مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

تاج‌الملک | منوچهر پزشک تاجُ ‌الْمُلْک، ابوالغنائم مرزبان پسر خسرو فیروز (د 12 محرم 486ق / 12 فوریۀ 1093م)، از دولتمردان و دیوانیان دورۀ اوج قدرت سلجوقیان ایران. وی تا مرز دست‌یابی به وزارت سلطان ملکشاه (به جای خواجه نظام‌الملک) و پسرش سلطان برکیارق هم پیش رفت.
ابوطیقا |
ابن سلام |
ابن بشکوال | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ بَشْكُوال‌، ابوالقاسم‌ خلف‌ بن‌ عبدالملك‌ بن‌ مسعود بن‌ موسی‌ ابن‌ بشكوال ابن‌ يوسف‌ بن‌ داحَةَ بن‌ داكة بن‌ نصر بن‌ عبدالكريم‌ بن‌ واقد خزرجی‌ انصاری‌ معروف‌ به‌ ابن‌ بشكوال‌ (494- 578 ق‌/ 1101- 1183 م‌)، حافظ، محدث‌ و مورخ‌ قرطبی‌ اندلسی‌. بعضی‌ از منابع‌ نام‌ نياكان‌ دور ابن‌بشكوال‌ را به‌ اختلاف‌ ن...
ارزاق |
زیره | پیمان متین گیاهی علفی بـا گونه‌های متنوع یک تـا چندساله بـا کارکردهای خوراکـی، درمانی و آیینی در فرهنگ مردم.
ریاض خوانی | حسن ذوالفقاری ریاضْ‌خوانی، گونه‌ای مرثیه‌خوانی برای امام حسین (ع) است که در بندر ریگِ استان بوشهر رواج دارد.
دسوقی | حسن مهدی پور ابراهیم بن ابی‌مجد قریشی هاشمی (633-676 ق / 1235-1277 م)، ملقب به ابوالعینین، از مشایخ برجستۀ صوفیه در سدۀ 7 ق / 13 م در مصر، که طریقۀ ابراهیمیه یا دسوقیه یا برهانیه منسوب به او ست.
آصف قزوینی | بخش ادبیات آصِفِ قَزْوینی، یا سیدمیرآصف قزوینی، از علما و فقهای امامی اوایل سدۀ 12ق / 18م. در اواخر سدۀ 11 و اوایل سدۀ 12ق / 17 و 18م، نخست در قزوین و سپس در اصفهان به تحصیل دانش پرداخت. پس از چندی به قزوین بازگشت و مدتی را در آنجا و سپس در تفلیس به تدریس گذراند. در شرح مختصری که از زندگی او باقی است، پرهیزکاری و نوع‌دو...
حصن الاکراد | محمدرضا ناجی حِصْنُ الْاَکْراد، قلعه‌ای کهن و مشهور از دوران جنگهای صلیبی که تاکنون برپا ست. حصن الاکراد که امروزه قلعة الحصن نامیده می‌شود، در ناحیۀ ناصرۀ منطقۀ تلّ‌کلخ (قبلاً حصن‌الاکمة) در استان حمص سوریه قرار دارد.
حمید بن زنجویه | فرامرز حاج منوچهری حُمَیْدِ بْنِ زَنْجویه، ابواحمد ازدی نسایی (د 251 ق/ 865 م)، فقیهِ زهدگرای اصحاب حدیث از خراسان و صاحب کتاب پراهمیت الاموال.
جمشیدیه، بوستان و باغ سنگی | شیوا جعفری جمشیدیه، بوستان و باغ سنگی \ būstān va bāq-e sangī-ye jamšīdiy(yy)e\ ، از بوستانهای مشهور شمیران، در خیابان شهید باهنر (نیاوران)، خیابان امیدوار، محلۀ حصارک، واقع در شهرداری منطقۀ 1 تهران.
پاکوپا، آبشار | سیما صفری پاکوپا، آبشار \ āb-šār-e pākūpā\ ، آبشاری واقع در ابتدای درۀ درکه، پس از دوراهی پاسیالیز و کارا. در گویش اهالی درکه، کوپا یا پاکوپا به معنی خیلی کوتاه است و از آنجا که این آبشار کوچک که از جریان آب رودخانۀ دائمی درکه در این محل به وجود آمده، کوتاه است، آن را پاکوپا نامیده‌اند.
لواسانی، حاج سید مصطفی | مینا احمدیان مصطفى، حاج سید مصطفى (1300- 1379 ق / 1883- 1959 م)، فرزند سید محمد، عالم دینی.
اشبیلیه |
تارهای پشم یا قالی ایران | عباس بهارلو مستند کوتاهی به کارگردانی هوشنگ شفتی، که از زاویۀ معرفی یکی از انواع حِرَف سنتی ایرانی ساخته شده است.
اسماء بن خارجه | محمدمهدی امینی اَسْماءِ بْن‌ خارِجه‌ (د 82ق‌/ 701م‌)، از اشراف‌ و بزرگان‌ كوفه‌. آگاهيهاي‌ مربوط به‌ خاندان‌ اسماء براي‌ درك‌ سرگذشت‌ و مواضع‌ او در برابر حوادث‌ كوفه در سالهاي‌ ميانی‌ سدۀ 1 ق‌ بسيار مهم‌ است‌. وي‌ از قبيلۀ بنی‌ فزاره‌ بود (كلبی‌، جمهرۀ...، 434). پدرش‌ خارجۀ بن‌ حِصن‌ در 9ق‌/ 631م‌ پس‌ از غزوۀ تبوك‌ در شمار...
بجه | احمد پاکتچی بَجه، قومی که از روزگاران کهن در حوزۀ نیل علیا سکنى داشته است. نام این قوم را در کتیبه‌های حبشی به صورت بِگا (توخ، 64) و در منابع قدیم عربی به شکل بَجه و بُجه ضبط شده است. بجه قومی است بدوی و متشکل از قبایل گوناگون که مسکن آنان عموماً از شمال به مصر علیا، از جنوب به حبشه، از شرق به دریای‌سرخ و از غرب به صحرای...
بکشلو | بَکِشْلو، نک‍ : افشار، گروه قومی عشایری.
ابن بهلول | محمد آصف فکرت اِبْنِ بُهْلول‌، ابوجعفر احمد بن‌ اسحاق‌ تنوخی‌ انباری‌ (231- 318 ق‌/ 846-930 م‌)، قاضی‌ حنفی‌، اديب‌، لغوی‌، نحوی‌ و شاعر. وی‌ در انبار (عراق‌) زاده‌ شد. پدرش‌ از حافظان‌ بزرگ‌ بود كه‌ ابن‌ عُيينه‌ و طبقه‌اش‌ را دريافته‌ بود و برادرش‌ بهلول‌ نيز محدثی‌ معتبر بود كه‌ از سعيد ابن‌منصور و طبقه‌اش‌ روايت‌ می‌كرد...
ابن شکله |
تعلیق، خط |
ابن محبوب | بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بن وهب سَرّاد (زراد) بَجَلی (149-224ق / 776- 839م)، از راويان امامی كوفه.
ابوعبید بکری | عنایت الله رضا عبدالله بن عبدالعزیز بن محمد بن ایوب بن عمرو بكری، بزرگ‌ترین جغرافی‌نگار عرب اندلس و نیز ادیب در سدۀ 5 ق / 11 م.
اهری | ابوالفضل خطیبی اَهَری، ابوبكر قطبی (زنده در 760 ق/ 1359م)، مورخ دورۀ جلایریان و نویسندۀ كتاب تاریخ شیخ اویس. از نسبت اهری وی در می‌یابیم كه اصلاً اهل اهر بوده است. او در دستگاه شیخ اویس می‌زیست و كتاب خود را به این فرمانروای نامدار جلایریان در آذربایجان و عراق عرب (حك‍ 757-776 ق) تقدیم كرد (وان لون، 22). یگانه نسخۀ موجود كت...
تحریر | یونس کرامتی تَحْریر، اصطلاحی که در عنوان روایتهای بازنویسی شدۀ ترجمـه‌های ‌عربی شمـاری از آثار ریاضی و نجومی‌یونانی ــ و در مواردی انگشت‌شمار، برخی آثار تألیف شده
رقص شمشیر | عباس بهارلو رَقْصِ شَمْشیر، عنوان مستندی دربارۀ مراسم آیینی رقص شمشیر در مناطق جنوبی ایران، ساختۀ ناصر تقوایی در 1346 ش. مستند رقص شمشیر مراسمی کهن و کمابیش منسوخ را به تصویر می‌کشد که در زمانهای گذشته، در جزایر حوالی بندرعباس و شیخ‌نشینهای آن‌سوی خلیج‌فارس رواج داشت و امروزه شکل دگرگون‌شده‌ای از آن در امارات عربی و سیست...
امام علی (ع)، موزه هنرهای دینی | حسن موسوی زاده امام علی (ع)، موزۀ هنرهای دینی \ mūze-ye honarhā-ye dīnī-ye emām alī\ ، موزه‌ای در خیابان ولیعصر (ع)، روبه‌روی بزرگراه نیایش، بلوار اسفندیار واقع در منطقۀ 3 شهرداری تهران.
استلک | ناصر پازوکی طرودی استلک \ estalak\ ، سابقاً مزرعه‌ای واقع در منتها‌الیه لشکرک، پس از پل فلزی و بتونی لشکرک به لواسان.
حکمیت* |
آبگینه |
آق مسجد | حسین قره چانلو آق مسجد (سیمفروپل)، شهر و مرکز اداری ایالت کریمه در جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین، بر کرانۀ رود سالگیر در 64 کیلومتری شمال شرقی بندر سواستوپل 000‘249 نفر جمعیت (سرشماری 1390ق / 1970م) و طول شرقی°34 و´3 و عرض شمالی°44 و ´58. جمعیت آن ترکیبی از ترک و روس و تاتار است. آق مسجد (در تلفظ محلی «آق مچت») کلمه‎ای تر...
آشفته ایروانی | جعفر شعار آشُفْتۀ ایرَوانی، کلب حسین‎بیگ (نیمۀ دوم سدۀ 13ق / 19م)، شاعر ایرانی. وی اصلاً از ایروان و عمّش حاج ملامحمد، شیخ‎الاسلام آن شهر بود. در جوانی به تهران آمد و از ملازمان خدمت ظلّ‎السّلطان علیشاه پسر فتحعلی‎شاه گردید. آشفته از اهل دانش و به تاریخ سلاطین آشنا بود. شاملوی خراسانی که از معاصران اوست، او را نیک‎سرشت...
آستارته |
آریوبرزن | عسکر بهرامی آریوبَرْزَن [āriyobarzan]، نام چند شخصیت بلندپایه در ایران باستان و آسیای صغیر. این نام صورت ایرانی واژۀ آریوبرزنس/ آریوبارزانس است که در نوشته‌های یونانی دیده می‌شود و صورتی از آن در کتیبه‌های ایلامی تخت جمشید نیز آمده است. برای این نام، معنای «متعالی کنندۀ آریاییان» را حدس زده‌اند( ایرانیکا، II/ 406؛ یوستی،...
احمد احسایی، شیخ |
چلیپا |
اوس بن حجر | آذرتاش آذرنوش اوسِ بْنِ حَجَر، از نخستین شاعران جاهلی. ابن سلام او را در ردیف كعب و حُطَیئه، در طبقۀ دوم شعرا (ص 97)، و ابوعبیده در طبقۀ سوم نهاده است (نک‍ : ابوالفرج، 11/ 70).
تنوخ | عبدالحمید مرادی تَنوخ، عنوان اتحادیه‌ای کهن متشکل از چندین قبیلۀ بزرگ عرب قحطانی و عدنانی. این قبایل به روزگار کهن هم‌پیمان شدند که در بحرین اقامت گزینند و از مصالح و منافع هم دفاع کنند. این پیمان به سبب نقشی که در تأمین مصالح سیاسی ـ اجتماعی این قبایل ایفاء کرد، با گذشت زمان به عنوان نسب مشترکی برای این قبایل درآمد. هرچند د...
ابن دحیه | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ دِحْیه، مجدالدین عمر بن حسن بن علی بن محمد بن فرح كلبی، مكنی به ابوالخطاب و معروف به ذوالنّسبین (544-633 ق/ 1149-1236 م)، محدث، لغوی، فقیه، مورخ آشنا به ایام عرب و شاعر اندلسی (ابن‌ابار، 3/ 659؛ ابن‌خلكان، 3/ 448-450؛ غبرینی، 269). در بَلنسیه (والانسیا) زاده شد و در قاهره درگذشت و در سَفح المقطم مدفون ...
ابراهیم احدب* |
بساطی سمرقندی | ایران ناز کاشیان بِساطی سَمَرْقَنْدی‌، سراج‌الدین‌، از شاعران دورۂ گوركانیان‌. وی‌ در سمرقند از شهرهای قدیم ماوراءالنهر به دنیا آمد. در هیچ‌یك‌ از منابع‌ كهن‌ به‌ سال‌ تولد و مرگ‌ شاعر اشاره‌ نشده‌ است
بدیع الزمان تبریزی | مهبانو علیزاده بَدیعُ‌الزَّمانِ تبَریزی (زنده در 1038ق/ 1629م)، خوش‌نویس قلم نستعلیق و فرزند علیرضا عباسی.خاستگاه او تبریز است و از آنجا که مآخذ موجود ذکری از استاد او نکرده‌اند، می‌توان او را تربیت یافتۀ مکتب پدرش که از بزرگ‌ترین خوش‌نویسان دورۀ صفوی بود، به‌شمار آورد (ﻧﻜ : بیانی، احوال...، 1/ 97-99، 2/ 456-461).
اربد | عباس سعیدی اِرْبِـد [erbed]، استان و شهری در کشور اردن. نام اربد را صورت تغییر یافتۀ اَربلا یا اِربل دانسته‌‌اند.
غار ایوب | عارفه صابری افتخاری غارِ اَیّوب، مکانی زیارتی، میان دو روستای دهج و جوزم، از توابع شهر بابک استان کرمان. برای رسیدن به این غار باید از روستاهای حومۀ آن به نامهای عباس‌آباد، سینه‌خار و تُرکون گذشت.
روضة الشهداء | حسن ذوالفقاری روضَةُ الشُّهَداء، از مهم‌ترین، مشهورترین و پرخواننده‌ترین مقتلهای فارسی، و مؤثرترین عامل در رواج سنت روضه‌خوانی در ایران.
خطاب بن حسن | عبدالحمید مرادی خَطّابِ بْنِ حَسَن، ابوعمرو بن ابی‌حفاظ حَجوری (د صفر 533 / اکتبر 1138 م)، نویسنده، شاعر و داعی مشهور شاخۀ مستعلوی ـ طیبی فرقۀ اسماعیلیه.
افشار، قالی | هلنا شین دشتگل افشار، قالی \qālī-ye afšār\، قالی یا فرش منتسب به ایل افشار کرمان. مراکز مهم قالیهای افشار شهر بابک، سیرجان، بافت، جیرفت و جز آنها ست (ژوله، 165) که نمونه‌های مطلوب تولیدات آنها به خارج از ایران صادر می‌شود. طرحهای قالیهای افشار هندسی، متنوع و نیز متأثر از طرحهای کرمان و ایلات فارس و شبیه بـه طرحهای قفقـازی ا...
ازنیق | علی اکبر دیانت اِزْنیق [eznīq]، نیقیۀ باستان، شهری باستانی در کنار دریاچه‌ای به همین نام، واقع در شمال شرقی استان بورسه (بورسا) در ترکیه.
ارژنگ | محمد کریمی زنجانی اصل اَرْژَنْگ [aržang]، نـام دیـوی از سـالارانِ دیـوسـپـید در مازندران، به هنگامِ جنگ او با کیکاووس. ارژنگ پس از پیروزی بر سپاه کیکاووس، گنجهای او را به چنگ آورد. هنگامی که رستم برایِ رهانیدنِ کیکاووس به مازندران رفت، در خانِ ششم با ارژنگ دیو روبه‌رو شد و پس از نبردی سخت او را کشت. رستم به وقتِ روبه‌رو شدن با اسف...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام