ایران نامه  / حسین مسرّت
ایران نامه / حسین مسرّت

همزمان با نکوداشت دکتر محمّدعلی اسلامی ندوشن که با شکوه خوبی در روز سیزدهم اردیبهشت برابر با یکمین سالگرد درگذشت نویسندۀ سرشناس و والاتبار ایران، دکتر اسلامی ندوشن که با سخنرانی آقایان دکتر اصغر دادبه و دکتر فرهاد طاهری و نمایش مستند «فرزند ایران» ساختۀ علیرضا حسینی در تالار فرهنگ یزد برگزار شد

1402/3/17 ۰۹:۳۷
کلیله و دمنه از دیدگاه تدوین و ویرایش / عبدالحسین آذرنگ و فاطمه حِمَّصیانِ کاشان
کلیله و دمنه از دیدگاه تدوین و ویرایش / عبدالحسین آذرنگ و فاطمه حِمَّصیانِ کاشان

کلیله و دمنه از شاهکارهای ادبی جهان و از منابع کهن و مهم زبان و ادب فارسی است. ترجمهٔ این اثر به زبان‌های مختلف، از جمله به زبان‌های غربی، از منابع تاثیرگذار بر سیر داستان‌نویسی است. افزون بر این‌ها، این کتاب شامل مطالب و نکاتی است در باب نگرش و جهان‌بینی، مضامین حِکمی، اخلاقی، سیاسی، کشورداری و نیز مطالبی دربارهٔ ادارهٔ امور عمومی و شیوه‌های ارتباطی و سلوک با مردمان از طبقات مختلف. کلیله و دمنه همچنین از منابع مهم در زمینهٔ ادبیات تطبیقی به شمار آمده است.

1402/3/17 ۰۹:۱۴
درباره امکان جعلی بودن سفرنامه ناصر خسرو / حسن انصاری
درباره امکان جعلی بودن سفرنامه ناصر خسرو / حسن انصاری

می دانيم که تاکنون برخی پژوهشگران در اصالت سفرنامه ناصر خسرو ترديد کرده اند. سببش عمدتا چهار چيز است: يکی اينکه سفرنامه نسخه های کهن ندارد. دوم اينکه از اين سفرنامه، ناصر خسرو در آثار ديگرش يادی نکرده و منابع قديم هم از آن سخنی به ميان نياورده اند. سوم اينکه...

1402/3/13 ۰۸:۴۶
ادامه مطلب
تأملی در اندیشه خیامی / محمدعلی اسلامی ندوشن
تأملی در اندیشه خیامی / محمدعلی اسلامی ندوشن

اندیشه خیام را اگر بفشاریم، در سه وجه خلاصه می‌شود: یکی مسأله اغتنام وقت است؛ یعنی توصیه به این که وقت خود را غنیمت بشمارید. از عمر بهره بگیرید. این یک نقطۀ مهم اندیشه اوست.

1402/2/30 ۱۰:۰۵
سعدی، آینه‌ای در برابر انسان / محمدعلی اسلامی ندوشن
سعدی، آینه‌ای در برابر انسان / محمدعلی اسلامی ندوشن

سعدی تقریباً شادترین شاعر ایران است. شاعری است که کمتر ما را در دست‌اندازهای زمین و آسمان می‌اندازد، و یا در دست‌اندازهایی که وجدان ما را به تب و تاب افکند. خیلی آرام بیان می‌کند و در واقع می‌خواهد ما را آرام به راه راست بیاورد.

1402/2/5 ۰۸:۲۰
آداب جوانمردى / محمدتقى بهار (ملک‌‏الشعرا)
آداب جوانمردى / محمدتقى بهار (ملک‌‏الشعرا)

در ایران قدیم سوارى اختصاص به طبقه خاصى داشت، هر کس نمی‌‏توانست خود را در شمار این طایفه قرار دهد. اسواران ابناى خاندان‌ها بودند. خانواده‌‏هایى در ایران بودند که سلسله نسب آنان تا عصر قدیم و دوره «پهلوانى»، بلکه بالاتر یعنى دوره هخامنشى می‌‏کشید.

1402/1/20 ۱۰:۵۹
ادامه مطلب
نخستین آگهی‌ تجاری ایران
نخستین آگهی‌ تجاری ایران

نخستین آگهی تجاری در تاریخ مطبوعات ایران، در شماره ششم از سال اول روزنامه وقایع اتفاقیه در نیمه اسفند سال۱۲۲۹ منتشر و به این ترتیب، تبلیغات بازرگانی در مطبوعات ایران، ۱۴سال پس از انتشار نخستین روزنامه کشور یعنی کاغذ اخبار و پانزده سال بعد از رواج کاربرد آگهی در مطبوعات غربی آغاز شد.

1401/8/3 ۱۰:۰۴
محرم سال 1289 به روایت ناصرالدین شاه
محرم سال 1289 به روایت ناصرالدین شاه

تهران در دوران قاجار تکایای بسیاری داشت که در دهه عاشورا و سایر روزهای عزاداری مورد استفاده عزاداران حسینی قرار می‌گرفت. مهم‌ترین تکیه تهران که اینک اثری از آن باقی نمانده، تکیه دولت تهران بود. در این گزارش به خاطرات ناصرالدین شاه در دهه عاشورای سال ۱۲۸۹ هجری قمری یعنی یکسال پیش از پایان بنای تکیه دولت آمده است.

1401/5/18 ۰۹:۴۶
سندی که می‌گوید فارسی زبان رسمی هندوستان بوده
ادامه مطلب
خطر انقراض «اسطوره آفرینی» در ادبیات معاصر ایران در گفت‌و گو با ابوالقاسم اسماعیل‌پور
خطر انقراض «اسطوره آفرینی» در ادبیات معاصر ایران در گفت‌و گو با ابوالقاسم اسماعیل‌پور

همان‌گونه که جهان، هیچ‌گاه از خیر و شر خالی نبوده و نیست، به همان اندازه امکان خالی شدن ادبیات از اسطوره‌ها دور از ذهن است. از دورافتاده‌ترین قبایل دنیا گرفته تا پیشرفته‌ترین کشورها، از گذشته‌های دور تا امروز آثار ادبی فراوانی را با حضور پررنگ اسطوره‌ها به یادگار گذاشته‌اند.

1402/3/20 ۱۳:۳۹
ویلفرد مادلونگ در گفت‌وگو با حسن انصاری
ویلفرد مادلونگ در گفت‌وگو با حسن انصاری

پروفسور حسن انصاری، مادلونگ را دانشمندی تراز اول می‌داند كه وجه تمایز او با سایر اسلام‌شناسان غربی در عربی‌دانی استثنایی وی است. ویژگی‌ای كه موجب نگاه خاص وی به كلام اسلامی نیز شده است. مادلونگ هرچند در ایران به واسطه كتاب «جانشینی حضرت محمد(ص)» شناخته می‌شود اما در كلام اسلامی نیز استادی درجه یك بود و به تعبیر پروفسور انصاری نگاهی فیلولوژیك به این مقوله داشت.

1402/3/20 ۰۸:۵۰
گفت‌وگو با علی همدانی درباره «دانشنامه تهران»
گفت‌وگو با علی همدانی درباره «دانشنامه تهران»

علی همدانی معتقد است: از آنجا که تهران نسبت به سایر شهرهای ایران از پیشینه تاریخی کمتری برخوردار است، در گذشته کمتر توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده بود اما با گذشت زمان و تغییرات سریعی که در تهران رخ می‌دهد توجه پژوهشگران به ویژه جوان را به سمت خودش جلب کرده و این توجه و ازدیاد پژوهش‌ها می‌تواند نکته مثبتی باشد.

1402/3/10 ۱۱:۱۰
ادامه مطلب
گزارش تصویری برگزاری آیین یادبود «فاطمه کریمی» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
گزارش تصویری برگزاری آیین یادبود «فاطمه کریمی» در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی

آیین یادبود «فاطمه کریمی»، مشاور عالی بخش هنر و معماری و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، صبح چهار‌شنبه، بیستم اردیبهشت، در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

1402/3/8 ۱۲:۱۲
گزارش تصویری شب یکصد سالگی محمدعلی موحد_ بخش دوم
گزارش تصویری شب یکصد سالگی محمدعلی موحد _ بخش اول
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • آقا جلال، مسجد
    سیما طایفه

    آقا جلال، مسجد \masjed-e āqā jalāl\، بنایی مذهبی متعلق به اواخر دورۀ قاجار، واقع در محلۀ امامزاده یحیى، به نشانی خیابان ری، آبشار غربی، کوچۀ نواب، پلاکهای 221 و 223. 

    ادامه مطلب
  • آستان قدس رضوی
    صادق سجادی,لیلا رضایی,فریبا پات,بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه,کاظم حافظیان رضوی

    آستانِ قدسِ رضوی \ āstān-e qods-e razavi\ ، حرم مطهر امام رضا (ع) در مشهد و مجموعۀ بیوتات وابسته به آن، موقوفات و تشکیلات اداری تابع، که بیشترین بخش آن در همان شهر و در استان خراسان رضوی واقع است.

    ادامه مطلب
  • تنب، جزایر
    محمد باقر وثوقی

    تُنْب، جَزایِر (تنب بزرگ و کوچک)، دو جزیرۀ ایرانی در نیمۀ شرقی و شمالی آبهای خلیج فارس:

    ادامه مطلب
  • ایل
    علی بلوکباشی

    ايل، يا اِل، واژه‌ای تركی ـ مغولی به معنای ولايت، صلح و دوستی، خيل و گروه، دوست، رام و مطيع، مردم و جماعت. اين واژه در حيات تاريخی هزار و چند ساله‌اش توسعۀ معنايی فراوان يافته است. كهن‌ترين سندی كه واژۀ ايل در آن به كار رفته، دست‌نوشته‌های موسوم به اُرخُن، از سدۀ 2 ق و متعلق به تركهای سلجوقی است. ثامسن كلمۀ ايل را بر مبنای اين دست نوشته‌ها «مردم يا اتحادی از مردمان كه به صورتی كاملاً مستقل و سازمان يافته، شكل گرفته‌اند و يك خاقان در رأس آن قرار دارد»، تعريف می‌كند كه تقريباً برابر «امپراتوری» است (نک‍ : EI2, III/ 1092). 

    ادامه مطلب
  • خرداد
    محمود جعفری دهقی

    خُرْداد، یکی از 7 فرشتۀ مقرب اهوره‌مزدا، و سومین ماه سال و ششمین روز از ماههای ایرانی: 1. خرداد، یکی از 7 امشاسپند (فرشتۀ مقرب اهوره‌مزدا <خدای بزرگ>)

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

کارگاه و سمینار

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: