مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

پتنه | هدی سید حسین زاده پَتْنَه‌، شهر و ناحیه‌ای‌ تاریخی‌ و مركز ایالت‌ بهار (بیهار) در شمال‌ شرقی‌ هند.
پچنگها | عنایت الله رضا پِچْنِگْها، از اقوام‌ ترك‌ تبار آسیای‌ مركزی‌. این‌ قوم‌ مدتی‌ در سرزمین‌ روسیه‌ و نزدیكی‌ بلاد روم‌ (آسیای‌ صغیر) می‌زیستند ( بروكهاوس‌، XXIII(A) / 538).
پچوی | وهاب ولی پِچوی‌1، یا پچ‌، پِكس‌، شهری‌ در جنوب‌ غربی‌ مجارستان‌. این‌ شهر در °42 و ´40 عرض‌ شمالی‌ و °20 و ´19 طول‌ شرقی‌ با 332‘157 تن‌ جمعیت‌ (در 1379ش‌ / 2000م‌)، یكی‌ از 5 شهر بزرگ‌ مجارستان‌ به‌ شمار می‌رود.
پچوی | منوچهر پزشک پَچَوی‌، ابراهیم‌ (982- ح‌ 1060 ق‌ / 1574-1650 م‌)، منسوب‌ به‌ ناحیۀ پچ‌ در مجارستان‌، مورخ‌ و دیوان‌سالار دستگاه‌ امپراتوری‌ عثمانی‌. شرح‌ احوال‌ پچوی‌ كه‌ به‌ سبب‌ اشارات‌ و تصریحات‌ خود وی‌ تقریباً روشن‌ است‌
پدر سالاری |
پراچی | حسن رضایی باغ بیدی پَراچی‌، زبان‌ طایفۀ ایرانی‌ تبار پراچی‌ در افغانستان‌ و پاكستان‌، و از زبانهای‌ ایرانی‌ نو جنوب‌ شرقی‌. برخی‌ به‌ غلط زبان‌ پراچی‌ را جزو گویشهای‌ پامیری‌ به‌ شمار آورده‌اند (برای‌ مثال‌، نک‍ : پروشانی‌، 465-466؛ یارشاطر، «زبانها...»)، در صورتی‌ كه‌ گویشهای‌ پامیری‌ شاخه‌ای‌ از زبانهای‌ ایرانی‌ شمال‌ شرقی‌ ه...
پرتو اصفهانی | مریم امید علی پَرْتوِ اِصْفَهانی‌، میرزا علی‌ رضا مشهور به‌ میرزا آقاجان‌، متخلص‌ به‌ پرتو، شاعر و خوش‌نویس‌ سدۀ 13ق‌ / 19م‌. از تاریخ‌ ولادت‌ و درگذشت‌ وی‌ اطلاع‌ دقیقی‌ در دست‌ نیست‌.
پرت سودان | بهزاد لاهوتی پُرْتْ سودان‌، (عربی‌: بورسودان‌، بورتسودان‌)، بندری‌ در جمهوری‌ سودان‌ در كرانۀ دریای‌ سرخ‌. این‌ بندر در °19 و ´37 عرض‌ شمالی‌ و °37 و ´13 طول‌ شرقی‌ در استان‌ بحرالاحمر قرار دارد و جمعیت‌ آن‌ در 1383ش‌ / 2004م‌ حدود 100‘459 تن‌ برآورد شده‌ است‌
پرت سعید | عزت ملا ابراهیمی پُرْت‌ سَعید، یا بورسعید، استان‌ (محافظه‌) و شهری‌ بندری‌ در كرانۀ دریای‌ مدیترانه‌، در شمال‌ شرقی‌ مصر واقع‌ در دهانۀ كانال‌ سوئز.
پرده | تقی بینش , هومان اسعدی پَرْده‌، اصطلاحی‌ در موسیقیِ ایران‌ و جهان‌ اسلام‌ كه‌ در حوزه‌های‌ زمانی‌ و مكانی‌ مختلف‌ به‌ معنی‌ مرتبط اما متفاوتی‌ در پیوند با سیستم‌ مُدال‌ و نیز ساختار سازهای‌ زهی‌ به‌كار رفته‌ است‌.
پرچم | رحیم رئیس نیا پَرْچَم‌، روزنامه‌، سپس‌ دو هفته‌نامه‌ و بعداً هفته‌ نامه‌ای‌ كه‌ احمد كسروی‌ تبریزی‌ (مق 1324ش‌ / 1946م‌) در دورۀ پس‌ از شهریور 1320 در تهران‌ منتشر می‌كرد.
پرتوی شیرازی | طاهره اسماعیل زاده پَرْتویِ شیرازی‌، شاعر سدۀ 9 و اوایل ‌سدۀ 10ق‌. همۀ تذكره‌نویسان‌، حتى‌ معاصرانش‌ مانند علیشیر نوایی‌ (ص‌ 397) و سام‌ میرزا (ص‌ 86) وی‌ را شیرازی‌ دانسته‌اند
پرده خوانی | مریم میر فخرایی پَرْده‌خوانی‌، هنری‌ از هنرهای‌ نمایشی‌ عامه‌ كه‌ به‌ نقل‌ واقعه‌های‌ مذهبی‌، به‌ ویژه‌ واقعۀ عاشورا از روی‌ تصاویر نقاشی‌ شده‌ روی‌ پرده‌ اختصاص‌ دارد.
پرچم | سید محمد سیدی پَرْچَم‌، قطعه‌ای‌ پارچۀ منقوش‌ به‌ نشانی‌ خاص‌ كه‌ معمولاً به‌ میله‌ای‌ آویخته‌ می‌شود و به‌ عنوان‌ نماد یك‌ قوم‌، كشور، آرمان‌ و یا سازمان‌ معینی‌ به‌ كار می‌رود. در گذشته‌ گاه‌ از پوست‌ به‌ جای‌ پارچه‌ استفاده‌ می‌شده‌ است‌.
پرسه |
پرک | پرویز امین پِرَك‌، استانی‌ در شمال‌ غربی‌ مالزی‌. پرك‌ در زبان‌ مالایایی‌ و خمری‌ به‌ معنی‌ نقره‌ است‌.
پرده داری | منوچهر پزشک پَرْده‌داری‌ (حجابت‌)، از مناصب‌ مهم‌ دربار خلفا و فرمانروایان‌. متصدی‌ این‌ منصب‌ حساس‌ را پرده‌دار (حاجب‌) می‌خواندند كه‌ در دوره‌هایی‌ از قدرت‌ بسیار برخوردار بود و نزدیك‌ ترین‌ كس‌ به‌ خلیفه‌ یا سلطان‌ به‌ شمار می‌رفت‌.
پرچین کاری | فریبا افتخار پَرْچینْ كاری‌، گونه‌ای‌ تزیینِ بنا با سنگهای‌ نیمه‌ قیمتی‌ در معماری‌ شبه‌ قارۀ هند. در این‌ هنر برای‌ ایجاد نقشهای‌ تزیینی‌ قطعه‌های‌ كوچكی‌ از سنگهای‌ رنگی‌ در مرمر نشانده‌ می‌شود
پرکلس | نصرالله پورجوادی پِرُكْلُس‌1 (در منابع‌ اسلامی‌: ابرقُلُس‌، برقلس‌، برقلیس‌، یا فورقلس‌)، مهم‌ترین‌ فیلسوف‌ نوافلاطونی‌ قرن‌ 5 م‌. وی‌ پس‌ از درگذشت‌ دُمْنینوس‌ِ لاریسایی‌ جانشین‌ و خلیفۀ او در آكادمی‌ِ آتن‌ شد و به‌ همین‌ جهت‌، او را «دیادُخُس‌» (یعنی‌ خلیفه‌ یا عقیب‌) لقب‌ داده‌اند.
پروانه* |
پرگا |
پرلاک | فرامرز حاج منوچهری پِرْلاك‌، بندری‌ در اندونزی‌ و قلمرو قدیم‌ترین‌ سلسله‌ای‌ از شاهان‌ مسلمان‌ به‌ همین‌ نام‌ در سوماترای‌ شمالی‌.
پروین |
پروانه، خاندان | علی اکبر دیانت پَرْوانه‌، خانْدان‌، از خاندانهای‌ حكومتگر ایرانی‌ تبار آسیای‌ صغیر (649-700ق‌ / 1251-1301م‌)، كه‌ روزگاری‌ به‌ عنوان‌ تابع‌ دولت‌ سلاجقۀ روم‌، و دوره‌ای‌ دیگر به‌طور مستقل‌ بر بخشی‌ از آناتولی‌، شامل‌ سینوپ‌، سامسون‌ وجانیك‌، واقع‌ در بخش‌ میانی‌ و غرب‌ دریای‌ سیاه‌ فرمان‌ راندند.
پری | معصومه ابراهیمی پَری‌، موجودی‌ وهمیِ ماورای‌ طبیعی‌ در اندیشه‌ و باورهای‌ مردم‌ جامعه‌های‌ كهن‌ سنتی‌ ایران‌.
پرورش | علی میرانصاری پَرْوَرِش‌، نشریه‌ای‌ سیاسی‌ - اجتماعی‌ به‌ مدیریت‌ علی‌ محمد كاشانی‌ (پرورش‌) كه‌ روز جمعه‌ 10 صفر 1318ق‌ / 8 ژوئن‌ 1900م‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ در قاهره‌ آغاز به‌ انتشار كرد.
پرگنه | مهدی کیوانی پَرْگَنه‌، كوچك‌ترین‌ واحد تقسیمات‌ كشوری‌ در شبه‌ قارۀ هند در دورۀ مغول‌ و پس‌ از آن‌، كه‌ بر چند روستا یا بر بخشی‌ از یك‌ ناحیه‌ یا «سركار» اطلاق‌ می‌شده‌ است‌.
پروین اعتصامی | اصغر دادبه , علی میرانصاری پَرْوینِ اِعْتِصامی‌، از شاعران‌ زن‌ ایرانی‌ و بلند آوازه‌ترین‌ِ ایشان‌ كه‌ زندگی‌ پربار، شخصیت‌ و اندیشۀ والای‌ او و نیز وجود معانی‌ بلند در سروده‌هایش‌، او را از جایگاهی‌ ممتاز در ادب‌ فارسی‌ برخوردار كرده‌ است‌.
پروان | محسن احمدی پَرْوان‌، استان‌ (ولایت‌) و شهری‌ كهن‌ در افغانستان‌. نویسندگان‌ متقدم‌ اسلامی‌ این‌ نام‌ را افزون‌ بر پروان‌ (بیهقی‌، 321؛ گردیزی‌، 169)، به‌ صورتهای‌ فروان‌ (ابن‌ حوقل‌، 1 / 428؛ اصطخری‌، 277) و بروان‌ ( حدود...،393؛ مقدسی‌، 50؛ یعقوبی‌، 288) نیز آورده‌اند.
پریشان |
پریزرن | وهاب ولی پِریزْرِن‌، شهری‌ كهن‌ در استان‌ خودمختار كوزوو ـ متوهیای‌ جمهوری‌ صربستان‌ و مونتنگرو. این‌ شهر در °42 و ´12 عرض‌ شمالی‌ و °20 و ´44 طول‌ شرقی‌ در دامنه‌های‌ رشته‌ كوه‌ شار در جنوب‌ استان‌ كوزوو واقع‌ است‌ و رودخانۀ بیستْریكا از میان‌ آن‌ می‌گذرد.
پریزاد، مدرسه | محمد مرتضایی پَریزاد، مَدْرِسه‌، از بناهای‌ دورۀ شاهرخ‌ تیموری‌ (سل‍ 807-850ق‌ / 1405-1446م‌) در مشهد، واقع‌ در مجموعۀ آستان‌ قدس‌ رضوی‌. مشهور است‌ كه‌ بانی‌ آن‌ پریزاد، ندیمۀ گوهرشاد آغا، همسر شاهرخ‌ بوده‌ است‌.
پری خان خانم | محسن احمدی پَریْ‌خانْ خانُم‌ (رجب‌ 955- رجب‌ 985 / اوت‌ 1548- سپتامبر 1577)، دختر شاه‌ طهماسب‌ اول‌ صفوی‌ و بانویی‌ سیاستمدار و قدرتمند كه‌ در تحولات‌ سیاسی‌ دورۀ خود نقشی‌ مهم‌ داشت‌.
پری خوانی | علی بلوکباشی پَریْ خوانی‌، یا پری‌ داری‌، كار كسی‌ كه‌ با افسون‌ و وِرد پری‌ (ه‍ م) را فرا خواند و رام‌ و تسخیر خود كند و در بر آوردن‌ خواسته‌هایش‌ او را به‌ كار گیرد.
پریم | پرویز امین پِریم‌، یا بَریم‌، جزیره‌ای‌ آتشفشانی‌ در تنگۀ باب‌ المندب‌ در جمهوری‌ یمن‌.
پریم | شیوا جعفری پِریم‌، نام‌ منطقه‌ای‌ تاریخی‌ در جنوب‌ ساری‌ و پایتخت‌ كوهستانی‌ اسپهبدان‌ طبرستان‌، امروزه‌ باعنوان‌ فریم‌ نام‌ دهستانی‌ از بخش‌ دودانگه‌ به‌ مركزیت‌ روستای‌ محمدآباد واقع‌ در شهرستان‌ ساری‌.
پریشان لر | عبدالمحمد روح بخشان پَریشانِ لُر، ملاابوالقاسم‌ مشهور به‌ ملاپریشان‌، عارف‌ و شاعر نامدار لُر.
پریشان | محسن احمدی پَریشان‌، دریاچه‌ای‌ در استان‌ فارس‌.
پریلپ | وهاب ولی
پریشتینا | مهدی کیوانی پِریشْتینا، مركز ایالت‌ خودمختار كوزوو (نام‌ رسمی‌ كوزوو متوهیای‌) واقع‌ در جنوب‌ جمهوری‌ صربستان‌ و مونتنگرو. این‌ شهر در °42 و ´39 عرض‌ شمالی‌ و °21 و ´10 طول‌ شرقی‌ («اطلس‌ ... 1»، 140، فهرست‌)، در دشت‌ كوزوو واقع‌ است‌
پست |
بربری | پیمان متین بَربَری، یا بربر، نام گروهی از هزاره‌های مهاجر افغانستان ساکن در نواحی شرقی ایران. این گروه از هزاره‌ها که در دهۀ 1890م (سالهای میان 1308-1318ق) از ناحیۀ بربرستان یا هزاره‌جات (منطقۀ مرکزی افغانستان) به ایران کوچ کرده اند، ظاهراً به جهت انتساب به آن ناحیه، در ایران به بربر و بربری معروف شدند (نک‍‍: وامبری، 34...
بربری | احمد پاکتچی بَرْبَری، گروهی از خانوادۀ زبانهای آفریقا ـ آسیایی (حامی ـ سامی) كه زبانهای گوناگونی در پهنه‌ای وسیع از شمال آفریقا بدان منتسب است. در تداول بومی، نام اَمَزیغ افزون بر آنكه اشاره به گونه‌ای از گوشیهای حاضر بربری (تمزیغت) دارد، به طور كلی به زبانهای بربری نیز اطلاق می‌شود. شمار زبانهای بربری در حال حاضر به حدو...
بربط | تقی بینش , هومان اسعدی بَربَط، سازی زهی، مضرابی، دارای کاسۀ طنین نسبتاً بزرگ و دسته‌ای کوچک. بربط یکی از سازهای باستانی و اصیل ایران است که می‌توان نام و تصویرش را در آثار بازمانده از دوران باستانی تاریخ ایران مشاهده کرد. به عنوان مثال، جام سیمینی از عصر ساسانی که در موزۀ ایران باستان در تهران نگاهداری می‌شود، تصویر خنیاگری را نشان...
برتلس | مجدالدین کیوانی بِرْتِلْس، یوگنی ادواردویچ (آذر 1269- مهر 1336/دسامبر 1890- اکتبر 1957)، خاورشناس بنام روسی، از برجسته‌ترین کارشناسان ادبیات ملل آسیای مرکزی و صاحب پژوهشهای فراوان در ادب و تصوف ایرانی و تاریخ فرهنگ و ادبیات آسیای مرکزی.
برتنگی |
بربهاری | ناصر گذشته بَرْبَهاری، ابومحمد حسن بن علی بن خلف (د 329ق/ 941م)، متکلم، فقیه و خطیب متعصب حنبَلی مذهب و برپا کنندۀ چندین شورش مذهبی در بغداد. بربهاری منسوب به بربهار است که به انواع ادویۀ هندی می‌گفتند و تاجرِ این کالا را بربهاری می‌خواندند (سمعانی، 1/307؛ ابن اثیر، اللباب، 1/133).
برجلانی | مریم فلاحتی موحد بُرْجُلانی، ابوجعفر محمد بن حسین (د 238ق/852م)، معروف به ابوالشیخ، زاهد، صوفی و محدث. در منابع اشاره‌ای به تاریخ ولادت و دوران نخستین زندگی او نشده است. او را به محلۀ برجلانیۀ بغداد (خطیب، 2/222) و همچنین به قریه‌ای در نزدیکی واسط عراق نسبت داده‌اند و به سبب اقامتش در بغداد، نسبت بغدادی نیز به او داده شده است...
برج البراجنه | نوشین صاحب بُرْجُ الْبَراجِنه، شهری ساحلی در 7 کیلومتری جنوب شرقی بیروت، واقع در استان جبل لبنان. جزء اول نام این شهر (برج) از واژه‌ای یونانی به معنای مکانی مرتفع برای دیدبانی گرفته شده، و جزء دوم آن (براجنه) نام قومی عرب است که در اواسط سدۀ 9ق/15م به این منطقه مهاجرت کردند. این منطقه به علت وقوع جنگهای دریایی خالی از س...
برجوان | نادیا برگ نیسی بَرْجَوان، ابوالفتح، حاکم مصر از 387 تا 390ق/997 تا 999 م در دستگاه خلافت فاطمیان، نام او را در برخی منابع ارجوان آورده‌اند (مثلاً ابن اثیر، 9/118 بب‍؛ رودراوری، 3/221). از اصل و نسب وی اطلاعی در دست نیست، جز آنکه بعضی از مورخان او را صقلبی (اسلاو) یا صقلّی (سیسیلی) دانسته‌اند (مقریزی، الخطط، 2/12، 285؛ نیز ن...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام