«جهان‌نما» معرفی می‌شود

1404/4/11 ۰۹:۳۷

در سومین برنامه از مجموعه «کاوشی در گنجینه کتابخانه ملی»، کتاب «جهان‌نما» اثر کاتب چلبی، جغرافی‌دان و تاریخ‌نگار برجسته عثمانی،‌معرفی می‎شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، کتاب «جهان‌نما» یکی از مهم‌ترین و جامع‌ترین آثار جغرافیایی دوره عثمانی است که توسط کاتب چلبی(حاجی خلیفه)، جغرافی‌دان و تاریخ‌نگار برجسته عثمانی، در دو مرحله نگاشته شده است و به نام‌های جهان‌نمای اول و جهان‌نمای دوم شناخته می‌شوند. در بخش جهان نمای دوم، از فصل بیست‌وچهارم تا سی‌دوم درباره ایران است.

این اثر کوششی علمی برای گردآوری و تطبیق اطلاعات جغرافیایی جهان در آن دوران به شمار می‎رود. نکته جالب درباره این کتاب این است که اطلاعات درج‌شده در آن تنها برگرفته از منابع اسلامی و آثار جغرافی‌دانان مسلمان نیست، بلکه نویسنده با دیدی باز از منابع اروپایی نیز بهره برده است. از جمله منابع غربی مورد استفاده می‌توان به آثار گِراردوس مرکاتور، لئونارت هوندیوس، ابراهام اورتلیوس و کلووریوس اشاره کرد. بنابراین «جهان‌نما» در واقع یکی از نخستین نمونه‌های تطبیق و مقایسه میان داده‌های جغرافیایی اسلامی و اروپایی به شمار می‌رود و گفته می‌شود حتی در خود اروپا تا آن زمان اثری مشابه آن تألیف نشده بود.

محتوای جهان‌نما بسیار گسترده است و برای هر سرزمین اطلاعاتی درباره نام و موقعیت جغرافیایی؛،مراکز اداری و شهرهای مهم، راه‌ها و منزل‌گاه‌ها، تأسیسات و بناهای معروف و تاریخچه شهرهای آن ارائه شده است.

ویژگی جالب توجه دیگر این اثر، نقشه‌ها و تصاویر رنگی است که جنبه‌ای تصویری و مستند به اطلاعات آن می‌بخشد.

کتاب جهان‌نما را می‌توان تلاشی پیشگامانه در علم جغرافیا و مطالعه تطبیقی تمدن‌ها دانست که نمایانگر نگاه علمی، جهانی و بی‌تعصب کاتب چلبی به دانش روزگار خود است.

سایر تصاویر