از سپیده‌دم آفرینش آدمی، ذهن او در پی شناخت بود. از همین‌رو در خود و پیرامون خود به کشف ناشناخته‏‌ها پرداخت و در طی هزاران سال با تلاشی جانکاه به دنبال حقیقت گشت. آنچه بیش از همه آدمی را به تکاپو وامی‏داشت و او را به اندیشیدن برمی‏انگیخت، ترس از سرنوشت خویش بود. او خود را در جهانی پرمهابت، که از زمین و آسمانش دشمنانی بزرگ بر او چیره می‏کرد، ناتوان می‏دید و یارای برابری با آنها را در خود نمی‏یافت.

‌حضرت ابومحمد حسن بن علی، امام یازدهم از ائمه اثنی عشر و سیزدهمین معصوم از چهارده معصوم است. پدر بزرگوارش امام علی هادی(ع) و مادرش بانویی صالح و عارف به نام «سوسن» (یا حدیثه یا سلیل) بود. تولد حضرت به اختلاف روایات در ماه ربیع‌الاول یا ربیع‌الآخر سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ق و بنا به اکثر روایات در مدینه اتفاق افتاد. ۲۲ یا ۲۳ سال داشت که پس از وفات پدر بزرگوارش (۲۵۴ق) به امامت رسید و در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ق که حدود ۲۸ یا ۲۹ سال داشت، وفات یافت و در خانه خود و جوار تربت پدر خویش در سامرا به خاک سپرده شد.

به روایتی امروز سالگرد شهادت امام سجاد(ع) است که شاید بتوان گفت در میان امامان بزرگوار، دردناک‌ترین و دشوارترین ایام را داشت و کمترین یار و یاور را! آنچه در پی می‌آید، بخشهایی از کتاب سودمند «زندگانی علی بن الحسین(ع)» است که به این مناسبت تقدیم می‌شود.

۲۳ مرداد سالروز جدایی بخشی دیرینه از میهن‌مان در سال ۱۳۵۰ است؛ همان روزگاری که برخی می‌کوشند برای جوانان امروز، نمادی از قدرت ملی و رفاه اجتماعی و خوشبختی جا بزنند. در این تاریخ، یعنی تنها هفت سال پیش از پیروزی انقلاب، حکومت وقت تن به تجزیة استان چهاردهم کشور داد و بدون شلیک یک گلوله، بخشی به آن مهمی را به مشتی مهاجر برخاسته از صحراهای اطراف بخشید و حقوق ملت ایران را نادیده گرفت.

ادموند بوزوورث – مترجم: علی پیرنیا در سدۀ چهارم / دهم، تصوف وارد مرحلۀ تازه ای شده بود و تشکیل حلقه های خصوصی انس در محضر پیران یا مشایخ، که پیشوایان روحانی به حساب می آمدند، رونقی داشت. «مریدان» و «شاگردان» در جستجوی کسب فیض از «مرشدها»یی بودند که مراحل عارفانه را طی کرده بودند. بسیاری از این گروه ها یا حلقه ها مرکز ثابتی نداشتند، مریدان همه جا از پی پیران طریقت می رفتند که دائم در راه بودند.

زردشت چهره ای تاریخی هست یا نه؟ هر چهرۀ تاریخی از این دست طبعاً به صورت نمونه و سرمشقی افسانه ای در می آید و سنخ اعلای فضایل و خواص رسالت خود می گردد. در گاهان جزئیات چندی دربارۀ زندگینامۀ زردشت می توان سراغ گرفت. با این همه، عده ای از ایرانشناسان برای زردشت وجود تاریخی قایل نیستند.

در قرآن کریم و احادیث شریف نبوی و کتب تاریخ و ملل و نحل اسلامی مسیحیان به نام «نصاری» (که در قرآن نصارا خوانده می شود) نامیده شده اند و نصاری در عربی کلمۀ جمع است که مفرد آن «نصرانیّ» است، اما از لحاظ قواعد جمع ظاهراً نصاری جمع نصران است نه نصرانیّ، چنانکه جمع ندمان (یعنی پشیمان) ندامی است (لسان العرب و قاموس و المخصص ابن سیده)، یعنی طبق قواعد صرف عربی صفتهایی که بر وزن فعلان است

وظیفۀ خطیری بر عهدۀ بنده محول شده است و آن عبارت است از بحث در تاریخ اسلام و به ویژه سیرۀ حضرت رسول اکرم، صلی الله علیه و آله و سلم. پیش از آنکه اصل مطلب، یعنی تاریخ اسلام و ظهور دین مبین اسلام و زندگانی حضرت رسول اکرم، مورد بحث من قرار گیرد، لازم است مقدماتی را خدمت شنوندگان محترم عرضه بدارم

بازنشر جلسه نقد و بررسی دو کتاب از شاهرخ مسکوب در مجله «کتاب امروز»/ میزگردی با حضور مهرداد بهار، ناصر پاکدامن، امیرحسین جهانبگلو، داریوش شایگان، محمدرضا شفیعی کدکنی و شاهرخ مسکوب

خیام یا خیامی (غیاث الدین ابوالفتح یا ابوحفص عمربن ابراهیم الخیامی) که ظاهرا به واسطه چادر دوز بودن جد یا پدرش به خیامی شهرت یافته از ریاضییون به نام مسلمین در قرن پنجم و اوایل ششم بود. وی در نیشابور متولد شده و در همانجا وفات یافت. تاریخ تولدش معلوم نیست و هم چنین تاریخ وفاتش مشکوک است و 517 و 526 هر دو ماخذی دارد لکن شاید احتمال وفات او در حدود سنه 526 بیشتر قوت داشته باشد.

در میان ما کودکان، هر که زودتر به روزه گرفتن آغاز می‌کرد، سربلندتر و مغرورتر بود. یادم هست در مدرسه و در خانواده ما مسابقه داشتیم که کی بیشتر ماه را روزه گرفته و که زودتر برای سحری‌خوردن از خواب برخاسته و که دعاهای این ماه و مراسم این ماه را بیشتر رعایت کرده است. حتی غروری در میان ما کودکان سیزده و چهارده‌ساله بود که دیرتر از بزرگان افطار بکنیم و شب زودتر از آنها برای سحری خوردن برخیزیم!‌

در اوایل اسلام اموال و غنائم جنگی را مسلمانان به مسجد پیغمبر(ص)، در مدینه می بردند و هر قسم که پیغمبر(ص) مقتضی و مناسب می دانستند تقسیم می کردند. در زمان خلافت ابوبکر نیز به همین نحو عمل می شد و غنائم، طبق مقررات قانون شرع، تقسیم می گردید.

زبان مشترک یکی از خاستگاه‌های احساس‌کردن امری به‌نام وطن است. آیا می‌توان ادبیات مشترک شکل‌گرفته در یک زبان را وطن نامید؟ دکتر محمود افشار در مقالۀ خود، «قلمرو زبان فارسی»، با هم‌زبانی برادر تاجیکی و افغان به وطنی سفر می‌کند که فرمانروایان آن شاعران و نویسندگانند. به‌نظر دکتر افشار هر ملت آن اندازه که در شکل‌گیری یک ادبیات، مشارکت و افزوده داشته‌است، با همۀ افراد دیگری که در آن ادبیات سهیمند، هم‌وطن است، خواه در مرزهای سیاسی دیگری باشند.

نقش دهقانان در سده‌های نخستین دوران اسلامیدهقانان در سده‌های نخستین دوران اسلامی نقش سیاسی، اجتماعی- فرهنگی مهمّی در ایران داشته‌اند. فداکاری‌ها و از خودگذشتگی‌های آنان از سویی و تدابیر خردمندانه آنان، از سوی دیگر، موجب جلوگیری از خونریزی‌ها و تخریب‌های تازیان در بسیاری از نقاط ایران شد. وطن‌دوستی و علاقه‌مندی آنان به آداب و رسوم و زبان ایران بود که فرهنگ این سرزمین پایدار و مستقل ماند و زبان فارسی جای خود را به زبان عربی نسپرد و تعهّد آنان به حفظ روایات کتبی و شفاهی ایران باستان بود که ضامن دوام و بقای داستان‌های حماسی، تاریخی و عشقی ایران باستان شد.

آتش برای زندگی بشری و دفع سرما و رفع نیازمندی‌ها و تهیه خوراك فوق‌العاده ضروری و مورد نیاز و در ادوار باستانی، آتش بدین آسانی كه امروزه با كبریت و برق و سایر وسایل می‌توان آن را به وجود آورد، به دست نمی‌آمد، از این رو در نگاهداری و فروزنده بودن آن،‌ نهایت دقت و كوشش را ملحوظ می‌داشتند.