برخی اصطلاحات فلسفی در متون پهلوی / ژاله آموزگار
  زبان فارسى، زبان تسليم نیست /  حسین مسرّت
زبان فارسى، زبان تسليم نیست / حسین مسرّت

دير زمانى است بر سر اين كهنسال ترين زبان جهان، بينِ سخنوران، انديشمندان و استادان بحثها و گفتگوهايى وجود دارد و هر كدام به فراخور دانشِ خود، پيشنهادى درباره استقلال، پويايى و غناى زبان فارسى در برخورد با دانش نوين و نيازمندي‌هاى روزمرّه علمى و فنّى و هنرى و اجتماعى مى‏‌دهند.

1402/9/7 ۰۸:۴۰
ابداعات فارابی در مفهوم و كاركرد تخیل / حسن بلخاری
ابداعات فارابی در مفهوم و كاركرد تخیل / حسن بلخاری

كندوکاو در متون ادبی و آثار هنری، مستلزم شناخت فلسفی خیال و ادراك وجوه معرفت‌شناسانۀ تخیل است و این به دلیل بنیادی بودن نقش تخیل در خلاقیت و قدرت آفرینندگی شاعران و ادیبان و هنرمندان است. از این روی تأمل و تحقیق پیرامون ماهیت تخیل در آرای حكما، بحثی بنیادین در فلسفه ادبیات و هنر محسوب می‌شود.

1402/9/7 ۰۸:۱۷
ادامه مطلب
مثلث تاریخ: زمان، مکان، انسان / محمدابراهیم باستانی پاریزی
مثلث تاریخ: زمان، مکان، انسان / محمدابراهیم باستانی پاریزی

تاریخ سه بُعد دارد: زمان، مکان، انسان. برای درك بعدنخست همیشه مشكل وجود داشت؛ زیرا زمان نه قابل لمس بود و نه حركتش احساس می‌شد، درنتیجه برای شناختن آن، جز استفاده معمولی از ساعت، وسیله دیگری وجود نداشت؛ اما هیچ حادثه‌ای روی نمی دهد مگر اینكه زمانش رسیده باشد. بعد سوم نیز بیشتر معطوف به نامداران است.

1402/7/19 ۱۱:۳۹
البرز و معلمانش / محمدعلی همایون کاتوزیان
البرز و معلمانش / محمدعلی همایون کاتوزیان

من در دهه 50 میلادی دانش‌آموز البرز بودم. رفتار مؤدبانه و شایستۀ دانش‌آموزان البرز نسبت به یکدیگر و روابط دوستانه شاگرد و معلم با آنچه در دیگر مدارس و در بخش اعظم جامعه می‌‌گذشت، بسیار فاصله داشت.

1402/7/17 ۱۳:۰۲
میراث مکتوب ایران و افغانستان / ایرج افشار
میراث مکتوب ایران و افغانستان / ایرج افشار

افغانستان برای من خانۀ دیگرم است. این خانه آن خانه است. این آشنایی ژرف از راه میراث مکتوب (اگرچه معمولاً معنای کهنگی و متون قدیم دارد) به‌وسیلۀ مجلات افغانستان که خود نوعی میراث مکتوب است، برایم پیش آمده است

1402/7/16 ۱۲:۳۰
ادامه مطلب
سند «خیلی محرمانه» درباره اسلامی ندوشن!
سند «خیلی محرمانه» درباره اسلامی ندوشن!

سندهایی مربوط به بررسی دو اثر محمدعلی اسلامی ندوشن توسط ساواک و وزارت فرهنگ و هنر در دوران پهلوی نشان می‌دهد درباره آثار او حساسیت‌هایی وجود داشته است.

1402/9/7 ۰۸:۵۶
تصویری از سفر سوم ناصرالدین شاه به بلاد فرنگ
سندی درباره انقراض سلطنت قاجار در کتابخانه مجلس
سندی درباره انقراض سلطنت قاجار در کتابخانه مجلس

در جلسه ۲۱۱ از دوره پنجم مجلس شورای ملی در تاریخ نهم آبان ماه ۱۳۰۴ شمسی مطابق با سیزدهم ربیع‌الثانی ۱۳۴۴ هجری قمری،‌ مجلس شورای ملی با اعمال فشار و حمایت هواداران رضا خان در مجلس، ماده واحده‌ای مبنی بر خلع قدرت و انقراض سلسله قاجار به تصویب رساند تا حکومت قاجاریه پس از یکصد و پنجاه سال سلطنت به پایان رسد و رضا خان پهلوی، رئیس‌الوزرای وقت، زمام امور کشور را در دست گیرد.

1402/8/15 ۱۲:۱۱
ادامه مطلب
بررسی وضعیت علمی شیخ بهایی در گفت‌وگو با اکبر زمانی
بررسی وضعیت علمی شیخ بهایی در گفت‌وگو با اکبر زمانی

استاد زمانی می‌گوید در نشست نماینده یونسکو با جمعی از اساتید اصفهان، یونسکو به دنبال اسنادی معتبر بود که کارهای معماری شیخ بهایی را اثبات کند و جایزه ای را در معماری با نام وی در نظر بگیرد ولی متأسفانه هیچ یک از اساتید سند و مدرکی برای ارائه نداشتند چون کسانی که ایشان را معمار نامیده اند بیشتر به نظر عوام و مشهورات استناد کرده اند.

1402/9/8 ۰۹:۴۶
گمینی: کپلر، علم اپتیک جدید را بر اساس «المناظر» ابن‌هیثم بنیان‌ گذاشت
گمینی: کپلر، علم اپتیک جدید را بر اساس «المناظر» ابن‌هیثم بنیان‌ گذاشت

گمینی با اشاره به اینکه المناظر ابن‌هیثم به نوعی تنها انقلاب علمی علوم اسلامی به شمار می‌رود به این نکته پرداخت که این تحقیقات، چند قرن بعد به کپلر می‌رسد و او علم اپتیک جدید را بر اساس المناظر پایه‌ریزی می‌کند.

1402/9/4 ۱۰:۳۶
شخصیت زن در شاهنامه در گفت‌وگو با محمدعلی اسلامی ندوشن
شخصیت زن در شاهنامه در گفت‌وگو با محمدعلی اسلامی ندوشن

شاهنامه کتابی است که از زندگی حرف می‌زند؛ بنابراین هر چه در زندگی هست، در این کتاب هم هست، از جمله عشق. البته کلمه عشق در شاهنامه به معنایی که در غزل فارسی آمده، نیامده، به جایش «مهر» و «دلبستگی» و مرادف‌های آن به کار رفته.

1402/9/4 ۰۹:۲۲
ادامه مطلب
گزارش تصویری آغاز‌به‌کار قرائت‌خانۀ جدیدِ مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی
گزارش تصویری آغاز‌به‌کار قرائت‌خانۀ جدیدِ مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی

ظهر چهارشنبه، نوزدهم مهر، و در آستانه روز گرامی‌داشت حافظ شیرازی آیین گشایش قرائت خانۀ جدید مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور مشاوران عالی و مدیران بخش‌های علمی این مرکز برگزار شد.

1402/7/19 ۱۷:۳۲
گزارش تصویری برگزاری مجلس یادبود مادر احمد مسجدجامعی
گزارش تصویری از آیین یادبود یک‌صدمین سال آغاز انتشار نشریه «توفیق»
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • آقا رضا عکاس باشی
    سارا مصطفایی بی غم

    آقا رضا عکـاس‌باشی \āqā rezā akkās-bāšī\، از پیشروان عکاسی در ایران (1259-1307 ق/ 1843-1890 م).

    ادامه مطلب
  • دارالفنون
    سید علی آل داوود,مسعود تاره,یونس کرامتی

    نخستین نهاد ایرانی آموزش علوم نوین در ایران که به همت میرزا تقی خان امیرکبیر، صدر‌اعظم تجدد‌خواه ایران، بنیاد گذاشته شد، هر‌چند گشایش رسمی آن تا یکشنبه 5 ربیع‌الاول 1268 ق / 29 دسامبر 1851 م، 48 روز پس از برکناری امیرکبیر از صدارت و 13 روز پیش از قتل او، به تأخیر افتاد.

    ادامه مطلب
  • تیمورتاش، عبدالحسین
    رضا آذری شهرضایی

    تِیْمورْتاش، عبدالحسین (ح 1260- مهر 1312ش/ 1881 – اکتبر 1933م)، ملقب به مُعزّزالملک و سردار معظم، دولتمرد مشهور ایرانی.

    ادامه مطلب
  • چغازنبیل
    علی موسوی

    یکی از مهم‌ترین آثار معماری بازمانده از دورۀ ایلامی ایران واقع در 30 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش.

    ادامه مطلب
  • اوحدی مراغه ای
    علی میرانصاری

    اوحَدیِ مَراغِه‌ای، اوحدالدین (د 15 رمضان 738 ق/ 6 آوریل 1338 م)، فرزند حسین اصفهانی، از سخنوران و عارفان سدۀ 8 ق. تولد او را برپایۀ یكی از ابیات جام جم، حدود سال 673 ق/ 1274 م، تخمین زده‌اند (نفیسی، 49). دربارۀ اصل و زادگاه اوحدی، دو نظر متفاوت ابراز شده است: بسیاری اصل او را از مراغه دانسته‌اند و گفته‌اند كه بیشتر عمر خود را در اصفهان گذرانده است (اوحدی بلیانی، 98؛ انصاری، 8)؛ اما نفیسی (ص 50) با عنایت به برخی از سروده‌های اوحدی، زادگاهش را اصفهان دانسته كه بعدها مقیم مراغه شده است. اگر گفتۀ نفیسی را كه ظاهراً دارای صحت است، بپذیریم، چنین به نظر می‌رسد كه اوحدی در اوایل جوانی از زادگاه خود اصفهان خارج شده، و به سیاحت در بسیاری از شهرها پرداخته است. ازجمله شهرهایی كه وی در دیوانش بدانها اشاره دارد، اینهاست: بصره، بغداد، دمشق، سلطانیه، كربلا، كوفه، نجف، قم و همدان (ص 27، 36، 37، 83، 238، 256، 489، 497). 

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

کارگاه و سمینار

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: