مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن طفیل | غلامحسین ابراهیمی دینانی ابوبکر محمد بن عبدالملک بن محمد بن محمد قیسی (د 581ق / 1185م)، طبیب، فیلسوف، شاعر، وزیر و فقیه اندلسی.
شیشه‌ گری | لیلا فلاح شیشه‌ گَری، حرفه‌ای که در آن از شیشه، ظروف و وسایلی متنوع با کاربردهایی فراوان ساخته می‌شود.
ارابه | جهانشاه درخشانی اَرّابه [arrābe]، یکی از ابزارهای نخستین حمل و نقل و از پدیده‌های مهم در جریان تاریخ تمدن که به رغم سادگی ساخت اولیۀ آن، در تحول تاریخ بشر نقشی بنیادین داشته است. ابداع ارابه را می‌توان مرحلۀ تکاملی ساخت چرخ به شمار آورد که پیش از کاربرد در ساخت ارابه، در سفالگری به کار می‌رفته است. دربارۀ واژۀ ارابه و ریشۀ ز...
گلخندان | ناصر پازوکی طرودی روستایی تاریخی واقع در جنوب شرقی شهر بومهن. این روستا در فاصلۀ 4کیلومتری جنـوب جـادۀ تهـران ـ بومهن ـ رودهن در °51 و ´52 طول شرقی، و °35 و ´42 عرض شمالی، در ارتفاع 631‘1 متری از سطح دریا جای دارد
شب‎نشینی | علی آنی زاده مهمانی شبانه با حضور جمعی از دوستان، اقوام و یا همسایگان بعد از صرف شام، به‌منظور گذراندن شب، همراه با صرف شب‎چره، و اجرای فعالیتهای سرگرم‌کننده مانند نقل داستان و شعرخوانی.
تعریف | محمد علی اژه ای در لغت به معنای شناساندن و حقیقت چیزی را بیان کردن، و در اصطلاح فلسفه و منطق «گفته‌ای [است] که با آن ماهیت شیء شناخته می‌شود»، و به تعبیری دیگر «گفته‌ای ]است[ مشتمل بر وجه اشتراک و وجه امتیاز شیء از دیگر اشیاء» (جرجانی، 70).
رده ، جنگها | زهیر صیامیان مجموعه‌جنگهای میان حکومت مدینه و مخالفان از سال 9 تا 11 ق / 630-632 م.
رکن الدین سجاسی | منیر حسینی رُکْنُ‌الدّینِ سُجاسی، ابوالغنائم محمد (اواخر سدۀ 6 - اوایل سدۀ 7 ق/ سده‌های 12-13 م)، از مشایخ سلسلۀ سهروردیه. دربارۀ جزئیات زندگی او در تذکره‌های مربوط به این دوره اطلاع چندانی به دست نمی‌آید و تنها در ضمن شرح‌حال برخی از مریدان او می‌توان معلومات مختصری دربارۀ وی یافت.
شاهنامه حقیقت | آرش اکبری مفاخر مجموعۀ تاریخ اساطیری ـ داستانی فرقۀ اهل حق از آفرینش آدم (ع) تا زمان مؤلف، سرودۀ نعمت‌اللٰه جیحون‌آبادی (1288- 1338 ق / 1871-1920 م) به سبک و شیوۀ شاهنامۀ فردوسی.
خواجه سلطان احمد، امام زاده | حسن موسوی زاده خواجه سلطان احمد، امامزاده \ emām-zāde xāje soltān ahmad\ ، امامزاده‌ای واقع در آبادی لواسان بزرگ. بقعۀ این امامزاده در منطقه‌ای کوهستانی، در حدود 45 کیلومتری گلندوک، در شمال باختری آبادی لواسان بزرگ در محلۀ رودبار، و در حد فاصل مسجد و حسینیۀ این محله، در محوطۀ وسیعی که دو چنار کهن‌سال در آن وجود دارد، واقع ش...
احمد خضرویه بلخی | مینا حفیظی اَحْمَدِ خِضْرویۀ بَلْخی، ابوحامد (د 240ق/ 854م)، از عارفان اهل فتوت خراسان. وی در بلخ پرورش یافت (خواجه عبدالله، 82؛ جامی، 54). از تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست، اما باتوجه به اینکه عمر او را هنگام وفات 95 سال ذکر کرده‌اند (ابونعیم، 10/ 42؛ قشیری، 410؛ ابن‌جوزی، صفة...، 4/ 164)، می‌توان تاریخ ولادت وی را...
گرمابدر | ناصر پازوکی طرودی از روستاهای بخش رودبار قصران. روستای گرمابدر در فاصلۀ 13کیلومتری شمال‌شرقی شهر فشم، در °35 و ´59 عرض شمالی، و °51 و ´37 طول شرقی، و در ارتفاع 435‘2 متری از سطح دریا واقع است.
رمس و طمس | حسن مهدی پور رَمْس و طَمْس، از احوال عرفانی ملازم با فنا، با معانی نزدیک به یکدیگر.
آزو، ترکیب | آزو، تَرْکیب [tarkīb-e āzo]، هریک از ترکیبهای شیمیایی آلی که بخشی از ساختار مولکولی آنها گروه آزو (–N=N–) است. گروههای اتمی متصل به اتمهای نیتروژن ممکن است از هـر گـروه آلی‌ای باشند؛ ولـی ترکیبات تجارتی مهم آزو ــ کـه بیش‌از نیمی از رنگهای تجارتی‌را تشکیل می‌دهند ــ گروههای متصل شده بنزن یا مشتقات آن هستند(تر...
خروس بازی | عارفه صابری افتخاری خُروسْ‌بازی، گونه‌ای سرگرمی با به‌جنگ‌انداختن خروسهای جنگـی، بـرای تفـریح و شرط‌بنـدی. جنگ‌انـداختن خـروسها از سرگرمیهای جهانی و قدیمی است که همواره طرف‌داران خود را در 5 قارۀ جهان حفظ کرده‌است (دیگار، 329).
رتبیل | احمدرضا قائم مقامی نام عمومی حاکمان زابلستان، به مرکزیت غزنه (پایتخت تابستانی آنها)، و زمین‌داور و رُخَّج (پایتخت زمستانی آنها) در جنوب افغانستان کنونی، در سده‌های 1-3 ق / 7- 8 م.
حرانیان | منصور معتمدی حَرّانیان، یا حرّانیّه، حرنانیّه، نام جماعتی منسوب به حرّان، شهری باستانی در شمال بین‌النهرین و جنوب شرقی ترکیۀ کنونی، واقع در 40 کیلومتری جنوب شرقی اورفا یا اِدِسا (پُست‌گیت، 122).
سیاوش | فرزاد قائمی پاک‌ترین و مظلوم‌ترین شخصیت در حماسۀ ملی ایران.
زنبور عسل | نسیم عظیمی پور حشره‌ای مفید و مشهور که در فرهنگ مردم ایران ازلحاظ دینی، غذایی، دارویی و اقتصادی جایگاه ویژه‌ای دارد.
چیستان | علیرضا هاشمی فشارکی چیسْتان، از انواع ادبی مشترک میان ادب شفاهی و ادب کتبی که طی آن، پدیده‌ای را در قالب پرسش، با استعاره و کنایه وصف می‌کنند و پاسخ آن را از شنونده می‌خواهند.
اشراق، فرهنگسرا | سعیده صائبی مقدم اشراق، فرهنگ‌سرا \ farhang-sarā-ye ešrāq\ ، فرهنگ‌سرایی واقع در منطقۀ تهران‌پارس. ساختمان اصلی این فرهنگ‌سرا با مساحتی در حدود 000‘4 مـ2، در حدود 100 سال، و باغ بزرگ آن با مساحت 8 هکتار در حدود 200 سال قدمت دارد.
ابوعلی دقاق | حسین لاشیء حسن‌ بن علی ‌بن محمد، فقیه، اصولی، ادیب، مفسّر و صوفی مشهور سده‌های 4 و 5 ق.
اردن | محمدحسن گنجی اُرْدُن‌، رودی‌ در آسیای‌ غربی‌ كه‌ با وجود كوتاهی‌ و كم‌آبی‌، به‌ علل‌ تاریخی ازجمله‌ رودهای‌ مشهور جهان‌ است‌. اهمیت‌ امروزی این‌ رود در آن‌ است‌ كه‌ بخشهایی‌ از آن‌ مرز میان‌ كشورهای‌ اردن‌، فلسطین‌ و سوریه‌ را تشكیل‌ می‌دهد و فعالیت كشاورزی‌ آن‌ مناطق‌ به‌ این‌ رود بستگی‌ دارد (كلیر...، XIII/ 636). رود ار...
اسپینوزا | عزت الله فولادوند اِسپینوزا \ [e]spinozā\ ، باروخ (بِنِدیکت) (1632-1677م/ 1042-1087ق)، از مهم‌ترین فیلسوفان عصر جدید که تقریباً در همۀ شاخه‌های فلسفه آثاری ماندنی و ارزنده بر جای گذاشته است و شاید اندیشۀ هیچ یک از فلاسفۀ سدۀ 17م/ 11ق بیش از او با مسائل امروزی ما مرتبط نباشد. اسپینوزا یکی از پیش‌گامان مدرنیته و روشنگری به شمار ...
آل ثانی | صادق سجادی آلِ ثانی، سلسله‎ای منسوب به ثانی بن محمد که از اواسط سدۀ 13ق / 19م به‌تدریج نیرومند شدند و حکومت شبه‌جزیرۀ قَطَر را در دست گرفتند و تاکنون نیز در آنجا فرمان می‎رانند. نیاکان آل ثانی از طریق قبیلۀ معاضید منشعب از قبیلۀ وُهبه که خود از بنی حَنْظَله جدا گشته است، به بنی‎تمیم نسب می‎برند (حمزه، 140). آنان نخست در...
ابراهیم بن مالک اشتر نخعی | صادق سجادی اِبْراهیمِ‌ بْنِ مالِکِ اَشْتَرِ نَخَعی، ابوالنعمان (مق‍ ‍72ق / 691م)، سردار معروف عرب که به حمایت از مختاربن عُبَید ثَقَفی به خونخواهی حسین‌بن علی (ع) بر ضدّ اُمویان قیام کرد. از زندگی ابراهیم پیش از پیوستن به مختار آگاهی در دست نیست جز آنکه گفته‌اند در جنگ صفّین در زمرۀ یاران علی‌بن ابی‌طالب (ع) و در رکاب پ...
چهارمضراب | بابک خضرایی یکی از قالب‌های اصلی آهنگ‌سازی و اجرا در موسیقی کلاسیک ایران. چهارمضراب قطعه‌ای موزون، بدون کلام و سازی است و مهارت در نواختن آن یکی از معیارهای مهم سنجش توانایی نوازندۀ موسیقی کلاسیک ایرانی به‌شمار می‌آید.
انجمن آثار ملی | علی میرانصاری اَنْجُمَنِ آثارِ مِلّی، انجمنی كه به همت برخی از ایران دوستان در 1301ش با هدف حفظ آثار كهن ایرانی و معرفی آنها به مردم در تهران تشكیل شد.
پشتو، ادبیات | عبدالغفور روان فرهادی پَشْتو، اَدَبیات‌، ادبیات‌ پشتو متشكل‌ از دو بخش‌ است‌: نخست‌ ادبیات‌ شفاهی‌ یا مردمی‌ (فولكلور) و دیگر ادبیات‌ علمی‌ و مكتوب‌. ادبیات‌ مردمی‌ و شفاهی‌ پشتو بسیار غنی‌ است‌
اسباب بازی | معصومه ابراهیمی اَسْبابْ‌بازی، ابزار و وسایل بازی و سرگرمی کودکان و نوجوانان که از اجناس مختلفی چون چوب، سنگ، فلزات، پارچه، نخ و جز آنها ساخته می‌شود.
پاپی | علی کرم همدانی پاپی‌، از بخشهای‌ شهرستان‌ خرم‌آباد در استان‌ لرستان‌. نام‌ این‌ بخش‌ برگرفته‌ از نام‌ ایل‌ پاپی‌ (ه‍ م) است‌. بخش‌ پاپی‌ با حدود 400‘1 كمـ2 وسعت‌، در جنوب‌ خاوری‌ شهرستان‌ خرم‌آباد قرار گرفته‌، و مركز آن‌ شهر سپید دشت‌ است‌.
حسینقلی | فرشاد توکلی حُسِیْنْقُلی، یا میرزا حسینقلی، مشهور به جناب میرزا (1266-1333 ق/ 1850- 1915 م)، نوازندۀ تار، ردیف‌دان و موسیقی‌دان سرشناس و بزرگ، هم‌زمان با 4 پادشاه آخر قاجاریه. او کوچک‌ترین پسر آقا ‌علی‌اکبر فراهانی (1236-1287 ق/ 1821-1861 م) تارنوازِ بزرگ دربار ناصری بود و در زمان مرگِ زودهنگامِ پدر تقریبا 11 سال داشت (ف...
مطالعات و پژوهشهای سیاسی، مؤسسه | علی محمد مرادیان منفرد مؤسسه‌ای مطالعاتی و پژوهشی در حوزۀ تاریخ معاصر ایران، واقع در محلۀ محمودیه، خیابان ولیعصر، شم‍ 828‘2، منطقۀ 1 شهرداری تهران.
بالوره | اسماعیل شمس آواز و چامه‌ای مشهور در کردستان. این آواز را زنان و دختران عمدتاً در مراسم سوگ به طور گروهی می‌خوانند و اجرا می‌کنند.
ابن عابدین | عبدالامیر سلیم عنوان چند فقیه حنفی، که در اواخر دوران حکومت عثمانی در شامات می‌زیستند.
تکیه دولت | احمد آرین نیا از تکیه‌های بسیار مشهور ایران، ساخته‌شده در عصر ناصری که تکیۀ همایونی نیز خوانده می‌شد.
خرابات | حمیرا ارسنجانی خَرابات، جمع خرابه، و به معنی ویرانه‎ها، که در متون مختلف به دو مفهوم حقیقی (یا لغوی) و مجازی (یا اصطلاحی) به کار رفته است.
باقلوا | پیمان متین یکی از گونه‌های شیرینی که در اکثر مناطق ایران از اجزاء اصلی سفرۀ هفت‌سین محسوب می‌شود.
ابن درید | آذرتاش آذرنوش , ایران ناز کاشیان اِبْنِ دُرَید، ابوبكر محمد بن حسن بن درید ازدی (ح 223- 18 شعبان 321 ق/ 838- اوت 933)، لغت‌شناس، نحوی، ادیب و شاعر عرب. نسب او را همگان، از ابوطیب لغوی (ص 84) گرفته تا خطیب (2/ 195) و یاقوت ( ادبا، 18/ 127) به قبیلۀ ازد رسانده‌اند. این قبیلۀ بزرگ یمنی، پیش از ظهور اسلام، به عمان كوچید و به ازد عمان مشهور شد، خ...
شاهزاده اسماعیل، زیارتگاه | مصطفی جعفرزاده دستجردی مکانی مقدس در روستای بیدقان کُهک قم.
باغ تنگه | ناصر پازوکی طرودی باغ‌تنگه \ bāq-tange\ ، تنگه‎ای در شمال شرقی روستای امامۀ بالا و متصل به آن. این تنگه در ابتدای راه امامه به روستای راحت‌آباد ــ در دامنۀ جنوب غربی کوه سای یا سیاه‌کوه ــ واقع است و در ابتدای دهانۀ آن بخشی از باغهای اهالی امامه قرار دارد.
ابیانه | محمدحسن گنجی دهی از دهستان بَرْزرود، بخش حومۀ شهرستان نطنز، استان اصفهان، ‌این ده كه شمار مردمش به هزار نمی‌رسد، ‌از اهمیت تاریخی و فرهنگی ویژه‌ای برخوردار است.
ایران (گذشته و حال) | پیمان متین ایران (گذشته و حال)، عنوان اثری از دونالد نیوتن ویلبر (14 نوامبر 1907-2 فوریۀ 1997 م / 24 آبان 1286-14 بهمن 1375 ش)، مورخ و سیاست‌مدار آمریکایی مأمور در ایران.
جوانمرد قصاب | مهبانو علیزاده شخصيتی افسانه‌ای که داستان زندگی‌اش بیانگر مفهوم مردانگی و فتوتی است که از شیوۀ رفتار و خوی امام علی(ع) تأثیر گرفته، و به همین سبب او را پیر و بزرگ قصابان دانسته‌اند.
ابن ملجم | نسیم عظیمی پور اِبْنِ‌مُلْجَم، عبدالرحمان مرادی (مق‍ 40ق / 660م)، قاتل امام علی(ع)، که به واسطۀ نفرت شیعیان ایران از او باورها و مناسکی پدید آمده است.
حل و عقد | عبدالله مسعودی آرانی حَلّ و عَقْد، نام دو صنعت از صنایع بدیعی لفظی با کارکردی متفاوت و معانی‌ای در برابر یکدیگر.
تیمور ملک | منوچهر پزشک تِیْمورْ مَلِک، والی خجند مقارن حملۀ چنگیز به قلمرو دولت خوارزمشاهیان. وی در برابر نیروی مغول ایستادگی شگفت‌انگیزی نشان داد و به همین سبب نام و یادش در تاریخ ماند؛ اگرچه برخی از محققان این مقاومت را حرکتی فردی و کاری بی‌فایده ارزیابی کرده‌اند (نک‍ : بارتولد، 2/ 871).
حاسب طبری | محمود شهیدی ابوجعفر محمد بن ایوب، ریاضی‌دان و ستاره‌شناس فارسی‌نویس نیمۀ دوم سدۀ 5 ق / 11م.
اولجایتو | ابوالفضل خطیبی اولْجایْتو، یا اُلجایتو، سلطان غیاث‌الدین محمد خدابنده (680- رمضان 716ق/ 1281- دسامبر 1316م)، از فرمانروایان نامدار سلسلۀ ایلخانان ایران.
جوری، شیخ حسن | جمشید نوروزی شیخ حسن (د 743ق / 1342م)، از نخستین رهبران قیام شیعی سربه‌داران در خراسان.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام