گفتگو

علی پایا معرفت، تنها از رهگذر نقادی رشد می کند. و چون در شناخت واقعیت -واقعیتی که مستمرا در حال تطور است و جنبه ها و جلوه های تازه ای از ظرفیت های خود را آشکار می سازد- "رشد معرفت" است که حائز اهمیت است، نقادی اهمیتی محوری پیدا می کند. تفاوتی که نقادی، به توضیحی که عقل گرایان نقاد در باره آن می دهند، با نقادی، آن گونه که در رویکرد های دیگر در خصوص علم و معرفت مورد استفاده است، دارد، به تفاوتی باز می گردد که این مدل های مختلف در توضیح و تبیین پدیدار "معرفت" با یکدیگر دارند.

فرهنگ‌نامه تاريخي مفاهيم فلسفه مجموعه‌اي سيزده جلدي است و انتشارش به‌تدريج از سال 1971 آغاز شد و جلد سيزدهم آن در سال 2004 به پايان رسيد. اين فرهنگ‌نامه آلماني شامل 3712 مدخل در زمينه مفاهيم فلسفه در شاخه‌هاي مختلف آن و نيز مفاهيم مشترک ميان فلسفه و ساير رشته‌ها، از جمله زيباشناسي و نظريه هنر، تاريخ و نظريه فرهنگ، زبان‌شناسي، ادبيات و خطابه، اخلاق، تعليم و تربيت، علوم سياسي، روان‌شناسي، روانکاوي و روان درماني و جامعه‌شناسي، اقتصاد، اديان، الهيات و عرفان، رياضيات و منطق، فيزيک، علم هيئت، جغرافيا، زمين‌شناسي، زيست‌شناسي و طب است.

مهدوی زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه انقلاب اسلامی چالشی تمدنی به راه انداخته است، گفت: چالش های نظری و مبنایی، انقلاب اسلامی را چابک تر کرده است.

اســـدالله فلاحـــی، دانش‌آموخته حوزه و دانشگاه است. او چهارسال درس خارج فقه و اصول را درحوزه علمیه قم، کارشناسی و کارشناسی‌ارشد فلسفه غرب را در دانشگاه مفید قم و دکترای فلسفه منطق را در دانشگاه تربیت‌مدرس گذرانده‌ است.

فرهاد خاکیان دهکردی نویسنده علی عبداللهی، شاعر و مترجم نام‌آشنایی است که در ایران او را بیش از همه با ترجمه آثار نیچه می‌شناسیم. سهم زیادی از آشنایی مخاطب فارسی با ادبیات و فلسفه کشور آلمان، نتیجه زحمت او است. در این سال‌ها بی‌سروصدا به نوشتن و ترجمه پرداخته اما به قول خودش شاعری را پیش از ترجمه شروع کرده است. مدت‌ها درصدد انجام گفت‌وگویی با او بودم. در سفر بود و دیدار میسر نمی‌شد تا چند روز قبل که نهایتا در باب اهمیت ادبیات در مناسبات اجتماعی و ادبیات معاصر و چه و چه با او گفت‌وگو کردم.

موسی نجفی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: برخی مانند فوکو معتقدند که انقلاب اسلامی اولین انقلاب پُست ‌مدرن عالم است، در حالی ‌که پست مدرن نیست بلکه یک عهد جدید است.

از دکتر علی شریعتی به عنوان «معلم انقلاب» یاد می‌کنند و از این جهت مردم با آثار و افکار ایشان برخوردی نوستالژیک دارند. برای پرسش از «چرایی انقلاب؛ اگرها و بایدهای آن» به سراغ فرزند ارشد او دکتر احسان شریعتی ـ دکترای فلسفه از دانشگاه سوربن فرانسه ـ رفتیم. او که متولد 1338 است در جریان انقلاب جوانی 19 ساله بود و با توجه به فعالیت‌های پدر از تجارب زیسته‌ای برخوردار است که شنیدن آنها در سالگرد پیروزی انقلاب می‌تواند جالب توجه باشد. در گفت‌و‌گو با دکتر احسان شریعتی دو محور را مورد بررسی قرار دادیم؛ نخست اینکه، چرا انقلاب کردیم؟ و دوم آنکه، چه تصویری از نسبت شریعتی با انقلاب می‌توان ترسیم کرد.

فریاد الله اکبر انقلابیون ایران، شاید بیش از سیاستمداران مبهوت و نگران، نظریه‌پردازان انقلاب را متحیر کرد. انقلابی که برخلاف اصول و نظریه‌های مسلم انقلابی، «بازگشت به مذهب» و «تحول در عرصه‌های فرهنگی» را خواستار بود. «تدا اسکاچپول» از نظریه‌پردازان مطرح نسل سوم نظریه‌پردازان انقلاب، از ناباوری و شگفتی ناظران خارجی انقلاب- از روزنامه‌نگاران تا دانشمندان علوم سیاسی و اجتماعی- سخن می‌گوید و تصریح می‌کند که انقلاب ایران «پدیده‌ای کاملاً خلاف قاعده و طبیعت جنبش‌های اجتماعی» بود و نظریه انقلابی او، از تبیین انقلاب ایران عاجز است.

از مؤلفه‌های بارز گفتمان انقلاب اسلامی، حاکمیت دیدگاه «نواندیشی دینی» است که با مرجعیت شیعی حضرت امام خمینی(ره) رسمیت یافت و توانست با قرائت‌های روزآمد خود و با بهره‌گیری از فقه پویا، سایر جریان‌های سیاسی که در آن دوره وجود داشتند همچون سوسیالیست‌ها، ناسیونالیست‌ها و تجددگرایان را با خود همراه کند و زمینه پیروزی انقلاب را فراهم آورد. در گپ‌وگفتی با دکتر علی محمد حاضری، استاد جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه تربیت مدرس کوشیدیم تا چند و چون گفتمان انقلاب اسلامی و نقشی که جریان نواندیشی دینی در پیروزی این گفتمان داشت را به بحث و بررسی گذاریم.

وقتي كشوري با تاريخي طولاني باشيد نگاه ها و نظرات گوناگوني در خصوص فراز و فرودهاي تاريخي مي تواند وجود داشته باشد، گاه دوستاني كه ممكن است از شدت علاقه در گفتار خود اغراق كنند و زماني دشمناني كه بدون هيچ نگاه منصفانه اي مي‌توانند روند تاريخي حوادث را دستخوش تغيير كنند، همواره بي‌طرفي ويا نگاه عادلانه غربياني كه در خصوص شرق بالاخص ايران كاوش و جست‌وجو كرده اند در محك آزمون بوده است، بازخورد و عملكرد كشورها و دولت هاي اين مستشرقين در كشورهاي شرقي ديدگاه توطئه محور و سياست زده اين تحقيقات را در بين مردم و روشنفكران شرقي تقويت كرده است