مقاله

بیش از یک هزاره از آفرینش شاهنامه به وسیله شاعر جاودانه ایران، فردوسى مى گذرد؛ مردى که از یک ‏سو گنجینه‏اى از رهاورد هاى ارزنده، ولى ازیادرفته نیاکان ما را از لابلاى قرون و اعصار برآورد و به مردم خویش هدیه داد و از سویى دیگر فرهنگ گذشته پرفراز و نشیب ملت خویش را به عنوان وسیله‏اى تردیدناپذیر، در بقا و دوام آب و خاک پاک وطن به کار گرفت و با صرف جان و جوانى خود، داستان راستیها و منشهاى نیک نسلهاى برآمده از طوفان را آن‏چنان سرود که در هر گوشى نغمه‏اى و در هر دلى تأثیرى از زمزمه و احساس عمیق خود بر جاى نهاد. او در دهها سده پرتشویش، نیاکان ما را در مکتب‏خانه افتخارآفرین خویش نشاند و درسهاى زندگى شخصى و اجتماعى را به آنان آموخت.

ایرانیان باستان به پندهایی پایبند بودند که آنها را به منزله دستورالعملی در دسترس و تذکری دائمی برای دست یافتن به زندگی بهتر و مبارزه با انواع مصائب اجتماعی به کار می­بردند، به این سبب، همگان موظف به آگاهی و اطاعت از آنها بودند.

سفرنامه‌ها یكی از اصلی‌ترین منابع مستند تحقیق در جهانگردی و پژوهش‌های تاریخی به شمار می‌روند. در بین جهانگردان و سیاحان خارجی كه از میهن عزیزمان دیدن كرده‌اند و تجربیات و خاطرات خود را در قالب سفرنامه به رشته تحریر در آورده‌اند، فرانسویان سفرنامه‌نویس از جایگاه ویژه و برجسته‌یی در روایت تاریخ در 400 سال گذشته برخوردار بوده‌اند و شرح جامعی از جاذبه‌های غنی كشور به یادگار گذاشته‌اند.

شاهنامه، اثر سترگ حكیم‌ابوالقاسم فردوسی طوسی بی‌گمان شاهكاری عظیم و اعجاب انگیز است. این اثر گرچه به ظاهر روایت زندگی و دوران پادشاهان و پهلوانان كهن و اساطیری ایران را در بر می‌گیرد، اما در باطن این اثر گرانقدر دریایی از معارف، حكمت‌ها و ارزشهای عالی نهفته است. و بی‌تردید آنچه این اثر بی‌بدیل را از یك كتاب صرفاً حماسی جدا می‌كند، همین روح معنا و نگاه ژرف سراینده آن به هستی و جهان پیرامون خویش است و به همین اعتبار است كه عنوان«حكیم» را به حق برازنده فردوسی می‌دانیم.

وقتی در سال 420 هجری قمری سلطان محمود غزنوی به ری لشکر کشید تا این شهر مهم را چنان‌که آرزو داشت، به قلمرو غزنویان ضمیمه کند، پس از فتح شهر، به مجدالدوله- حاکم تسلیم‌شده آل‌بویه ـ که اتفاقا به کتاب و مطالعه علاقه‌مند بود،

یکی از کارکردهای جالب شاهنامه این است که احتمالا برای نخستین بار در تاریخ، یک مجموعه حماسی در خدمت دانش زبانشناسی قرار می گیرد و این کاملا برعکس سنت های زبانشناسی جهان است. رابطه معکوس حماسه و زبان دانش زبانشناسی در جهان باستان، مدیون نگرانی های بشر از فراموش شدن حماسه های ادبی و دینی بوده است. به زبان دیگر، ملت های کهن، برای حفظ ادبیات حماسی یا باورهای دینی خود، دست به مطالعه زبانشناسی می زدند.

پاسداشت شادروان دكتر محمدامین ریاحی در روز فردوسی ریاحی در دبیرستان حكیم نظامی قم جوانی 15 ساله در كلاس سوم دبیرستان حكیم نظامی قم بودم (تنها دبیرستان منحصر به فرد در قم از بناهای شادروان علی‌اصغر حكمت در سال 1315) و ماه‌های مهر و آبان دبیر ادبیات نداشتیم و شادروان استاد علی اصغر فقیهی كه ریاست دبیرستان را هم به عهده داشت، ساعات خالی دبیر ادبیات را جانشین بود.

این مقاله، پاسخی است به مقاله «تبارشناسی دیدگاه‌های همایون کاتوزیان درباره تاریخ ایران» که روز یک شنبه 21 اردیبهشت در روزنامه شرق چاپ و منتشر شد.

به یاد استاد باستانی پاریزی اوستاد عزیز پاریزی با قلم می‌کند، شکر ریزی دانشی نامدار کرمانی شهسوار است در قلم‌رانی یاد کرمان، اگر که در دل اوست مهر ایران سرشته در گل اوست

شمس‌الدین محمد بن محمود آملی در نفایس الفنون می‌گوید: «آورده‌اند که اسکندر وقتی که جهت فتح ممالک، قطع منازل و مسالک می‌کرد، در اقصای مغرب به شهری رسید که هوای آن در صفا از صبا سبقت می‌برد و آب آن در لطافت خاکِ تیرۀ حسرت در چشم حیوان می‌ریخت ... بفرمود تا در آن حوالی، بارگاه متعالی فرو زدند و با جمعی از خواص و اشراف در نواحی و اطراف آن طواف می‌کرد ... ناگاه به مقابر ایشان رسید.