تاریخ

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

ابن اثیر، ابوالحسن | رضا رضازاده لنگرودی اِبْنِ اَثیر، ابوالحسن علیّ بن ابی الكرم محمد بن عبدالكریم بن عبدالله شیبانی (4 جمادی‌الاول 555-630ق / 13 مه 1160-1233م)، ملقب به عزّالدّین و مشهور به ابن اثیر جَزَری، مورخ، ادیب و محدّث. زندگی ابن اثیر در جزیرۀ ابن عُمر (ه‍ م) زاده شد. پدرش در دستگاه آل زنگی بود و در 579ق / 1183م به موصل منتقل شد (ابن‌اثیر، ...
ابن اجا، محب الدین | محمد آصف فکرت اِبْن اَجا، یا آجا، محبّ‌الدّین ابوالثّنا، محمود بن محمّد بن محمود بن خلیل مَقَرّ قونَوّی الأصلِ حلبی حنفی (854-925ق / 1450- 1519م)، قاضی و دبیر. پدرش محمد مردی دانشمند بود (نك‍ : ابن اجا، ابوعبدالله محمد). سخاوی درحالی‌كه از همین شخص و از خال او احمد بن ابی بكر به تفصیل سخن می‌راند، دربارۀ محمود بن اجا كه مو...
ابن احمر* |
ابن احمر، ابوالولید | مینا حفیظی اِبْنِ اَحْمَر، ابوالوالید، اسماعیل بن یوسف بن خزرجی، ادیب، شاعر، فقیه و مورخ سدۀ 8- 9ق / 14-15م و از مقربان خاص ابوعنان مرینی در مغرب. مخلوف كنیه او را ابوالفدا (؟) آورده است (ص 232). «احمر» شهرت یكی از نیاكان او بوده است. تاریخ ولادت او معلوم نیست، اما دایه به استناد برخی قراین تولد او را بین 725-727ق / 132...
ابن بشکوال | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ بَشْكُوال‌، ابوالقاسم‌ خلف‌ بن‌ عبدالملك‌ بن‌ مسعود بن‌ موسی‌ ابن‌ بشكوال ابن‌ يوسف‌ بن‌ داحَةَ بن‌ داكة بن‌ نصر بن‌ عبدالكريم‌ بن‌ واقد خزرجی‌ انصاری‌ معروف‌ به‌ ابن‌ بشكوال‌ (494- 578 ق‌/ 1101- 1183 م‌)، حافظ، محدث‌ و مورخ‌ قرطبی‌ اندلسی‌. بعضی‌ از منابع‌ نام‌ نياكان‌ دور ابن‌بشكوال‌ را به‌ اختلاف‌ ن...
ابن بقیه | صادق سجادی اِبْنِ‌بَقيّه‌، ابوطاهر محمد (مق‍ 6 شوال‌ 367 ق‌/ 17 مه 978 م‌) ملقب‌ به‌ نصيرالدوله‌ و الناصح‌، وزير عزالدولۀ بختيار از اميران‌ آل‌ بويۀ عراق‌. وی‌ كشاورز زاده‌ای‌ از مردم‌ آوانا ــ نزديك‌ بغداد ــ بود كه‌ در دوران‌ پرآشوب‌ نيمۀ اول‌ سدۀ 4 ق‌/ 10 م‌ و ضعف‌ خلفای‌ بغداد رشد يافت‌ و با پيوستن‌ به‌ عياران‌، بر ...
ابن بقیله | محمد آصف فکرت اِبْنِ بُقَيْله‌، عبدالمسيح‌ بن‌ عمرو بن‌ قيس‌ بن‌ حيان‌ غسانی‌ ازدی‌ مسيحی‌، عرب‌ جاهلی‌ كهنسالی‌ كه‌ در رخدادهای‌ مهم‌ اوايل‌ اسلام‌ از او نام‌ برده‌اند.
ابن بلدی | محمد عبدعلی اِبْنِ بَلَدی‌، شرف‌الدين‌ ابوجعفر احمد بن‌ محمد بن‌ سعيد بن‌ ابراهيم‌ تميمی‌ (مق‍ 566 ق‌/ 1171 م‌)، وزير مستنجد بالله‌ خليفۀ عباسی‌. او در سفری‌ كه‌ مقتفی‌ ــ خليفۀ عباسی‌ و پدر مستنجد ــ به‌ شهر واسط كرد (554 ق‌/ 1159 م‌)، از طرف‌ خليفه‌ به‌ حكومت‌ آن‌ شهر منصوب‌ شد (بنداری‌، تاريخ‌ آل‌ سلجوق‌، 265). سپس‌ د...
ابن بلخی | کاظم برگ نیسی اِبْنِ بَلْخی‌ (د پس‌ از 510 ق‌/ 1116 م‌)، مؤلف‌ فارسنامه‌. نام‌ و نشان‌ ابن‌ بلخی‌ تاكنون‌ ناشناخته‌ مانده‌ است‌. لسترنج‌ و نيكلسون‌ نوشته‌اند كه‌ نويسندۀ فارسنامه‌ را نخست‌ حمدالله‌ مستوفی‌ «ابن‌بلخی‌» خوانده‌ است‌ (ص «x»). حاجی‌ خليفه‌ (2/ 1215) نيز شهرت‌ او را به‌ همين‌ صورت‌ نوشته‌ است‌. ادوارد براون‌ اح...
ابن تاشفین |
ابن تیهان |
ابن تومرت | مجدالدین کیوانی اِبْنِ‌تومَرْت‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ تومرت‌ بربری‌ مصمودی‌ هرغی‌ (د 524 ق‌/ 1130 م‌)، فقيه‌ اصولی‌، مدعی‌ مهدويت‌ و امامت‌ در مغرب‌ اقصی‌ (مراكش‌ كنونی‌) و بنيان‌گذار سلسلۀ موحدون‌ در شمال‌ افريقا و اندلس‌.
ابن تغری بردی | محمد آصف فکرت اِبْنِ تَغْری‌ بِردْی،‌ ابوالمحاسن‌ جمال‌الدين‌ يوسف‌ بن‌ تغری‌ بردی‌ بن‌ عبدالله‌ ظاهری‌ حنفی‌ (ح‌ 812-874 ق‌/ 1409- 1469 م‌)، مورخ‌ مسلمان‌. وی‌ در خانۀ امير منجك‌، جنب‌ مدرسۀ سلطان‌ حسن‌ در قاهره‌ زاده‌ شد (مرجی‌، 1/ 10) و به‌ گفتۀ خود ابن‌ تغری‌ بردی‌ در النجوم‌ (14/ 118) تولدش‌ تخميناً پس‌ از 811 ق‌ بوده...
ابن ثمنه | محمد آصف فکرت اِبْنِ ثُمْنه‌، محمد بن‌ ابراهيم‌ ملقب‌ به‌ القادر بالله‌ (مق‍ 454 ق‌/ 1062 م‌)، فرمانروای‌ بالاستقلال‌ سيسيل‌ (صِقِليه‌). وی‌ اگر چه‌ مسلمان‌ بود، ولی‌ باعث‌ شد آن‌ جزيره‌ از دست‌ مسلمانان‌ خارج‌ شود و به‌ تصرف‌ مسيحيان‌ (نورمانها) درآيد. چون‌ حكومت‌ حسن‌ صمصام‌ آخرين‌ حاكم‌ كلبی‌ در 444 ق‌/ 1052 م‌ به‌ پايا...
ابن جریر |
ابن جزری، ابوعبدالله | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ جَزَری‌، ابوعبدالله ‌محمد بن ‌مجدالدين ‌بن ‌ابی ‌اسحاق ‌ابراهيم‌، معروف‌ به‌ ابن‌جزری‌ و ملقب‌ به‌ شمس‌الدين‌ (658 -739 ق‌/ 1260- 1338 م‌)، مورخ‌ دمشقی‌. شرح‌ حال‌ جامع‌ وی‌ را ابومحمد قاسم‌ ابن‌ محمد برزالی‌ از معاصران‌ و دوستان‌ نزديك‌ او نوشته‌ است‌ (ابن‌شرح‌ حال‌ در آخر كتاب‌ تاريخ‌ ابن‌جزری‌، نسخه...
ابن جراح | صادق سجادی اِبْنِ جَرّاح‌، نام‌ چند تن‌ از وزيران‌ و نويسندگان‌ و ديوانيان‌ ايرانی‌ نژاد سده‌های‌ 3 و 4 ق‌/ 9 و 10 م‌ كه‌ اصل‌ آنان‌ از دير قنّی‌ نزديك‌ بغداد بود (خطيب‌، 12/ 14؛ صابی‌، الوزراء، 305) و احتمالاً در آغاز مسيحی‌ بودند. شاخه‌ای‌ از اين‌ خاندان‌، منسوب‌ به‌ مخلد بن‌ جراح‌، همچون‌ حسن‌ و سليمان‌ بن‌ مخلد (ه‍ ...
ابن جوزی، محیی الدین | بخش تاریخ اِبْنِ جَوزی‌، محيی‌الدين‌ ابومحمد (و ابوالمحاسن‌: ابن‌رجب‌، 2/ 258؛ يا ابوالمظفر؛ يونينی‌، 1/ 332) يوسف‌ بن‌ عبدالرحمن‌ (13 ذيقعدۀ 580- مق‍ صفر 656 ق‌/ 15 فوريۀ 1185 - فوريۀ 1258 م‌)، فقيه‌، اصولی‌، واعظ و محتسب‌ حنبلی‌ مذهب‌ بغداد و استاذالدار (رئيس‌ تشريفات‌ دربار) آخرين‌ خليفۀ عباسی‌. وی‌ فرزند كهتر ابوال...
ابن جوزی یاسبط ابن جوزی | محمد آصف فکرت اِبْنِ جَوزی‌، يا سبط ابن‌ جوزی‌، شمس‌الدين‌ ابوالمظفر يوسف‌ ابن‌ حسام‌ الدين‌ قزاوغلی‌ بن‌ عبدالله‌ تركی‌ عونی‌ هبيری‌ بغدادی‌ (582 -654 ق‌/ 1186-1256 م‌)، واعظ و مورخ‌. مادرش‌ رابعه‌ دختر عبدالرحمن‌ بن‌ جوزی‌ بود (ابن‌ جوزی‌، 8(2)/ 503) و به‌ همين‌ سبب‌ به‌ سبط ابن‌ جوزی‌ معروف‌ شد. رابعه‌ نخست‌ در 571 ق‌/ ...
ابن جهیر | صادق سجادی اِبْنِ جَهير، نام‌ چند تن‌ از افراد خاندان‌ بنی‌ جهير كه‌ در دستگاه‌ خلافت‌ بغداد و دربار سلاجقۀ بزرگ‌، يك‌ چند به‌ وزارت‌ و امارت‌ دست‌ يافتند:
ابن حاتم | رضا انزابی نژاد اِبْنِ حاتِم‌، بدرالدين‌ محمد بن‌ حاتم‌ يامی‌ هَمْدانی‌ (زنده‌ در 702 ق‌/ 1303 م‌)، مورخ‌، از بزرگان‌ يمن‌، از تبار بنی‌حاتم‌ ــ فرمانروايان‌ صنعاء در سدۀ 6 و 7 ق‌ ــ معاصر با مظفر يوسف‌ دومين‌ حكمران‌ خاندان‌ رسولی‌ يمن‌.
ابن جوزی، ابوالفرج | هادی عالم زاده اِبْنِ جَوزی‌، ابوالفرج‌ جمال‌ الدين‌ عبدالرحمن‌ بن‌ علی‌ بن‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ عبدالله‌ بن‌ حُمادی‌ بن‌ محمد بن‌ جعفر الجوزی‌ قرشی‌ تيمی‌ بكری‌ بغدادی‌ (ح‌ 511-597 ق‌/ 1117-1201 م‌)، مورخ‌، واعظ، مفسر و فقيه‌ حنبلی‌. نسب‌ عبدالرحمن‌ به‌ محمد فرزند ابوبكر، نخستين‌ خليفه‌، می‌رسد (ذهبی‌، تذكره‌، 4/ 1342). شهرت...
ابن حجی | محمد عبدعلی اِبْنِ حِجّی‌، ابوالعباس‌ شهاب‌الدين‌ احمد بن‌ علاءالدين‌ حجی‌ ابن‌ موسی‌ (751-816 ق‌/ 1350-1413 م‌)، محدث‌، فقيه‌ شافعی‌ و مورخ‌ دمشقی‌. وی‌ در دمشق‌ متولد شد و در همانجا پرورش‌ يافت‌ (مقريزی‌، 276؛ ابن‌ قاضی‌ شهبه‌، 4/ 11). ابتدا قرآن‌ را حفظ كرد (سخاوی‌، الضوء، 269) و سپس‌ نزد پدرش‌ علاءالدين‌ حجی‌ (د 782 ...
ابن شاهین ظاهری | صادق سجادی غرس الدین خلیل (813-873 ق / 1410- 1468 م)، از دیوانسالاران و نویسندگان سدۀ 9 ق / 15 م مصر و شام.
ابن شاکر کتبی | صادق سجادی صلاح‌الدین ابو عبدلله محمد بن شاکر بن احمد بن عبدالرحمن بن شاکر بن هارون بن شاکر دارانی، مورخ و ادیب دمشقی (د 764 ق / 1363 م).
ابن شداد، ابوالمحاسن | ناصر گذشته ابوالمحاسن بهاءالدین یوسف بن رافع بن تمیم بن عقبة بن محمد بن عتّاب اسدی (رمضان 539-14 صفر 632 / مارس 1145- 8 نوامبر 1234 م)، فقیه، قاضی و تاریخ‌نگار شافعی.
ابن شداد، عزالدین | عبدالمحمد روح بخشان عزالدین ابوعبدلله محمد بن علی بن ابراهیم بن شداد انصاری حلبی (ذیحجۀ 613- صفر 684ق / 1217-1285م)، دبیر، وزیر و مورخ روزگار ایوبیان و مملوکان.
ابن شدقم | ابوالحسن دیانت ابوالمکارم بدرالدین، حسن بن علی بن حسن بن علی بن شدقم حسینی، مورخ، فقیه، محدث، شاعر و ادیب مدنی در سدۀ 10 ق / 16 م.
ابن شداد، ابومحمد | سید محمد سیدی ابومحمد عزالدین عبدالعزیز بن شداد بن تمیم بن معز بن بادیس (د پس از 582 ق / 1186 م)، تاریخ‌نگار مغربی.
ابن شکله |
ابن شریه | یوسف رحیم لو عُبَیْد جُرْهُمی، از اخباریان و نسب‌شناسان دورۀ جاهلی که عصر اسلامی را درک کرد و در دوران خلافت عبدالملک ابن‌مروان (65-86 ق / 685-705 م) درگذشت (ابن‌ندیم، 2 / 89). در نام وی اختلاف است.
ابن شکر | عبدالمحمد روح بخشان ابومحمد صفی‌الدین عبدالله بن علی بن حسین شیبی دمیری معروف به ابن‌شکر (548-622 ق / 1153-1225 م)، عالم و فقیه مالکی.
ابن شیخ |
ابن حزم | عنایت الله فاتحی نژاد اِبْنِ حَزْم‌، خاندانی‌ از بزرگان‌، سياستمداران‌ و دانشمندان‌ اندلس‌. يزيد جدّ اعلای‌ اين‌ خاندان‌، ايرانی‌ و از بردگان‌ آزاد شدۀ يزيد بن‌ ابی‌ سفيان‌ برادر معاويه‌ بود. هموست‌ كه‌ ابوبكر، فرماندهی‌ نخستين‌ سپاه‌ مسلمانان‌ را برای‌ فتح‌ شام‌ بدو سپرد. اين‌ خاندان‌ به‌ سبب‌ بستگی‌ به‌ بنی‌اميه‌ تعصب‌ خاصی‌ نسب...
ابن حضرمی | صادق سجادی اِبْنِ حَضْرَمی‌، عبدالله‌ بن‌ عمرو (عامر؟) بن‌ عبدالله‌ بن‌ عماد (مق‍ 38 ق‌/ 658 م‌)، از امرای‌ طرفدار بنی‌اميه‌ كه‌ در كشمكشهای‌ امويان‌ با علی‌ بن‌ ابی‌ طالب‌ (ع‌) بر سر خلافت‌ نقش‌ مهمی‌ داشت‌.
ابن حفصون | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ حَفْصون‌، عمر بن‌ حفصون‌ بن‌ جعفر بن‌ شتيم‌ (د 306 ق‌/ 918 م‌)، از مخالفان‌ سرسخت‌ امويان‌ اندلس‌. جد پدری‌ وی‌ يكی‌ از زمين‌داران‌ بود كه‌ اسلام‌ را پذيرفت‌ (EI2). پدرش‌ با درآمد زمينهای‌ نياكان‌ خود روزگار می‌گذراند. از آنجا كه‌ ابن‌ حفصون‌ نيز از مسيحيت‌ به‌ اسلام‌ گرويده‌ بود، در برخی‌ مآخذ از او ب...
ابن حماد یا ابن حمادو | سید علی آل داوود اِبْنِ حَمّاد، يا ابن‌ حَمّادو، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ علی‌ بن‌ حَمّاد بن‌ عيسی‌ بن‌ ابی‌ بكر صنهاجی‌، شاعر، فقيه‌، محدث‌، مورخ‌ و قاضی‌ بربر (د 628 ق‌/ 1231 م‌). وی‌ منسوب‌ به‌ قبيلۀ بنی‌ حمّاد، از طوايف‌ بربر و اهل‌ روستای‌ حمزه‌ نزديك‌ قلعۀ حماد بود (صفدی‌، 4/ 157؛ غبرينی‌، 218). او در قلعۀ حماد كه‌ از مراكز...
ابن حمدون | عنایت الله فاتحی نژاد اِبْنِ حَمْدون‌، خاندانی‌ بغدادی‌ كه‌ از اوايل‌ سدۀ 3 ق‌/ 9 م‌ چند تن‌ از افراد آن‌ در علم‌ و ادب‌ و موسيقی‌ شهرت‌ يافتند و متوالياً در خدمت‌ و منادمت‌ چند تن‌ از خلفای‌ عباسی‌ بودند. از اصل‌ و نسب‌ اين‌ دودمان‌ اطلاع‌ دقيقی‌ در دست‌ نيست‌. بحتری‌ شاعر معروف‌ سدۀ 3 ق‌ در قصيده‌ای‌ كه‌ در مدح‌ يكی‌ از افراد اي...
ابن حنزابه |
ابن حواس | علی اکبر دیانت اِبْنِ حَوّاس‌، علی‌ بن‌ نِعمه‌ (مق‍ اندكی‌ پس‌ از 454 ق‌/ 1062 م‌)، از اميران‌ مسلمان‌ سيسيل‌ كه‌ در دهۀ چهارم‌ و پنجم‌ سدۀ 5 ق‌/ 11 م‌ بر بخشی‌ از اين‌ جزيره‌ فرمان‌ می‌راند. نامش‌ در برخی‌ منابع‌ معتبر به‌ شكلهای‌ ديگری‌ ضبط شده‌ است‌ (ابوالفدا، 4/ 113: حواش‌؛ نويری‌، 24/ 380: جواش‌؛ ابن‌خلدون‌، 4/ 450: جر...
ابن خارجه |
ابن حیان | یوسف رحیم لو اِبْنِ حَيّان‌، ابومروان‌ حيّان‌ بن‌ خلف‌ بن‌ حسين‌ بن‌ محمد بن‌ حيان‌ بن‌ وَهْب‌ بن‌ حيانِ قُرْطُبی‌ (377- 469 ق‌/ 987-1076 م‌)، از بزرگ‌ترين‌ مورخان‌ اندلس‌. نيای‌ بزرگ‌ او حيان‌ پدر وهب‌ مولای‌ امير عبدالرحمان‌ بن‌ معاويه‌ بود (ابن‌ بشكوال‌، 150). هر چند قديم‌ترين‌ نويسندۀ شرح‌ حال‌ او، ابن‌ بشكوال‌ (د 578...
ابن خراسان |
ابن خاقان | صادق سجادی اِبْنِ خاقان‌، خاندانی‌ از وزيران‌ و ديوان‌ سالاران‌ و اميران‌ عباسی‌ در سده‌های‌ 3-4 ق‌ كه‌ از آن‌ ميان‌، اين‌ كسان‌ شناخته‌ شده‌اند:
ابن خطیب | یوسف رحیم لو اِبْنِ خَطيب‌، ابوعبدالله‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ سعيد بن‌ عبدالله‌ بن‌ سعيد بن‌ علی‌ بن‌ احمد سلمانی‌ (713- مق‍ 776 ق/ 1313-1374 م‌)، مشهور به‌ ذوالوزارتين‌ (رياست‌ شمشير و قلم‌ يا وزارت‌ و كتابت‌) و ملقب‌ به‌ لسان‌ الدين‌، وزير، طبيب‌، اديب‌، مورخ‌ و فقيه‌ مالكی‌ اندلسی‌. دودمان‌ ابن‌ خطيب‌ را از آن‌ رو سلما...
ابن خلدون، ابوزکریا | محمد مهدی مؤذن جامی اِبْنِ خَلْدون،‌ ابوزكريا يحيی‌ (734-780 ق‌/ 1334- 1378 م‌)، مورخ‌، دبير و اديب‌، برادر كوچك‌تر عبدالرحمن‌ بن‌ خلدون‌ (ه‍ د، ابن‌ خلدون‌، ابوزيد). دربارۀ نيمۀ اول‌ زندگی‌ و پرورش‌ علمی‌ يحيی‌ بن‌ خلدون‌ اطلاع‌ دقيقی‌ در دست‌ نيست‌، اما بر اساس‌ قرائتی‌ می‌توان‌ گفت‌ كه‌ يحيی‌ و عبدالرحمن‌ گذشته‌ از پدر خود (ق...
ابن خلکان | صادق سجادی اِبْنِ خَلْكان، ابوالعباس شمس‌الدين احمد بن شهاب‌الدين محمد (يا بهاءالدين: ابوشامه، 214) بن ابراهيم بن ابی بكر بن خلكان (11 ربيع‌الآخر 608-26 رجب 681 ق/ 22 سپتامبر 1211- 30 اكتبر 1282 م)، قاضی، مورخ و اديب مشهور شافعی مذهب. ضبط واژۀ «خَلْكان» به فتح خاء و كسر و تشديد لام است كه گويا خود شمس‌الدين احمد نيز چني...
ابن خیاط عصفری |
ابن خلدون، ابوزید | یوسف رحیم لو اِبْنِ خَلْدون،‌ ابوزيد عبدالرحمن‌ بن‌ ابوعبدالله‌ محمد بن‌ محمد بن‌ ابوبكر محمد بن‌ الحسن‌ بن‌ محمد بن‌ جابر بن‌ محمد بن‌ ابراهيم‌ بن‌ عبدالرحمن‌ بن‌ خلدون‌ حَضْرَمی‌ اِشبيلی‌ تونسی‌ (اول‌ رمضان‌ 732- 808 ق‌/ 27 مۀ 1332-1406)، ملقب‌ به‌ ولی‌الدين‌ (ابن‌خلدون‌، التعريف‌، 1؛ سخاوی‌، 4/ 145)، جامعه‌شناس‌، سياست...
ابن خیاط، ابوعبدالله | آذرتاش آذرنوش اِبْنِ خَيّاط، ابوبكر يحيی‌ بن‌ احمد (ح‌ 367-447 ق‌/ 978- 1055 م‌)، اديب‌، شاعر، رياضی‌دان‌، منجم‌ و پزشك‌ اندلسی‌.

تاریخ

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

تاریخ

ورود به سایت

ثبت نام