مقاله

یکی از کارکردهای جالب شاهنامه این است که احتمالا برای نخستین بار در تاریخ، یک مجموعه حماسی در خدمت دانش زبانشناسی قرار می گیرد و این کاملا برعکس سنت های زبانشناسی جهان است. رابطه معکوس حماسه و زبان دانش زبانشناسی در جهان باستان، مدیون نگرانی های بشر از فراموش شدن حماسه های ادبی و دینی بوده است. به زبان دیگر، ملت های کهن، برای حفظ ادبیات حماسی یا باورهای دینی خود، دست به مطالعه زبانشناسی می زدند.

پاسداشت شادروان دكتر محمدامین ریاحی در روز فردوسی ریاحی در دبیرستان حكیم نظامی قم جوانی 15 ساله در كلاس سوم دبیرستان حكیم نظامی قم بودم (تنها دبیرستان منحصر به فرد در قم از بناهای شادروان علی‌اصغر حكمت در سال 1315) و ماه‌های مهر و آبان دبیر ادبیات نداشتیم و شادروان استاد علی اصغر فقیهی كه ریاست دبیرستان را هم به عهده داشت، ساعات خالی دبیر ادبیات را جانشین بود.

این مقاله، پاسخی است به مقاله «تبارشناسی دیدگاه‌های همایون کاتوزیان درباره تاریخ ایران» که روز یک شنبه 21 اردیبهشت در روزنامه شرق چاپ و منتشر شد.

به یاد استاد باستانی پاریزی اوستاد عزیز پاریزی با قلم می‌کند، شکر ریزی دانشی نامدار کرمانی شهسوار است در قلم‌رانی یاد کرمان، اگر که در دل اوست مهر ایران سرشته در گل اوست

شمس‌الدین محمد بن محمود آملی در نفایس الفنون می‌گوید: «آورده‌اند که اسکندر وقتی که جهت فتح ممالک، قطع منازل و مسالک می‌کرد، در اقصای مغرب به شهری رسید که هوای آن در صفا از صبا سبقت می‌برد و آب آن در لطافت خاکِ تیرۀ حسرت در چشم حیوان می‌ریخت ... بفرمود تا در آن حوالی، بارگاه متعالی فرو زدند و با جمعی از خواص و اشراف در نواحی و اطراف آن طواف می‌کرد ... ناگاه به مقابر ایشان رسید.

آیا فلسفه سیاسی شیعی وجود دارد؟ تفاوت آن با اندیشه سیاسی در چیست و چه مختصاتی دارد؟ چه چهره‌هایی بر این اساس فیلسوفان سیاسی شیعی خوانده می‌شوند؟ آیا اندیشه سیاسی شیعی نیاز به احیا دارد؟ دكتر سید صادق حقیقت، استاد علوم سیاسی دانشگاه مفید قم و نگارنده آثار متعددی در زمینه علوم سیاسی به تازگی در موسسه پرسش درسگفتارهایی را پیرامون فلسفه سیاسی شیعی آغاز كرده و در آنها می‌كوشد ضمن پاسخ به پرسش‌های فوق، مختصات فلسفه سیاسی شیعی نزد سه اندیشمند مسلمان ایرانی یعنی فارابی، ملاصدرا و علامه طباطبایی را تشریح كند.

به مناسبت چهلم استاد باستانی پاریزی چهل روز گذشت، به چهل شب رسید، چهل شب به یاد كسی كه هزار سخن است در وصفش، چهل قافله در رمزِ بی‌مرز بودنش در انتظار ماندند، و چله‌نشینان اندوهش با یاد او مرور می‌كنند شب و روز را، همیشه و هنوز را.

دکتر سیدیحیی یثربی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی به بررسی موضوع اقتصاد مقاومتی و راهکارهای اجرایی شدن آن در جامعه پراخته است.

پژوهش حاضر معطوف به بررسی انتقادی مبانی نظری و معرفتی دیدگاه‌های همایون کاتوزیان درباره تاریخ و جامعه ایران است. رویکرد حاکم بر نظریات کاتوزیان متعلق به فضای مدرنیته اروپاست؛ فضایی که منجر به پدیدآمدن گفتمان شرق‌شناسی و اروپامحوری سلبی حاکمی بر آن شده است. کاتوزیان تحت‌تاثیر گفتمان مدرنیته و اصول حاکم بر ادبیات شرق‌شناسی، در برابر صفات جامعه (مترقی) غرب و خصوصا اروپا، جامعه ایران را به لحاظ تاریخی، جامعه‌ای «راکد، غیرعقلانی و عقب‌مانده» که همواره گرفتار «حکوت استبدادی» یا «حکومت خودکامه ایرانی» بوده، نشان داده است. وی با برجسته کردن استبداد و بی‌قانونی در تاریخ ایران، غالب امور مربوط به جامعه و فرهنگ ایران در عرصه تاریخی را به عرصه سیاست و دولت تقلیل داده و سعی در تبیین عقب‌ماندگی جامعه ایران از منظر دولت‌محوری از نوع خودکامه و استبدادی دارد. وی به تبعیت از رویکرد تحلیلی و معرفتی حاکم در نظریه شیوه تولید آسیایی مارکس و استبداد شرقی مفروض برای چنین ساختاری و تحت‌تاثیر نظام معرفتی متعلق به مدرنیته، قایل به اصالت تردیدناپذیر تجربیات و جریان تاریخی جامعه اروپایی بوده و وقتی ساختارهایی چون نظام طبقاتی، فئودالیسم، سرمایه‌داری و بورژوازی از نوع اروپایی را در ایران مشاهده نمی‌کند در ظاهر مطالعات تطبیقی، اما از جایگاه اروپامحوری سلبی، عکس خصوصیات تاریخی مذکور را در زمینه توضیح و تبیین تاریخ ایران به کار می‌گیرد.

محمدعلی همایون کاتوزیان در کتاب «ایران، جامعه کوتاه‌مدت و سه مقاله دیگر» و در بررسی مشکلات توسعه سیاسی و اقتصادی بلندمدت در ایران، تاکید دارد که ایران برخلاف جامعه درازمدت اروپا جامعه‌ای کوتاه‌مدت بوده است. به نظر او «در این جامعه تغییرات - حتی تغییرات مهم و بنیادین - اغلب عمری کوتاه داشته است.