مقاله

استعاره را عموماً به عنوان یک آرایه یا صنعت ادبی می‌شناسیم که در آثار ادبی و بویژه شعر کاربرد دارد. این تصور، دست کم در پرتو مطالعات جدید، کاملاً نادرست به نظر می‌رسد. در دوران معاصر، از زوایای گوناگون به نقش استعاره در تفکر انسان و ابعاد مختلف زندگی روزمره پرداخته شده است. واقعیت این است که با کمی غور و تعمَق در مطالعات سنتی این حوزه – که با عنوان بلاغت شناخته می‌شود – درمی‌یابیم که استعاره و بعضاً مقولات دیگری از این دست، هیچ‌گاه محدود به ادبیات نبوده‌اند و در گذشته نیز گاه به این نکته اشاراتی شده است.

منبع‌شناسي تعليم و تربيت مخصوصاً مي‌تواند به مديران مدارس سراسر كشور كمك كند تا كتابخانه‌اي درخور استفاده خود و معلمان و مربيان و مدرسه خود به وجود آورند و مدرسه را به محيطي توأم از علم و عمل مبدل سازند. همچنين مي‌تواند به تناسب موضوع، پژوهشگراني را كه درصدد تأليف كتاب يا نگارش پايان‌نامه يا مقاله هستند، از پژوهشهايي كه تاكنون به انجام رسيده باخبر سازد و از دوباره‌كاري مصون دارد. بايد توجه داشت كه اين مجموعه، هرچند بسيار مفصل و سودمند است، گام نخست طرح گسترده منبع‌شناسي اين حوزه مهم معرفت است كه اميد مي‌رود با همت دو نهاد فرهنگي مزبور هرچه كاملتر و روزآمدتر توليد و عرضه گردد.

یکی از روش‌های فهم متن، روش سمانتیک (semantics) یا معناشناسی است؛ این روش دو نوع است؛ معناشناسی تاریخی و معناشناسی توصیفی. در معناشناسی تاریخی، مفهومی را که از یک متن استخراج می‌شود در طول تاریخ قبل از پیدایش آن متن بررسی می‌کنند؛ تا به این سؤال پاسخ دهند که آیا آن متن،‌ آن واژه یا مفهوم را به همان معنایی به کار برده است که در قبل به کار می‌رفت یا این‌که گذر زمان تغییر، تحول و تطوری در آن به وجود آورده است. در معناشناسی توصیفی نیز یک مفهوم، اصطلاح یا واژه با توجه به خود متن بررسی می‌شود؛ به این معنا که تمام مسائل مورد نیاز از جمله تعریف، انواع و عوامل یک واژه را از خود متن در می‌آورند. به مجموعه این دو سمانتیک یا روش معناشناسی گفته می‌شود که این روش موجب می‌شود در فهم، بررسی و تفسیر یک متن، خود متن را به سخن در آوریم و نه این‌که ما از طرف متن حرف بزنیم.

هر چند سعدی‌ زیبایی‌ معشوق خود را حدّ زیبایی‌ دانسته‌ است‌ و سخندانی‌ خود را حدّ سخندانی‌، اماكیست‌ كه‌ نپذیرد و كیست‌ كه‌ نداند غزلهای‌ سعدی‌، از دیدگاه‌ زیبایی‌شناسی‌، حد زیبایی‌ نیز هست‌ و پیداست‌كه‌ شاعری‌ هنرمند كه‌ سخنش‌ حد سخندانی‌ و زیبایی‌ است‌، در زیبایی‌ِشناسی‌ و فلسفه‌ هنر نیز صاحب‌نظراست‌ و می‌توان‌ با تأمل‌ و جستجو در سخن‌ او نظریاتش‌ را در فلسفه‌ هنر باز یافت‌ و باز شناخت‌ و به‌ تدوین‌دیدگاههای‌ او در فلسفه‌ هنر پرداخت‌. در این‌ مقال‌ و در این‌ مقاله‌، به‌ جستجوی‌ یكی‌ از مسائل‌ فلسفه‌ هنر درغزلهای‌ سعدی‌ می‌پردازیم‌؛ مسئله‌ ماهیت‌ یا چیستی‌ زیبایی‌ و به‌ عنوان‌ نمونه‌ به‌ ذكر ابیاتی‌ چند می‌پردازیم‌؛ابیاتی‌ كه‌ آیینه‌ ماهیت‌ زیبایی‌ و باز نماینده‌ چیستی‌ زیبایی‌ است.

با درودي به پهناي كوير و به گستردگي صفاي باطن مردم صبور، ثابت‌قدم و هوشمند اين خطه تاريخي ـ استانهاي كرمان و يزد ـ به دعوت دانشگاه آزاد اسلامي واحد سيرجان و نماينده شريف مردم اصيل سيرجان و پاريز براي شركت در مراسم گراميداشت شادروان استاد هميشه استاد دكتر محمد ابراهيم باستاني پاريزي به اين سامان آمده‌ام، تا نخست با ديداري از زادگاه استاد، خاندان گرانقدر او و ياران وفادارش دل، آرام گيرد و آرزوي 50 ساله ارادتمند براي سفر به سيرجان و پاريز برآورده شود و ديگر آنكه به آحاد ملت ايران به ويژه شما مردم دل‌آگاه كه چنين نادره كاراني را در ميان خود مي‌پروريد و فرصت پرواز مي‌دهيد، تهنيت بگويم و از آنجا كه فقدان صوري استاد، جامعه را از ادامه افاضاتش محروم ساخته است، با اخلاصي تمام تسليت عرض كنم.

اشاره: انتشارات اطلاعات در سالهاي اخير اين توفيق را داشته كه چند كتاب از يادگار ارجمند امام راحل(ره) كه عصاره‌ فضايل چندين خاندان علمي جهان تشيع است، به چاپ برساند كه يكي از مهمترين آنها كتاب «فرهنگ جامع فرق اسلامي» است. اين كتاب حكايتگر شاخه‌هاي گوناگون پيروان دين مبين اسلام است كه از همان سده‌هاي آغازين، به دلايل سياسي، كلامي و فقهي به فرقه‌هاي متعددي تقسيم شده‌اند و برخي از آنها ماجراهايي در تاريخ آفريده‌اند.

اشاره: آنچه در پي مي‌آيد، نمونه‌اي از مدخلهاي «فرهنگ جامع فرق اسلامي» است ـ با حذف پي‌نوشتها ـ به قلم مرحوم آيت‌الله روحاني در باره يكي از مهمترين گروههايي كه در سطح جهان اسلام پراكنده‌اند.

رهبر معظم انقلاب در ابتدای سال 1393 سیاستهای کلی سلامت را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت تعیین شده است ابلاغ کردند. تعیین سیاستهای کلی نظام که بیانگر راهبردهای نظام در هر یک از موضوعات مختلف است جزء اسناد بالا دستی تلقی شده و باید در سلسله مراتبی پس از قانون اساسی و سند چشم انداز اما در جایگاهی بالاتر از قوانین و مقررات عادی قرار گیرد.

آسيب‌شناسي فهم اسلام هراسي در غرب گام نخست درك ما از اين وضعيت است. متاسفانه ما همه مشكلات را متوجه استعمار مي‌كنيم و از شناسايي ضعف‌هاي خود در برخورد با پديده زشت اسلام‌هراسي غافل شده‌ايم.

احياي آثار حكما و فلاسفه به زبان روز از جمله راه‌هاي مقابله با تهاجم فرهنگي است. اگر بتوانيم افكار حكمايي چون آقاعلي زنوزي را به غرب نشان دهيم ديگر آنها ما را عقب‌مانده نمي‌خوانند؛ من فلسفه غرب خوانده‌ام اما بايد بگويم كه عمق حرف‌هاي آقاعلي زنوزي بيش از عمق حرف‌هاي فلاسفه غرب است.