مقاله

در قیام یوم‌الدّین که قیامت باشد، جهات فاعلیه اشتداد می‌یابد، و جهان قابلیه و معده مندک در جهات فاعلی می‌شود. یرجع کل فرع الی اصله، و کل مستفیض مع مفیضه، یجمع الشمس و القمر و یتحدّ النفوس بالارواح و یزول المباینـه بین الارواح و الاشباح، و یرجع السماوات و الارض الی ما کانتا علیه قبل انفتاقها من الرتق، فتعود الی مقام الجمعیـه المعنویـه من هذه التفرقـه الطبیعیـه و العناصر تتقلب الی نار واحده غیر هذه النار المحسوسـه و تصیر الهیولی بحراً مسجوراً و یتصل البرّ بالبحر، و یتحدّ الفوق و التحت، تنشق السماء و تنتثر النجوم، و نزول الابعاد و الاجرام، فلم یبق للحواس و القوی تأثر، و ما للمحسوس عین و أثر «لایرون فیها شمساً و لازمهریرا» و «حملت الارض و الجبال فدکّتا دکّـه واحده»؛ و «تصیر الجبال کالعهن المنفوش» و تبدّل الارض فتمدّ مدّ الادیم و تبسط علی قدر تسع الخلق و «برزوا لله الواحد القهار» و المتخلصون عند ذلک من البرازخ، یتوجهون الی الحضره الربوبیـه «فاذا هم من الاجداث الی ربهم ینسلون»

سید محمدعلی جمالزاده در تاریخ یکصد ساله اخیر کشورمان یک استثناء به شمار می‌آید که با دیگر نویسنده‌های قبل از خود تفاوت بسیاری دارد. یکی از مهم‌ترین وجوه حرفه‌ای وی را می‌توان در داستان نویسی‌اش دید. جمالزاده در سن 15 -14 سالگی از کشور خارج شد و به ترتیب در لبنان، فرانسه و آلمان زندگی کرد و به همین واسطه نیز با ادبیات داستانی و شیوه داستان‌نویسی غرب آشنا شد.

امروز روشن است که در امر ترجمه و بسیار مهمتر از آن، تدوین فرهنگ، آنچه از میان ویژگی‌های مترجم یا سرویراستار فرهنگ اهمیت بسیار زیادی دارد، چیرگی بر زبان مقصد است و این چیرگی هر چه ژرف‌تر و هنرمندانه‌تر باشد، می‌توان به ترجمه یا فرهنگر دانشنامه رده بالاتری امید داشت و بی‌گمان ورود کسانی با پیشینه و مشخصات قابل توجه در کار تهیه و تدوین فرهنگر دانشنامه، برای زبان و فرهنگ ما امری پراهمیت بوده و خواهد بود.‏

دو دهه مطالعه و تحقیق درباره شناخت رابطه ذهن و مغز ، مرا به سلسله نظریاتی درباره نحوه کارکرد علم در جامعه انسانی رهنمون داشته که در نوشته حاضر ارائه می گردد. شکی نیست که علم حاصل فعالیت آگاهانه ذهن و مغز انسان در طول تاریخ شکل گیری اجتماعات بشری بوده است. بنابر این برای شناخت کارکرد علم ابتدا می بایست نحوه کارکرد آگاهانه ذهن را بشناسیم.

کتاب «تاریخ گذاری حدیث: روش ها و نمونه ها» به کوشش علی آقایی (تهران: حکمت، 1394) دربرگیرنده ترجمه فارسی دوازده مقاله از مهم ترین نوشته های ده پژوهشگر برجسته غربی درباره تاریخ گذاری حدیث است که با رهیافت ها و نتایجی متفاوت، در چند دهه اخیر منتشر شده اند.

سلسلۀ شیبانیان (ازبکان) از سال 905 هـ.ق تا سال 1007 هـ.ق در ماوراءالنهر حکومت کردند . آنها نسبت خود را به شیبان از فرزند کهتر جوجی از فرزندان چنگیز می رساندند. بخارا (همراه با سمرقند) یکی از دو شهر عمدهٔ تاجیک نشین و فارسی‌زبان ازبکستان است.

این مقاله به بررسی یک نسخه خطی قرآن می‎پردازد که عبدالله بن احمد بن فضل الله بن عبدالحمید قاضی قزوینی در مراغه و در بین شوال 738 و شوال 739ق (آوریل 1338م –آوریل 1339م) کتابت کرده است.

از زمان ظهور علم جدید، مسأله «علم و دین» همواره مورد بحث و نقادی بوده است. این مقاله سعی می‌کند به اجمال به ریشه‌یابی علل طرح این مسأله بپردازد. مقاله با اشاره به علم‌شناسی‌های غیر پوزیتیویستی نشان می‌دهد که عدم آگاهی مااز چیستی علم و مراحل تحول و تکون آن سبب شده که در مرتبه اعتبار آن دچار اشتباه شویم و برای علم جدید اعتباری خدایی قائل شویم. بدین‌گونه مسأله‌ای با عنوان «مشکل علم و دین» برای خود بوجود آورده‌ایم و سعی می‌کنیم تا آن را حل کنیم. حال آنکه اگر با کمی دقت و ژرف‌اندیشی به آن بنگریم خواهیم دید که علت طرح این مسأله، تصور خام و ناکاویده ما از علم است

بدون شک ابو علی محمد بن علی بن حسن مشهور به ابن مُقْلَه بیضاوی (272 ـ 328 هـ ق) بزرگ خوشنویسی و خطاط جهان اسلام است که توانست تاریخ جدیدی در عرصۀ هنر خوشنویسی بیافریند و جایگاه این هنر را تا جایی بالا برد که تاریخ این هنر را در بین اهل تحقیق به «قبل و بعد از ابن مقله» تقسیم کرده است.

یکی از جنبه های جالب توجه در خط شناسی زبان عربی مطالعه یادداشت هایی است که از کاتبان و صاحبان پیشین نسخه های خطی در این آثار به جا مانده است. در این گونه یادداشت ها انواع ادعیه و اوراد دیده می شود. یکی از این نمونه ها نوشتن کلمه کمو بیش رمزآلود «کبیکج» در برگ اول و یاآخر نسخه خطی است.