مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

جمال |
ابن زبعری | ناصر گذشته اِبْنِ زِبَعْری، عبدالله از برجسته‌ترین شاعران مخضرم قریش و از سرسخت‌ترین دشمنان پیامبر (ص) كه در 8 ق/ 629 م اسلام آورد. وی از بنی سهم بن فهر بود كه مانند دیگر قریشیان بنی كنانه در مكه و اطراف آن سكنی داشتند.
ثعلبی، ابواسحاق | فرامرز حاج منوچهری ثَعْلَبی، ابواسحاق احمد بن محمد نیشابوری (د 427ق/ 1036م)، مفسر برجستۀ خراسانی و صاحب دو تألیف ماندگار در تفسیر و قصص قرآنی که هرکدام به نوبۀ خود در تاریخ فرهنگ اسلامی آثار ژرفی بر جای نهاده‌اند. خاستگاه ثعلبی شهر نیشابور بود و عبدالغافر فارسی در السیاق خود از او یاد کرده است (نک‍ : صریفینی، 109). نسبت یا به ق...
بردالعجوز | مریم میر فخرایی بَرْدُالْعَجوز، یا ایام العجوز، اصطلاحی که بر 5 یا 7 روز از روزهای سردِ پایان زمستان اطلاق می‌شود. در فرهنگ و ادبیات ایران این ایام را برد عجوز (سعدی، 101؛ آنندراج، 1/659). روزگار عجوز و سرمای پیرزن (بیرونی، التفهیم، 262-263) می‌نامیدند و امروز هم در تداول عام مردم تهران آن را سرما پیرزن می‌خوانند. برخی، عجوز...
بنین | پرویز امین بِنین، كشوری در ساحل خلیج گینه، در غرب افریقا كه سابقاً داهومی ‌نام داشت. بنین 622‘112 كمـ 2 مساحت دارد و جمعیت آن حدود 700‘938‘6 تن (1383ش / 2004م) است. این كشور میان °6 و´5 تا °12 و ´5 عرض شمالی و °1 تا °4 طول شرقی واقع است
داوود طائی | حسن مهدی پور ابوسلیمان داوود بن نُصیر طائی کوفی (د 160 یا 165 ق / 777 یا 782 م)، فقیه، محدث و صوفی سدۀ 2 ق / 8 م. از دوران کودکی و جوانی وی اطلاعی در دست نیست. تنها می‌دانیم که اهل کوفه بوده است و نسبت طائی او را نیز به‌سبب منسوب بودن خاندان وی به قبیلۀ طی، قبیله‌ای از کهلان، از تیره‌های عرب قحطانیه دانسته‌اند (ابن‌قتیبه،...
آستارا | منوچهر ستوده آسْتارا، شهرستانی در غرب دریای خزر و در شمالی‎ترین نقطۀ استان گیلان که مرکز آن آستاراست. آستارا به موجب قانون تقسیمات کشوری سال 1316ش بخش شهرستان اردبیل بود، در مهر 1337ش تابع آذربایجان شرقی شد و از خرداد 1339ش جزو استان گیلان گردید. جمعیت آن براساس سرشماری 1355ش، 35945 نفر بوده و طبق برآورد 1363ش به 43864 نف...
ملت، کاخ-موزه | حسن موسوی زاده یا کـاخ سفید یـا کـاخ ابیض، بـزرگ‌ترین کاخ ـ موزه از مجموعۀ کاخ ـ موزه‌های سعدآباد. این کاخ به سبب سفیدبودن نمای خارجی آن به کاخ سفید یا ابیض نیز مشهور بوده است.
بادیه | بابک فرزانه بادیه، به معنای صحرا و بیابان، درمقابل حاضره، به معنای شهر و سکونتگاه. بادیه به منطقۀ وسیعی اطلاق می‌شده که محل آمدوشد اقوام کهن بوده، و پیش از گشایش کانال سوئز راه بازرگانی از غرب به شرق به شمار می‌رفته است. بادیه در غرب فرات از روستایی به نام بوکمال آغاز می‌شود و تا سوریه امتدا می‌یابد، آنگاه به مرزهای شرقی...
جواهر الکلام | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث نوان کتابی مشتمل بر دورۀ فقه که یکی از مبسوط‌ترین و مؤثرترین نوشته‌ها در دورۀ متأخر از فقه امامی محسوب می‌گردد.
ابن درستویه | محمدعلی لسانی فشارکی اِبْنِ دُرُسْتویه، ابومحمد عبدالله بن جعفر بن درستویه بن مرزبان فارسی فَسَوی (258-24 صفر 347 ق/ 872-17 مۀ 958)، محدث، ادیب، لغوی، نحوی. او در فَسا كه در آن روزگار شهری به بزرگی شیراز و خوش آب و هواتر از آن بود، به دنیا آمد (نک‍ : خطیب، تاریخ، 9/ 428؛ یاقوت، بلدان، 3/ 891) و به همین جهت به فارسی و فَسَوی شهرت ...
جزولیه | فاطمه لاجوردی جَزولیه، یکی از طریقه‌های مهم و تأثیرگذار صوفیه در مغرب، منسوب به ابوعبدالله بن سلیمان جزولی (د 869 یا 870 ق / 1465 یا 1466م). طریقۀ جزولیه، که ادامۀ طریقۀ شاذلیه در مغرب به شمار می‌آید، پیرامون شخصیت و تعالیم صوفی نامدار مغربی، ابوعبدالله محمد بن سلیمان جزولی شکل گرفت و بیش از هر چیز بر محورهایی چون تابعیت م...
ابن ثوابه | بخش ادبیات عرب اِبْنِ ثَوابه‌، نام‌ چند تن‌ از فرزندان‌ ثوابة بن‌ يونس‌ كه‌ آل‌ ثوابه‌ نيز خوانده‌ شده‌اند. آنان‌ اهل‌ علم‌ و ادب‌، شيعی‌ مذهب‌ و از دبيران‌ دستگاه‌ خلافت‌ عباسی‌ در سده‌های‌ 3 و 4 ق‌/ 9 و 10 م‌ در عراق‌ بودند. نيای‌ بزرگشان‌ يونس‌، حجامی‌ نصرانی‌ بود و لُبابه‌ لقب‌ داشت‌ (شايد لبابه‌ نام‌ جدۀ آنان‌ بوده‌ اس...
اولیاءالله آملی | مهرداد قدرت دیزجی اولیاءُاللّٰهِ آمُلی، تاریخ‌نگار ایرانی سدۀ 8 ق/ 14 م و نویسندۀ كتاب تاریخ رویان. آگاهیهای ما دربارۀ زندگی اولیاءالله بیشتر مبتنی بر اشارات خود وی در تاریخ رویان است. اولیاءالله چنانک‍ه خود اشاره كرده (ص 5)، در شهر آمل زاده شد و همانجا پرورش یافت. وی احتمالاً مقدمات تحصیل را در آمل آغاز كرد (ستوده، 22). او در...
ابوعبدالله زنجانی | سید جعفر سجادی فرزند میرزا نصرالله شیخ الاسلام (1309 ـ جمادی‌الآخر 1360 ق / 1892 ـ ژوئیۀ 1941 م)، فقیه، مفسر، قرآنشناس و نویسندۀ برجستۀ معاصر ایرانی.
ابوهاشم جعفری | مهدی سلماسی داوود بن قاسم به اسحاق بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب بود (د جمادی الاول 261 / فوریۀ 875)، از اصحاب 4 تن از امامان: امام رضا، امام جواد، امام هادی و امام عسكری (ع) و از راویان نامدار امامیه.
ابوظبی | محمدحسن گنجی یكی از امیرنشینهای هفتگانۀ امارات متحد عربی در ساحل جنوبی خلیج فارس و همچنین حاكم‌نشین آن.
آل محتاج | صادق سجادی آلِ مُحْتاج، سلسله‌ای منسوب به محتاج بن احمد که از 321 ق / 933 م تا حدود 381 ق / 991 م زیر نظر و نفوذ سامانیان و مدت کوتاهی نیز به استقلال، در بخشهایی از خراسان و ری فرمان راند. خاستگاه آل محتاج به روشنی دانسته نیست. اگر‌چه برخی آنان را از بازماندگان امرای کهن چَغانیان یا صَغانیان ــ شهری در ساحل راست رود جیح...
آملی، بهاءالدین | صمد موحد آمُلی، بهاءالدین حیدربن علی بن حیدر علوی حسینی (720- پس از 782 ق / 1320-1380 م)، عارف شیعی امامی. پس از تحصیل دانشهای متداول زمان در آمل و خراسان و اصفهان به مشاغل دیوانی پرداخت و به خدمت فخرالدوله شاه غازی بن زیار از ملوک رستمدار طبرستان درآمد و از خواص مجلس او گردید و سرانجام به وزارت رسید. در 30 سالگی تحول...
اشکذر | مژگان نظامی \aškezar\، شهری کوچک و مركز شهرستان صدوق در استان یزد. این شهر در 22كیلومتری‌ شمال‌ یزد و 8 كیلومتری‌ باختر جادۀ یزد ـ اردكان‌ واقع‌ است‌.
الابحاث المفیدة فی تحصیل |
ابدال | علی بته کن اَبْدال، تخلص دو شاعر پارسی‌گوی در سده‌های 9 و 10ق / 15 و 16م. از آنان تاکنون دیوانی به دست نیامده است، اما اشعارشان به‌طور پراکنده در تذکره‌ها ثبت است. 1. ابدال بلخی: اصل او از بلخ بود. در روزگار سلطان یعقوب ترکمان (آق‌قویونلو) در آذربایجان به خدمت او رسید. پس از مرگ سلطان یعقوب (896ق / 1490م) به اصفهان رفت ...
زردوزی | مریم بیجاری زَرْدوزی، از انواع رودوزی که در آن، الیاف ظریف و بسیار نازک طلا به کار می‌رود. ردپای هنر زردوزی را می‌توان تا 000‘2 ق‌م پی گرفت. در میان آثار یافت‌شده از همان دوره، یکی صفحۀ مدور سنجاقی برنزی است که روی آن، الٰهۀ زیبایی در حال رقص است و روی موهای وی، نواری با نقوش هندسی قرار دارد که در اصل زردوزی یا جواهر‌نشا...
امام جمارانی | علی محمد مرادیان منفرد امـام‌جمارانـی \ emām jamārānī\ ، سیـد مهـدی، از علمای شمیران، دارای سوابق انقلابی و سیاسی، نیز از افراد نزدیک به بیت آیت‌الله خمینی، و رئیس سازمان حج و اوقاف و امور خیریه طی سالهای 1363 تا 1376 ش.
اسکیپیو | بخش تاریخ اِسکیپیو \ [e]skipiyo\ ، خاندانی از پاتریسیَن های (اشراف) روم باستان، که شماری دولتمرد و سردار برجسته از آن برخاستند. این خاندان که شاخه‌ای از دودمان کُرنِلیوس بود، در سدۀ 4ق‌م پدیدار شد، تا 190ق‌م به اوج قدرت خود رسید، و در پایان دوران جمهوری روم (27ق‌م)، از میان رفت. اعضای خاندان اسکیپیو به‌سبب دلبستگی‌شان ...
ابن دیصان |
جاویدان خرد | جواد طباطبایی جاویدانْ خِرَد، عنوان کتابی در اندرز‌نامه‌نویسی از ابوعلی مسکویۀ رازی. محمد ارکون بر آن است که ابوعلی این کتاب را در سالهای 376 تا 382ق/ 986-992م، پس از فراغت از تألیف دو اثر مهم خود، تهذیب الاخلاق و تجارب الامم، تدوین کرده است (ص 4). جاویدان خرد، به خلاف تهذیب الاخلاق که نخستین رسالۀ مبسوط و مهم در بخشی از ح...
چادگان | شیوا جعفری شهرستان و شهری در استان اصفهان:
پان تورانیسم | عنایت الله رضا پانْ تورانیسْم‌، شباهت‌ صوری‌ میان‌ دو نام «تور» و «تورك‌» (ترك‌) پندارها و گمراهیهایی‌ را سبب‌ شده‌است‌.
روطه | پرویز امین روطه، شهر و دژی مشهور در اندلس، در کرانۀ اقیانوس اطلس.
الابانه عن اصول الدیانة |
استیفا | محسن طیبی شبستری اِستیفا \ estifā[ˀ]\ ، یا استیفاء، بهره‌مند شدن از کار یا مال دیگری است که نسبت به استفاده کننده تعهد ایجاد می‌کند تا اجرت کار یا اجرت‌المثل بهره‌مندی از کار یا مال را بپردازد. استیفا در لغت به معنی «برخوردار شدن» است و در علم حقوق نیز گاهی به همین معنی به کار رفته است، مانند «اهلیت استیفا» و نظایر آن؛ ولی آن...
باغچه خلیل | سیما صفری باغچه‎ خلیل \ baqče-xalīl\ (سریونجه)، نام محلی در انتهای درۀ دارآباد، بعد از آبشار چال‎مگس و هفت‌حوض دارآباد.
استخر | محمدرضا ناجی , جواد نیستانی اِسْتَخْر، يا اصطخر، اسطخر، شهری ساسانی‌ و يكی‌ از تقسيمات‌ اداری پنجگانۀ اوايل‌ دورۀ اسلامی‌ در استان‌ فارس‌. واژۀ استخر كه‌ به‌ معنای سخت‌ و نيرومند است‌ (بارتولمه‌، 1591 ؛ رايشلت‌، 269 )، در كتيبۀ پهلوی شاپور و كرتير در بنای كعبۀ زردشت‌ (بك‌، 410 ,342 ,259 ؛ برونر، 105 ؛ نيبرگ‌، 180) و سنگ‌ نبشتۀ پهلوی شاپ...
جعفر بن حرب | مسعود تاره جَعْفَرِ بْنِ حَرْب، ابوالفضل (177-236ق / 793-850 م)، از بزرگان معتزﻟﮥ بغداد.
جمال‌الدین هانسوی | علیرضا ابراهیم احمد بن محمد حنفی چشتی (580-659 ق / 1184-1261م)، از مشایخ چشتی در شبه‌قارۀ هند و یکی از خلفای فریدالدین گنج شکر (د 664 ق). دربارۀ جزئیات زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست؛ تنها می‌دانیم که نسبت او به ابوحنیفه (د 155ق / 772م)، پایه‌گذار فقه حنفی می‌رسد (لعلی، 284).
آقاجانیان | هویک میناسیان آقاجانیان \āqājāniyān\، مارکار، بازیکن سابق و مربی کنونی (1397 ش/ 2018 م) تیم ملی فوتبال ایران.
اصطبل | عبدالامیر سلیم \establ\، جایگاه ستوران سواری، به‌ویژه اسب، یا ستورانِ باربر.
شورمحمود و مرزینگان | اسماعیل شمس شورْمَحْمود و مَرْزینِگان، داستانی عاشقانه به زبان کردی سورانی، به نظمِ آمیخته به نثر. بخش منظوم داستان با وزن هجایی سروده شده است.
آرمنیا | آرْمِنیا [ārmeniyā]، شهـر و مـرکـز اسـتـان کینْدیـو در قسمت غربی مرکز کلمبیا واقع در دامنه‌های غربی کوههای مرکزی (کُردیِرا سِنترال) در ارتفاع 483‘1 متری که بین رودخانه‌های کیندیو و اِسپخو قرار گرفته است. این شهر که در کنار راه‌آهن پوئرتو بِرّیو به پُپایان قرار دارد، مسیری جای‌گزین برای رفت و آمد به بوگوتا از ...
خیبر | سید محمد سیدی آبادی بزرگی در شمال مدینه و نام یکی از مهم‌ترین غزوه‌های پیامبر (ص). برپایۀ فهرستی که طبری (2 / 206-207) از غزوه‌های پیامبر (ص) به دست داده است، خیبر بیست‌وسومین غزوه به شمار می‌رود.
آه، رودخانه | علیرضا بنی جانی آه، رودخانه \ rūd-xāne-ye āh\ ، رودخانه‌ای از شاخه‌های رودخانۀ سیاه‌رود. این رودخانه که آبعلی نیز نامیده می‌شود، از دامنه‌های جنوبی کوه گل زرد (ارتفاع: 693‘ 3 متر) در دهستان آبعلی، واقع در 52کیلومتری شمال شرقی تهران سرچشمه می‌گیرد (نقشه ... ؛ جعفری، 99؛ افشین، 2/ 493). رودخانۀ دائمی آه با درازای حدود 30 کمـ د...
اردلان، جان پناه | سیما صفری اردلان، جان‌پناه \ jān-panāh-e ardalān\ ، بنایی واقع در بالاترین نقطۀ کوهستان توچال در ارتفاع 963‘ 3 متری از سطح دریا. این جان‌پناه در 1345 ش با همکاری دکتر اردلان و مسئولان فدراسیون کوهنوردی با هزینۀ 000‘28 تومان ساخته شد. آلومینیوم و پروفیل از مصالح به کار برده شده در نخستین مرحلۀ بنای این جان‌پناه است. این...
آریوسی، آیین | آریوسی، آیین [āyīn-e āriyūsī]، بدعتی در دین مسیح که نخست در اوایل سدۀ 4م از سوی آریوس، کشیش اسکندرانی مطرح شد مبنی بر اینکه مسیح نه موجودی کاملاً الاهی، بلکه مخلوق است. شالودۀ آیین آریوسی یگانگیِ خدا است که تنها موجود قائم به ذات و لایتغیر است؛ پسر که قائم به ذات نیست، نمی‌تواند خدا باشد. چون الوهیت واحد است،...
ابن اشناس | حسن یوسفی اشکوری اِبْنِ اَشناس‌، ابوعلی‌ حسن‌ بن‌ محمد بن‌ اسماعیل‌ بزاز (359- 439ق‌/ 970- 1048م‌)، محدث‌ و فقیه‌ شیعی‌. تبار و چگونگی‌ زندگی‌ وی‌ چندان‌ روشن‌ نیست‌. همین‌ قدر می‌دانیم‌ كه‌ وی‌ از موالی‌ بوده‌ و به‌ شخصی‌ به‌ نام‌ جعفر متوكل‌ وابستگی‌ داشته‌ و به‌ همین‌ جهت‌ به‌ متوكلی‌ شهرت‌ یافت‌ است‌ (خطیب‌، 7/ 425). كلمۀ...
ابراهیم مرزوی | منوچهر پزشک
الوند | عباس سعیدی اَلْوَنْد، شهری در استان قزوین. این شهر با °36 و ´10 عرض شمالی و °50 و ´4 طول شرقی (مفخم، 34)، یكی از شهرهای 12 گانۀ استان قزوین ( سازمان ... ، 38) است كه با موقعیتی دشتی و اقلیمی معتدل در 12كیلومتری جنوب شرقی شهر قزوین قرار دارد ( فرهنگ جغرافیایی ... ، 1/ 19) و از لحاظ اداری جزو بخش مركزی شهرستان قزوین به شم...
ابراهیم اردوبادی | علی بته کن اِبْراهیمِ اُردوبادی، شاعر ایرانی قرن 11 ق / 17 م. وی از سادات آذربایجان و دامادِ ریاضی‌دان این قرن، محمدباقر یزدی (د پیش از 1056 ق / 1646 م) بود (نصرآبادی، 197؛ تربیت، 14). در میانۀ عمر در حدود 1040 ق / 1630 م، راهی هندوستان شد (آقابزرگ، 9 / 14) و با راه یافتن به دربار شاه جهان (1037- 1068 ق / 1628- 1658 م)،...
تيول* |
آران و بیدگل | عباس سعیدی آرانْ وَ بیدْگُل [ārān va bīdgol]، شهرستان و شهری در استان اصفهان.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام