مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

امیرالجیوش بدرالجمالی |
امیر خسرو دهلوی |
امیرخان | اَمیرْخان، امیرالدوله محمد افغان (1181-1250 ق/ 1767-1834 م)، رهبر مقتدر گروهی از طایفۀ پتان افغان و مؤسس امیرنشین تونْک در هند مركزی (راجستان كنونی). امیرخان، پسر حیات خان در سمبهل واقع در مرادآباد رهیلكهند به دنیا آمد (نک‍ : EI2).
امیر چقماق | سید علی آل داوود اَمیرْ چَقْماق، جلال‌الدین شامی، مشهور به امیرچقماق (د ح 840 ق/ 1436 م)، از امیران دورۀ تیموری و فرمانروای نامدار یزد. وی اصلاً از عربهای شام و ازجمله امیران و سرداران مشهور الناصر ناصرالدین فرج، سلطان مملوك مصر و شام بود. پس از نبردی كه میان امیر تیمور و الناصر فرج روی داد و به شكست سلطان مملوك انجامید، امیر...
امیرالحاج | محمدرضا ناجی اَمیرُ الْحاج، عنوانی برای سرپرست كاروان راهیان حج كه به صورتهـای امیر الركب (نک‍ : فاسی، 260، 290)، امیرالموسم (دارمی، 434) و امام الحاج (مالك، 1/ 400، 404) نیز آمده است. از دیدگاه شیعیان، سرپرستی حج از شئون امامت است و پیامبر(ص) اولین امام حج بوده‌اند و علی (ع) و امامان پس از وی، جانشینان او هستند (نک‍ : كل...
امیر حسینی | محمدجواد شمس اَمیرْ حُسِینی، ركن‌الدین حسین بن عالم بن ابی الحسن حسینی غوری هروی (د 16 شوال 718 ق/ 11 دسامبر 1318م)، از مشایخ طریقۀ سهروردی و شاعر بزرگ هرات، متخلص به حسینی. از او به امیرحسینی سادات و امیرسیدحسینی نیز یاد شده است (اصیل‌الدین، 43؛ دولتشاه، 167). سال ولادت امیرحسینی به روشنی دانسته نیست، اما از برخی اشارات ...
امیرخیزی | جلال خسروشاهی اَمیرْخیزی، اسماعیل (1294-1385ق/ 1877-1966م)، فرزند محمدتقی، متخلص به گرامی و هنر، شاعر، ادیب، محقق، مورخ، عضو فرهنگستان و از رجال نهضت مشروطیت ایران.
امیر سلاح | منوچهر پزشک اَمیرِ سِلاح، عنوانی برای یكی از چند امیرِ صاحب نفوذ در سازمان اداری ـ سیاسی دولت مملوكان مصر. وظیفۀ رسمی امیر سلاح نگهداری و حمل ابزار جنگی ویژۀ سلطان برای میدان نبرد و نیز حضور رسمی در جشنها نظیر عید قربان بود. بدین‌سبب، او را سلاحدار، و آن منصب را «سلاحداریه» نیز می‌خواندند (قلقشندی، 4/ 18، 5/ 456، 462؛ مق...
امیرعلی، سید |
امیرعلیشیر نوایی |
امیرشاهی سبزواری | قربان ولیئی اَمیرْ شاهیِ سَبزِواری، آق ملك بن ملك جمال‌الدین فیروزكوهی سبزواری (د 857 ق/ 1453 م)، متخلص به شاهی، از شاعران دورۀ تیموری كه در خوشنویسی، نگارگری و موسیقی نیز مهارت داشته است. وی در سبزوار زاده شد و نسبش به سربداران آن دیار می‌رسد (دولتشاه، 321؛ علیشیر، 23؛ خواندمیر، 4/ 18) و از خواهرزادگان خواجه علی مؤید (م...
امیرالکبیر |
امیرک بیهقی | ابوالفضل خطیبی اَمیرَكِ بِیْهَقی، ابوالحسن احمد بن محمد (د شوال 448/ دسامبر1056)، از دیوان‌سالاران غزنوی. وی از خاندان مشهور و متنفذ عنبریان بیهق بود كه دبیران و عالمان معروفی از آن برخاستند. نیای او، ابوزكریا عنبری از محدثان به شمار می‌آمد (بیهقی، علی، 119-120) و برادر امیرك خواجه ابونصر دبیر به روزگار غزنویان صاحب برید ری...
امیر مجلس | منوچهر پزشک اَمیرِ مَجْلِس، عنوانِ منصبی در دستگاه سلجوقیان آسیای صغیر و سپس سلاطین مملوك مصر. «امیر» به معنای فرمانده سپاه است؛ چه، امیر مجلس در واقع بر هزار سرباز فرماندهی داشت و بدین‌سبب، او را از «امرای هزاره» می‌شمردند (قلقشندی، 4/ 19؛ ابن‌دواداری، 9/ 309، 358؛ برای تفصیل، نک‍ : ه‍ د، استادالدار). اولین اشاره به «ام...
امیر کلا | جعفر اسحاقی تیموری اَمیرْكَلا، شهر كوچكی از توابع شهرستان بابل واقع در استان مازندران. این شهر در شمال شهر بابل و در 43 كیلومتری غرب ساری بر سر راه اصلی بابل به بابلسر قرار گرفته است ( فرهنگ جغرافیایی ایران، 3/ 26؛ آمارنامه، 1372 ش، 71).
امیر معزی |
امیرالمسلمین | محمدرضا ناجی اَمیرُالْمُسْلِمین، عنوان فرمانروایان سلسلۀ مرابطون در شمال افریقا و اندلس. دربارۀ زمان و چگونگی برگزیده شدن این عنوان از سوی آنان اختلاف است. به گزارش ابن عذاری (4/ 27- 28) و نویسندۀ الحلل الموشیة (ص 29) چون فتوحات و دامنۀ نفوذ و قلمرو امیریوسف ابن تاشفین (حك‍ 480-500 ق/ 1087-1107 م) مؤسس این دولت، فزونی گرف...
امیرالمؤمنین |
امیر نظام گروسی |
امیرکبیر | علی اکبر ولایتی اَمیرْكَبیر، محمدتقی فراهانی (1222- 1268ق/ 1807-1852م)، سیاستمدار و صدر اعظم عهد ناصرالدین شاه قاجار. وی در هزاوه در اطراف فراهان دیده به جهان گشود (آدمیت، امیركبیر ... ، 19؛ اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان ... ، 1). برخی به وی نسبت سیادت داده، و خاستگاه خانوادۀ او را كرمانشاه دانسته‌اند (اورسل، 263؛ بروگش، 1/ 2...
امین احمد رازی |
اناپه | نادیژدا خارچینکو اَناپه، دژی كهن و شهری ساحلی واقع در كرانۀ شمال شرقی خلیج اناپۀ دریای سیاه در مجاورت سرزمین چركسها (آدیگه‌ایها) و غرب منطقۀ كراسنودار قفقاز در كنار رودخانۀ بوگور. با نگاهی به نقشۀ دریای سیاه، محل شهر اناپه به صورت نیم‌دایره‌ای به نظر می‌رسد كه در دریا پیش رفته است. آدیگه‌ایها این قسمت از ساحل را به همین اسم ـ...
امین | علی اکبر دیانت اَمین، اصطلاح و عنوانی دیوانی در نظام اداری بخشهایی از جهان اسلام، به‌ویژه در تشكیلات مالی و اداری دولت عثمانی. در این تشكیلات صاحبان مناصب متعددی را امین می‌نامیدند كه با عنوانهایی نظیر مباشر، محرّر و كاتب ایالت و ولایت نیز خوانده می‌شدند (اینالجیك، مقدمه، 19، حاشیۀ 84). همچنین به صاحبان منصب تحریر یعنی به ك...
امیری فیروزکوهی | امیربانو کریمی اَمیریِ فیروزْكوهی، كریم (1288-1363ش/ 1909-1984م)، فرزند مصطفى قلی منتظم‌الدوله، متخلص به امیر، شاعر و ادیب معاصر. وی در فرح‌آباد فیروزكوه به دنیا آمد (امیری، دیوان، 1/ نه). نیاكان او از روزگار كریم خان زند تا اواخر حكومت قاجار، از امیران سپاه و سران لشكر بودند و «امیر» جزء اول نام آنان بود (همان، 1/ نه ـ یاز...
امین، محسن | محمد انصاری اَمین، محسن (1284-1371 ق/ 1867-1952 م)، فرزند عبدالكریم عاملی، فقیه و عالم اصلاح‌گرای امامی در شام. او در خاندانی مشهور از سادات در قریۀ شقرا از جبل عامل لبنان زاده شد؛ پس از آموزشهای مقدماتی در همانجا، منطق، نحو و بیان را در براغیث جبل عامل فراگرفت و سپس در بنت جُبیل از درس موسى شراره، استادی برآمده از نجف، ...
امین، ابوموسی | علی بهرامیان اَمین، ابوموسى محمد بن هارون (شوال 170 ـ محرم 198/ آوریل 787ـ سپتامبر 813)، ششمین خلیفۀ عباسی. وی در محلۀ رصافه، در جانب شرقی بغداد، به دنیا آمد (خلیفه، 2/ 758؛ بسوی، 1/ 161؛ طبری، 8/ 233؛ قس: خطیب، 3/ 337). مادرش زبیده، نوادۀ منصور عباسی و همسر محبوب هارون‌الرشید بود (خلیفه، 2/ 740؛ ابن حبیب، 39؛ بلاذری، 3/ ...
امین استرآبادی | حسن انصاری اَمینِ اِستَرابادی، محمدامین بن محمد شریف (د 1036 ق/ 1627 م)، از علمای نامدار امامی و بنیان‌گذار گرایش اخباریه. از آغاز زندگی او اطلاعی در دست نیست، ولی می‌دانیم كه مدتی از دورۀ جوانی خویش را در شیراز سپری كرده، نزد شاه تقی‌الدین محمد نسابه مدت 4 سال دانش اندوخته، و از علوم عقلی بهره گرفته است (امین استرابادی...
امینجی | مسعود حبیبی مظاهری اَمینْجی (د شوال 1010/ مارس 1602)، فقیه اسماعیلی هندی از فرقۀ داوودیهای طیبی و فرزند جلال بن حسن (بیست و پنجمین داعی مطلق مستعلویان طیبی). وی در احمدآباد گجرات می‌زیست و در همانجا درگذشت (ایوانف، 88؛ پونا والا، «كتاب‌شناسی ... »، 185). امینجی در سلسله مراتب دعوت اسماعیلی به مقامات بالایی دست یافت (دفتری، 303)...
امین الدوله سامری | محمد علی مولوی اَمینُ‌الدّولۀ سامِری، ابوالحسن بن غزال بن ابی سعید (598-14 ذیقعدۀ 648 ق/ 1202-7 فوریۀ 1351 م)،پزشك و سیاستمدار در دستگاه ایوبیان. وی از طایفۀ سامری ــ فرقۀ كوچكی از یهودیان ــ بود و سپس مسلمان شد. ظاهراً امین‌الدوله نزد عموی خود پزشكی آموخت، اما از دیگر استادان او در این فن یادی نشده است (نک‍ : ابن‌ابی‌اصیبع...
امین الدوله غفاری |
امین الدوله | سید علی آل داوود اَمینُ‌الدّوله، میرزا علی خان (1260-1322ق/ 1844-1904م)، از رجال آزادی‌خواه و نوگرای ایران و ازجمله منشیان و نثرنویسان عصر ناصرالدین شاه قاجار. وی فرزند میرزا محمدخان مجدالملك، خواهرزادۀ میرزا آقاخان نوری بود (ممتحن‌الدوله، 35).
امین ریحانی |
امین السلطان |
امین الحسینی | مجدالدین کیوانی , حسن یوسفی اشکوری اَمینُ الْحُسِیْنی، محمدامین بن محمد طاهر(1311-1394ق/ 1893-1974م)، مفتی فلسطین و از نخستین رهبران جنبش فلسطینیان بر ضد سلطۀ انگلیس و صهیونیسم. زندگی پر فراز و نشیب امین را می‌توان به چند بخش تقسیم كرد:
امینیه | نورالله کسایی اَمینیّه، عنوان 4 مدرسه در دمشق، بعلبك، بصرى و بیت‌المقدس كه به سبب انتساب به لقب بانیانش «امین‌الدین، یا امین‌الدوله»، امینیه نام گرفته است.
امین الضرب | سید علی آل داوود اَمینُ الضَّرْب، عنوان دو تن از رجال دورۀ قاجار:
امیة بن اسکر | رضوان مساح اُمَیَّة بْنِ اَسْکَر، امیة بن حُ رثان بن اَسکر(د ح 20ق/ 641م)، شاعر مخضرم و از معاصران پیامبر اسلام (ص). مهم‌ترین مأخذ در شرح حال وی اغانی ابوالفرج اصفهانی است كه خود منبع كتابهای پس از آن بوده است. تاریخ ولادت امیه دانسته نیست، ولی با توجه به عمر طولانی وی می‌توان گفت كه در آغاز هجرت یا آغاز اسلام، مردی كهن...
امیة بن ابی الصلت | آذرتاش آذرنوش اُمَیَّةِ بْنِ اَبِی الصَّلْت (د 8 یا 9 ق/ 629 یا 630 م)، فرزند عبدالله ابن ربیعه از تیرۀ قسی، از قبیلۀ بزرگ ثقیف، شاعر و شخصیت پیچیده و مسأله‌ساز دوران جاهلی و صدراسلام. مادرش رقیه دختر عبدشمس ابن عبدمناف بود (ابن قتیبه، الشعر ... ، 369؛ ابن حزم، 268). همسرش ام حبیب نام داشت و دختر ابوالعاص بود (بلاذری، 4(2)...
امیة بن خلف | حسن یوسفی اشکوری اُمَیَّةِ بْنِ خَلَف (مق‍ 3 ق/ 624م)، از سران قریش و یكی از مخالفان مشهور پیامبراكرم (ص) در مكه.
ان، برهان |
انباذقلس |
انباری | عنایت الله فاتحی نژاد اَنْباری، ابومحمد قاسم بن محمد بن بشار (د 304 یا 305 ق/ 916 یا 917 م)، ادیب، لغوی و محدث.
انباری |
انارک | مژگان نظامی اَنارَك، بخش و شهری در شهرستان نائین استان اصفهان.
انبار | عنایت الله فاتحی نژاد اَنْبار، از شهرهای مشهور ایران در دورۀ ساسانی، در كنارۀ شرقی فرات و در شمال غربی تیسفون. ویرانه‌های این شهر در °43 و ´43 طول شرقی و °33 و ´5/ 22 عرض شمالی قرار دارد (EI2).
انبیاخوانی |
انبیق |
انار | علی بلوکباشی اَنار، میوۀ درختی از تیرۀ موردیها یا پونیكاسه، و از جنس پونیكا و گونۀ گراناتوم (گل گلاب، 232؛ ثابتی، 50). برخی از گیاه‌شناسان درخت انار را از گیاهان بومی ایران و سرزمینهای همسایۀ ایران ( بریتانیكا، VIII/ 105)، و برخی دیگر از رستنیهای بومـی سوریه و مصـر دانسته‌انـد (نک‍ : پورداود، اناهیتا، 268). مصریان روزگار ...
انبیاء | محمدعلی لسانی فشارکی اَنْبیاء، بیست ویكمین سورۀ قرآن مجید، دارای 7 واحد موضوعی (ركوع)، 112 (یا 111) آیه، 168‘1 كلمه و 870‘4 حرف.
انتحال |

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام