آتش برای زندگی بشری و دفع سرما و رفع نیازمندی‌ها و تهیه خوراك فوق‌العاده ضروری و مورد نیاز و در ادوار باستانی، آتش بدین آسانی كه امروزه با كبریت و برق و سایر وسایل می‌توان آن را به وجود آورد، به دست نمی‌آمد، از این رو در نگاهداری و فروزنده بودن آن،‌ نهایت دقت و كوشش را ملحوظ می‌داشتند.

بویس آغازگران فلسفۀ یونانی را دانش‌آموختگان مکتب زرتشت می‌داند و در بخش نخست این نوشتار از فلاسفۀ میلتوس واقع بر مصب رود میندر در آسیای صغیر، کسانی چون: تالس ملطی (طالس)، انگسیمندر و انگسیمنس (انگسیمانوس ملطی) یاد کرد. اینک بخش دوم و پایان مطلب به نقل از «تاریخ کیش زرتشت» (انتشارات توس).

پروفسور رضا در پنجم دی سال جاری وارد صدوچهارمین سال از عمرش شد که بی‌اغراق می‌توان گفت حدود نُه دهه آن به علم و ادب سپری گردید. دانشوری که فارغ از جایگاه ممتاز علمی‌اش در سطوح جهانی، دلبستگی اصلی‌اش معنویت، فرهنگ ایرانی و ادبیات پربار فارسی است. انتشارات اطلاعات توفیق داشته که تا کنون چندین جلد از کتاب‌های استاد را در دسترس علاقه‌مندان بگذارد.

شاید نتوان کسی را یافت که چون از او درباره خاستگاه فلسفه بپرسند، جایی جز یونان باستان را نشان دهد؛ اما پروفسور بویس آغازگران فلسفۀ یونانی را دانش‌آموختگان مکتب زرتشت می‌داند، هرچند به مذاق غربیان خوش نیاید که دوست دارند تاریخ علوم را به هر شکلی که شده به یونان برسانند. این مطلب از کتاب «تاریخ کیش زرتشت» (انتشارات توس) برگرفته شده است.

با آنکه چهار سال از درگذشت مرحوم استاد باستانی پاریزی گذشته است، عنایات ایشان در حق روزنامه اطلاعات همچنان ادامه دارد؛ نمونه‌اش مقاله حاضر که آقای مهندس حمید باستانی در چند سطر کوتاه نوشته‌اند: برنامة روزانة من خواندن و غلط‌گیری کتاب‌های پدر است با کمک دردانه خانم. در حال غلط‌گیری کتاب «حصیرستان» بودیم و مقالة اصلی آن که در باب طبری است و تاریخ‌نویسی او و گرفتاری‌هایی که تاریخ‌نویسان هر دوره دارند

مطالعات ایرانی یا به اصطلاح مشهور «ایران‌شناسی»، رشتۀ پژوهش هایی مربوط به تاریخ، فرهنگ، زبان ها، دین ها، باستان شناسی و دیگر مسائل ایرانی، از باستانی ترین روزگاران تا کنون است که از سدۀ هجدهم در اروپا و عملا با سر ویلیام جونز انگلیسی آغاز شده و تا به امروز ادامه داشته است. ایران شناسی البته خود بخشی از سنت گسترده تر بررسی های اروپایی است که به خاورشناسی یا اوریانتالیسم شهرت یافته و از مرزهای شرقی دریای مدیترانه تا سرزمین آفتاب تابان، یعنی ژاپن را در بر می گرفته است

بعد از سالیانی که از «دکتر ابوالقاسمی» کتابی به چاپ نرسیده بود و آنها که او را می شناختند، در این شگفتی مانده که چرا «ذوالفقار علی» باید در نیام باشد و قلم ابوالقاسمی بیکار، شاید مجله آشنا بود که توانست این بزرگوار را بر سر کار آورد و سلسله مقالاتی از او بگیرد، تحت عنوان « تاریخ مختصر زبان فارسی» که صد البته آشنایان دانش او را راضی نکرد.

ایرانیان باستان به گواهی نویسندگان و دانشمندان خویش و بیگانه مردمی بودند آزاده، نیرومند، راستگو و نیکوکار. در بین آنها تنبلی و بیکاری، ریاضت و گوشه نشینی، درویشی و دریوزگی و تجرد و رهبانیت مفهوم خارجی نداشت، دنیای کار و کوشش، دنیای علم و هنر بود.

قاعدتاً‌ به کار بردن بعضی اصطلاحات و عبارات غیرمتعارف در مقاله‌ای که به اشاره فرهنگستان ادب و هنر ایران نوشته می‌شود، کمی غیرمعمول است و شامل این ضرب‌المثل هم ولایتی‌های مخلص پاریزی می‌شود که می‌گویند: «روستایی را که رو دادی، با کوش (= گیوه) می‌آید توی اتاق». خصوصا‌ که آن اسمها آنقدرها معروف و مؤثر در جامعة ما هم شاید نبوده‌اند و خیلی از آنها هم درگذشته‌اند.

من در سال تحصیلی ۱۳۲۴ش [۱۹۴۵م] در دانشسرای مقدماتی کرمان دانش‌آموز بودم و در همان سال کتاب «پیغمبر دزدان» را برای نخستین بار چاپ کردم که نخستین کتاب من است، و اینک که این سطور نوشته می‌شود، به چاپ نوزدهم رسیده و این البته به خاطر مقدمه و حواشی من نیست، بلکه به دلیل کثرت مریدان خود اوست که روز به روز در تزاید و تکاثرند. در خرداد ۱۳۲۵ [ژوئن ۱۹۴۶] در امتحانات دانشسرا شاگرد دوم شدم و طبق مقررات فرهنگی می‌توانستم به تهران بیایم و در دانشسرای عالی ثبت‌نام کنم.

به طور کلی در ایران پیش از اسلام در طی سال جشنهای ریادی برپا می شد زیرا طبق آئین ایران باستان و کیش زرتشتی دنیا رزمگاهی میان نیروی نیکی و بدی است و آدمی وظیفه دارد چون سربازی در همه عمر به طرفداری از نیکی و علیه بدی آنی از کشش و کوشش باز نایستد و یقین بداند که درین جنگ گرچه نیکی طبعاً متحمل تلفاتی خواهد شدولی سرانجام بدی و زشتی از جهان برافتاده و نیکی و خوبی سراسر گیتی را فراخواهد گرفت. پس انسان باید تا روز رستاخیز یعنی روزی که فتح نهایی نصیب نیکی خواهد شد آنی از پای ننشیند و مانند سربازی فداکار پیوسته در راه نابودی بدی و زشتی بکوشد.

مرحوم دکتر سلیم نیساری (آذر۱۲۹۹ـ دی۱۳۹۷) عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عمر بابرکتش در آموختن، آموزاندن، تألیف و تصحیح سپری شد. او به یمن تحصیلات تخصصی در علوم تربیتی و زبان‌شناسی، از جمله نخستین کسانی بود که به تألیف کتاب آموزش زبان فارسی به خارجیان همت گماشت. به تحقیق و تألیف در زمینه «دستور خط فارسی» و املا و انشای فارسی علاقه‌مند بود و از صاحب‌نظران این حوزه به شمار می‌رفت.

آنچه در پی می آید،متن کامل مقاله ای است که در تاریخ ۱۳ دیماه ۱۳۵۶ در روزنامه اطلاعات(وبا تیتر«نیما: این زبان دل افسردگان است») چاپ شده است و اینک، از پس عبور حدود ۴۱ سال از آن ایام؛ شاید خواندن دوباره این گفت وگوها و اطلاع از آراء و اندیشه های تنی چند از بزرگان شعر و ادب معاصر که بعضاً از میان ما رفته اند، خالی از لطف و اندیشه نباشد.

چون در این روزها مژدۀ گشایش دانشگاه (دارالعلم) طهران می رسد نابهنگام نیست که شمه ای از تاریخ بزرگترین دارالعلمی که ایرانیان در 894 سال پیش ازین نهاده اند و به دلایل بسیار لروپائیان دانشگاه های خود را از آن تقلید کرده اند به نظر خوانندگان برسانم:

ابومحمد حسن بن علی، امام یازدهم از ائمه اثنی‌عشر و سیزدهمین معصوم از چهارده معصوم است. پدر بزرگوارش امام علی هادی(ع) و مادرش بانویی صالح و عارف به نام «سوسن» (یا حدیثه یا سلیل) بود. تولد حضرت به اختلاف روایات در ماه ربیع‌الاول یا ربیع‌الآخر سال ۲۳۱ یا ۲۳۲ق و بنا به اکثر روایات در مدینه اتفاق افتاد. ۲۲ یا ۲۳ سال داشت که پس از وفات پدر بزرگوارش (۲۵۴ق) به امامت رسید و در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ق که حدود ۲۸ یا ۲۹ سال داشت، وفات یافت و در خانه خود و جوار تربت پدر خویش در سامرا به خاک سپرده شد.