مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

ثریا |
جندق |
جوانمردی |
توشیح | اصغر دادبه , هادی نظری منظم , هنگامه آشوری یکی از اصطلاحات بلاغی و از جمله صنایع بدیع لفظی. این واژه به معنی حمایل بستن و مجازاً به معنی زیور بستن است و در اصطلاح بیرون آوردنِ بیتی، یا قطعه شعری، نامی، لقبی، و یا جمله‌ای که بیانگر معنایی باشد، از دل یک نوشته، یا یک سروده. بدین‌ترتیب که نویسنده یا شاعر، ضمن نوشته یا سرودۀ خود، حروف یا کلماتی درج کند که...
آل وهسودان* |
آمدرز | مجدالدین کیوانی آمِدرُز، هنری فردریک (1854-1917 م)، خاورشناس، متخصص کتابهای تاریخی عربی سدۀ 4 ق / 10 م، حقوقدان انگلیسی، مصحح و ناشر مجموعه‌ای از آثار تاریخی با عنوان «کتابهای بازماندۀ تاریخی» زندگی تبار آمدرز به خاندانی سویسی می‌رسد، لیکن او ملّیت انگلیسی داشت و با فرهنگ انگلیسی پرورش یافت و تحصیلات دانشگاهی را در رشتۀ حقوق...
زاید بن شخبوط |
افترا | احمد بادکوبه هزاوه افترا \efterā\، واژه‌ای قرآنی كه‌ در معارف‌ گوناگون‌ اسلامی به‌ كار رفته‌، و از آن‌ نسبت‌ دروغ‌ اراده‌ شده‌ است‌.
آرگس | آرْگُس [ārgos]، شهری در استان آرگُلیس در شمال شرقی پلوپونِزِ یونان، واقع در شمالِ رأس خلیج آرگلیس. شهر فعلی در 5/ 6 کیلومتری خلیج قرار دارد. احتمالاً این ناحیه از عصر مفرغ پیشین مسکونی بوده، و در دوران موکِناییها (ح 1300-1200ق‌م) اهمیت فراوان داشته است.
غدیر، بنیاد بین المللی | علی محمد مرادیان منفرد بنیادی غیردولتی و غیرانتفاعی در شمیران، خیابان کامرانیۀ شمالی.
ابان بن سعید | معصومه سالک اَبانِ بْنِ سَعید (د 13 ق / 634 م)، از اصحاب پیامبر اسلام (ص). نسب‌نامۀ کامل او بدین‌گونه است: ابان‌بن سعیدبن امیة بن عبد شمس بن عبد مناف. چون جد پنجم وی عبد مناف است، می‌توان او را هم نسب پیامبر دانست. مادرش صفیّه یا هند، دختر مغیرة‌بن عبداللـه‌بن عمربن مخزوم است (خلیفة بن خیاط، 1 / 25؛ ابن حبان، 3 / 13؛ ابن...
ابراهیم خان | علی اکبر دیانت اِبْراهیمْ خان (973-1031 ق/1565-1622 م)، سر دودمان و نیای بزرگ خاندان ابراهیم خان‌زاده، كه به ابراهیم آغا، ابراهیم بیك و ابراهیم پاشا نیز شهرت دارد. پدرش صوقوللو محمد پاشا (صوقول: بخشی از ایالت بُسنی در یوگسلاوی)، صدراعظمِ سلیمان قانونی و سلیم دوم عثمانی، و مادرش اِسمی‌(اسما) خان سلطان دختر سلیم دوم بود (جودت...
ابن سعدان | صادق سجادی اِبْنِ سَعْدان، ابوعبدالله حسين بن احمد (مق‍ ربيع الاول 375/ ژوئيۀ 985)، ديوانسالار و وزير صمصام‌الدولۀ بويهی. از جزئيات زندگی ابن سعدان و چگونگی ورود او به دستگاه دولت آل بويه اطلاعی در دست نيست. هندوشاه ظاهراً تنها كسی است كه از تولد او به سال 337 ق/ 948 م در شيراز ياد كرده است (ص 246). در منابع بررسی شده، ...
تغیر | مرتضی قرائی گرکانی اصطلاحی فلسفی به معنای انتقالِ چیزی از حالتی به حالتی دیگر و تبدّل صفاتِ موصوف. تغیر شاملِ هر گونه‌ای از دیگر شدن است، خواه این دیگر شدن در مقوّمات شیء باشد، خواه در اَعراضِ آن. تغیرْ اعمِّ حوادث است، چنان‌که چیز گرم سرد، نطفه حیوان، یا متحرک ساکن می‌شود (ابوالبرکات، 2/ 160). بدین‌سان،مفهوم تغیر چشمگیرترین و ...
جنبلانی | سمیه ربیعی ابومحمد عبدالله (235-287ق / 849-900م)، از داعیان طریقت نُصَیری. او را اهل جنبلا، محلی میان واسط و كوفه (یاقوت، 2 / 126)، در عراق عجم دانسته‌اند؛ از همین رو، به جنبلانی و نیز فارسی معروف است.
ابو اسحاق ابراهیم بن آلپ تکین | فریبا شکوهی (د 355 ق / 966 م)، سپهسالار سامانیان که چندی بر جای پدر در غزنین حکومت کرد. از زندگانی ابواسحاق آگاهی اندکی در دست است.
انجمن حکمت و فلسفه |
بلال بن حارث | محمد حسن الهی زاده بِلال بْن حارِث، ابوعبدالرحمان (د 60ق / 680م)، صحابی پیامبر اكرم (ص). او از قبیله مُضَری بنی مُزَینه بود (ابن قتیبه، 298؛ ابن حبان، 3 / 28) و در رجب 5ق همراه گروهی از افراد قبیله خود به حضور پیامبر(ص) آمد و اسلام آورد
برهان امکان و وجوب |
اسفراینی | آذرتاش آذرنوش اِسْفَراینی‌، تاج‌ الدین‌ محمد بن‌ محمد بن‌ احمد (د 684ق‌/ 1285م‌)، مشهور به‌ فاضل‌ و صاحبی‌، ادیب‌ ایرانی‌ عربی‌ نویس‌. از وی‌ آثار متعددی‌ بر جای‌ مانده‌ است‌، اما شگفت‌ آنكه‌ كوچك‌ترین‌ اطلاعی‌ از زندگی‌ وی‌ در دست‌ نیست‌. از آثار او نیز تقریباً هیچ‌ خبری‌ در این‌ باره‌ نمی‌توان‌ برگرفت‌. این‌ بی‌ خبری‌ گو...
کیخسرو | محمود امیدسالار کِیخُسْرو، از شاهان جاوید در دین زردشت و فرهنگ مردم و مشهور به عدالت در حماسۀ ملی ایرانیان.
آصف اللغات | بخش ادبیات ایران \āse(a)f-ol-loqāt\، کتابی در لغت فارسی و اردو، نوشتۀ نوّاب عزیز جنگ، خان بهادر، شمس‌العلما، احمد عزیز نایطی، متخلص به ولا (نک‍ : مشار، 1 / 77- 78).
خیاط، ابوالحسین | یوزف فان اس ابوالحسین عبدالرحیم بن محمد بن عثمان (ح 215-300 ق / 830-912 م)، متکلم معتزلی.
دانیال | مریم فلاحتی موحد , بخش ادیان و عرفان از انبیای بنی‌اسرائیل و شخصیت اصلی کتابی به همین نام در عهد عتیق. دانیال واژه‌ای عبری است، به معنای «خداوند داور من است»، «خداوند مدافع حق من است» یا «خداوند داوری کرده است».
خارگ | شهناز مرادی کوچی خارْگ،‌ مستندی ساخته‌شده در 1344 ش، به کارگردانی مصطفى فرزانه، یکی از نخستین تک‌نگاریهای بصری با دیدگاهی اقتصادی و فرهنگی دربارۀ جزیرۀ خارگ.
خمارتاش* |
فضل و فاضل، امامزادگان | حسن موسوی زاده بقعۀ دو امامزاده در آبادی چهارباغ، واقع در لواسان بزرگ. بقعۀ این امامزادگان در فاصلۀ 300 متری جنوب باختری چهارباغ واقع شده است (سروقدی، 166). براساس متن سنگ مزار و کتیبۀ صندوق امامزادگان، این دو تن، فرزندان عبدالله بن موسى کاظم (ع) هستند (حبیبی، 1 / 81).
جماران | حسن موسوی زاده جماران \ jamārān\ ، روستایی کهن از توابع قصران خارج و امروزه محله‌ای در شمیران واقع در منطقۀ 1 شهرداری تهران.
آذر فرنبغ | عسگر بهرامی آذَرْفَرْنْبَغ [āzar farnbaq] ، از بزرگ‌زادگان هم‌روزگار یزدگرد اول ساسانی. آذرفرنبغ که کیش زردشتی داشت، دچار بیماری شد و کشیشی، شاپور نام، او را به مسیحیت دعوت کرد تا بیماری‌اش درمان شود؛ پس آذرفرنبغ مسیحی شد. آن‌گاه وی از شاپور خواست به ده او بیاید و قبالۀ زمینی به شاپور داد تا در آنجا کلیسایی بسازد. شاپور ...
بدر | علی بهرامیان بَدر، ناحیه‌ای در حجاز و نیز نام نخستین نبرد مهم میان مسلمانان و مشرکان مکه در رمضان2ق/ مارس 624م.
ابن قسی، ابوالقاسم | حسین لاشیء ابوالقاسم احمد بن حسين (مق‍ 546ق / 1151م)، فقيه، متكلم، اديب، شاعر و از مشايخ صوفيۀ سدۀ 6ق اندلس. اصل او رومی و نصرانی بود و در شلب پرورش يافت.
ابن حمدون، ابو المعالی | آذرتاش آذرنوش , سید محمد سیدی اِبْنِ حَمْدون‌، ابوالمعالی‌، محمد بن‌ حسن‌، ملقب‌ به‌ كافی‌ الكفاة (495-562 ق‌/ 1102-1167 م‌)، اديب‌ و شاعر بغدادی‌. خاندان‌ وی‌ همه‌ اهل‌ علم‌ و فضل‌ بودند. پدرش‌ كه‌ ظاهراً مشاغل‌ ديوانی‌ نيز داشته‌ است‌، در محاسبات‌ و امور اداری‌ صاحبنظر بود و كتابی‌ در همين‌ باب‌ تأليف‌ كرده‌ است‌ (ابن‌خلكان‌، 4/ 382). ب...
ابن خصیب، ابوبکر | علی اکبر دیانت اِبْنِ‌خَصيب‌، ابوبكر حسن‌، اخترشناس‌ ايرانی‌ تبار سدۀ 3 ق‌/ 9م‌. او به‌ فارسی‌ و عربی‌ می‌نوشت‌ (ابن‌قفطی‌، 165؛ سارتن‌، 698). ابن‌ طاووس‌، كنيۀ او را ابوالحسين‌ بن‌ ابی‌ الخصيب‌ ذكر كرده‌ و از دانشمندان‌ شيعۀ اهل‌ قم‌ و مقيم‌ كوفه‌ برشمرده‌ است‌ (ص‌ 129). از زادگاه‌ و جزئيات‌ زندگی‌ وی‌ آگاهی‌ دقيقی‌ در دست...
اسکندری، محله | محسن سلیمانی اسکندری \eskandarī\، محله‌ای واقع در منطقۀ 11 شهرداری تهران.
سرسره بازی | اسماء موسوی از انواع بازیهای کودکانه. این بازی تا چند دهۀ پیش، در بیشتر مناطق ایران جزو بازیهای زمستانی بود.
شمع آجین |
خدای خانه* |
معدن درکه، دره | مجید یاسینی دره‌ای در حدفاصل یال دوکمرون و درۀ نظرگاه.
جام جهان‌نما | علی میرانصاری جامِ جَهانْ‌نَما، از نشریات فارسی‌زبانِ هند که در 5 رجب 1237ق/ 28 مارس 1822م در شهر کلکته آغاز به انتشار کرد و به مدت 54 سال، یعنی تا 1293ق/ 1876م، به حیات خود ادامه داد.
تمیستیوس | امیر حسین ساکت تِمیسْتیوس (317- 388م)، فیلسوف، سیاستمدار و شارح آثار ارسطو. در منابع اسلامی غالباً از او با نام «ثامسطیوس» یاد کرده‌اند. در تذکره‌های قدیم، به ندرت می‌توان اطلاعی از شرح حال و زندگانی وی یافت. اما متن بعضی از خطابه‌های او حاوی اشاراتی به سرگذشت و احوال او ست که ترسیم تصویر مجملی از زندگانی وی را ممکن می‌سازد...
ابوالحسن خان بهرامی | شهناز رازپوش پسر عبدالوهاب خان تفرشی (23 ربیع‌الاول 1261-1332 ق / 1 آوریل 1845-1914 م)، پزشك و جراح معاصر ایرانی و از پیشگامان ترویج طبّ نوین اروپایی در ایران.
ابوزرعه رازی | عبدالامیر سلیم عبیدالله بن عبدالكریم بن یزید بن فروخ (200-264 ق / 816- 878 م)، از محدثان و رجال‌شناسان بزرگ اهل سنت.
تاجوری | فریبا پات تاجوری، ابوزید عبدالرحمان بن محمدبن احمد مغربی طرابلسی، مشهور به تاجوری (سدۀ 10ق / 16م)، فقیه مالکی و عالم علم میقات. زادگاه وی احتمالاً تاجوره، در حومۀ شرقی طرابلس غرب (پایتخت کنونی جمهوری لیبی) یا محلۀ باب تاجورۀ این شهر (دروازۀ شرقی طرابلس) بوده است.
احمد بن یوسف | سید محمد سیدی اَحْمَدِ بْنِ یوسُف (د 213ق/ 828م)، کاتب و شاعر دورۀ عباسی. وی در روستایی نزدیک کوفه زاده شد، اما تاریخ تولد او دانسته نیست (صولی، 143؛ صفدی، 8/ 279). نیای بزرگ وی صُبَیح مردی قبطی از موالی بنو عجل بود (صولی، 144؛ صفدی، همانجا). نیای وی قاسم مدتی در دستگاه خلافت اموی به کتابت مشغول بود و در آغاز حکومت عباسی، ...
اسود بن یزید نخعی | حسین فرهنگ انصاری اَسْوَدِ بْن یزیدِ نَخَعی، ابوعمرو یا ابوعبدالرحمان (د 75ق‌/ 694م‌)، از تابعین مشهور كوفه و یكی از زهّاد ثمانیه‌.
بیدل شیرازی | لیلا پژوهنده بیدِلِ شیرازی‌، محمدرحیم‌ (د پس‌ از 1257ق‌ /1841م‌)، فرزند سیدمحمدِ طبیب‌، متخلص‌ به‌ بیدل‌ و معروف‌ به‌ فخرالدوله‌، حكیم‌ باشی‌، ندیم‌، شاعر و منشی‌الممالك‌ دربار فتحعلی‌ شاه‌ (سل‍ 1212-1250 ق‌ /1797-1834 م‌).
قلاب دوزی | مریم بیجاری قُلّابْ‌دوزی، دوختن نقش‌ونگار با نخ ابریشم و خامه بر پارچه.
آستاراخان |
آریانا | فاطمه معزی آرْیانا [āryānā]، بهرام(نام اصلی: حسین معتمدی منوچهری تنکابنی) (1285-1364ش/ 1906-1985م)، ارتشبد، از سران نظامی عصر پهلوی دوم. در ایران و فرانسه تحصیل نظامی کرد و در 1308ش ( ایران...، 67) به تدریس در دانشکدۀ افسری مشغول شد. علاقۀ بسیار او به ناپلئون و تقلید از رفتار او، سبب شد که در دانشکدۀ افسری به «حسین ناپل...
پاسیالیز | سیما صفری پاسیالیز \ pāsyālīz\ ، یا سیالیز، مکانی واقع در دوراهی کارا در درۀ درکه.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام