سید علی آل داوود جَعْفَرْخانِ مُشیرُالدّوله (د 1279ق / 1862م)، مـلـقـب بـه مهندس باشی از رجال سیاسی دورۀ قاجار، و پسر میرزا محمدتقی وزیر و برادرزادۀ حاجی میرزاحسن، پدر میرزا بزرگ قائم‌مقام اول. او از اواسط دورۀ فتحعلی‌شاه تا دهه‌های میانی پادشاهی ناصرالدین شاه، مناصب و مشاغلی عالی داشت.
اقیانوس | بخش جغرافیا اقیانوس \oqyānūs\، حجم پیوسته‌ای از آب شور که در حوضه‌های عظیمی از سطح زمین محصور است. اگر از فضا به زمین بنگریم، تسلط اقیانوسها بر روی زمین به‌روشنی آشکار می‌گردد. اقیانوسها و دریاهای حاشیه‌ای با عمق میانگین 795‘ 3 متر، نزدیک به 71٪ از سطح کرۀ زمین را در بر دارند. پهنه‌های خشکی زمین با ارتفاع میانگین 840 متر...
فرامرزنامه | ابوالفضل خطیبی فَرامَرْزْنامه، عنوان دو منظومۀ پهلوانی از دو سرایندۀ مختلف دربارۀ زندگی، جنگها و ماجراهای فرامرز، پسر رستم که در قرنهای 5-6 ق / 11-12 م، به پیروی از شاهنامۀ فردوسی سروده شده‌اند.
پیش پرده خوانی | عباس بهارلو اجرای نمایشِ کوتاه فکاهی یا طنزآمیزِ تک‌نفره‌ای که در یک دورۀ خاص در تماشاخانه‌های تهران و برخی از شهرستانها، پیش از نمایش اصلی، یا در فاصلۀ بین دو پردۀ نمایشِ اصلی، همراه با موسیقی اجرا می‌شد.
چادر شب | مریم محمدتبار چادُرْشَب، پارچه‌ای با نقش پیچازی و رنگارنگ، بافته شده از نخ ابریشم طبیعی، نخ ابریشم کجین (نامرغوب) و یا نخ پنبه.
امید، شهرک | آزاده شیرازی نژاد امید، شهرک \ šahrak-e omīd\ ، شهرکی در شمال شرقی تهران، جنوب بزرگراه شهید بابایی و شمال سی و پنج متری استقلال، در محلۀ قنات کوثر.
تفتان | یاسمین مجتهدپور از کوههای آتشفشانی نیمه‌فعال ایران.
اصول موضوعه | محمدجواد انواری اصطلاحی در منطق، به معنی قضایایی كه در علمی خاص، درستی آنها بدون استدلال مسلّم گرفته می‌شود و مبنای استنتاج قضایای دیگر قرار می‌گیرد. هر علمی مشتمل بر شماری از قضایاست كه اثبات آنها در آن علم امكان‌پذیر نیست، اما مجموعۀ قضایایی كه درآن علم اثبات می‌گردد، در آغاز متكی به آن قضایای اثبات نشده است. چنین قضایایی ...
جهیزیه | نیره افتخاری جَهیزیه، مجموعۀ مشخصی از اثاث خانه، که دختران به هنگام ازدواج به خانۀ شوهر می‌برند.
جنایت | حمید گوینده جِنایت، اصطلاحی در فقه و حقوق موضوعه: الف ـ در فقه: مأخوذ از ریشۀ جَنی، به معنی چیدن میوه از درخت (راغب، ذیل ماده). برخی آن را معرب گناه (الجناح) دانسته‌اند (ادی‌شیر، 45). این اصطلاح توسط فقها در دو معنی خاص و عام به کار رفته است.
سعدی | حسن ذوالفقاری مشرف‌الدین مصلح شیرازی، از بزرگ‌ترین شاعران و نویسندگان ایرانی که آثار ماندگارش گنجینۀ فرهنگ عامۀ عصر او ست.
چلبی | مسعود تاره اصطلاحی در میان ترکان آسیای صغیر، که به طورکلی به افراد طبقۀ تحصیل‌کرده و فرهیختۀ جامعه اطلاق می‌شد و به‌تدریج به صورت لقبی خاص در آمد.
جمال‌الدین واعظ اصفهانی | صادق سجادی معروف به سید جمال‌الدین واعظ (مق‍ : شوال 1326 / نوامبر 1908)، خطیب نامدار صدر مشروطیت، از رهبران نهضت و نخستین کسی که مردم کوچه و بازار را به مطالبۀ حقوق اجتماعی و سیاسی خود برانگیخت و آنها را با مفاهیمی چون «قانون» و «مشروطه» آشنا کرد.
صلوات | افسانه منفرد صَلَوات، ذکری برای درود بر پیامبر اکرم (ص) و خاندان او که از محبوب‌ترین اذکار در میان همۀ مسلمانان به شمار می‌آید.
طوطی | زهرا محمدحسنی صغیری طوطی، پرنده‌ای سبزرنگ، بومی نواحی گرم و رطوبی هند و آفریقا، و دارای نقش فراوان در فرهنگ مردم ایران. این پرنده به‌سبب توانایی‌اش در تقلید آوای آدمی، مورد توجه است
آل، | گارنیک آساتوریان آل، نام گروهی از موجودات خبیث مشهور در فولکلور ایران، منطقۀ قفقاز، آسیای مرکزی و بخشهای جنوبی روسیه.
چنگیز | علی اکبر دیانت یا چینگگیزخان (549-624 ق؟ / 1154-1227م)، لقب بنیان‌گذار امپراتوری مغول و از بزرگ‌ترین و نام‌آورترین جهان‌گشایان تاریخ.
نیکان، مرکز توانبخشی و نگهداری سالمندان | نفیسه بشری آسایشگاهی واقع در خیابان پاسداران، بهارستان نهم، منطقۀ 3 شهرداری تهران.
جذبه | علیرضا ابراهیم جَذْبه، اصطلاحی عرفانی به معنای توجه یکبارۀ قلب به سوی خداوند. این واژه به مفهوم یکباره کشیدن و کشش قلبی نیز به کار می‌رود (تهانوی، 1/ 189؛ غیاث‌اللغات، 248) و بیانگر حالتی است که بر آدمی چیره می‌شود و در نتیجۀ آن، قلب او یکباره به سوی خداوند متوجه می‌گردد. حالت جذبه تنها به سبب عنایت و لطف حق رخ می‌دهد و خدا...
تجلی | اصغر دادبه تَجَلّی، در لغت به معنی جلوه کردن، آشکارا شدن و ظهور (طریحی، 1 / 89 ؛ زوزنی، 2 / 570)، و در اصطلاح عارفان به معنی جلوه‌گر شدنِ حقیقت در جلوه‌گاه جهان و نیز در جلوه‌گاه دل صافی انسان.
نورافشار، بیمارستان | امیرحسین فاطمی بیمارستانی در محلۀ جمال‌آباد نیاوران، واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
سوزن دوزی ترکمن | مریم بیجاری نوعی سوزن‌دوزی رایج در میان ایل ترکمن که به نامهای کِشته، کوجمه و ایلمه نیز معروف است (گلی، 322)
ابویوسف | احمد پاکتچی یعقوب بن ابراهیم بن حبیب بن خُنَیس بن سعد بن بُجَیر انصاری (113-182 ق / 731- 798 م)، قاضی نامدار و یكی از بنیان‌گذاران فقه حنفی.
ثبت | سيد مصطفي‌ محقق‌ داماد , حسن امین ثَبْت، واژه‌ای عربی به معنای «قرار‌دادن»، «برجای بودن»، «استواری»، «حجت و دلیل»، «نوشته شده» و «مرقوم»، و در اصطلاح حقوق به معنای نوشتن قرارداد یا یک عمل حقوقی یا احوال شخصیه یا یک حق (مانند حق اختراع) و یا هر چیز دیگر (مانند علامات) در دفاتر مخصوصی است که قانون معین می‌کند، مانند ثبت املاک، ثبت معاملات غیر م...
رودبار الموت | محسن احمدی , سمیه شوکتی مقرب رودْبارِ اَلَموت، سرزمینی کهن و نام دو بخش در شهرستان قزوین در استان قزوین به نامهای رودبار الموت شرقی و رودبار الموت غربی.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام