مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اره | اَرَّه [arrah]، یا اَره، شهر و مرکز اداری بخش بهوجْپورِ ایالت بِهار، واقع در شمال شرقی هند. این شهر محل مهم تقاطع خطوط آهن و راههای زمینی است؛ تجارت محصولات کشاورزی و روغن‌کشی نیز در آن رواج دارد.
خاله قورباغه | حسن ذوالفقاری خاله‌قورْباغه، یا خاله‌قرباقه و عروسی لاک‌پشت، منظومه‌ای طنزآمیز از ادبیات مکتب‌خانه‌ای.
دوآب، دره | مجید یاسینی دوآب، دره \ darre-ye do-āb\ ، دره‌ای در غرب قلۀ توچال و زیـر خط الرأس اشترگردن ـ چین‌کلاغ در قسمت جنوب شرقی قلۀ دوشاخ. جهت این دره از شمال غربی به جنوب شرقی، و شیب آن به سمت درۀ درکه است.
تسوج | محسن احمدی یا طسوج، در لغت به معنای بعضی مقادیر، برابر با 24/ 1 دانگ. این واژه معرب تسوک در زبان پهلوی است و در فارسی به صورت «تسو» به کار رفته است (مارکوارت، 74؛ مورنی، 6). جغرافی‌نویسان متقدم اسلامی این اصطلاح را معمولاً برابر ناحیه (یا رستاق) در تقسیمات ارضی سرزمین سواد به کار برده‌اند (نک‍ : ابن خردادبه، 5-6؛ ابن رس...
توقیع، خط |
ابن جهیم | احمد پاکتچی اِبْنِ جُهَيْم‌، مفيدالدين‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ اسدی‌، حلی‌، متكلم‌، فقيه‌ و اصولی‌ شيعی‌ در سدۀ 7 ق‌/ 13 م‌. نام‌ نيای‌ بزرگ‌ او را ابن‌طاووس‌ (ص‌ 109) به‌ صورت‌ «جهم‌» ضبط كرده‌ است‌ (برای‌ آگاهی‌ از نام‌ و نسب‌ وی‌ نيز نک‍ : شهيد اول‌، 30؛ حر عاملی‌، 2/ 254؛ بحرانی‌، 265). از تاريخ‌ تولد و وفات‌ وی‌ ...
ابن شاذان، ابوعلی | علی بته کن ابوعلی حسن بن احمد بن ابراهیم ‌بن حسن ‌بن محمد بن شاذان بزاز (339-425 ق / 950-1034 م)، محدّث اشعری و حنفی بغدادی.
ابن باذش، ابوجعفر | زهرا خسروی اِبْنِ باذِش‌، ابوجعفر، احمد بن‌ علی‌ انصاری‌ (491-542ق‌/ 1098-1147م‌)، خطيب‌، مقری‌، محدث‌ و نحوه‌ غرناطی‌ جَيّانی‌ الاصل‌. پدر وی‌ نيز به‌ ابن‌ باذش‌ شهرت‌ داشت‌ (نک‍ : ه‍ د، ابن‌ باذش‌، ابوالحسن‌).
ابن ایبک | قهار مقیمی اِبْنِ اَيْبَكْ، ابوالحسين‌ احمد بن‌ ايبك‌ بن‌ عبدالله‌، ملقب‌ به‌ شهاب‌الدين‌ حسامی‌ دِمياطی‌ (700- 749 ق‌/ 1301- 1348 م‌)، مورخ و محدث‌ مصری‌. وی‌ در شهر دمياط مصر متولد شد و همانجا نشو و نما يافت‌. ابتدا از احمد بن‌ عبدالرحيم‌ و حسن‌ بن‌ عمر كردی‌ و شهدة بنت‌ الحصنی‌ وست‌ الوزراء و سپس‌ در اسكندريه‌ از ابر...
ابن ابی سرح* |
اتینگهاوزن | یدالله غلامی مایانی ریچارد (فوریۀ 1906- آوریل 1979 / 1284 –1358 ش)‌،‌خاورشناس آمریكایی و متخصص در هنر اسلامی. وی در خانواده ای كشاورز، در فرانكفورت آلمان به دنیا آمد.
تدلیس | علی تولایی تَدْلیس، اصطلاحی در فقه و حقوق به‌معنای فریفتن دیگری و ترغیب او به ‌انجام دادن عمل حقوقی.کاربرد این‌ اصطلاح در عقود و به‌طور خاص، در بیع و نکاح است. تدلیس بسته به موارد آن ممکن است از طریق «فعل»، «قول» و یا «سکوت» تحقق یابد.
اصفهانی | حمیدرضا افسری اصفهانی \esfahānī\، میرزا غلامرضا (1246-1304 ق/ 1797-1887 م)، خوش‌نویس و کتیبه‌نگار نامدار قلمهای نستعلیق و شکسته‌نستعلیق در عهد قاجار، و از خوش‌نویسان پراثر و اثرگذار پایتخت و آفرینندۀ کتیبه‌های مسجد سپهسالار تهران.
رکن الدین مسعود سلجوقی |
رشید عالی گیلانی |
خلیل بن اسحاق | فریده بهشتی خَلیلِ بْنِ اِسْحاق، فقیه مالکی مصری (د ربیع‌الاول 767 / نوامبر 1365) صاحب کتاب مشهور المختصر.
خلیل مطران* |
خاورمیانه | پرویز امین خاوَرْمیانه، اصطلاحی جغرافیایی که معمولاً برای مشخص کردن کشورهای واقع در جنوب غربی آسیا و شمال شرقی افریقا به کار می‌رود.
خزرج* |
افسوس، شوراهای | بخش ادیان، اساطیر و عرفان افسوس، شوراهای \šowrāhā-ye efesūs\، دو شورای علمای مسیحی که در افسوس (شهر باستانی آسیای صغیر، امروزه تقریباً در 50 کیلومتری جنوب شرقیِ ازمیر، در ترکیه) تشکیل شد و یکی از آن ‌دو (سومین شورای جامع مسیحی) در تاریخ این دین دارای اهمیت خاص است. پیش ‌از آن نیز، انجمنی از علمای دینی مسیحی در افسوس منعقد شده بود.
اقدسیه | حسن موسوی زاده اقدسیه \ aqdasiy(yy)e\ ، سابقاً روستایی به نام حصارملّا و امروزه محله‌ای در منطقۀ 1 شهرداری تهران. این روستا به سبب آب و هوایی مطبوع مورد توجه ناصرالدین شاه قاجار بوده، و از تفرجگاههای وی به شمار می‌آمده است (روزنامه ... ، 1/ 161، 393). بعدها ناصرالدین شاه در اراضی حصارملّا باغی و عمارتی برپا داشت و آن را به ...
مجیدآباد | حسن موسوی زاده درگذشته باغ ـ روستایی از توابع شمیران، و امروزه محله‎ای واقع در منطقۀ 4 شهرداری تهران.
مجدالملک ثانی | علی محمد مرادیان منفرد میرزا تقی‌خان سینکی لواسانی، از رجال اواخر عهد ناصری به بعد، ادیب، شاعر و خوش‌نویس.
اردیبهشت | احمد تفضلی اُرْدیبِهِشْت [ordībehešt]، نام دومین ماه از سال و دومین ماه از فصل بهار در سال شمسی در تقویم کنونی ایرانی و نام سومین روز از هر ماه شمسی در تقویم ایرانیان قدیم. نام این ماه در پهلوی به دو صورت اَرْدْوَهِشْت (بندهشن، 35، سطر 8) یا اُرْدْوَهِشْت («بندهش»، 18، سطر 2) آمده، و این صورتها خود از صورت فرضی ایرانی ب...
آرتینو | آرِتینو [āretīno]، پیِتْرو(1492-1556م/897-963ق)، شاعر، نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس ایتالیایی که به سبب حمله‌های ادیبانۀ بی‌پروا و اهانت‌ آمیزش به قدرتمندان، در اروپای زمان خود شهرت داشت. نامه‌های آتشین و محاورات او از نظر زندگی‌نامه‌نگاری و طرح مسائل زمان او شایان توجه است و برخی تراژدی اُراتْسیا و5 کمدی او را ...
پیرنیا، خاندان | سید علی آل داوود پیرْنیا، خانْدان، از دودمانهای نامور ایرانی که از نائین ــ شهری در کنارۀ کویر مرکزی ایران ــ برخاستند و اعضای آن از وزیران‌وسیاستمداران‌ومورخان،ودربرخی‌زمینه‌ها از دانشمندان طراز اول بودند.
تورقود | علی اکبر دیانت تورْقود، عنوان یا لقب دو تن از سرداران و دریانوردانِ مشهور عثمانی که منطقه‌ای جغرافیایی موسوم به تورقود ایلی در آناتولی نیز به آنها منسوب شده است. عنوان یکی از خاندانهای حکومتگر ــ تورقود اوغوللاری ــ در آناتولی هم از این لقب گرفته شده است. تورقود به صورتهای طورقود، تورگوت، طورغود، و در منابع اروپایی به صورت ...
جدول‌سازی |
اسکو | مژگان نظامی اُسْكو، بخش‌ و شهری‌ در استان‌ آذربایجان‌ شرقی‌.
باذل مشهدی | علی میرانصاری باذِلِ مَشْهَدی، میرزا محمدرفیع (د 1123ق/ 1711م)، امیر، دیب و شاغر پارسی‌سرای هند، نسب او را به صاحب دیوان خواجه شمس‌الدین محمدجوینی رسانده‌اند ( آزاد، 2/ 141؛ افتخار، 38).
اضحی، عید |
خانیکوف | محسن احمدی خانیکوف، نیکلای ولادیمیروویچ1 (1819- 1878 م)، ایران‌شناس، مردم‌شناس و جغرافی‌دان روسی. او در ناحیۀ لیخوین2 (پس از 1944 م چکالین3 نامیده شد
حکمت، روزنامه | ناصرالدین پروین حِکْمَت، روزْنامه، نشریه‌ای که در 28 صفر 1310 (30 شهریور 1271 ش/ 21 سپتامبر 1892 م)، به عنوان نخستین روزنامۀ فارسی جهان عرب‌زبان در قاهره منتشر شد و با وقفه‎هایی دراز، انتشارش تا اول جمادی‌الآخر 1329 ق/ 30 مۀ 1911 م (شم‍ 12، س 19) ادامه یافت. گفتنی است که تاریخهای به دست داده شده در برخی از منابع نادرست است (...
آپولونیوس تیانائی | محمدعلی مولوی آپولونیوسِ تیانائی (4ق‌م-97م)، حكیم و طبیعی‌دان یونانی. نام وی در منابع عربی بیش‌تر به صورت بَلینوس، یا بَلیناس و نیز به صورتهای اَبولونیوس، اَفولونیوس، اَفُلونیوس، اَبْلینُس، اَبولوس، اَبْلوس، اَبُلونیوس، آبلوس و بَلونیوس آمده و به عناوین الحكیم و صاحب الطلسمات نیز شناخته شده است. وی در تیانا (واقع در بخش می...
کاشانک | حسن موسوی زاده در گذشته روستا، و امروزه محله‌ای در شمال شهر تهران، واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
سیدعباسی | میلاد شعبانی سید شمس‌الدین (1322-1382 ش / 1944-2004 م)، از قهرمانان کشتی آزاد، دارندۀ نشان برتر بازیهای المپیک 1968 م مکزیکوسیتی، برندۀ نشان طلای مسابقات جهانی 1970 م ادمونتن کانادا و دو نشان نقرۀ مسابقات جهانی 1969 م ماردل پلاتای آرژانتین و 1971 م صوفیۀ بلغارستان.
بخاری |
برغشی | روزبه زرین کوب بَرْغُشی، یا بَرْغَشی، ابو المظفر محمد بن ابراهیم، از وزیران پایان روزگار سامانیان. نام وی در برخی از منابع و پاره‌ای از نسخه‌ها بُزغُشی ضبط شده (ﻧﻜ : عتبی، تاریخ...، 144، 152؛ بیهقی، علی، 189؛ شبانکاره‌ای، 26؛ نیز ﻧﻜ : شعار، 152، حاشیۀ 2؛ فیاض، 357، حاشیۀ 2)، اما در شرح تاریخ یمینی و منابع مهم دیگر نام او بر...
ابن کر | محمدحسن سمسار ابوعبدالله شمس‌الدين محمد بن عيسی بن حسن بن كر (681- 759 يا 763ق / 1282- 1358 يا 1362م)، موسيقی‌دان، فقيه حنبلی، محدث، اديب و صوفی.
ابش خاتون | علی بته کن اَبِشْ خاتون، دختر سعد بن ابی بكر بن سعد زنگی و تركان خاتون و آخرین اتابك از خاندان سُلْغُریان كه در سالهای 662-672ق / 1263-1273م و 682-683ق، جمعاً به مدت 11 سال، از سوی ایلخانان مغول، اتابك شیراز بوده است. در 661ق سلجوق شاه سلغری، با دسیسۀ تركان خاتون و یاری سران شول و تركمان، از دژ اصطخر رهایی یافت و حكومت ...
ابن برد اکبر | سید علی آل داوود اِبْنِ بُرْدِ اَكْبَر، ابوحفص‌، احمد بن‌ برد، از ادبا و بزرگان‌ قرطبه‌ و رئيس‌ ديوان‌ انشای‌ مظفر عامری‌ در اندلس‌ كه‌ مدت‌ كوتاهی‌ نيز سمت‌ وزارت‌ يافت‌ (د 418 ق‌/ 1027 م‌)، او جدّ احمد بن‌ محمد كاتب‌ (مشهور به‌ ابن‌ برد اصغر) شاعر و نويسندۀ اندلسی‌ نيمۀ اول‌ سدۀ 5 ق‌/ 11 م‌ بود (حميدی‌، 1/ 188؛ ابن‌بشكوال‌،...
رستاخیز |
اشترتمان، رودلف | مجدالدین کیوانی \eštrotmān\، رودُلف (1877-1960 م / 1256- 1339 ش)، عالم دینی و اسلام‌شناس سخت‌کوش آلمانی که پژوهشهایش دربارۀ فرقه‌های اسلامی، به‌ویژه مذاهب شیعی، شایان توجه است.
خط* |
ابن ابی زید | محمد آصف فکرت اِبْنِ اَبی زَید، ابومحمد عبدالله بن ابی زید عبدالرحمن قیروانی (310-386ق / 922-996م)، پیشوای مذهب مالكی عصر خود در قیروان. وی از نَفْزۀ ‌اندلس بود (یاقوت، 5 / 296). بروكلمان زادگاه او را نِفزاوه (واقع در افریقیه: یاقوت، همانجا) و تولدش را (316ق / 928م) می‌داند (GAL, I / 187; GAL, S, I / 301). بنابر آنچه مشهور...
ابوعلی طوسی | فرامرز حاج منوچهری حسن‌ بن محمد بن حسن (د بعد از 511 ق / 1117 م)، فرزند شیخ طوسی، فقیه و محدث و یکی از مهم‌ترین حلقه‌های واسطه در سلسلۀ اسانید شیعه.
ابوالقاسم فرهنگ | محمدحسن سمسار , تقی بینش (1242- 1309 ق / 1827-1892 م)، ادیب، فرهنگ‌نویس، شاعر، خوشنویس و نگارگر.
بافت | فریبا پات بافْ۟ت، شهرستان و شهری در جنوب استان کرمان.
رئیس الرؤسا |
رمزی بک | بابک فرزانه رَمْزی‌بِک، ابراهیم بن محمد (1284-1343 ق/ 1867-1924 م)، نویسنده و روزنامه‌نگار مصری.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام