مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ابن عسال | احمد پاکتچی نام مشترک اعضای خاندانی مسیحی از قبطیان که افراد شاخص آن در سدۀ 7ق / 13م می‌زیسته‌اند و به «اولاد عسال» نیز مشهور بوده‌اند.
ابرقباذ | علی بته کن اَبَرْقُباذ، یا ایر قباذ، اَبَزقباذ، بَز قباذ، بَر قباذ، نام ناحیه (كوره)، بخش یا شهری بوده است بر كنارۀ شرقی رود دجله، از بخش (طسوج)‌های چهارگانۀ استان خسره شاذ بهمن (میان واسط و بصره) كه آب مورد نیاز آن از دجله تأمین می‌شده است (یعقوبی، تاریخ، 1 / 176-177؛ ابن خردابه، 6-7؛ قدامۀ بن جعفر، 235). نام: نام ابر ...
جمال‌الدین | علی کاتبی تخلص چند شاعر پارسی‌زبان که بیشتر در سده‌های 6 و 7ق / 12 و 13م، در ایران می‌زیسته‌اند.
اسفراینی | علی اکبر ضیائی اِسْفَراینی‌، ابوالمظفر عمادالدین‌ شاهفور (شهفور) بن‌ طاهر بن‌ محمد(د471ق‌/ 1078م‌)،فقیه‌،اصولی‌،مفسرومتكلم‌.ذهبی‌(18/ 401) و حاجی‌ خلیفه‌ (1/ 268) بر خلاف‌ دیگر منابع‌ (مثلاً نک‍ : صریفینی‌، 393؛ ابن‌ عساكر، 276؛ سبكی‌، 3/ 175؛ فصیح‌، 2/ 192) نام‌ وی‌ را طاهر و نام‌ پدرش‌ را محمد نوشته‌اند و از آنجایی‌ كه‌ ت...
ادلب | مریم صادقی اِدْلِب‌، نام‌ استانی‌ و مركز آن‌ در سوریه‌.
احمدپاشا | علی اکبر دیانت اَحْمَدْپاشا، فرزند اویس (مق‍ 930ق/ 1524م)، از امرای لشکری و کشوری دولت عثمانی در روزگار سلطان سلیم و سلیمان قانونی. وی مدتی به حکومت مصر نشست و به سبب طغیان بر ضد دولت مرکزی، از سوی مورخان عثمانی به «خائن» ملقب شد (نک‍ : اوزون چارشیلی، II/ 302). از تاریخ تولد و زادگاه او آگاهی دقیقی در دست نیست. بعضی از مورخ...
بلغارستان | عنایت الله رضا بُلْغارِسْتان‌، کشوری‌ در جنوب‌ شرقی‌ اروپا، و در بخش‌ شرقی‌ شبه‌ جزیرۀ بالکان‌. این‌ کشور با مساحت‌ 912‘110کمـ2، میان‌ °41 و ´14 تا °44 و ´12 عرض‌ شمالی‌، و °22 و ´21 تا °28 و ´36 طول شرقی‌ قرار دارد
بهاسا | بهروز محمودی بختیاری بَهاسا، نامی‌ كه‌ به‌ تسامح‌ برای‌ اشاره‌ به‌ زبان‌ رسمیِ اندونزی‌ به‌ كار می‌رود. دلیل‌ این‌ تسامح‌ آن‌ است‌ كه‌ واژۀ «بهاسا» در زبان‌ اندونزیایی‌ به‌ معنای‌ زبان‌ است‌ و آنچه‌ از آن‌ با عنوان «بهاسای‌ اندونزیایی‌» یاد می‌شود
رستم التواریخ |
دیباج | مسعود حبیبی مظاهری محمد بن جعفر (ع) (د 203 ق / 818 ق)، از فرزندان امام صادق (ع) که در زمان خلافت مأمون، قیامی زیدی را در حجاز سامان داد.
خرقی | نوید نقشبندی خِرَقی، ابوالقاسم عمر بن حسین بن عبدالله (د 334 ق / 946 م)، فقیه حنبلی و صاحب کتاب مشهور المختصر فی الفقه در مذهب حنبلی.
آفتاب شکن | بخش هنر و معماری آفتاب‌شکن \āftāb-šekan\، در معماری جدید، صفحه‌ای پره‌پره یا کرکره‌ای که بیشتر در سرزمینهای آفتابی و گرم، روی نمای ساختمانها کار گذاشته می‌شود تا جلو تابش تند آفتاب را بر پنجره‌ها بگیرد. آفتاب‌شکنها، که پره‌های برخی از آنها متحرک و تنظیم‌شدنی است، به‌گونه‌ای طراحی، ساخته و نصب می‌شوند که جلو تابش تند آفتاب در ...
الآداب العربیة في القرن التاسع عشر | آذرتاش آذرنوش اَلْآدابُ الْعَرَبِیةُ فِی‌الْقَرْنِ التّاسِع عَشَر، كتابی ادبی به زبان عربی تألیف لُویس شَیخو (1275-1346ق / 1859-1927م)، از آباء یَسوعی لبنان. وی كه خود مؤسس مجلۀ المشرق بود، طی سالهای 1325-1328ق / 1907-1910م به انتشار سلسله مقالاتی دربارۀ نویسندگان و شاعران و اوضاع ادبی (سدۀ 13ق / 19م) در همان مجله پرداخت و...
آثار باستانی |
اسود عنسی | محمدمهدی امینی \asvad-e ansī\، اسود بن کعب بن عوف (مق‍ ‍11ق / 632م)، از بزرگان یمن که داعیۀ پیامبری داشت.
کتل خاکی، گردنه | سیما صفری گردنه‌ای واقع در درۀ فرحزاد و ییلاق یونجه‌زار، بر سر راه امامزاده داوود.
امامزاده دنبه |
بهارستان | فریبا افتخار بَهارِسْتان‌، فرشی‌ زربفت‌ از دورۀ ساسانیان‌. این‌ فرش‌ به‌ نامهای بهار خسرو یا بهار كسرى‌ (طبری‌، 4 /22) و فرش‌ زمستانی‌ (بلعمی‌، 1 /466) نیز معروف‌ است‌.
ارتفاع | تقی بینش اِرْتِفاع‌، یكی‌ از صفات‌ سه‌گانه‌ و اصلی‌ فیزیكی‌ صوت‌ كه‌ در موسیقی‌ نقشی‌ بنیانی‌ دارد. آنچه‌ مایۀ اختلاف‌ یا تشخیص‌ و تمایز صدای‌ زیر از بم‌ می‌شود، ارتفاع‌ آن‌ است‌. از این‌ رو در فیزیك صوت‌ ارتفاع‌ هر صدایی‌ را بر حسب‌ شمارۀ ارتعاشهای‌ آن‌ در ثانیه‌ كه‌ بسامد یا تواتر نامیده‌ می‌شود، مشخص‌ می‌كنند و صدا...
ابان بن ولید | عبدالکریم گلشنی اَبان بْنِ وَلید، ابن مالک بن ابی خُشَینۀ بَجَلی زیدی (د ح 125 ق / 743 م)، منسوب به زیدبن غوث بن انمار (ابن‌اثیر، اللباب، 1 / 518)، از کارگزاران و حکام عصر اموی و از اشراف عراق و رجال سیاسی دو سدۀ نخستین اسلامی. او در زمان حجاج بن یوسف (45-95 ق / 665-714 م) جزو کاتبان «دیوان ضیاع» و از امرای نظامی و مالی سواد...
ابن عقیل، ابوالوفاء | محمدهادی مؤذن جامی ابوالوفاء علی بن عقيل بن محمد ظفری بغدادی (431-12 جمادی‌الاول 513ق / 1040-22 اوت 1119م)، فقيه، متكلم و واعظ حنبلی.
ابوالحسن خرقانی |
ابوطاهر قمی | سید علی آل داوود شرف‌الدین سعد بن علی بن عیسی قمی، ملقب به وجیه‌الملك و مشهور به ممیسه یا مهیسه یا مامیسا (د 516 ق / 1122 م)، از دیوانیان عصر سلجوقی كه مدتی كوتاه در پایان زندگی، وزارت سلطان سنجر را بر عهده داشت.
خطیبی | عباس بهارلو خَطیبی، پرویز (1302-1372 ش/ 1923-1993 م)، روزنامه‌نگار، نمایشنامه و فیلم‌نامه‌نویس، و کارگردان تئاتر و سینمای ایران که با فکاهیها و ترانه‌های طنزآمیزِ اجتماعی و سیاسی خود (پیش‌پرده‌ها) نقش مؤثری در جذب گروه وسیعی از مخاطبان به مطبوعات و تئاترهای عامه‌پسند داشت. خطیبی نمایشنامه‌هایش را براساس داستانهای کهن عام...
خلدی* |
ارطغرل | علی اکبر دیانت اَرْطُغْرُل [artoqrol]، یا اَرطُغرِل(590-680 یا 684ق/ 1194-1281 یا 1285م)، پدر عثمان غازی (بنیان‌گذار سلسلۀ عثمانی). او از تیرۀ قایی، یکی از طوایف اوغوز بود که در حوالی مرو شاهجان اقامت داشتند. در یورش مغولان و پس از فروپاشی خوارزمشاهیان، سلیمان، پدر ارطغرل با 50 هزار نفر از ترکمانان از مرو کوچیدند و در حدود ...
تادلی، علی | فریبا پات تادَلی، علی بن موسی بن عبدالله (د 816ق / 1413م)، مشهور به ابن هیدور، ریاضی‌دان و منجم مراکشی. از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست، جز آنکه اهل فاس و منسوب به تادله بود و در نیمۀ دوم سدۀ 8 و اوایل سدۀ 9ق می‌زیست (رنو، 179).
ابراهیم حربی | حسن یوسفی اشکوری اِبْراهیمِ حَرْبی، ابوسحاق بن اسحاق بن ابراهیم بن بشیر (یا بِشْر) بن دَیسَم بغدادی مروزی (198-285 ق / 814- 898 م). ادیب، لغت‌دان، محدّث، متكّلم، فقیه و مؤلّف. پدرش از مرو بود، اما چنانكه او خود گفته، مادرش از قبیلۀ تَغْلِب بوده و داییهایش از نصاری بوده‌اند (ابن جوزی، 4 / 6؛ یاقوت، ادبا، 1 / 114). محتمل است كه...
پرکلس | نصرالله پورجوادی پِرُكْلُس‌1 (در منابع‌ اسلامی‌: ابرقُلُس‌، برقلس‌، برقلیس‌، یا فورقلس‌)، مهم‌ترین‌ فیلسوف‌ نوافلاطونی‌ قرن‌ 5 م‌. وی‌ پس‌ از درگذشت‌ دُمْنینوس‌ِ لاریسایی‌ جانشین‌ و خلیفۀ او در آكادمی‌ِ آتن‌ شد و به‌ همین‌ جهت‌، او را «دیادُخُس‌» (یعنی‌ خلیفه‌ یا عقیب‌) لقب‌ داده‌اند.
اربوس | اِرِبوس [erebos]، در اساطیر باستانی یونان، پسر مجسّم خائوس ازلی. اربوس با خواهرش «شب» ازدواج کرد و حاصل این وصلت حدود 20 گونۀ تجسم یافته از مفاهیم انتزاعی بود. از میان آنها تنها معدودی، نظیر «هوا» و «روز» برای نوع بشر سودمند، و بقیه، مانند «رشک»، «نیرنگ» و «ماتم» موجب ناراحتی آدمیان بودند. چون اربوس ــ که نام...
بعد |
آفریقا، سینما | طیبه ولی بغدادی آفریقا، سینما \sīna(e)mā āfrīqā\، سینمایی واقع در خیابان ولیعصر بالاتر از خیابان زردشت.
زازاریت باهرا | آندرانیک هویان زازاریتْ باهْرا، نشریۀ مذهبی (ذیحجۀ 1265-1336/ نوامبر 1849- 1918) که توسط مبلغان پروتستان آمریکایی به زبان و خط سریانی (آسوری)، و به مدت 69 سال، در اورمیه انتشار می‌یافت. این نشریه ارگان «هیئت مذهبی آمریکاییان پروتستان شهر بوستن» بود (پروین، 1/ 135).
رضاقلی هدایت |
خسروشاه غزنوی* |
ارجان | جواد نیستانی اَرَّجان [arrajān]، شهری در دورۀ ساسانی و یکی از تقسیمات کشوری نخستین سده‌های اسلامی در جنوب غربی ایران که بین مناطق فارس و خوزستان قرار داشته است.
اسپوکن | بخش جغرافیا اِسپوکَن \ \ [e]spo[w]kan\ ، شهری در شرق ایالت واشینگتن در ایالات متحدۀ آمریکا.
استراق سمع | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث استراقِ سمع \ esterāq-e samˀ\ ، هرگونه کوشش بـرای شنیدن سخنانی که شنونده حق شنیدن آن را نداشته باشد، اعم از آنکه سخن مربوط به حریم خصوصی سخن‌گویان باشد، یا به حریم عمومی جامعه مربوط شود و گوش دادن به آن، به سلب امنیت عمومی بینجامد. استراق سمع در گذشته تنها مستلزم قرار گرفتن در موقعیتی بود که فرد بتواند پنهانی...
سعادت مصطفوی | علی محمد مرادیان منفرد سید حسن، روحانی، مدرس علوم دینی حوزه و دانشگاه، و امام جماعت مسجد جامع نیاوران.
رفیده، مرکز نگهداری کودکان معلول | امیرحسین فاطمی رفیده، مرکز نگهداری کودکان معلول \ markaz-e negahdārī-ye kūdakān-e maʾlūl-e rofeyde\ ، مرکزی برای نگهداری کودکان معلول جسمی و ذهنی در شمال تهران در محلۀ قیطریه.
چال ناظران، مزرعه | ناصر پازوکی طرودی چال ناظران، مزرعه \ mazraʾe-ye čāl-e nāzerān\ ، مزرعه‌ای واقع در فاصلۀ 300متری شمال غربی مزرعۀ کیور و در 150متری جنوب شرقی مزرعۀ سادات، و در فاصلۀ 3 کیلومتری شمال غربی محل تقاطع رودخانه‌های کند و لواسان.
لارک | حسن موسوی زاده یا رضاآباد، ارفعیه، در گذشته روستا و امروزه محله‎ای در شمال شرقی شهر تهران.
نور، امام زاده | حسن موسوی زاده امامزاده‌ای در 300متری جنوب غربی آبادی امامۀ پایین
احمد بن موسی بن جعفر | یدالله غلامی مایانی اَحْمَدِ بْنِ موسَی بْنِ جَعْفَر (د ح 203ق/ 818م)، از فرزندان امام موسى کاظم(ع)، معروف به «سید السادات» و «شاه چراغ». آگاهیها دربارۀ زندگی احمد بن موسى(ع) بسیار اندک است و در منابع جز به چند مقطع از زندگی او پرداخته نشده است. دربارۀ رابطۀ احمد با پدر بزرگوارش این اندازه آورده‌اند که امام کاظم(ع) او را گرامی م...
ابراهیم ادهم پاشا | علی اکبر دیانت اِبْراهیمْ اَدْهَمْ پاشا (1233-1310 ق / 1818-1893 م)، رجل سیاسی و صدراعظم عثمانی در روزگار سلطان عبدالحمید دوم (حک‍ ‍1872- 1909 م) در جزیرۀ ساقز (یونانی: خیوس، کیوس) از جزایر دریای اژه، در خانواده‌ای روستایی دیده به جهان گشود. در جریان قیام مردم جزیره بر ضدّ سلطۀ عثمانی، پدر و مادر خویش را از دست داد و خود در...
ابراهیم بن احمد اغلبی | صادق سجادی
تقدمة المعرفه | یونس کرامتی در لغت به معنی پیش‌آگهی از وقوع رخدادهای مختلف و به‌ویژه در پزشکی به معنی پیش‌بینی پزشک دربارۀ سیر بیماری و سرانجام بیمار (ابن سینا، 3/ 41؛ جرجانی، الاغراض...، 178) برپایۀ نشانه‌های موجود (بقراط، «تقدمة...‍1»، بند 1؛ یعقوبی، 1/ 116)، از جمله رنگ چهره (بقراط، همان، بند 2؛ یعقوبی، همانجا)، نحوۀ تنفس (بقراط، هما...
تالس* |
تحول* |
کوسه برنشین | محمد کریمی زنجانی اصل , ملیحه کرباسیان کوسه‌بَرْنِشین، یا کوسه‌برنشستن، از آیینهای شاد زمستانی رایج در استانهای غربی و مرکزی ایران.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام