مقاله

«کسانی که با دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی آشنایی دارند، می‌‌دانند «گفت‌وگو» عنصر کلیدی او در فلسفیدن است تا آنجا که گاهی فلسفه را مساوی گفت‌وگو می‌داند و معتقد است در آثارش به گفت‌وگو با فلاسفه و اندیشمندان قرن‌های گذشته می‌‌پردازد.» کتاب «خرد گفت‌وگو» دومین کتاب دکتر دینانی است که با محوریت گفت‌وگو منتشر شده است. این کتاب مجموعه درس‌گفتارهای او در سال‌های اخیر در دانشگاه‌ها در خصوص موضوعاتی چون، هستی‌شناسی، خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی و عرفان، و دین‌شناسی است. آنچه در ادامه می‌خوانید، متن سخنان کامل دکتر دینانی در نشست نقد و بررسی این کتاب در شهر کتاب است.

آیت‌الله سیدحسن مدرس، در سال ۱۲۹۸ق به منظور تحصیل علوم دینى رهسپار اصفهان گردید و به مدت ۱۳ سال در حوزه علمیه این شهر محضر استادان بزرگی ـ از جمله آخوند ملامحمد کاشى و حکیم نامدار میرزا جهانگیرخان قشقایى و آیت‌الله درچه‌اى ـ را درک کرد و به درجه اجتهاد رسید و سپس به نجف اشرف رفت و از جلسه درس بزرگان بهره برد و پس از ۷ سال به اصفهان بازگشت و به تدریس فقه و اصول و منطق و شرح منظومه و نهج‌البلاغه پرداخت.

وقایع و حوادث آن چنان با سرعت می‌گذرد که ملتها فرصت بازشناسی خود را نمی‌ِیابند. چون دولتها برای حفظ منافع خویش و بر سر قدرت ماندن خود با مردم بازی می‌کنند؛ ولی «اسناد» تنها اشیا و موجودات بی‌زبانی هستند که بالاخره روزی دفتر بایگانی و حافظه تاریخی خود را می‌گشایند تا واقع‌گرایان به دور از خوش‌بینی و بدبینی درست بخوانند و بیابند و سرمشق گیرند و ملت آگاه هم کلید فهم جامعه است و جاهلان هم سنگ و کلوخ و موانع دشمن‌شناسی خلق‌الله.

عدل از اصول مهم مذهب تشیع است به همین روی شیعه به نام دیگری هم شناخته می شود و آن عدلیه است. اعتدال همانا به کار بستن عدل در حوزه های مختلف زیست انسانی و از مهمترین آموزه های قرآن کریم بشمار می رود. استواری نظام خلقت بر پایه عدل است و صلاح و رشاد بشر و حیات وی در گرو این آموزه وحیانی است.

از بین متفکران معاصر دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی استاد فلسفه دانشگاه تهران، با توجه به ارائه آثار تألیفی و آموزش های متعدد فلسفی، نقشی ماندگار بر دفتر اندیشه ی ایران و اسلام از خود به جای نهاده است . یکی از ویژگی های برجسته این متفکر معاصر شیوه و اصول خاصی است که در کلاس های تدریس برای تفهیم مباحث فلسفی به دانشجویان و علاقمندان به کار می برد. تدوین و تشریح این اصول، می تواند الگوی مناسبی در اختیار مدرسین فلسفه و خصوصاً اساتید فلسفه اسلامی قرار دهد .

در همین لحظاتی كه برای شما صحبت می‌كنم، عده زیادی به نام خدا، خون می‌ریزند و به نام خدا آدم می‌كشند. با توجه به اینكه دست پشت پرده این جریانات، دست‌های آلوده سیاستمداران و قدرت‌طلبان است، تاسفبارتر آن است كه مباشرین، به نام دین و بر اساس اعتقاد دینی چنین كارهایی را انجام می‌دهند.

امامت مقام و مرتبه‌ای والاست که نصب و تعیین مصداق آن از جانب خدای متعال است. به همین جهت است که خدای متعال پس از آنکه ابراهیم خلیل(ع) مقام نبوت و مقام خُلّت را به دست آورد، او را در معرض آزمونهایی قرار داد که موفقیت در آنها در توان هرکسی نبود. بعد از موفقیت در آن آزمونهای سخت و نفس‌گیر به او فرمود: «انّی جاعلکَ للناس اماما:۱ تو را امام مردم قرار دادم.»

در تقابل با برنامه‌های درسی موضوع‌مدار، گونه‌های متعدد دیگری از برنامه درسی به عنوان شیوه‌های مطلوبی برای سازمان‌دادن برنامه آموزشی مدرسه پیشنهاد شده‌اند. آزمایش‌گرایان، پیشرفت‌گرایان و طرفداران اصالت بازسازی، بیشتر به فرایند یادگیری توجه می‌کنند تا کسب محتوای برنامه. این روش برنامه‌ریزی فرایندمدار اغلب به عنوان برنامه مبتنی بر فعالیت و تجربه یا مشکل‌گشایی خوانده شده است.

گفتیم که اکراه هیچ گونه تأثیرى در جرم بودن قتل و ثبوت قصاص ـ بنابر قول مشهورـ ندارد. پس بین مکرَه بودن قاتل یا مختار بودن آن فرقى وجود ندارد، بنابراین چه بگوید: «مرا بکش» و چه بگوید: «مرا بکش، و الّا تو را مى‌کشم»، در هر دو صورت از نظر مشهور حکم یکى است؛ یعنى هر قولى را که در مسأله اکراه انتخاب کنیم، در صورت عدم اکراه هم خواهد آمد. حتى بدون در نظر گرفتن این جهت، دلیلى که محقق حلى ذکر نموده، یعنى مقتول با اذن خود حق قصاص را ساقط کرده است، شامل حالت اختیار هم مى‌شود. خویى مى‌گوید: مورد کلام محقّق گرچه اکراه است، ولى تعلیل او شامل صورت اختیار هم مى‌شود

فرهنگ از واژه‌های پرکاربردی است که تعاریف بسیاری برای آن ارائه شده‌است، رابرت باروفسکی می‌گوید تلاش‌های معطوف به تعریف فرهنگ شبیه تلاش برای به چنگ آوردن باد است!