خیام در آسیای صغیر / فریبا شکوهی
خیام در آسیای صغیر / فریبا شکوهی

شهرت حکیم عمر خیام نیشابوری (۴۴۰- ۵۱٧ ق) در منابع کهن بیشتر در مقام فیلسوف، حکیم، طبیب، عالم جبر و هندسه، ریاضیدان و منجمی پُرآوازه مطرح بوده است.

1402/3/8 ۱۰:۲۶
تردید هستی‌شناسانه از اعماق قرن پنجم / محمد زارع شیرین كندی
تردید هستی‌شناسانه از اعماق قرن پنجم / محمد زارع شیرین كندی

عمر خیام نیشابوری در تاریخ ادبیات ایران یکی از مناقشه‌برانگیزترین پدیده‌ها بوده است؛ جهان‌بینی جاری در رباعیات این شاعر/ فیلسوف، از آنجا که با زبان و در فضای شعر بیان می‎شود و شعر همواره عرصه آشنایی‌زدایی و طبعا ایهام و تاویل است، اختلاف‌نظرهای زیادی را در مورد او و نگاهش به دهستی برانگیخته است.

1402/3/8 ۱۰:۰۲
اندیشمندی که نگهبان میراث فکری ما شد /  قاسم پورحسن
اندیشمندی که نگهبان میراث فکری ما شد / قاسم پورحسن

15 خرداد سال 1312 روز تولد دکتر رضا داوری اردکانی است و این‌ روزها که در آستانه سالروز 90 سالگی او قرار داریم فرصت خوبی است که با نگاهی به آرا و آثار او، از 50 سال فعالیت اندیشه‌ورزی استاد ارزیابی داشته باشیم. توجه دکتر داوری به «میراث فکری ما» به‌رغم اینکه در برخی از موارد قابل نقد است اما کوشش قابل توجهی است؛ به خصوص درباره آغاز و بامداد فلسفه اسلامی که «فارابی» است و ما متأسفانه به آن بی‌توجه هستیم.

1402/3/6 ۱۱:۳۰
ادامه مطلب
تأملی در اندیشه خیامی / محمدعلی اسلامی ندوشن
تأملی در اندیشه خیامی / محمدعلی اسلامی ندوشن

اندیشه خیام را اگر بفشاریم، در سه وجه خلاصه می‌شود: یکی مسأله اغتنام وقت است؛ یعنی توصیه به این که وقت خود را غنیمت بشمارید. از عمر بهره بگیرید. این یک نقطۀ مهم اندیشه اوست.

1402/2/30 ۱۰:۰۵
سعدی، آینه‌ای در برابر انسان / محمدعلی اسلامی ندوشن
سعدی، آینه‌ای در برابر انسان / محمدعلی اسلامی ندوشن

سعدی تقریباً شادترین شاعر ایران است. شاعری است که کمتر ما را در دست‌اندازهای زمین و آسمان می‌اندازد، و یا در دست‌اندازهایی که وجدان ما را به تب و تاب افکند. خیلی آرام بیان می‌کند و در واقع می‌خواهد ما را آرام به راه راست بیاورد.

1402/2/5 ۰۸:۲۰
آداب جوانمردى / محمدتقى بهار (ملک‌‏الشعرا)
آداب جوانمردى / محمدتقى بهار (ملک‌‏الشعرا)

در ایران قدیم سوارى اختصاص به طبقه خاصى داشت، هر کس نمی‌‏توانست خود را در شمار این طایفه قرار دهد. اسواران ابناى خاندان‌ها بودند. خانواده‌‏هایى در ایران بودند که سلسله نسب آنان تا عصر قدیم و دوره «پهلوانى»، بلکه بالاتر یعنى دوره هخامنشى می‌‏کشید.

1402/1/20 ۱۰:۵۹
ادامه مطلب
نخستین آگهی‌ تجاری ایران
نخستین آگهی‌ تجاری ایران

نخستین آگهی تجاری در تاریخ مطبوعات ایران، در شماره ششم از سال اول روزنامه وقایع اتفاقیه در نیمه اسفند سال۱۲۲۹ منتشر و به این ترتیب، تبلیغات بازرگانی در مطبوعات ایران، ۱۴سال پس از انتشار نخستین روزنامه کشور یعنی کاغذ اخبار و پانزده سال بعد از رواج کاربرد آگهی در مطبوعات غربی آغاز شد.

1401/8/3 ۱۰:۰۴
محرم سال 1289 به روایت ناصرالدین شاه
محرم سال 1289 به روایت ناصرالدین شاه

تهران در دوران قاجار تکایای بسیاری داشت که در دهه عاشورا و سایر روزهای عزاداری مورد استفاده عزاداران حسینی قرار می‌گرفت. مهم‌ترین تکیه تهران که اینک اثری از آن باقی نمانده، تکیه دولت تهران بود. در این گزارش به خاطرات ناصرالدین شاه در دهه عاشورای سال ۱۲۸۹ هجری قمری یعنی یکسال پیش از پایان بنای تکیه دولت آمده است.

1401/5/18 ۰۹:۴۶
سندی که می‌گوید فارسی زبان رسمی هندوستان بوده
ادامه مطلب
گفت‌وگو با مدیر‌کل نسخه‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران درباره«مکتب»
گفت‌وگو با مدیر‌کل نسخه‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران درباره«مکتب»

مدیر‌کل نسخه‌های خطی و نادر کتابخانه ملی با توجه به ضرورت تشکیل مکتب گفت: اعضای مجمع کتابخانه‌های بزرگ کشور (مکتب) می‌توانند با تعامل سازنده، نسخ خطی و نادر مهم کشور را خریداری و از خروج آن‌ها پیشگیری کنند.

1402/3/7 ۰۹:۴۹
امپراتوری ایرانی در گفتگو با پروفسور اَشک دالِن
امپراتوری ایرانی در گفتگو با پروفسور اَشک دالِن

پروفسور اَشک دالِن در سال ۱۳۵۱ در تفرش متولد شد. او بیشتر عمر خود را در سوئد گذرانده و در دانشگاه اُپسالا، دانشیار رشته زبان‌های ایرانی است؛ اما حوزه مطالعاتش ادبیات ایران، تاریخ ادیان و فلسفه در ایران را نیز در بر می‌گیرد. مؤلف کتاب‌ها و مقالات متعددی درباره تاریخ ایران است و کتاب سوئدی «ایران کهن» (Antikens Persien) از جمله نوشته‌های جدید اوست.

1402/2/20 ۱۰:۰۵
اندیشه سیاسی هگل در گفت‌وگو با نیما مهدی‌زادگان
اندیشه سیاسی هگل در گفت‌وگو با نیما مهدی‌زادگان

چرا باید امروزه هگل بخوانیم؟ اگر بخواهیم به این سوال پاسخی بدهیم همین بس كه بگوییم اگر هگل را نفهمیم بخش عمده‌ای از نظام فكری و فلسفی جهان معاصر را نخواهیم فهمید و از درك جهان جدید عاجز خواهیم بود.

1402/2/20 ۰۹:۰۰
ادامه مطلب
گزارش تصویری برگزاری آیین یادبود «فاطمه کریمی» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
گزارش تصویری برگزاری آیین یادبود «فاطمه کریمی» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

آیین یادبود «فاطمه کریمی»، مشاور عالی بخش هنر و معماری و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صبح چهار‌شنبه، بیستم اردیبهشت، در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

1402/3/8 ۱۲:۱۲
گزارش تصویری شب یکصد سالگی محمدعلی موحد_ بخش دوم
گزارش تصویری شب یکصد سالگی محمدعلی موحد _ بخش اول
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • چهل ستون، اصفهان
    میترا شاطری

    (اصفهان)، کاخی تشریفاتی متعلق به دورۀ صفویه (ح905- 1135ق / 1500-1723م) در اصفهان، واقع در میان بـاغی بـه همین نـام بـه وسعت 000‘ 67 مـ‍ 2 در حـد فاصل میدان نقش جهان و خیابان چهارباغ. این باغ براساس متون تاریخی، در اصل بخشی از باغ نقش‌جهان بوده، و شاه‌اسماعیل دوم صفوی (سل‍ 984- 985ق / 1576-1577م) عمارتی در آن برپا ساخته بود.

    ادامه مطلب
  • بهار، فصل
    اصغر کریمی

    یا به‌صورت متداول باهار، فصل اول از فصلهای چهارگانۀ سال. 

    ادامه مطلب
  • اعتدالین
    یونس کرامتی

    \eʾtedāle(a)yn\، (به‌معنای دو اعتدال)، دو لحظه از سال خورشیدی که در آنها، از دید ناظر زمینی، مرکز جرم خورشید در مسیر گردش ظاهری خود گرد زمین (دایرۀ فرضی موسوم به دایرةالبروج) از صفحۀ معدل‌النهار (دایرۀ فرضی استوای سماوی یا همان صفحۀ دایرۀ استوای زمین) می‌گذرد.

    ادامه مطلب
  • جشن
    محمد جعفری (قنواتی),مینا سلیمی

    جَشْن، آیینی با آداب گوناگون و بیشتر شادی‌آور. جشن را بزم، سور، شادی، عیش، و عید نیز می‌گویند (برهان ... ؛ لغت‌نامه ... ). 

    ادامه مطلب
  • چهارشنبه سوری
    یاسمین مجتهدپور

    چَهارْشَنْبه‌سوری، جشن آیینی چهارشنبۀ پایان سال که به باور مردم، موقع دفع قضا و بلا ست.

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

کارگاه و سمینار

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: