دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

برنامج |
برنو | محمدحسن گنجی بُرْنو، سلطان‌نشینی اسلامی در سده‌های 8 تا 13 ق / 14 تا 19 م، در بخشی از افریقای غربی. برخی این نام را برگرفته از واژۀ «باران» یا «بارام» (جمع بار) می‌دانند كه در زبان مردم صحرای افریقا به معنای «مردان» یا «جنگجویان» است
برنی | مجید سمیعی بَرَنی، ضیاءالدین (ح 684- پس از 758 ق / 1285-1357 م)، تاریخ‌نگار و نویسندۀ مسلمان هند. برنی در آثار خویش كمتر به شرح حال خود می‌پردازد و تنها در ذكر برخی از رویدادها از اعضای خاندان خود كه از دولتمردان بلندپایه بوده‌اند، نام می‌برد؛ اما میرخورد مؤلف سیر الاولیاء شرحی از احوال او به دست داده است (ص 322-323) و ...
برهان | غلامرضا اعوانی بُرْهان، اصطلاحی منطقی و مبحثی عمده در منطق ارسطویی كه در آثار متفكران مسلمان جایگاه مهمی داشته است.
برهان الدین | هدی سید حسین زاده بُرْهان‌الدّین، ابونصر فتح الله، وزیر و قاضی مشهور فارس در عهد امیرمبارزالدین محمد مظفری (حكـ 713-759ق / 1313- 1358م ).
برهان الدین احمد | رحیم رئیس نیا بُرْهان‌‌الدّینْ اَحْمَد، دانشمند، شاعر، قاضی و از فرمانروایان‌ نامدار آسیای صغیر در سده 8ق‌ / 14م‌. وی كه به برهان‌الدین‌ سیواسی‌ یا ارزنجانی‌ نیز شهرت‌ دارد، در 745ق‌ / 1344م‌ در شهر قیصریه‌ از شهرهای آناتولی متولد شد (استرابادی، 47؛I / 1327, EI²) پدرش‌ شمس‌الدین‌ محمد و نیز نیاكانش‌ نسل‌ اندر نسل‌ در قیصری...
برهان الدین جانم | مرجان افشاریان بُرْهان‌ الدّین‌ جانَم‌ (د 990ق‌ / 1582م‌)، شاعر و عارف‌ هندی‌ وابسته‌ به‌ طریقۀ چشتیه‌. وی‌ فرزند شمس‌العشاق‌ میران‌جی‌ (د 902ق‌ / 1497م‌) بود و در عرفان‌ هم‌ مرید او به‌ شمار می‌رفت‌ (برهان‌ الدین‌، 5). پدربرهان‌ الدین‌، در میان‌ مشایخ‌ چشتیۀ دكن‌ دارای‌ شهرت‌ بود
برهان الدین غربب | محمدجواد شمس بُرْهان‌‌الدّین ‌غَریب‌، محمد (654- 738ق‌ / 1256-1337م‌)، فرزند ناصرالدین‌ محمود هانْسَوی‌، از صوفیان‌ و مروجان‌ طریقت‌ چشتیه‌ در دكن‌.
برهان الدین فزاری | فرامرز حاج منوچهری بُرْهان الدّین‌ فَزاری‌، ابواسحاق‌ ابراهیم‌ بن‌ عبدالرحمان‌ بن‌ ابراهیم‌ (ربیع‌ الاول‌ 660 -7 جمادی‌الاول‌ 729 / فوریۀ 1262- 9 مارس‌ 1329)، فقیه‌ شافعی‌ ساكن‌ مصر. در برخی‌ منابع‌ متقدم‌ او را «ابن‌ فِركاح‌» نیز نامیده‌اند (مثلاً نك‍ : وادی‌آشی‌، 84 - 85؛ ابن‌ حجر، انباء...، 1 / 169).
برهان الدین قطب عالم | غلامعلی آریا بُرْهان‌ الدّین‌ قُطْب‌ عالَم‌، ابو محمد عبدالله‌ (790-857ق‌ / 1388-1454م‌)، از عارفان‌ بزرگ سلسلۀ سهروردیه‌ در شبه‌ قاره هند. وی‌ فرزند ناصرالدین‌ محمود (قس‌: ابوالفضل‌، 3 / 178: محمد)، نواده جلال‌ الدین مخدوم‌ جهانیان‌ بخاری‌ (گجراتی‌، 2 / 16؛ غوثی‌ شطاری‌، 133؛ دهلوی‌، 167) بود و در برخی‌ منابع‌ با عنوان‌ ...
برهان الدین کبیر |
برهان الملک | مجید سمیعی بُرْهان‌ الْمُلْك‌، سعادت‌خان‌ محمدامین‌ نیشابوری‌ (د 10 ذیحجۀ 1151ق‌ / 10مارس‌1739م‌)، پایه‌گذار سلسله نوابان‌ اوده‌ و از دولتمردان‌ قدرتمند ایرانی‌نژاد هند. وی‌ اصلاً از سادات‌ شیعی‌ مذهب‌ نیشابور بود كه‌ نسب‌ خود را به‌ امام‌ موسى كاظم‌(ع‌) می‌رسانیدند.
برهان امکان و وجوب |
برهان تمانع |
برهان خلف |
برهان شاه |
برهان صدیقین |
برهان عمادشاه |
برهان قاطع | علی میرانصاری بُرْهـان‌ قاطِـع‌، از مهـم‌تریـن‌ فرهنگهـای‌ فـارسی‌، تألیف‌ محمدحسین‌ ابن‌ خلف‌ تبریزی‌، متخلص‌ به‌ برهان‌ در 1062ق‌ / 1652م‌. دربـاره مؤلف‌ دانستـه‌های‌ ما بسیـار انـدك‌ است‌.
برهان مآثر | مریم حسن دوست بُرْهان مَآثِر، كتابی‌ دربارۀ تاریخ‌ سلاطین‌ دكن‌ به‌ زبان‌ فارسی‌، نوشتۀ سید علی بن‌ عزیزالله‌ طباطبا، مورخ‌ شیعی‌ سده‌های‌ 10 و 11ق‌ / 16 و 17م‌. نویسنده‌ پس از آنكه به‌ دستگاه‌ نظام‌ شاهیان‌ راه‌ یافت، در 1000ق‌ / 1592م به‌ امر برهان‌ نظام‌ شاه‌ دوم‌ (حك‍ 999-1003ق‌ / 1591-1595م‌)، تألیف‌ كتاب‌ برهان‌ مآثر...
برهان محقق | نجیب مایل هروی بُرْهان‌مُحَقِّق‌، سید برهان‌الدین ‌محقق‌ حسینی ‌ترمذی ‌(د ح‌642ق‌ / 1244م‌)، از صوفیان‌ مشهور و از جملۀ پیران‌ مولانا جلال‌الدین‌ محمد بلخی‌. او در میان‌ مردم‌ خراسان‌ به‌ «سید سِرّدان‌» شهرت‌ داشته‌ است‌. این‌ شهرت‌ به‌ اعتبار فراست‌ و اشراف‌ برهان‌ محقق بر ضمایر و خواطر مردم بوده است (افلاكی‌، 1 / 56؛ سپهس...
برهان نظم |
برهانپور | مجید سمیعی بُرْهانْپور، شهری كهن در ایالت مادهیا پرادش و از جایگاههای گسترش فرهنگ اسلامی در مركز و جنوب هند.
برهانپوری | مرجان افشاریان بُرْهانْپوری، محمد بن فضل‌الله (952- 1029 ق / 1545-1620 م)، از عارفان طریقۀ چشتیۀ برهانپور. نسب او به ابوبكر صدیق می‌رسید و چون اجدادش از جونپور بودند، با نسبت جونپوری نیز از او یاد شده است.
برهانی نیشابوری | علی میرانصاری بُرْهانی‌ نِیشابوری‌، عبدالملك‌، از شاعران‌ پارسی‌ گوی‌ سدۀ 5ق‌ / 11م‌ كه‌ در دربار سلجوقیان‌ به‌ ویژه‌ نزد الب‌ ارسلان‌ و ملكشاه‌ مقرّب‌ و معزّز بود. اصل‌ برهانی‌ را از شهر نسا، و محل‌ اقامتش‌ را نیشابور دانسته‌اند
برهوت | بهزاد لاهوتی بَرَهوت‌، یا بَلَهوت، نام وادی و چاهی در حضرموت‌ عربستان‌ در شرق‌ عدن‌، نزدیك شهر تریم‌. برهوت یكی از وادیهای‌ هفتگانه حضرموت است‌
بروج | محمدعلی لسانی فشارکی بُروج، هشتاد و پنجمین سورۀ قرآن مجید، دارای 22 آیه، 109 كلمه و 458 حرف. نام مشهور سوره، بنابر یك قاعدۀ اصلی در نام‌گذاری سُوَر قرآنی (نك‍ : اندرابی، گ 49 ب ـ 50 الف) از كلمۀ پایانی نخستین آیۀ آن گرفته شده است
بروجرد | ابوالحسن مبین بُروجِرْد، شهر و شهرستانی‌ در شمال‌ استان‌ لرستان‌ و در باختر ایران‌.
بروجرد، مسجد جامع | محمد مهریار بُروجِرْد، مَسْجِدِ جامِع، یكی از كهن‌ترین مسجدهای ساخته شده در سده‌های نخستین اسلامی در ایران. مجموعۀ كنونی مسجد با عناصر بسیار پراكنده‌ای شكل گرفته كه طی چند سده در كنار یكدیگر برپا شده‌اند.
بروجردی | علی تولایی بُروجِرْدی، سید حسین طباطبایی (17 فروردین 1254-11 فروردین 1340 ش / 6 آوریل 1875-31 مارس 1961 م)، فرزند سیدعلی، فقیه نامدار و از مراجع برجستۀ امامیه در عصر حاضر.
بروجن | علی کرم همدانی بُروجِن، نام یكی از شهرستانهای استان چهارمحال وبختیاری و نام شهر مركز آن.
بروده | مجید سمیعی بَروده، یا بارودا1، نام شهر و مركز اداری ناحیه‌ای به همین نام در شرق ایالت گجرات در غرب هند، واقع در كرانۀ رود وشوامتری2 در جنوب شرقی احمدآباد.
بروسه لی | علی اکبر دیانت بُروسه‌لی، محمدطاهر (1278-1344 ق / 1861-1925 م)، زندگی‌نامه‌نویس و كتاب‌شناس ترك در اواخر عصر عثمانی. وی در بروسه (بورسا) به دنیا آمد (كورداكول، 413؛ بانارلی، 1078).
بروسوی، اسماعیل |
بروسوی، یعقوب | فرامرز حاج منوچهری بُروسَوی، یعقوب بن سید علی (د 931 ق / 1525م)، قاضی و مدرس حنفی عثمانی. در برخی منابع تاریخ وفات او 932 ق آمده است
برونئی | محمدحسن گنجی بُرونِئی، كشوری كوچك در آسیای جنوب شرقی. عنوان رسمی آن «كشور برونئی دارالسلام1» است. این كشور با مساحت 765‘5 كمـ2، میان °4 تا °5 و ´4 عرض شمالی و °114 تا °115 و ´21 طول شرقی در ساحل دریای چین جنوبی و شمال جزیرۀ برنئو قرار دارد.
بروه |
بروکلمان | رضوان مساح بُروكِلْمان، كارل (جمادی‌الاول 1285-25 رمضان 1375 / سپتامبر 1868-6 مۀ 1956)، مستشرق معروف آلمانی. كامل‌ترین زندگی نامه‌ای كه از وی در دست است، همان است كه او به مناسبت
برک | علی بهرامیان بُرَک، حجّاج بن عبدالله صَریمی (ﻣﻘ ح 40ق/660م)، ضارب معاویة بن ابی‌سفیان، ظاهراً واژۀ «برک» کنایه از دلیری و جنگاوری است (ابن‌درید، 247؛ ابن منظور، ذیل بَرَک). در برخی منابع، این شهرت همچون نام به کار رفته (کلبی، 236؛ طبری، 5/143)، اما در منابع دیگر تصریح شده که نام اصلی برک، حجاج بوده است (ﻧﻜ : بلاذری، 3/251...
برکات |
برکت | محمود کریمی بَرَکَت، از مفاهیم دینی که در قرآن کریم و روایات اسلامی جایگاهی مهم دراد و در فرهنگ عامۀ مسلمانان گسترش چشمگیری یافته است. ریشۀ «ب ر ک» در زبان اقوام سامی وجود داشته (ER, II/250)، و در لغت عرب به معنای طلق رشد و فزونی (خلیل، ابن‌منظور، مادۀ برک)، یا فزونی و کثرت در خیر (ازهری، مادۀ برک) است. فیروز آبادی سعادت...
برکه (برکت) همدانی | محمدجواد شمس بَرَکۀ (بَرَکَتِ) هَمَدانی، از عارفان و پیران طریقت در سده‌های 5-6ق/ 11-12م و از استادان عین‌القضات همدانی (د 525ق/ 1131م).
برکه بنت ثعلبه |
برکه خان | مصطفی موسوی بِرْکه‌خان (د 665ق/1267م)، پسرجوجی، نوادۀ چنگیز و فرمانروای اردوی زرین، نام وی در منابع عربی و فارسی و ترکی به صورت برکا، برکای و بور که نیز ضبط شده، و در اصل مغولی شدۀ واژۀ ترکی بَرْک به معنای سخت و استوار (کلاوسن، 361-362). وی در منابع اسلامی ابوالمعالی ناصرالدین (رمزی، 1/404)، جلال‌الدین ابراهیم (منهاج، 2/...
برکه مشعشعی |
برکوی | علی اکبر دیانت بِرْکَوی، تقی‌الدین محمد بن پیرعلی (929-981ق/1523-1573م)، فقیه و از دانشمندان پرتألیف عثمانی در سدۀ 10ق/16م. شهرت او به سبب نسبتهای ترکی بِرگیلی و بیرگیلی نیز ضبط شده است. او در شهر بالیکسیر (ﻫ م) دیده به جهان گشود و پدرش پیرعلی از عالمان اهل زاویه در زمان خود بود (علی بن یالی، 436).
برکیارق | روزبه زرین کوب بَرْکیارُق، ابوالمظفر (ﺣﻜ 485- ربیع‌الآخر 498ق/ 1092- دسامبر 1104م)، سلطان سلجوقی و فرزند ملکشاه.
برید | آذرتاش آذرنوش بَرید، به‌ معنای‌ اسب‌ یا هرگونه‌ مركب‌ پُست‌، پیك‌ سواره‌، ایستگاههای‌ پست‌، سپس‌ به‌ معنای‌ فاصلۀ میان‌ دو ایستگاه‌ و از آنجا، در معنای‌ نوعی‌ واحد طول‌ به‌ كار رفته‌ است‌.
برید شاهیان | مجید سمیعی بَریدْ شاهیان‌، سلسله‌ای‌ از مسلمانان‌ ترك‌نژاد كه‌ از اواخر سدۀ 9 تا نیمۀ نخست سدۀ 11ق‌ / 15 تا 17م‌ بر بیدَر و اطراف‌ آن‌ در فلات‌ دكن‌ فرمانروایی‌ كردند.
بریدبن معاویه | احمد پاکتچی بُرَیدِ بْن‌ مُعاویه‌، ابوالقاسم‌ عجلی‌ (د پیش‌ از 148ق‌ / 765م‌)، از اصحاب‌ برجستۀ امام‌ باقر و امام‌ صادق‌(ع‌). پدرش‌ معاویه بن‌ ابی‌ حكیم‌ حاتم‌ از خاندانی‌ از اعراب‌ عجلی‌ مهاجر به‌ كوفه‌ بود

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام