جغرافیا

نمایش تا از مورد
نتیجه جستجو برای :
  • ابوعبدالله علوی | اَبوعَبْدُاللّٰهِ عَلَوی، محمد بن ‌علی بن حسن بن علی بن حسین حسنی (رجب 367 - ربیع‌الاول 445 / فوریۀ 978 - ژوئیۀ 1053)، محدث و فقیه زیدی‌مذهب کوفه که به ابن‌عبدالرحمان نیز شهرت داشته است (ابن‌صوفی، 29؛ ابن‌نقطه، 1/ 284). خاندانش چنان‌که از کتب انساب پیدا ست (نک‍ : ابن‌صوفی، همانجا)، از عالمان بودند و پدرش نیز ...
  • ابوزرعۀ اردبیلی | اَبوزُرْعۀ اَرْدَبیلی، عبدالوهاب بن محمد بن ایوب (د 5 رجب 415 ق/ 12 سپتامبر 1024 م)، عارف و صوفی. ظاهراً اصل او از اردبیل بوده، اما بیشتر عمر خود را در شیراز گذرانده است. بنابر روایات، ابوزرعه سفرهای بسیار داشته، و در یکی از این سفرها، همراه با پدر خود به دیدار شیخ ابوعبدالله ابن‌خفیف (دبا) رفته، و در راه حجا...
  • ابوحمزۀ ثمالی، دعا | اَبوحَمْزۀ ثُمالی، دُعا، دعای سحر منتسب به امام سجاد (ع). دعای ابوحمزه که به نام راوی آن شهرت یافته است، از بلند‌‌ترین دعاها در فرهنگ شیعه به شمار می‌رود. مطابق آنچه شیخ طوسی بدون ذكر سند از ابوحمزۀ ثمالی روایت كرده است، امام سجاد (ع) شبهای ماه رمضان را به نماز می‌گذراندند و چون سحرگاه می‌رسید، این دعا را می‌...
  • ابوحمزۀ ثمالی، ثابت | اَبوحَمْزۀ ثُمالی، ثابت بن ابی‌صفیۀ دینار (د 149 ق/ 766 م)، محدث، مفسر و فقیه امامی کوفه. تبار او از قبیلۀ طیّ بود و او خود در محلۀ بنی‌ثُماله در کوفه بالید (ابن‎بابویه، من لایحضر ... ، 4/ 444). آل مُهَلَّب (دبا) ادعا داشتند که پدرش از موالی آنان بود (ابن‌ابی‌حاتم، 1(1)/ 450؛ نجاشی، 115).
  • ابواسحاق غزی | اَبو‌اِسْحاقِ غَزّی، ابراهیم بن عثمان بن کلبی اَشْهَبی (441-525‌ ق/ 1049-1131 م)، شاعر مدیحه‌سرای عرب در عصر سلجوقیان. منـابع نـام پدر او را یحیى و محمد نیز آورده‌اند (نک‍ : ابن‌انباری، 269؛ ابن‌خلکان، 1/ 57) و کنیۀ او به‌اختلاف ابو‌القاسم، ابو‌مدین و ابو‌فرقد ذکر شده است (ابن‌عساکر، 2/ 469؛ سبط ابن‌جوزی، 8(1...
  • ابن مواز | اِبْنِ‌مَوّاز، ابوعبد‌الله محمد بن ابراهیم بن زیاد (180- 269 ق/ 796-882 م)، فقیه مالکی مصر و صاحب کتاب الموّازیة. برخی، وفات ابن‌مواز را در 281 ق/ 894 م دانسته‌اند که وجه آن را در دو نکته می‌توان جست: نخست آنکه ابن‌کثیر (11/ 71) در بیان وقایع سال 281 ق، شرح‌حال وی را با ابوزرعۀ دمشقی (د 281 ق) خلط کرده، و این...
  • ابن ماجشون | اِبْنِ‌ماجَشون، ابومروان عبدالملک بن عبدالعزیز بن عبدالله قرشی تمیمی منکدری (د 212 ق/ 827 م)، فقیه مالکی مدنی و یکی از شاگردان طراز اول مالک بن انس.
  • ابن قنفذ | اِبْنِ‌قُنْفُذ، ابوالعباس احمد بن حسن (ح 740-810 ق/ 1339-1407 م)، دانشمند ادیب، فقیه مالکی و ریاضی‌دان برجستۀ مغرب.
  • ابن علیه | اِبْنِ‌عَلیّه، عنوان مشترک چند تن از عالمان عراق در سده‌های 2 و 3 ق/ 8 و 9 م، بدین شرح:
  • ابن عدیم | اِبْنِ‌عَدیم، ابوالقاسم کمال‌الدین عمر بن احمد بن هبةالله عقیلی (ذیحجۀ 588- جمادی‌الاول 660/ دسامبر 1192- آوریل 1262)، مورخ، فقیه، ادیب و خوش‌نویس مشهور حلب در عصر ایوبیان و ممالیک.
  • ابن عبدالرفیع | اِبْنِ‌عَبْدُالرَّفیع، ابواسحاق ابراهیم بن حسن بن علی بن عبدالرفیع ربعی (د 733 ق/ 1333 م)، فقیه، قاضی و خطیب جامع تونس در دوران حکومت حفصیان. نویسندگانِ شرح احوال ابن‌عبدالرفیع زمان تولد وی را به‌اختلاف سالهای میان 635 تا 639 ق یاد کرده‌اند (وادی آشی، 41؛ زرکشی، 70؛ صفدی، 5/ 343؛ ابن‌تغری‌بردی، 1/ 60؛ مخلوف، ...
  • ابن طلاع | اِبْنِ‌طَلّاع، محمد بن فرج، مولى محمد بن یحیى بکری (ذیقعدۀ 404- رجب 497 / مۀ 1014-آوریل 1104)، فقیه مالکی اندلس. نام وی در منابع به این صورتها نیز آمده است: طلّاعی، مولی‌الطلاع، ابن‎طلاء و مولی‌الطلاء (ضبی، 112؛ وادی آشی، 187، 197؛ ذهبی، سیر ... ، 19/ 199؛ ارنؤوط، 199).
  • ابن شیطا | اِبْنِ‌شِیْطا، ابوالفتح عبدالواحد بن حسین بن احمد بن عثمان بغدادی (16 رجب 370-25 صفر 450 ق/ 25 ژانویۀ 981-24 آوریل 1058 م)، مقری، ادیب، نحوی و مؤلف کتاب التذکار در قرائات عشر. وی در محلۀ رصافه، واقع در ناحیۀ شرقی بغداد، به دنیا آمد (خطیب، 11/ 16-17)، در همان شهر نشوونما یافت، و علوم مرسوم زمان، به‌ویژه نحو و ...
  • ابن سیرین، تکمله | اِبْنِ‌سیرین، در دبا مقاله دارد.
  • ابن سلمون | اِبْنِ‌‌سَلْمون، عنوانی مشترک برای دو فرزند علی بن عبدالله ابن سلمون کنانی که در سدۀ 8 ق/ 14 م، در اندلس می‎زیستند:
  • ابن سرابی | اِبْنِ‌سِرابی، شخصیتی با هویت مبهم که به‌عنوان مؤلف کتاب مشهور ادویۀ مفردۀ سرابیون شناخته می‌شود. پژوهشگران اروپایی با توجه به اینکه این کتاب در آغاز به‌غلط به یوحنا ابن‌سرابیون (نک‍ : دبا) منسوب بود، نـام مؤلف را «ابن‌سرابیون» نیز آورده‌انـد؛ اما وی را با صفاتی چون دروغین، جوان یا دوم، از یوحنا ابن‌سرابیون م...
  • ابن سال به | اِبْنِ‌سالْ‌بِه (یا سالْبِه)، خاندانی از مشایخ و عرفای بزرگ فارس که در سده‌های 4-6 ق/ 10-12 م در بیضای شیراز و کازرون خانقاه داشتند.
  • ابن رزام | اِبْنِ‌رِزام (یا رَزّام)، ابوعبدالله محمد بن علی بن رزام طائی کوفی، نویسندۀ یکی از مهم‌ترین رساله‌ها در ردّ بر اسماعیلیه. از زندگی او اطلاع روشنی در دست نیست؛ همین اندازه می‌دانیم که او در نیمۀ اول سدۀ 4 ق/ 10 م می‌زیسته است، زیرا در کتاب خود، چنان‌که نقل شده، به وقایع چند دهۀ نخست این سده اشاره کـرده (نک‍ : ...
  • ابن رافع سلامی | اِبْنِ‌رافِعِ سَلّامی، ابوالمعالی تقی‌الدین محمد (ذیقعدۀ 704- 18 جمادی‌الاول 774/ ژوئن 1305-15 نوامبر 1372)، محدث و رجالی شافعی.
  • ابن درا | اِبْنِ‌دَرا، محمد بن نورالدین بن محمد درا (1028- رمضان 1065 ق/ 1619- مۀ 1655 م)، شاعر و ادیب شافعی. به شهادت ارجوزه‌ای که استادش، عمادی خطاب به او سروده، نام ابن‌درا درست است و درّا، که در اعلام (زرکلی، 7/ 126) و معجم المؤلفین (کحاله، 21/ 82) آمده، نادرست است.
  • ابن خالویه، علوم قرآنی | اِبْنِ‌خالویه، در دبا مقاله دارد.
  • ابن حبیب، بدرالدین | اِبْنِ‌حَبیب (جایگزین مدخل ارجاعی دبا)، بدرالدین ابوطاهر (و ابومحمد) حسن بن زین‌الدین عمر (شعبان 710- ربیع‌الآخر 779/ ژانویۀ 1311- اوت 1377)، ادیب، شاعر و مورخ عصر فرمانروایی ممالیک مصر و شام (برای نسب او، نک‍ : ابن‌عماد، 3/ 269؛ طباخ، 5/ 66؛ ابن‌حجر، انباء ... ، 1/ 162).
  • ابن جلاب | اِبْنِ‌جَلّاب، ابوالقاسم عبیدالله بن حسین بن حسن بصری (د 378 ق/ 988 م)، فقیه مالکی عراق. دربارۀ نام او اختلاف بسیار است؛ در منابع از وی با نامهای گوناگونی چون عبدالله، عبدالرحمان، محمد و حتێ ابوحسین بن حسن یاد شده است (قاضی عیاض، ترتیب ... ، 4/ 605؛ ابواسحاق، 170؛ ابن‌فرحون، الدیباج ... ، 1/ 461؛ رودانی، 169)...
  • ابن بنا | اِبْنِ‌بَنّا، ابوالعباس احمد بن محمد بن عثمان اَزدی مراکشی (د 721 ق/ 1321 م)، ریاضی‎دان، ستاره‎شناس و ادیب صوفی‌مشرب، از مردم مغرب اقصا که در علوم دینی، تفسیر، ادب عرب و پزشکی نیز دست داشت. او به‌سبب شغل پدر بدین نام خوانده می‎شد (ابن‎قاضی، جذوة ... ، 148؛ بابا‎تنبکتی، 65). بنا‌به گزارش ابن‎قاضی (همان، 152؛ ن...
  • ابن بلیمه | اِبْنِ‌بَلّیمه، ابو‌علی حسن بن خلف بن عبدالله بن بلیمۀ قیروانی (427 یا 428- 13 رجب 514 ق/ 1036 یا 1037- 8 اکتبر 1120 م)، مقری بزرگ اسکندریه. خاندانش ساکن قیروان بودند و خود نیز در آنجا زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی را در همان شهر به سر برد (نک‍ : ذهبی، 1/ 380؛ صفدی، 11/ 430). نسبتهـای «هوّاری» (منسوب به قبی...
  • ابن بخاری | اِبْنِ‌بُخاری، ابو‌الحسن فخر‌الدین علی بن احمد بن عبد‌الواحد سعدی صالحی (575-2 ربیع‌الآخر 690 ق/ 1180-4 آوریل 1291 م)، محدث معمر حنبلی ساکن در بیت‌المقدس که نقش بسزایی در انتقال آثار گذشتگان به آیندگان داشته است.
  • ابن اشته | اِبْنِ‌اَشْته، ابوبکر محمد بن عبدالله بن محمد بن اشتۀ اصفهانی، مقری، محدث و نحوی سدۀ 4 ق/ 10 م. وی از برجستگان آن گروه از محدثان و دانشمندان اصفهانی است که با عنوان «ابن‌اشته» (برگرفته از نام نیای بزرگشان) معروف شده‌اند (برای اسامی و انساب دیگران، نک‍ : ابن‌ماکولا، 1/ 91؛ سمعانی، 1/ 161؛ ابن‌نقطه، 1/ 21-22؛ ذ...
  • ابن ابی مریم | اِبْنِ‌اَبی‌مَرْیَم، ابوعبدالله فخرالدین نصر بن علی بن محمد شیرازی فارسی فسوی، مقری و مفسر سدۀ 6 ق/ 12 م. از تاریخ تولد وی گزارشی در منابع دیده نمی‌شود و تنها می‌دانیم که نزد تاج‌القراء برهان‌الدین محمود بن حمزة بن نصر کرمانی (د پس از 500 ق) شاگردی کرده، و کتاب التیسیر فی التفسیر او را نزد وی خوانده بوده است ...
  • ابن ابی عمر | اِبْنِ‌اَبی‌عُمَر، ابو‌عبدالله محمد بن یحیى عدنی (د 243 ‌ق/ 857 م)، محدث مکی. گزارشی دربارۀ تاریخ ولادت او در دست نیست، اما به روایت ذهبی (12/ 97) وی 90 سال عمر کرده بوده است و بر‌پایۀ این گزارش می‌بایست تولد ابن‌ابی‌عمر حدود سال 153 ق رخ داده باشد.
  • ابن ابی الربیع | اِبْنِ‌اَبی‌الرَّبیع، شهاب‌الدین احمد بن محمد، از نویسندگان و حکیمان سدۀ 7 ق/ 13 م. او مؤلف کتابی است در اخلاق و سیاست موسوم به سلوک المالک فی تدبیر الممالک، که دانسته‌های اندک ما دربارۀ مؤلف برگرفته از برخی نسخ همین کتاب است. در این نسخه‌ها از قول مؤلف آمده که تألیف آن را در 655 ق به انجام رسانیـده (نک‍ : آس...
  • ابن ابی الدنیا | اِبْنِ‌اَبی‌الدُّنْیا (جایگزین مقالۀ دبا)، ابوبکر عبدالله بن محمد قرشی (208-281 ق/ 823-894 م)، محدث بغدادی و گردآورندۀ آثار روایی متعدد در زمینۀ زهد و اخلاق. خاندان وی با بنی‌امیه نسبت ولاء داشت و به‌همین‌سبب قرشی خوانده می‌شد (خطیب، 10/ 89). پدرش محمد بن عبید که از محدثان بغداد و از اولین استادان وی بود، فرز...
  • ابن ابی داوود | اِبْنِ‌اَبی‌داوود (جایگزین مقالۀ دبا)، ابوبکر عبدالله بن سلیمان بن اشعث اَزْدی سجستانی (230-316 ق/ 845- 928 م)، محدث، فقیه و مقری. وی در سیستان زاده شد و نخستین‌بار در 241 ق/ 855 م در کنار پدر در طوس به مجلس حدیث محمد بن اسلم طوسی نشست و حدیث نوشت (خطیب، 9/ 464-465). از آن پس همراه پدر به سرزمینهای مختلف سفر ...
  • ابن ابی حاتم | اِبْنِ‌اَبی‌حاتِم (جایگزین مقالۀ دبا)، ابومحمد عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم محمد بن ادریس تمیمی حنظلی رازی (240 - محرم 327 ق/ 854 ـ نوامبر 938 م)، رجال‌شناس، محدث و مفسر بنام ایرانی. او در خانواده‌ای پرورش یافت که در پرداختن به دانش حدیث اهتمامی خاص داشته‌اند. پدرش ابوحاتم رازی (دبا)، داییان پدر (ابن‌ابی‌حاتم، الج...
  • ابرقوهی | اَبَرْقوهی، شمس‌الدین ابراهیم، از عارفان و نویسندگان سده‌های 7- 8 ق/ 13-14 م. اطلاعات ما دربارۀ ابرقوهی اندک، و بیشتر بر‌اساس اشاراتی است که وی در اثر مفصل خود، مجمع البحرین دارد. از این اشارات می‌توان دریافت که او در اوایل یـا اواسط نیمۀ دوم سدۀ 7 ق/ 13 م در نواحی مرکزی ایران ــ ظاهراً در ابرقوه (ابرکوه) ــ ...
  • ابراهیمی، حرم | اِبْراهیمی، حَرَم، آرامگاه ابراهیم خلیل (ع) و خاندان او در شهر الخلیل (حبرون).
  • ابراهیم نخعی | اِبْراهیمِ نَخَعی (جایگزین مقالۀ دبا)، ابو‌عمران ابراهیم بن یزید بن اسود بن عمرو بن ربیعه (د 96 ق/ 715 م)، از تابعین نامدار کوفه که روایات و اقوال وی در فقه و تفسیر مورد توجه نسلهای بعد قرار گرفت. اگر‌چه غالباً او را صاحب نسب عربی دانسته‌اند، اما برخـی، از‌جمله ابوعبیـده وی را از موالـی شمرده‌انـد (نک‍ : خلیف...
  • ابراهیم بن هاشم قمی | اِبْراهیمِ بْنِ هاشِمِ قُمی، ابواسحاق، فقیه و محدث امامی سدۀ 3 ق/ 9 م، که اصلی‌ترین مروج منابع روایی کوفه در قم به شمار می‌آید.
  • ابراهیم، قرآن | اِبْراهیم (جایگزین مقالۀ دبا)، نام چهاردهمین سوره از قرآن کریم، دارای 7 واحد موضوعی (رکوع)، 52 آیه (یا 51، 54، 55 آیه)، 831 کلمه و 434‘6 حرف.
  • ابراز، عنوان ماهویه | اَبْراز، عنوان ماهویه، ابوبراز، مرزبان مرو. ابن‌خردادبه ضمن برشمردن القاب ملوک خراسان و مشرق، ابراز را لقب شاه نسا در خراسان می‌داند (ص 4؛ نیز نک‍ : بلاذری، 575؛ دینوری، 139). ظاهراً چون پسر ماهویه براز نام داشته، از ابراز به‌مرور ابوبراز درست شده است (یوستی، 3؛ نیز نک‍ : ابن‌اثیر، 3/ 121). ابـراز در پهلوی به...
  • ابان احمر، ابوعبدالله | اَبانِ اَحْمَر (جایگزین مقالۀ دبا)، ابوعبدالله ابـان بن عثمان، راوی حدیث و اخبار تاریخی و ادبی در سدۀ 2‌ ق/ 8‌ م و از خواص اصحاب امام جعفر صادق (ع). یاقوت که همۀ اطلاعات خود را دربارۀ ابان احمر از فهرست‌ طوسی برگرفته، نسب پدر او را به‌‌صورت عثمان بن یحیی بن زکریا ضبط‌ کرده، و به‌ وی نسبت لؤلؤی نیز داده است (1...
  • اباظه، عزیز | اَباظه، عزیز بن محمد بن عثمان (25 ربیع‌الاول 1316-1393 ق/ 13 اوت 1898-1973 م)، نمایشنامه‌نویس، شاعر، ادیب و حقوق‌دان مصری.
  • آیه، قرآن | آيه (تکملۀ مقالۀ دبا):
  • آیات الاحکام، آیاتی | آیاتُ‌الْاَحْکام (جایگزین مقالۀ دبا)، عنوان آیاتی از قرآن کریم که بتوان از آنها حکم شرعی استنباط کرد. مشهور در میان فقهای متأخر این بوده که شمار «آیات‌الاحکام» بالغ بر 500 آیه است (برای نمونه، نک‍ : علامۀ حلی، 242؛ سیوری، 1/ 5) و «کتاب» به‌عنوان نخستین دلیل و مستند فقهی، درواقع چیزی جز همین آیات‌الاحکام نیست.
  • آهنگری، فرایند | آهَنْگَری، فرایند ذوب، ریخته‌گری و قالب‌گیری آهن و بالابردن مقاومت آن از طریق تفتن، فشردن و پتک‌زدن برای ساخت اشیاء و ابزار آهنی. آهنگری از پیشه‌های مهم و کهن جامعۀ ایران به شمـار می‌رود که از دیرباز نقش مهمی در ساختـار اجتماعی ـ اقتصادی و صنعتی ایفا کرده است.
  • آوجی، سعدالدین | آوَجی، سعدالدین محمد (د شوال 711/ فوریۀ 1312)، از رجال بلندپایۀ عصر ایلخانان مغول که بیش از 14 سال در روزگار پادشاهی سلطان محمود غازان و سلطان محمد اولجایتو، منصب صاحب‌دیوانی، صدارت و وزارت داشت.
  • آوج، شهری | آوَج، شهری کوچک در شهرستان بوئین‌زهرا (استان قزوین). این شهر با حدود 975‘1 متر ارتفاع، در ˚35 و ́35 عرض و ˚49 و ́́14 طول جغرافیایی و 111کیلومتری جنوب غربی شهر قزوین، بر سر راه قزوین ـ همدان قـرار دارد ( ‌فرهنگ جغرافیایی ایران، 1/ 26؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیها ... ، 36/ 15).
  • آصف بن برخیا، شخصیتی | آصَفِ بْنِ ‎بَرْخیا (جایگزین مقالۀ دبا)، شخصیتی که برپایۀ روایات و تفاسیر، وزیر و کاتب حضرت سلیمان (ع) بوده است.
  • آسیای مرکزی، نام | آسیایِ مَرْکَزی، نام و اصطلاحی مسبوق‌به‌سابقه که در نوشته‌های جهانگردان و سیاحان در زبانهای انگلیسی و فرانسوی به صورتهای «آسیای بالا» و «آسیای داخلی» آمده، و هدف از آن مشخص‌کردن بخشهای مرکزی قارۀ آسیا بدون توجه به مرزبندیهای
  • آرچی، نام | آرْچی، نام قومی مسلمان، ساکن غرب داغستان. آرچیها در روستاها و زیستگاههایی در ناحیۀ چارودین در جمهوری خودگردان داغستان (فدراسیون روسیه) به سر می‌برند.
  • آراکل تبریزی، داوریژتسی | آراکِلِ تَبْریزی (داوریژتسی)، تاریخ‌نگار ارمنی. وی در 1595 یا 1600 م، در شهر تبریز متولد شد (آراکلیان، آ. گ.، II/ 519). او در اچمیادزین شاگرد پیلیبُس آقباکتسی بود و درجۀ روحانی را از او دریافت نمود.

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: