مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اقلیتهای دینی، حقوق | محسن طیبی شبستری اقلیتهای دینی، حقوق \hoqūq-e aqal (ll)iy (yy)athā-ye dīnī\، اقلیتهای دینی و مذهبی به‌طور کلی به جماعاتی از مردم یک کشور اطلاق می‌شود که در قلمرو حکومتهایی که اکثریت جمعیت آن پایبند دین و مذهبی دیگرند، اعتقادات و سنن مذهبی خود را حفظ کرده، و از این جهت از اکثریت متمایزند.
اقوا |
آجودان باشی | بخش تاریخ آجودان‌باشی، اللٰهیارخان افشار فرزند حسینقلی خان بیگلربیگی (د 1304ق / 1887م)، از بزرگان طایفۀ افشارِ ارومیه در عهد ناصرالدین شاه. در نظام ایران منزلتی به دست آورد و از قراولان خاص و سركردۀ فوج سوادكوه شد. وی پس از فوت جهانگیرخان ارمنی، در 1295ق / 1878م، به مقام آجودان‌باشی كل نایل گردید و تا پایان عمر در این ...
تحریم | مهدی مطیع تَحْریم، شصت و ششمین سورۀ قرآن کریم، بیست و یکمین سورۀ نازل شده در مدینه، بعد از سورۀ حجرات و قبل از سورۀ جمعه، صد و پنج یا صد و ششمین سورۀ نازل شده بر پیامبر(ص) و دربردارندۀ 12 آیه است. این سوره را با نامهای دیگری چون «نَبی» و «مُتَحَرِّم» نیز خوانده‌اند.
ابوالفتح خان جوانشیر | سید علی آل داوود (د 1255 ق / 1839 م)، از امیران و فرماندهان نظامی برجستۀ ایران در نخستین دورۀ جنگهای ایران و روسیه و فرزند ابراهیم خان (ه‍ ‍‍‌م) فرمانروای نامور قراباغ در اوایل دورۀ قاجاریه.
امیة بن خلف | حسن یوسفی اشکوری اُمَیَّةِ بْنِ خَلَف (مق‍ 3 ق/ 624م)، از سران قریش و یكی از مخالفان مشهور پیامبراكرم (ص) در مكه.
ابن طقطقی |
ثمر نائینی | صغری دودانگه ثَمَرِ نائینی، سید حسین (د 1280 یا 1282ق/ 1863 یا 1865م)، از سادات طباطبایی نائین، شاعر و تذکره‌نویس دورۀ محمدشاه قاجار. وی با تخلص «ثمر» یا «سمر» شعر می‌سرود و برخی اشعارش نیز در ستایش از محمدشاه است (محمود میرزا، 2/ 493؛ بقایی، 61). ثمر نائینی در الٰهیات و علوم طبیعی بهره‌ای داشت (گروسی، 509). او از هم‌نشین...
ابن زنبل | اصغر سیدوفایی اِبْنِ زُنْبُل‌، نورالدين‌ احمد بن‌ علی‌ بن‌ محمد المحلی‌ الشافعی‌، معروف‌ به‌ ابن‌ زنبل‌ رمّال‌، مورخ‌ و منجم‌ مصری‌. از تاريخ‌ تولد او اطلاعی‌ در دست‌ نيست‌ و دربارۀ فوت‌ او نيز اختلاف‌ است‌. برخی‌ به‌ صراحت‌ از سال‌ 960 ق‌/ 1553 م‌ به‌ عنوان‌ تاريخ‌ درگذشت‌ او ياد كرده‌اند (خديويه‌، 5/ 23)، ولی‌ بغدادی‌ خا...
ابن اخشید | علی اکبر ضیائی اِبْنِ اِخْشید، ابوبكر احمد بن علی بن مَعْجور (270-326ق / 883- 938م)، متكلم، فقیه و مفسّر و یكی از رؤسای معتزله. برخی وی را ابن‌اَخشاد (طوسی، 167؛ یاقوت، 16 / 101)، ابن‌اخشیاذ (صفدی، 7 / 216) و ابن اخشاذ (خطیب، 4 / 309) نیز نامیده‌اند، احتمالاً او را از آن جهت بدین نامها خوانده‌اند كه وی در محله‌ای در بغداد ب...
ساعدی | حسین میرعابدینی غلامحسین، نویسندۀ مشهور ایرانی (دی 1314- آذر 1364 ش / ژانویۀ 1936- نوامبر 1985 م). وی در خانوادۀ یک کارمند تبریزی به دنیا آمد.
خیبر، گذرگاه | منوچهر پزشک معبر تاریخی کوهستانی و سخت‌گذر، واقع در °34 و ´5 عرض شمالی، و °71 و ´10 طول شرقی، در مسیر راه اصلی اتصال سند (پیشاور) و کابل («اطلس ... »1، 123؛ الفینستون، 325، 576، نیز II / 43).
استفنز | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه اِستِفِنز \ [e]stefenz\ ، جوزف لینکِن (1866-1936م/ 1245-1315ش)، روزنامه‌نگار و مؤلف آمریکایی. او در سان‌فرانسیسکو زاده شد و پس از تحصیل در دانشگاه کالیفرنیا، به اروپا رفت و در دانشگاههای آلمان و فرانسه در رشتۀ فلسفه تحصیل کرد. پس از بازگشتن به آمریکا، سالها به روزنامه‌نگاری پرداخت و ضمن کار، به مدارک فراوانی ...
اسمریتی | بخش ادیان، اساطیر و عرفان اِسمریتی \ [e]sm[e]riti\ (سنسکریت: سمرتی \ [e]sm[e]rti\ ، به معنی «آنچه به یاد آورده شده است»)، بخش دوم از متون مقدس هندو که اهمیتشان کمتر از متون شروتی است، اما دارای اعتبار و حجیت‌اند و نزد عامۀ هند‌وان محبوبیت بیشتری دارند.
ارمیا | محمدجواد شمس اِرْمیا [ermiyā]، از پیامبران بزرگ بنی‌اسرائیل در سده‌های 7 و 6ق‌م. نام این پیامبر در زبان عبری «پِریم یاهو» است، به معنی «یهوه می‌بخشد» یا «یهوه بالا می‌برد». ارمیا در حدود سال 645ق‌م در عَناتوت واقع در شمال شرقی اورشلیم، در خانواده‌ای روحانی زاده شد و در سال سیزدهم (حدود 627ق‌م) از حکومت یوشیا پسر آمون به ا...
جانبازان، پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی | سیما صفری جانبازان، پژوهشکدۀ مهندسی و علوم پـزشـکـی\ pa(e)žūheš-kade-ye mohandesī va olūm-e pezeškī-ye jān-bāzān\ ، پژوهشکده‎ای در محلۀ ولنجک، واقع در بزرگراه چمران، خیابان تابناک، خیابان مقدس اردبیلی، خیابان فرخ.
ابن جمیع | علی اکبر دیانت اِبْنِ جُمَيْع‌، يا ابن‌ جامع‌، شيخ‌ موفق‌الدين‌ هبةالله‌ بن‌ زين‌ بن‌ حسن‌ ابن‌ افرائيم‌ بن‌ يعقوب‌ بن‌ اسماعيل‌ بن‌ جميع‌ اسرائيلی‌، مكنی‌ به‌ ابوالعشائر (ابوالمكارم‌) و ملقب‌ به‌ شمس‌ الرياسة (د 594 ق‌/ 1198 م‌)، پزشك‌ مشهور يهودی‌ زاده‌ و پروردۀ فسطاط مصر. وی‌ طب‌ را نزد شيخ‌ موفق‌ عدنان‌ بن‌ العين‌ زربی‌...
ابن ابی حکم | غلامرضا جمشیدنژاد اِبْنِ اَبی حَكَم، افضل‌الدوله ابوالمحد محمد بن ابی حكم عُبیدالله (یا عبدالله: صفدی، 3 / 330) بن مظفّر باهِلی اندلسی دمشقی، پزشك و موسیقی‌دان اهل شام (د ح 570ق / 1174م). وی طبابت را نزد پدر خویش و استادان دیگر فراگرفت و در آن فن مهارت یافت و منصب ریاست پزشكان دمشق و طبابت مخصوص نورالدین محمود زنگی (د 569ق) فر...
ابراهیم بن اغلب | صادق سجادی اِبْراهیمِ بْنِ اَغْلَب، ابواسحاق ابراهیم بن اغلب بن سالم بن عَقال تمیمی ‌(د 196ق / 812 ک)، بنیان‌گذار سلسلۀ اغلبیان، نخستین خاندانی که در شمال افریقا دولتی تأسیس کردند. ابراهیم ظاهراً تا 10 سالگی که پدرش اغلب بن سالم امیر افریقیه در جنگ با یکی از شورشیان به قتل رسید (150ق / 767م) در افریقیه می‌زیست (ابن عذار...
ابن طراد | صادق سجادی ابوالقاسم شرف‌الدین علی بن طراد بن محمد بن علی زینبی هاشمی (462-538ق / 1070-1144م)، راوی، نقیب النقبای بغداد و وزیر مسترشد و مقتفی عباسی.
ابن عاشر، ابوالعباس | مسعود جلالی مقدم ابوالعباس احمدبن عمربن محمد، صوفی و زاهد مغربی (د 765ق / 1364م).
ترشیز |
اته | مجدالدین کیوانی كارْلْ هِرْمان (1844-1917 م / 1260-1335 ق)، پژوهشگر و خاورشناس نامدار آلمانی و صاحب تحقیقات و تألیفات ارزنده دربارۀ شعر فارسی و شعرای فارسی‌زبان.
باچوانلو | جعفر اسحاقی تیموری باچْوانْلو، تیره‌ای از طایفۀ کرد زعفرانلو در شمال خراسان که به کرد قوچان نیز معروفند. زبان اینان کردی کُرمانچی است و به ترکی و فارسی نیز سخن می‌گویند (میرنیا، ایلها و ... کرد ایران، 64). باچوانلو در منابع به صورتهای مختلف قاچکانلو، باجمانلو، باج‌خوانلو، باچا و انلو، باچبانلو، باشقانلو، باشکانلو، باشمانلو و با...
برهان خلف |
باله وند | معصومه ابراهیمی باله‌وَنْد، یا بالَوَنْد، از طوایف لر پشتکوه ساکن ناحیۀ هُلیلان در استان ایلام.
برکه (برکت) همدانی | محمدجواد شمس بَرَکۀ (بَرَکَتِ) هَمَدانی، از عارفان و پیران طریقت در سده‌های 5-6ق/ 11-12م و از استادان عین‌القضات همدانی (د 525ق/ 1131م).
پنج تن |
اعتقاد |
افلاق | عنایت الله رضا یا اَفلاق، نام تاریخی سرزمینی در جنوب رومانی میان رشته كوههای كارپات و رود دانوب.
رضوان ساروی | عبدالحسین اسماعیل نسب رِضْوانِ سارَوی، یا رضوان قاجار، سام میرزا، ملقب به «شمس‌الشعرا» و «شمس ثانی»، شاعر سدۀ 13 ق/ 19 م، و معاصر با محمد شاه (سل‍ 1250-1264 ق/ 1834- 1848 م) و ناصرالدین شاه قاجار (سل‍ 1264-1313 ق/ 1848-1895 م).
شاملو | علی حسینی احمد، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار، مترجم و پژوهشگر فرهنگ عامه. او در 21 آذر 1304 در تهران متولد شد.
افسران ناسیونالیست، سازمان | مرتضی رسولی پور افسران ناسیونالیست، سازمان \sāzmān-e afsarān-e nāsiyonālīst\، تشکیلاتی مخفی با هدف اصلاح ارتش (تأسیس: 1331 ش).
اشترکوه | حسن موسوی زاده اشترکوه \ oštor-kūh\ ، یا هشت‌در (هشتر)کوه، کـوهی در شمـال خاوری آبـادی گرماب‌در. ارتفاع این کوه 662‘ 3 متر، و راه صعود به قلۀ آن از طریق آبادی گرماب‌در واقع در بخش رودبار قصران امکان‌پذیر است.
آهیلو | گلاله هنری آهیلو \ āhīlo\ ، غذایی محلی تهیه شده از گیاهی به نام آهیل موجود در منطقۀ شمیرانات. این غذا در بیشتر روستاهای منطقه ازجمله دربندسر، شمشک، شمشک بالا، و درود پخته می‌شود.
سبو | ناصر پازوکی طرودی نام دو روستای بزرگ و کوچک، واقع در لواسان
اسیری اصفهانی | ناهید دادبه حسین‌خان یا محمدحسین خان (صبا، 50) اصفهانی، متخلص به اسیری.
اسپلیت | بخش جغرافیا اِسپلیت \ [e]sp[i,e]lit\ ، در ایتـالیـایـی: اسپـالاتـو، بندر، تفرجگاه، و مهم‌ترین شهر ناحیۀ دالماسی در جمهوری کرواسی. این بندر بر دماغه‌ای پیش‌آمده در دریای آدریاتیک قرار گرفته، و در جنوب خود، بندرگاهی عمیق و محافظت‌شده دارد. کوههایی بلند در شمال و شرق این شهر قرار دارد. اسپلیت مرکز عمدۀ‌ فعالیتهای بازرگانی و...
آق اردو | عباس زریاب خویی
آرالیاسه | آرالیاسه [ārāliyāse]، یا تیرۀ عشقه، خانوادۀ گیاهان گلدار پیچکی از راستۀ زغال اخته (کُرنالِس)، شامل حدود 85 جنس که در جنوب شرقی آسیا و مناطق گرمسیر آمریکا می‌رویند. بیشتر اعضای این خانواده درختچه یا درخت هستند، گرچه شماری گیاه بالا رونده و چند گیاه علفی نیز در میان آنها به چشم می‌خورد. گیاهان این تیره برگهای ب...
ارجانی | عزت ملا ابراهیمی اَرَّجانی‌، ابوبكر ناصح‌الدین‌ احمد بن‌ محمد بن‌ حسین‌ (460-544ق‌/ 1068-1149م‌)، شاعر، فقیه‌ و قاضی‌ شوشتر و عسكر مُكْرَم‌. وی‌ در ارجان‌ فارس‌ زاده‌ شد، ولی‌ خانوادۀ او در شوشتر و عسكر مكرم‌ در خوزستان‌ اقامت‌ داشتند. نسب‌ او از جانب‌ مادر به‌ زاهد مشهور ابوعبدالله‌ محمد بن‌ احمد ارجانی‌(د 400ق‌) (سمعانی‌، 1...
بخت | محمد جواد انواری بَخْت، اصطلاحی در فلسفۀ اسلامی برای تبیین رویدادهایی که وقوع آنها با نظام شناخته شدۀ علل و معلولات ناهماهنگ به نظر می‌رسد. اساس این اندیشه بر این تصور استوار بوده است که برخی از پدیده‌ها از نظم حاکم بر طبیعت پیروی نمی‌کنند و بنابراین، نمی‌توان آنها را بر پایۀ قوانین علیت تبیین کرد. فیلسوفان مسلمان در مبحث بخت...
اخبار مکه |
اختیارالدین تربتی | محمدحسن سمسار اِخْتیارُالدّینِ تُرْبَتی‌، حسن‌ بن‌ غیاث‌الدین‌ حسینی مشهور به‌ قاضی اختیار، قاضی‌، فقیه‌، ادیب و شاعر (د 928ق‌/ 1522م‌) . در زاوه‌ (تربت حیدریه‌) زاده‌ شد، در جوانی به‌ دارالسلطنۀ هرات‌ رفت‌، در آن شهر دانش‌ دین‌ آموخت و در اندك‌ مدتی ترقی بسیار كرد (میرخواند، 7/ 292-293؛ خواندمیر، حبیب‌ السیر، 4/ 355).
جهور، بنی | عنایت الله فاتحی نژاد خاندانی از ملوک الطوایف اندلس که حدود نیم سده بر قرطبه حکم راندند (422-462ق / 1031- 1069م).
چایخانه |
انواء | محمد علی مولوی اَنْواء، جمع نوء (این واژه از اضداد است و هم به معنی برخاستن به دشواری و هم به معنی خم شدن و فرو افتادن به سبب همراه داشتن بار سنگین یا هر علت دیگر است و در قرآن كریم (القصص/ 28/ 76) نیز آمده است)، صطلاحی در نجوم قدیم نزد عربها، به معنی غروب هر یك از منازل قمر (ه‍ م) در باختر، و (یا) طلوع منزل مقابل آن در خاو...
ابوصخیر | علی رفیعی علامرودشتی شهر و شهرستانی در استان دیوانیه، در جنوب عراق.
ابن معتوق | سید محمد سیدی شهاب‌الدين بن سعيد موسوی حُوَيزی (1025-1087ق / 1616-1676م)، شاعر خوزستانی شيعی و مداح اهل بيت.
ابراهیم هندی | آذرتاش آذرنوش اِبْراهیمِ هِندی، صارم‌الدین ابراهیم بن صالح (د 1101ق / 1690م) شاعر حنفی مذهب یمن. پدرش از هند به یمن كوچید و در صنعا مسكن گزید و همانجا به دست سادات یمن اسلام آورد. ابراهیم كه به سبب انتساب پدرش به هند، هندی نام گرفته بود، به شعر و ادب روی آورد و امامان صنعا را در قصائدی بلند مدح گفت. وی ظاهراً نخست به امام ...

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام