مقاله

20 سال پيش كپي نسخه‌يي از سفرنامه آرمين وامبري از كتابخانه دانشگاه هايدلبرگ به من داده شد، كه وقتي آن را خواندم، مرا بر آن داشت كه گوشه‌هايي از تاريخ و فرهنگ ايران‌زمين را از زبان يك جهانگرد اروپايي به فارسي ترجمه كنم. ذكر اين نكته بايسته است كه پيشتر از اين جهانگرد توسط بنگاه نشر و ترجمه، كتابي تحت‌عنوان «سياحت درويشي دروغين در خانات آسياي ميانه» كه بيشتر مربوط به سفر وي به تركمنستان است، منتشر شده بود. آرمين وامبري متولد 1832 ميلادي در منطقه‌يي از امپراتوري اتريش – مجارستان كه امروز در خاك اسلواكي قرار دارد- در خانواده‌يي يهودي است. يك‌ساله بود كه پدرش مرد.

صلح‌جويي در راه رضاي خدا فضيلت، و جنگجويي در راه ارضاي هواهان نفساني و براي برآوردن آرمانهاي شيطاني، رذيلت است. اگر ادعا كنيم كه آن فضيلت، «ام‌الفضائل» و اين رذيلت، «ام‌الرذائل» است، سخني به گزاف نگفته‌ايم. اهالي مدينة فاضله مي‌كوشند كه موانع صلح را از ميان بردارند و زمينه را براي آرامش و آسايش مردم فراهم سازند. در مقابل، ساكنان كشور رذيلت، همواره با تهديد و تخويف و فساد مي‌كوشند كه آب زلال زندگي مردم را گل‌آلود كنند تا بتوانند نيات شوم خود را بر كرسي نشانند و از آب گل‌آلود ماهي بگيرند.

سال‌های دور زمانی که به مدرسه می‌رفتم، پدرم از من خواست که در تعطیلات تابستان، کتاب «منتهی الآمال» شیخ‌عباس قمی را بخوانم. این کتاب در شرح زندگی امامان معصوم است و از نگاه یک عالم و محدث بزرگ شیعی به جمع‌آوری اطلاعات راویان اخبار و مولفان تاریخ اسلام پرداخته و واقعا به زبان شیرین و شیوا، اثری ماندگار و بسیار پرخوان پدید آورده است. در حین مطالعه کتاب به دوران زندگانی حضرت فاطمه‌زهرا سلام ا... رسیدم و هنوز مطلب را آغاز نکرده بودم که با پایان آن مواجه شدم. برایم بسیار عجیب بود چگونه ممکن است شرح احوال بانویی که از مرتبتی بسیار بالا برخوردار است این همه کوتاه باشد؟

جامعه شناسی اخلاق به بررسی وضع واقعی اصول اخلاقی در درون مناسبات رفتاری و تعاملات روزمره افراد جامعه می‌پردازد و سعی دارد با درک ساخت و نظام کنش اجتماعی به فهم درستی از چرایی و چیستی وضع اخلاقی در جامعه دست پیدا کند. امری که تاکنون بطور جدی از سوی جامعه‌شناسی دنبال نشده است.

آذربایجان به دلایلی که در پژوهش‌های تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است نقش و جایگاه مهمی در تشکیل و تحکیم و سپس حفاظت از هویت اسلامی ایران داشته است.(1) تشیع مهم‌ترین مؤلفه هویت معنوی ایران تلقی می‌شود که در ظرف ایران و ایرانیت تجلی کرده است. با رسمیت تشیع علما، فقها و مراجع تقلید طی شش قرن گذشته در جایگاه نواب عام امام معصوم(ع) در بزنگاه‌های تاریخی به عنوان حافظان حریم سیاسی تشیع به ایفای وظیفه پرداخته‌اند و خیزش‌هایی که درتاریخ معاصر ایران به راه افتاده بر ایفای این نقش گواه است.

مرگ پدر، مظلوم شدن شوهر، از دست رفتن حق، و بالاتر از همه دگرگونيهايى كه پس از رسول خدا(ص) به فاصله‏اى اندك در سنت مسلمانى پديد گرديد، روح و سپس جسم دختر پيغمبر را سخت آزرده ساخت.چنان‌كه تاريخ نشان مى‏دهد، او پيش از وفات پدرش بيمارى جسمى نداشت. تا آنجا كه اسناد نشان مى‏دهد، نه ضعيف‌بنيه و نه رنگ‌پريده و نه مبتلا به بيمارى بود. بيمارى او پس از اين حادثه‏ها آغاز شد. وى روزهايى را كه پس از پدر زيست، رنجور، پژمرده و گريان بود. او هرگز رنج جدايى پدر را تحمل نمى‏كرد و براى همين بود كه چون خبر مرگ خود را از پدر شنيد، لبخند زد. او مردن را بر زيستن بدون پدر شادى خود مى‏دانست.

من با چنين آييني خو گرفتم و طبيعي است وقتي طالبان در افغانستان جنايت مي كرد يا وقتي حادثه دهشت بار ١١ سپتامبر به وقوع پيوست مي دانستم كه آنچه روي مي دهد هيچ سازگاري و ارتباطي با ديني كه من به آن ايمان دارم ندارد.

اعیاد و آیین‌های درپیوند با آن‌ها برای همه‌ فرهنگ‌‍‌ها یک امتیاز و ضرورت فرهنگی هستند. کارکرد اصلی اعیاد را باید در افزایش همبستگی اجتماعی و بازآفرینی هنجارها و ارزش‌های فرهنگی دانست. مردم در این روزها با گردهم آمدن، دید و بازدید و هم‌یابی، در حقیقت بر باورها و ارزش‌های اجتماعی و نیز پیوندهای مشترک خود تأکید می‌کنند و ضمن یادآوری آن‌ها به یکدیگر بر التزام اخلاقی و تعهد خود به فرهنگ خویش پای می‌فشارند و بدین‌سان بر انسجام و همبستگی گروه و جامعه‌ خویش می‌افزایند.

دبا / محمود فاضلی: عبدالمجید مجیدی در 1307 در تهران متولد شد. پدرش از وکلای بنام دادگستری و از فعالان سیاسی زمان خود بود. مجیدی نخستین درس‌های سیاست را در محیط خانواده آموخت. به گفته خودش «از دوران دبستان کلّه‌اش بوی قرمه سبزی می‌داد»! در دوران دبیرستان و نیز طی دوران تحصیل در دانشکده حقوق، مجیدی جزو جوانان چپگرا بود. در سن بیست و یک سالگی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. با همین افکار و آرمان‌های چپگرایانه، برای ادامه تحصیل به پاریس رفت. مجیدی در اسفند سال 1331 پس از اخذ درجۀ دکتری به ایران بازگشت.

اميرالمؤمنين(ع) مي‌فرمايد: سران معاند قريش به پيامبر(ص) گفتند: «ادعاي بزرگي کردي، اگر مي‌خواهي ما نبوت تو را قبول کنيم، به درخت بگو نصف شود و نصفش پيش تو بيايد و نصف ديگرش باقي بماند.» پيامبراکرم(ص) فرمودند: «اگر چنين شود، ايمان مي‌آوريد؟» گفتند: آري. جمعيتي جمع شد. اميرالمؤمنين(ع) مي‌فرمايد: درخت نصف شد و در مقابل پيامبر اکرم(ص) آمد و شاخه‌هايش روي شانه من بود. آنها گفتند: «نصف ديگر هم بيايد» و آن نصف ديگر هم آمد. گفتند: «برگردد»، برگشت؛ اما آنها با ديدن اين معجزه هم ايمان نياوردند و پيامبر را ساحري با مهارت خواندند!