دائرة المعارف بزرگ اسلامی

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

رستم التواریخ |
رستم بیگ |
رستاخیز |
رسائل اخوان الصفا |
رساله محیطیه | یونس کرامتی رِسالِۀ مُحیطیّه، رساله‌ای مهم دربارۀ محاسبۀ نسبت محیط دایره به قطر آن (عدد π)، نوشتۀ غیاث‌الدین جمشید کاشانی (ه‍ م)، در اواسط شعبان 827/ ژوئیۀ 1424.
رشید پاشا | علی اکبر دیانت رَشیدْ پاشا، مصطفى، معروف به قوجه (بزرگ) مصطفى پاشا (1214-1274 ق/ 1800- 1858 م). دولتمرد عثمانی، هم‌روزگار محمود دوم و عبدالمجید؛ از پیشگامان نهضت تجددخواهی و اصلاح‌طلبی، و طراح و معمار تنظیمات خیریه (نک‍ : دنبالۀ مقاله).
رشوند | عنایت الله مجیدی رَشْوَنْد، یکی از طایفه‌های کُرد، که افزون‌بر مناطق غربی، در نواحی مختلف ایران به‌ویژه استان قزوین، همچنین در سلیمانیۀ عراق، کردستان سوریه، نیز کردستان ترکیه پراکنده‌اند، و در دوران صفویه عمدتاً همراه دیگر طایفه‌های کرد، نخست به دشت ری و قزوین، و سپس گروهی از آنان به خراسان بزرگ برای مقابله با تجاوزهای ازبکها...
رشت | شیوا جعفری , عباس پناهی رَشْت، مرکز، و بزرگ‌ترین شهر استان گیلان، و شهرستانی به همین نام.
رسول، بنی | ستار عودی رَسول، بَنی، از خاندانهای حکومتگر یمن (626- 858 ق / 1229-1454 م). مورخان با اختلاف اندکی، جد این خاندان را محمد بن هارون بن ابی‌الفتح بن یوحی / نوحی / نوح بن رستم، و لقب او را رسول دانسته‌اند (اشرف رسولی، 89؛ خزرجی، العقود ... ، 1 / 36؛ مقریزی، درر ... ، 1 / 331؛ سخاوی، الضوء ... ، 2 / 299).
رستمیان | محمد نوری رُسْتَمیان، از سلسله‌های حکومتگر خارجی‌مسلک اباضی در مغرب اسلامی، که در فاصلۀ سالهای 160-296 ق / 777- 909 م در مغرب‌الاوسط یا الجزایر کنونی به مرکزیت تاهرت حکومت کردند (نویهض، 85؛ هویدی، 1 / 36؛ نیز نک‍ : ناصری، 76-81).
رکن الدین ولی | میترا آقامحمدحسنی رُکْنُ‌الدّینِ وَلی، سید علی، فرزند سید بهاءالدین، ملقب به کُر بابا، شاه رکن‌الدین و بابا رکن‌الدین ولی دزفولی، از عرفای سدۀ 8 ق/14 م.
رمس و طمس | حسن مهدی پور رَمْس و طَمْس، از احوال عرفانی ملازم با فنا، با معانی نزدیک به یکدیگر.
رودبار الموت | محسن احمدی , سمیه شوکتی مقرب رودْبارِ اَلَموت، سرزمینی کهن و نام دو بخش در شهرستان قزوین در استان قزوین به نامهای رودبار الموت شرقی و رودبار الموت غربی.
روکرت | عسکر بهرامی روکِرت، فریدریش، شاعر و خاورشناس آلمانی.
ریاض | شیوا جعفری ریاض، پایتخت عربستان سعودی و مرکز استانی به همین نام در آن کشور.
رضاع | حمید گوینده شیرخوردن طفل از پستان زن، که در فارسی، آن را «شیرخوارگی» گویند.
رشحه اصفهانی | عبدالرضا مدرس زاده رَشْحۀ اِصْفَهانی، محمدباقر، از شاعران پارسی‌گوی ایران در سدۀ 13 ق/ 19 م. وی در 1203 ق/ 1789 م در اصفهان متولد شد. جد پدرش به نام محمد از فارس به اصفهان مهاجرت کرده بود. پدر رشحه به نام علی‌اصغر نیز متولد اصفهان است.
رستاق | علی کرم همدانی یا رَستاق، اصطلاحی در تقسیمات اداری دورۀ ساسانیان و نخستین سده‏های اسلامی در ایران
رویمر | نیره افتخاری , عبدالله ناصری طاهری رویْمِر، هانس روبرت (1915-1997 م / 1293-1376 ش)، اسلام‌شناس و ایران‌شناس نامدار آلمانی در سدۀ 20 م. برخی او را تنها به‌سبب مدیریت مؤسسۀ باستان‌شناسی آلمان در قاهره (نخستین مرکز بررسیهای شرقی آلمان)، باستان‌شناس دانسته‌اند.
ریگ | محسن سلیمانی ریگ، شهری بندری و بخشی به همین نام در شهرستان گناوه در استان بوشهر.
رسکت | یدالله مایانی یا رسگت، برج ـ آرامگاهی بازمانده از آغاز سدۀ 5 ق/11 م، واقع در حدود دوکیلومتری روستای رسکت در شهرستان ساری
رضوان شهر | محسن احمدی شهرستان و شهری در استان گیلان.
رفاعة بن شداد | نیره افتخاری , عبدالله ناصری طاهری ابوعاصم رفاعة‌ بن شداد بَجَلی فِتیانی، از تابعان، فقیهان و محدثان شیعی. وی از شیعیان یمنیِ کوفه و از قبیلۀ بجیله بود.
رفسنجان | محسن احمدی شهرستان و شهری در استان کرمان
رفیق العظم | محمدحسین رفیعی ادیب، شاعر، مورخ، سیاست‌مدار و از بزرگان نهضت فکری و جریان ملی‌گرای سوریه در سده‌های 13 و 14 ق/ 19 و 20 م
رقی، ابواسحاق ابرهیم | رمضانعلی ایزانلو ابواسحاق ابراهیم بن داوود قصار (د 326 ق/ 938 م)، از صوفیان و مشایخ بزرگ شام
رقیه، دختر امام حسین (ع) | احمد خامه یار رُقَیّه، دختر امام حسین (ع). در بیشتر منابع موجود، از دو دختر امام حسین (ع)، به نامهای فاطمه و سکینه (نک‍ : ابن‌سعد، 78؛ بلاذری، 3/ 362؛ مفید، 2/ 135؛ طبرسی، 1/ 478؛ اربلی، 2/ 38)، و در برخی منابع، از دختر دیگر آن حضرت به نام زینب (نک‍ : خصیبی، 202؛ طبری، محمد، 74؛ ابن‌شهرآشوب، 4/ 85) یاد کرده‌اند. بیهقی (د 5...
رقیه، دختر یا دخترخوانده | علی بهرامیان رُقَیّه، (د رمضان 2 ق/ مارس 624 م)، دختر یا دخترخواندۀ پیامبر (ص).
رقیق قیروانی | علی بهرامیان ابراهیم بن قاسم (ز 424 ق/1033 م)، مورخ، ادیب و شاعر
زوزن، مسجد | رجبعلی لباف خانیکی بنایی از سدۀ 7 ق/13 م واقع در زوزن، از توابع شهرستان خواف
زنجان | محسن احمدی استان، شهرستان و شهری تاریخی در شمال غرب ایران
زلزال | علی ثقفیان نودونهمین سورۀ قرآن کریم به ترتیب مصحف، و نودوسومین سوره در ترتیب نزول
زرادخانه | مهدی کیوانی زَرّادْخانه، مکان نگهداری اسلحه و ابزار و مهمات جنگی.
زاهدان | محسن احمدی زاهِدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان و شهرستانی به همین نام در آن استان، واقع در جنوب شرقی ایران.
زاگرس | اسماعیل شمس , خدیجه مهماندوست زاگْرُس، رشته‌کوهی در غرب و جنوب غربی ایران.
ریاضی هروی | زهرا ابراهیمی رياضیِ هَرَوی، محمدیوسف، نویسنده و شاعر افغان (مق‍ 1330 ق/ 1912 م). وی به سال 1290 ق/ 1873 م در هرات زاده شد. پدرش محمدحسن از قبیلۀ ابدالی، و جد پدری‌اش محمداسماعیل سپهسالارِ هرات، و مادرش از ایل افشار بودند (ریاضی، 8؛ قس: فکرت، 1).
رویم بن احمد | لیلا رضایی رُوَیْمِ بْنِ اَحْمَد (د 303 ق/ 915 م)، پسر یزید بن رویم از صوفیان نامدار بغداد در سدۀ 3 ق/ 9 م.
روسو | شیوا جعفری ژان باتیست لویی ژاک (1780-1831 م/1194-1247 ق)، دیپلمات و شرق‌شناس فرانسوی
روزبهان محمد شیرازی | بخش هنر و معماری , حمیدرضا افسری روزْبِهانْ مُحَمَّدِ شیرازی، مذهّب و خوش‌نویس برجستۀ مکتب شیراز در سدۀ 10 ق/16 م.
رودسر | شیوا جعفری رودْسَر، شهرستانی به مرکزیت شهری به همین نام در استان گیلان.
رودس | علی اکبر دیانت رودِس، یا رودوس، جزیره‌ای در قلمرو یونان واقع در جنوب‌شرقی دریای اژه، و شهری به همین نام که مرکز جزیره است. کرانه‌های شرقی این جزیره به آبهای دریای مدیترانه، و کرانه‌های غربی آن به دریای اژه محدود است.
روذراوری | عطیه میرزایی روذراوَری، خاندانی از وزیران و دیوانیان نامدار سدۀ 5 ق/11 م، در خلافت عباسیان و حکومت سلجوقیان، منسوب به روذراور، کوره‌ای میان نهاوند و همدان (نک‍ : یاقوت، ذیل واژه). در این عصر، منازعات اعتقادی، صحنۀ بی‌امان زدوخورد طرف‌داران فرقه‌ها و خاندانهای حکومت‌گر بود، و این خاندان هم از آن بی‌بهره نبودند. در میان خان...
رودبار | محسن احمدی رودْبار، شهرستان و شهری در استان گیلان.
روحی کرمانی | عبدالحسین آذرنگ روحیِ کِرْمانی، شیخ احمد (1263-1314 ق/1847-1896 م)، دگراندیش و آزادی‌خواه عصر ناصری، پیشرو تجددخواهی، مبارز و جان‌باختۀ راه آزادی و مؤلف.
رکن الدین صاین | شیوا جعفری رُکْنُ‌الدّینِ صایِن، وزیر سلطان ابوسعید بهادر خان ایلخانی (حک‍ 717-736 ق/ 1318-1335 م).
رکن الدین خورشاه | شهرام یوسفی فر رُکْنُ‌الدّینْ خورْشاه (ح 627-654 ق/1230-1256 م)، پیشوای هشتم نزاری و آخرین حکمران اسماعیلیان ایران.
رکن الدین باربکشاه | حسن انوشه رُکْنُ‌الدّینْ بارْبَکْشاه، ابوالمظفر / ابوالمجاهد باربکشاه، فرزند ابوالمظفر محمود شاه، پادشاه بنگال (864- 879 ق/1460-1474 م)، از دودمان الیاس‌شاهیان (ه‍ م). وی در روزگار پدرش حاکم ساتاگائون بود. او که بی هیچ دشواری و در صلح و آرامش به تخت شاهی برآمد («سلطنت ... »، 212)، قدرتمندترین پادشاه بنگال در سده‌های می...
رکن الدین سجاسی | منیر حسینی رُکْنُ‌الدّینِ سُجاسی، ابوالغنائم محمد (اواخر سدۀ 6 - اوایل سدۀ 7 ق/ سده‌های 12-13 م)، از مشایخ سلسلۀ سهروردیه. دربارۀ جزئیات زندگی او در تذکره‌های مربوط به این دوره اطلاع چندانی به دست نمی‌آید و تنها در ضمن شرح‌حال برخی از مریدان او می‌توان معلومات مختصری دربارۀ وی یافت.
زاب | اشرف السادات باقری زاب، سرزمینی کهن در شمال شرقی الجزایر که از قابس در جنوب تونس کنونی تا حوالی شهر بسکره در شمال شرقی الجزایر امتداد داشت.
ریاض العارفین | محبوبه هادینا تذکره‌ای در معرفی احوال و آثار 354 تن از شاعران عارف، حکیمان و اهل فضل

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

دائرة المعارف بزرگ اسلامی

ورود به سایت

ثبت نام