برگی از تاریخ فرهنگی یزد در عصر قاجار/ حسین مسرت حدود یکصد شاعر یزدی در عصر قاجار به سرودن شعر اشتهار داشتند که نامورترین آنان طراز ، قضایی ، جیحون ، شیدا و محرم یزدی بودند. 1400/1/22 ۱۱:۱۸
اولین سالگرد خاموشی حسن انوشه / محمود فاضلی یك سال از درگذشت حسن انوشه نویسنده، پژوهشگر تاریخ، زبان و ادبیات فارسی و سرپرست گروه نویسندگان دانشنامه ادب فارسی كه عمر خود را در حوزه ایران‌شناسی و تاریخ و زبان و ادب فارسی صرف كرد، می‌گذرد. حسن انوشه كه در سال 1323 در شهر بابل متولد شد دوره‌های دبستان و دبیرستان را در بابل گذراند. موقع دیپلم گرفتن، شاگرد اول استان مازندران شد. برای آموختن زبان و ادبیات عربی به تهران آمد و در دانشگاه تهران مشغول تحصیل شد. سپس در آموزش و پرورش مشغول به كار شد، اما خود او گفته بود كه اوایل انقلاب، زمانی كه به كار معلمی در بابل و منطقه مازندران سرگرم بود، او را از آموزش و پرورش اخراج كردند! آن اخراج، از یك سو شرایط نامناسبی برای او در تامین مایحتاج زندگی ایجاد كرد و از سوی دیگر، او را به سمت تمركز بر كار و پیشه‌ای دیگر سوق داد كه بعدها بخش مهمی از زندگی فرهنگی او را شكل داد. 1400/1/22 ۱۰:۴۲
دکتر منوچهر ستوده در نگاه ایرج افشار / عنایت الله مجیدی آنچه در پی می آید، برگزیده ای است از چند نامۀ ایرج افشار که هنگام سفرِ خارج از کشور، به دکتر منوچهر ستوده، دوست دیرین خود نوشته است. از این سطور نیک می توان دریافت که او نه تنها سفرهای چند ماهه، بلکه در سفرهای کوتاه چند روزه نیز، در حسرت وطن و دوست کوه و دشت خویش، بی تاب بوده و برای بازگشت، روز شماری می کرده است. امید که نشر این نوشته ها، یادِ دو دانشمند ایران دوست و ایران شناس را در خاطر دلبستگان فرهنگ و تمدن این مرز و بوم خرم کند. 1400/1/21 ۱۳:۰۵
ادبیات نقد در فرهنگ اسلامی / حسن انوشه پس از تشکیل دولت اسلامی و گردآمدن ملتهای گوناگون به زیر پرچم اسلام رفته رفته تمدن شکوهمندی شکل گرفت که آن را به نام تمدن اسلامی می شناسند. چندین ملت که از کران رود سند تا دامنه های کوه پیرنه پراکنده بودند در پدیدآوردن این تمدن و بارور کردن آن سهم داشتند. اما آیا صرف گردآمدن چندین ملت به زیر یک پرچم و احیاناً فرمان بردن آنها از دولتی واحد سبب زایش تمدنی تازه می شود؟ 1400/1/22 ۱۰:۴۱
حدود متصرفات اسلامی در ادوار مختلف / منوچهر ستوده در دوران پیامبر (ص) شرق و غرب عالم آن روزگار را دو نیروی بزرگ اداره می کرد، یکی دولت روم شرقی که بر سرزمینهای جنوبی اروپا و خاک ترکیۀ امروزی و شهرهای شمالی آفریقا دست داشت و دیگر دولت ساسانیان که از یک طرف حدود متصرفاتش به رودخانه سند و جیحون می رسید و از طرف دیگر به دریای عمان و خلیج فارس و رودخانۀ فرات منتهی می شد و از طرف مغرب هم با دولت روم شرقی همسایه بود. این دو نیرو در اثر کشمکش های طولانی مدتها بود که رو به ضعف و ناتوانی می رفتند. 1400/1/18 ۱۶:۱۸
پروین، شایسته هزاران تحسین / ملک الشعرای بهار در این روزها یکی از دوستان گلدسته‌ای از ازهار نوشکفته به دستم داد و منتی بر گردنم نهاد، دستم از آن رنگین گشت و دامنم مشک‌آگین، بوی گلم چنان مست کرد که دامنم از دست برفت! این گلدسته روح‌نواز عبارت بود از قصاید و قطعات شاعره شیرین‌زبان معاصر، خانم پروین اعتصامی که به‌تازگی از طبع برآمده و نخستین بار مباشر طبع آن دیوان، حقیر را به مطالعه آن آشنا ساخت. 1400/1/15 ۰۹:۰۱
آرشیو ملی ایران، اسنادی از تجاوز عراق پیش از آغاز جنگ تحمیلی منتشرکرد در منابع تاریخی و رسمی، روز ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ که ارتش عراق به طور همهجانبه و گسترده از زمین، دریا و هوا حمله خود را به تمامیت ارضی ایران آغاز کرد، به عنوان آغاز جنگ ایران و عراق شناخته میشود. 1400/1/22 ۱۱:۲۴
ایرج افشار و ترجمۀ انگلیسی دائرة المعارف بزرگ اسلامی انتشار جلد اول اسلامیکا در آبان ماه سال ۸۷ را می توان رویدادی خاص در دانشنامه نویسی در ایران تلقی کرد، زیرا برای نخستین بار دانشنامه ای ایرانی و به زبان فارسی به انگلیسی ترجمه و در سلسله انتشارات بریل در لیدن، یکی از با سابقه ترین ناشران جهان منتشر شد. بدین ترتیب، نه فقط خاورشناسان و ایران شناسان، بلکه دیگر پژوهشگران و علاقه مندان در سطح جهانی امکان یافتند از تحقیقات ایرانیان در موضوعات مربوط به ایران و اسلام برخوردار شوند. 1399/12/18 ۰۹:۰۷
اولین عکس از تخت جمشید در قاب دوربین یک عکاس ایتالیایی نمونههایی از نخستین عکسهای شناخته شده از تخت جمشید در دههی ١٨۵٠ منتشر شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. این تصاویر که از نگاه دوربین لوییجی پِشه عکاس ایتالیایی در سال ١٨۵٨ میلادی ثبت شده است. 1399/11/7 ۱۳:۵۸
از افسانه تا واقعیتِ هدایت در گفت‌وگو با همایون کاتوزیان هدایت در عین حال که می‌تواند نماد شکست باشد، نماد گسست نیز است: گسست از سنت ادبی دیرپایی كه آن دوران مقام بلندی داشت و پیوندش با گسستی که انقلاب مشروطه در تاریخ ما رقم زد. همایون کاتوزیان که به‌اعتبار چهار کتاب مفصل و چندین دهه مداقه بر هدایت و آثارش از شارحان مطرح هدایت به شمار می‌رود، به مصالحه‌ناپذیری و هنجارشکنی هدایت اشاره می‌کند که او را در اقلیت قرار می‌داد؛ چراکه با نظام‌های تثبیت‌شده ادبی و سیاسی زمانه خود سر سازگاری نداشت. 1400/1/18 ۱۵:۲۲
گفت‌وگو با اکبر معصوم‌بیگی درباره جهان پرتناقض هدایت و فقدان ارزیابی انتقادی از او مهم‌ترین متن ادبی معاصر فارسی چند دهه پیش به شکل قاچاق به کشور وارد شد و هنوز هم همان انگ آغازین را بر پیشانی دارد. صادق هدایت به‌عنوان مهم‌ترین داستان‌نویس و روشنفکر معاصر ایران حدود هفت دهه پیش مرده است و تکلیف ما با او هنوز مشخص نیست. نمی‌دانیم که مایه مباهات‌مان است یا موجودی است لاابالی که باید دفنش کنیم و اجازه ندهیم کسی به سراغ آثارش برود. 1400/1/18 ۱۵:۱۵
گفت‌وگو با مراد فرهادپور درباره اشباح هدایت «قبل از هر چیز باید بگویم که من نه قصد دارم و نه صلاحیتش را که درباره ارزش ادبی آثار هدایت حرف بزنم... لیکن از آن‌رو درباره هدایت سخن می‌گویم که او صرفا یک نویسنده نیست، بلکه به‌نحوی سایه سنگین شبح و یا بهتر بگویم اشباحش هنوز بر دوش ما و بر دوش فرهنگ ما است». 1400/1/18 ۱۵:۱۰
گزارش تصویری اعطای جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار پنجمین و ششمین مراسم اعطای جایزۀ گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار صبح روز سه شنبه 22 مهرماه 1399 با حضور تنی چند از اعضای هیئت داوری ، نمایندۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و برندگان این دوره در مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/23 ۱۱:۰۳
گزارش تصویری آیین رونمایی از مجموعۀ پنج جلدی جغرافیای جامع ایران آیین رونمایی از مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران»، به‌صورت آنلاین، با حضور آقایان کاظم موسوی بجنوردی، دکتر عباس سعیدی، دکتر فرهاد عزیزپور و مهندس احمد آرین‌نیا صبح روز دوشنبه ۱۴ مهر در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/14 ۱۶:۱۲
گزارش تصویری از رونمایی از نسخۀ‌برخط دانشنامه‌های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آیین رونمایی از نسخۀ‌برخط (آنلاین) دانشنامه‌های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی روز سه شنبه، یکم مهر ماه 1399، با سخنرانی کاظم موسوی بجنوردی، اشرف بروجردی، علی بهرامیان، محمدمهدی محمودی، علی موسوی بجنوردی و مسعود تاره در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. 1399/7/13 ۰۸:۲۴