برخی اصطلاحات فلسفی در متون پهلوی / ژاله آموزگار خطابۀ دکتر ژاله آموزگار به‌عنوان عضو جدید پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی 1402/9/8 ۰۹:۴۰
زبان فارسى، زبان تسليم نیست / حسین مسرّت دير زمانى است بر سر اين كهنسال ترين زبان جهان، بينِ سخنوران، انديشمندان و استادان بحثها و گفتگوهايى وجود دارد و هر كدام به فراخور دانشِ خود، پيشنهادى درباره استقلال، پويايى و غناى زبان فارسى در برخورد با دانش نوين و نيازمندي‌هاى روزمرّه علمى و فنّى و هنرى و اجتماعى مىدهند. 1402/9/7 ۰۸:۴۰
ابداعات فارابی در مفهوم و كاركرد تخیل / حسن بلخاری كندوکاو در متون ادبی و آثار هنری، مستلزم شناخت فلسفی خیال و ادراك وجوه معرفت‌شناسانۀ تخیل است و این به دلیل بنیادی بودن نقش تخیل در خلاقیت و قدرت آفرینندگی شاعران و ادیبان و هنرمندان است. از این روی تأمل و تحقیق پیرامون ماهیت تخیل در آرای حكما، بحثی بنیادین در فلسفه ادبیات و هنر محسوب می‌شود. 1402/9/7 ۰۸:۱۷
مثلث تاریخ: زمان، مکان، انسان / محمدابراهیم باستانی پاریزی تاریخ سه بُعد دارد: زمان، مکان، انسان. برای درك بعدنخست همیشه مشكل وجود داشت؛ زیرا زمان نه قابل لمس بود و نه حركتش احساس می‌شد، درنتیجه برای شناختن آن، جز استفاده معمولی از ساعت، وسیله دیگری وجود نداشت؛ اما هیچ حادثه‌ای روی نمی دهد مگر اینكه زمانش رسیده باشد. بعد سوم نیز بیشتر معطوف به نامداران است. 1402/7/19 ۱۱:۳۹
البرز و معلمانش / محمدعلی همایون کاتوزیان من در دهه 50 میلادی دانش‌آموز البرز بودم. رفتار مؤدبانه و شایستۀ دانش‌آموزان البرز نسبت به یکدیگر و روابط دوستانه شاگرد و معلم با آنچه در دیگر مدارس و در بخش اعظم جامعه می‌‌گذشت، بسیار فاصله داشت. 1402/7/17 ۱۳:۰۲
میراث مکتوب ایران و افغانستان / ایرج افشار افغانستان برای من خانۀ دیگرم است. این خانه آن خانه است. این آشنایی ژرف از راه میراث مکتوب (اگرچه معمولاً معنای کهنگی و متون قدیم دارد) به‌وسیلۀ مجلات افغانستان که خود نوعی میراث مکتوب است، برایم پیش آمده است 1402/7/16 ۱۲:۳۰
سند «خیلی محرمانه» درباره اسلامی ندوشن! سندهایی مربوط به بررسی دو اثر محمدعلی اسلامی ندوشن توسط ساواک و وزارت فرهنگ و هنر در دوران پهلوی نشان می‌دهد درباره آثار او حساسیت‌هایی وجود داشته است. 1402/9/7 ۰۸:۵۶
تصویری از سفر سوم ناصرالدین شاه به بلاد فرنگ تصویری کمیاب و ارزشمند از سومین سفر ناصرالدین شاه قاجار به بلاد فرنگ توسط واقف ارجمند مجید نوتاش به مرکز اسناد آستان قدس رضوی اهدا شد. 1402/8/22 ۱۳:۰۵
سندی درباره انقراض سلطنت قاجار در کتابخانه مجلس در جلسه ۲۱۱ از دوره پنجم مجلس شورای ملی در تاریخ نهم آبان ماه ۱۳۰۴ شمسی مطابق با سیزدهم ربیع‌الثانی ۱۳۴۴ هجری قمری، مجلس شورای ملی با اعمال فشار و حمایت هواداران رضا خان در مجلس، ماده واحده‌ای مبنی بر خلع قدرت و انقراض سلسله قاجار به تصویب رساند تا حکومت قاجاریه پس از یکصد و پنجاه سال سلطنت به پایان رسد و رضا خان پهلوی، رئیس‌الوزرای وقت، زمام امور کشور را در دست گیرد. 1402/8/15 ۱۲:۱۱
بررسی وضعیت علمی شیخ بهایی در گفت‌وگو با اکبر زمانی استاد زمانی می‌گوید در نشست نماینده یونسکو با جمعی از اساتید اصفهان، یونسکو به دنبال اسنادی معتبر بود که کارهای معماری شیخ بهایی را اثبات کند و جایزه ای را در معماری با نام وی در نظر بگیرد ولی متأسفانه هیچ یک از اساتید سند و مدرکی برای ارائه نداشتند چون کسانی که ایشان را معمار نامیده اند بیشتر به نظر عوام و مشهورات استناد کرده اند. 1402/9/8 ۰۹:۴۶
گمینی: کپلر، علم اپتیک جدید را بر اساس «المناظر» ابن‌هیثم بنیان گذاشت گمینی با اشاره به اینکه المناظر ابن‌هیثم به نوعی تنها انقلاب علمی علوم اسلامی به شمار می‌رود به این نکته پرداخت که این تحقیقات، چند قرن بعد به کپلر می‌رسد و او علم اپتیک جدید را بر اساس المناظر پایه‌ریزی می‌کند. 1402/9/4 ۱۰:۳۶
شخصیت زن در شاهنامه در گفت‌وگو با محمدعلی اسلامی ندوشن شاهنامه کتابی است که از زندگی حرف می‌زند؛ بنابراین هر چه در زندگی هست، در این کتاب هم هست، از جمله عشق. البته کلمه عشق در شاهنامه به معنایی که در غزل فارسی آمده، نیامده، به جایش «مهر» و «دلبستگی» و مرادف‌های آن به کار رفته. 1402/9/4 ۰۹:۲۲
گزارش تصویری آغاز‌به‌کار قرائت‌خانۀ جدیدِ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی ظهر چهارشنبه، نوزدهم مهر، و در آستانه روز گرامی‌داشت حافظ شیرازی آیین گشایش قرائت خانۀ جدید مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور مشاوران عالی و مدیران بخش‌های علمی این مرکز برگزار شد. 1402/7/19 ۱۷:۳۲
گزارش تصویری برگزاری مجلس یادبود مادر احمد مسجدجامعی مجلس یادبود بانوی مؤمنه، حاجیهخانم فخری فلسفی تنکابنی، عصر چهارشنبه، ٢٨ تیر مصادف با اوّل محرّمالحرام در مرکز همایشهای بینالمللی رایزن وابسته به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1402/5/1 ۱۲:۰۴
گزارش تصویری از آیین یادبود یک‌صدمین سال آغاز انتشار نشریه «توفیق» آیین یادبود یک‌صدمین سال آغاز انتشار نشریۀ «توفیق»، صبح شنبه، 24 تیر در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1402/4/26 ۱۴:۴۴